Υδρογονάνθρακες-ΑΟΖ στο έλεος της αρπακτικότητας της Τουρκίας.
Σκίτσο του Β.ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Υδρογονάνθρακες-ΑΟΖ στο έλεος της αρπακτικότητας της Τουρκίας.
Μετά την ExxonMobil και οι άλλοι πετρελαϊκοί κολοσσοί, η ιταλική ENI και η γαλλική Total ανακοίνωσαν, προφανώς μετά από συνεννόηση και συναίνεση της Λευκωσίας, ότι αναστέλλουν τις έρευνές τους για υδρογονάνθρακες στα θαλασσοτεμάχια που τους έχει αδειοδοτήσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Οι λόγοι που επικαλούνται είναι, κυρίως, δύο: Η πανδημία του κορωνοϊού και η κατάρρευση των τιμών φυσικού αερίου -και πετρελαίου- στις διεθνείς αγορές, που ήδη προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην οικονομική και χρηματιστηριακή βιωσιμότητα των εταιρειών.
Υπό τις ομαλότερες των προϋποθέσεων και πιθανής ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, έρευνες και δοκιμαστικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ από τις τρεις εταιρείες πιθανόν να γίνουν προς το φθινόπωρο ή τέλος του 2021. Όμως, υπό τις παρούσες γεωπολιτικές συνθήκες, οι οποίες ήδη αναδιαμορφώνονται στην περιοχή της Αν. Μεσογείου, η εντεύθεν βαθύτατη ανησυχία Ελλάδος και Κύπρου εστιάζεται αλλού:
Ενώπιον του ερευνητικού και γεωτρητικού κενού που δημιουργείται εκ μέρους των τριών εταιρειών, η Τουρκία ξεκίνησε νέες έρευνες και επιχειρεί νέες γεωτρήσεις σε θαλασσοτεμάχια, τα οποία αδειοδοτήθηκαν στις πιο πάνω εταιρείες.
Δύο κρίσιμα ζητήματα
Η νέα τουρκική επιθετικότητα αναδεικνύει δύο κρίσιμα ζητήματα, τα οποία συναρτώνται και αλληλεπιδρούν αρνητικά και επικίνδυνα για την Κυπριακή Δημοκρατία.
Το ένα αφορά το πάγωμα του ενεργειακού προγράμματος της Κύπρου για τουλάχιστον μία διετία με ασαφείς προοπτικές επανεκκίνησής του.
Το άλλο ζήτημα, για το οποίο τρεις Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας επέδειξαν ασύγγνωστη αμέλεια και ανεπίτρεπτη αδιαφορία, είναι η ασφάλεια και η υπεράσπιση εξεδρών και εγκαταστάσεων υδρογονανθράκων και, κατ’ επέκτασιν, της Κυπριακής ΑΟΖ. Το 2004, η κυπριακή Βουλή ψήφισε νόμο περί ερευνών και εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου.
Ο τότε Πρόεδρος, Τάσσος Παπαδόπουλος, όφειλε αμέσως να μεριμνήσει για την ασφάλεια των ερευνών, των γεωτρήσεων και των εγκαταστάσεων διά της ισχυροποίησης της Εθνικής Φρουράς, ειδικά και περισσότερο του ναυτικού.
Και, φυσικά, αυτός και οι διάδοχοί του όφειλαν να προβλέψουν και να σκεφτούν πώς να θωρακίσουν στρατιωτικά την ΑΟΖ. Ουδέν έγινε! Αντίθετα, και οι τρεις μείωσαν κατά τρόπο ολέθριο τον προϋπολογισμό της άμυνας σε επίπεδα γελοιότητας.
Οι σοβαροί Ισραηλινοί
Όμως, την ίδια περίοδο και μετά την ανακάλυψη των πρώτων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην κυπριακή «Αφροδίτη» και στον ισραηλινό «Λεβιάθαν», το Ισραήλ, ως σοβαρό, διορατικό και προβλεπτικό κράτος, ενήργησε αποφασιστικά: Διέθεσε αμέσως 700 εκ. για τη δημιουργία ειδικής αεροναυτικής δύναμης προστασίας των εξεδρών και εγκαταστάσεων φυσικού αερίου.
Έκτοτε, ενισχύει συνεχώς την προστασία των θαλάσσιων συγκοινωνιών του και ιδιαίτερα τις εξέδρες και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου με πολεμικά σκάφη, υποβρύχια και άλλα ευαίσθητα υποθαλάσσια όργανα, ακόμα και με drones, που συνεχώς περιπολούν και ασφαλίζουν τα πάντα. Η Κύπρος αγόρασε από το Ισραήλ ένα σκάφος διάσωσης παράνομων μεταναστών, χωρίς τα απαραίτητα οπλικά συστήματα και μερικά φουσκωτά…
Από το 2004 μέχρι σήμερα, τρεις κυβερνήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας άφησαν κυριολεκτικά αυτήν τη μεγαλεπήβολη προσπάθεια για τους υδρογονάνθρακες έρμαιο και στο έλεος της αρπακτικότητας της Τουρκίας. Και την Κυπριακή ΑΟΖ ξέφραγο αμπέλι στα τουρκικά πολεμικά.
Τέσσερις σαθροί πυλώνες
Ανέκαθεν καλλιεργήθηκε και ασκήθηκε μία βολική πλην ολέθρια αντίληψη και καταστροφική πολιτική, η οποία στηρίχτηκε σε τέσσερεις σαθρούς πυλώνες:
Πρώτον, ότι οι διμερείς, τριμερείς ή και τετραμερείς συνεργασίες και συμμαχίες της Λευκωσίας με γειτονικές χώρες θα ήταν επαρκής ασφάλεια έναντι οποιασδήποτε τουρκικής επιθετικής ενέργειας στην κυπριακή ΑΟΖ.
Πιο προσγειωμένοι και άκρως ρεαλιστές, οι Ισραηλινοί ενεργούν όπως ακριβώς αποτύπωσε σε δηλώσεις του ο πρέσβης της χώρας στην Αθήνα, Yossi Amrani. Είπε: «Σύμφωνα με την ισραηλινή εμπειρία, δεν πρέπει να αναθέτεις σε κανέναν άλλον τα εθνικά συμφέροντα ή την εθνική άμυνά σου… Η φιλία και συμμαχία είναι φυσική. Δεν μπορώ να μιλήσω για άλλες χώρες. Μπορώ απλώς να μοιραστώ την ισραηλινή εμπειρία. Μεριμνούμε για τα δικά μας συμφέροντα».
Δεύτερον, κατά την ίδια αφελή συλλογιστική, η εμπλοκή πετρελαϊκών κολοσσών των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Ιταλίας ή και άλλων χωρών, θωρακίζει το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας για τους υδρογονάνθρακες και αποτρέπει τουρκικές προκλήσεις ή άλλες εχθρικές ενέργειες στην ΑΟΖ. Μόλις πριν από λίγο καιρό ο ΥπΕξ Ν. Χριστοδουλίδης υποστήριζε ότι η Κύπρος είναι θωρακισμένη πολιτικά και διπλωματικά με ψηφίσματα και δηλώσεις συμπαράστασης. Στρατιωτικά;
Τραγική υποτίμηση
Τρίτον, Χριστόφιας και Αναστασιάδης, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, κατά τραγική υποτίμηση και βάναυση άγνοια της διαχρονικής τουρκικής επιθετικής πολιτικής και στρατηγικής κατά της Κύπρου, υποστηρίζουν ότι οι υδρογονάνθρακες μπορούν να αποτελέσουν μέσο επίλυσης του Κυπριακού, διά της εμπλοκής της Τουρκίας.
Προφανώς δεν μελέτησαν ποτέ ούτε τον Νιχάτ Ερίμ ούτε τον μέντορα τού Ερντογάν, Νταβούτογλου. Ειδικά ο δεύτερος, ξεκάθαρα συμβούλευσε τον Τούρκο Πρόεδρο ότι, η Τουρκία, για να αναδειχθεί σε περιφερειακή και μεγάλη δύναμη, όφειλε, μεταξύ άλλων, να αποκτήσει ναυτική ισχύ (ήδη την απέκτησε) και να ελέγξει την Κύπρο. Ήδη την ελέγχει και την πολιορκεί εδώ και έναν χρόνο.
Τέταρτον, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβ. Νεοφύτου, και ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Α. Κυπριανού, υποστηρίζουν όπως μελλοντικός αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από τα θαλασσοτεμάχια Κύπρου και Ισραήλ διέρχεται μέσω Τουρκίας επειδή, δηλώνουν, θα είναι οικονομικά πιο συμφέρων, παραγνωρίζοντας πλήρως ότι η κατοχική χώρα θα ελέγχει τις στρόφιγγες.
Ο Ν. Αναστασιάδης (συνέντευξη 19.9.2011), όπως και σε άλλες περιπτώσεις, δήλωσε πως η διοχέτευση κυπριακού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας «θα μπορούσε να αποτελέσει και ένα κίνητρο για τους Τουρκοκυπρίους, ακόμα και για την Τουρκία να συνειδητοποιήσουν πόσο θα πρέπει να συμβάλουν με θετικές ενέργειες στη συντομότερη λύση του Κυπριακού».
Καινοφανής θεωρία
Πρόσφατα, ο ίδιος Αναστασιάδης χαρακτήρισε την Τουρκία πειρατή, που θέλει να γκριζοποιήσει την ΑΟΖ της Κύπρου. Και σε συνέντευξη (στο Euronews, 24.2.2020), διατύπωσε την εξής καινοφανή και πρωτοφανή θεωρία:
«Καμιά φορά η στρατιωτική αδυναμία είναι η δύναμη που αποτρέπει συγκρούσεις. Φανταστήκατε να ήμασταν σε θέση να αμυνθούμε στρατιωτικά. Αυτό που επεδίωκαν ήταν μια πρόκληση κρίσης. Όταν είσαι αδύναμος αμυντικά, δεν θα αντιδράσεις κατά τον τρόπο που επιλέγει ο... για εμάς δεν θα ήταν αντίπαλος, αλλά δυστυχώς επιδιώκει και παραμένει μια δύναμη, η οποία συνεχώς προκαλεί... Εν πάση περιπτώσει, αισθανόμαστε αρκούντως ασφαλείς, έχουμε ασπίδα μας το Διεθνές Δίκαιο, έχουμε ασπίδα μας τις συμμαχίες που έχουμε συνάψει και, συνεπώς, δεν θεωρώ ότι θα αποτολμήσουν».
Ο ΓΓ του ΑΚΕΛ πέρσι, τη θλιβερή ημέρα της τουρκικής εισβολής, σε επιστολή του προς τον Ν. Αναστασιάδη, ζήτησε να δεσμευθεί ότι «η ομοσπονδιακή Κύπρος και η Τουρκία θα αρχίσουν συνομιλίες για σύναψη αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας για μεταφορά φυσικού αερίου προς την Τουρκία με αγωγό». Και σε συνέντευξή του στο CNN Turk (19.1.2020) είπε: «Δεν είμαστε εναντίον του να έχουμε έναν αγωγό μέσω Τουρκίας. Αντιθέτως, πιστεύουμε ότι αυτή θα είναι η πιο φτηνή επιλογή αλλά πριν αποφασίσουμε κάτι τέτοιο, πρέπει να έχουμε επίλυση του Κυπριακού».
Γελοιώδης πολιτική
Εξάλλου, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβ. Νεοφύτου, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του ΚΕΒΕ και του ΟΠΕΚ (5.12.2013), όπως και σε άλλες περιπτώσεις, υποστήριξε πως «δεν πρέπει να αποκλείσουμε, σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού, τη διασύνδεση, διά υποθαλάσσιου αγωγού, Κύπρου και Τουρκίας».Επίσης επέμεινε πως «θα είναι διπλό το κέρδος για την Κύπρο, γιατί εμείς μπορούμε να πωλούμε πιο φτηνό φυσικό αέριο με μεγαλύτερο κέρδος και η Τουρκία να έχει φτηνό φυσικό αέριο για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες».
Αυτή η απερίσκεπτη, γελοιώδης και παιδαριώδης πολιτική κατέρρευσε σε ερείπια εξαιτίας και του κορωνοϊού. Όπως ακριβώς φαίνεται να καταρρέει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου, πάνω στο οποίο κτίστηκαν πολλές προσδοκίες αλλά στηριγμένες σε ψευδαισθήσεις και ευσεβείς πόθους, ίδιον μιας αδιέξοδης, αφελούς, αβαθούς και χωρίς στρατηγικό και αμυντικό υπόβαθρο, πολιτικής της Λευκωσίας.
Ο Φοίβος Κλόκκαρης, αντιστράτηγος ε.α. και πρώην Υπουργός Άμυνας, ο Ανδρέας Πενταράς, αντιστράτηγος ε.α. και άλλοι στρατιωτικοί, ακαδημαϊκοί και ειδήμονες περί τους υδρογονάνθρακες (όπως ο καθηγητής Θ. Τσακίρης), με δεκάδες αναλύσεις τους όλα αυτά τα χρόνια προειδοποιούσαν εναγωνίως τις τρεις κυβερνήσεις για την αναγκαιότητα αμυντικής θωράκισης της Κύπρου και ειδικά προστασίας των εγκαταστάσεων υδρογονανθράκων και της ΑΟΖ. Φωνές βοώντων εν τη κυπριακή ερήμω…
Ο αγωγός EastMed
Αφού ορθά η Κύπρος, επί προεδρίας Τάσσου και στη συνέχεια, οριοθέτησε την ΑΟΖ της με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο, επέκτεινε αυτήν την πολιτική με συνέργειες και συνεργασίες με γειτονικές ή και άλλες χώρες. Έτσι τέθηκε επί τάπητος και η κατασκευή του αγωγού EastMed και η δημιουργία του EastMed gaz forum, με τη συμμετοχή εφτά χωρών, περιλαμβανομένης και της Γαλλίας.
Τα τελευταία χρόνια έγιναν πάρα πολλές δηλώσεις από όλους τους συμμετέχοντες για τη σπουδαιότητα αυτού του αγωγού, που θα μετέφερε ισραηλινό, κυπριακό ή και αιγυπτιακό φυσικό αέριο προς την Ευρώπη, ως ξεκάθαρη απάντηση στον ενεργειακό εκβιασμό της Γηραιάς Ηπείρου από τη Ρωσία του Πούτιν.
Γι’ αυτό είχε και τις ευλογίες των ΗΠΑ (ο EastMed Act υπερψηφίστηκε από την ολομέλεια της Γερουσίας και υπογράφηκε από τον Πρόεδρο Τραμπ στις 20 Δεκεμβρίου 2019).
Ο αγωγός αυτός, παρά το εμφανώς οικονομικά ασύμφορο της κατασκευής του, συνιστούσε πρώτιστα ένα σημαντικό γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό εργαλείο για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, ειδικά των ΗΠΑ και του Ισραήλ και συνακόλουθα της Ελλάδος και της Κύπρου, ακόμα και της Αιγύπτου, στην περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής.
Μακροπρόθεσμη απειλή
Στις 23.4.2019, μια βαρυσήμαντη ανάλυση, που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, δημοσιεύτηκε από το ισραηλινό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών Begin-Sadat, υπό τον τίτλο «Δημιουργώντας μια περιφερειακή πολιτική για τον περιορισμό του Ερντογάν».
Και μόνον ο τίτλος της ανάλυσης παρέπεμπε σε τρόπους περιορισμού και ανάσχεσης της τουρκικής επιθετικότητας εναντίον της Ελλάδος, της Κύπρου και του Ισραήλ και γενικότερα στην περιοχή της Αν. Μεσογείου:
«Η Τουρκία αποτελεί μακροπρόθεσμη απειλή για την ασφάλεια στη Μέση Ανατολή. Ο νεο-οθωμανισμός απαιτεί μιαν αμυντική πολιτική που ενσωματώνει την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ και τους Κούρδους σε μια περιφερειακή συμμαχία».
Η ανάλυση του ισραηλινού Κέντρου εστιαζόταν στα μέτρα που οι ΗΠΑ οφείλουν να πάρουν κατά της Τουρκίας για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400, τον αποκλεισμό της από τη συμπαραγωγή του αμερικανικού αεροπλάνου F-35 και τη στενή παρακολούθηση της τουρκικής προκλητικότητας και παραβατικότητας στο ελληνικό και κυπριακό FIR.
Περιφερειακή συμμαχία
Σύμφωνα με την πιο πάνω ανάλυση του ισραηλινού Κέντρου Ερευνών, θα έπρεπε να συμφωνηθεί μία στρατηγική η οποία να «προβλέπει την ενσωμάτωση της Ελλάδας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, του Ισραήλ και των Κούρδων σε μια περιφερειακή συμμαχία στο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας (και να) αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ενιαίου τόξου μεταξύ Κρήτης-Κύπρου-Κουρδιστάν, που θα λειτουργήσει ως “κυκλωτικό ανάχωμα” και buffer zone μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας».
Είναι εμφανές ότι η πανδημία του κορωνοϊού έχει ανατρέψει ή και παγώσει, για να μην πούμε ότι έχει ακυρώσει, σχεδιασμούς όλων των κρατών της περιοχής. Πλην της κατοχικής Τουρκίας.
Η τουρκική απειλή είναι εδώ και επικρέμαται πάνω από την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία είναι ουσιαστικά μόνη. Κατέχεται κατά ξηράν, πολιορκείται κατά θάλασσαν, η ΑΟΖ της κατέχεται και την τρυπά ο Τούρκος, αλλά… Καμία αναφορά από την Αθήνα και τη Λευκωσία για αναβίωση, έστω, του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, αφού η απειλή είναι κοινή.
Η οικονομική ύφεση ενδέχεται να επηρεάσει και τα εξοπλιστικά προγράμματα ή και άλλους σχεδιασμούς ανάσχεσης της τουρκικής απειλής. Το μέγα ερώτημα σήμερα δεν είναι αν θα επιβιώσουμε από τον κορωνοϊό, αλλά πώς θα αντιμετωπίσουμε στο εξής τον αδίστακτο τουρκοϊό και εάν και πότε θα συνεχιστεί το πρόγραμμα της Κύπρου για τους υδρογονάνθρακες. Σε συνεργασία πάντα με την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτo.
Σάββας Ιακωβίδης
7/5/2020
