Είναι ο ελληνικός «μαξιμαλισμός» υπεύθυνος για τον τουρκικό αναθεωρητισμό;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
(1) Θαλάσσιες ζώνες: Το αίνιγμα της Σφίγγας. 
(2) Το παζάρι της Ελλάδας με την Αίγυπτο για μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ – Τι θα κάνει η Τουρκία.

Σκίτσο του Η. ΜΑΚΡΗ


Είναι ο ελληνικός «μαξιμαλισμός» υπεύθυνος
 για τον τουρκικό αναθεωρητισμό;

Με την επιστροφή του Νίκου Δένδια από το Κάιρο το απόγευμα της πέμπτης η Αθήνα πλέον θα γνωρίζει που βαδίζει και ποιες είναι οι επιλογές της απέναντι στην προσπάθεια της Τουρκίας να ανατρέψει την «γεωγραφία» στην ανατολική Μεσόγειο,περιθωριοποιώντας την Ελλάδα.

Εκ των πραγμάτων και μόνο το γεγονός ότι η Αίγυπτος διαπραγματεύεται με την Ελλάδα, σημαίνει ότι απορρίπτει το Τουρκολυβικό Μνημόνιο καθώς στην περίπτωση που αυτό ίσχυε δεν θα υπήρχαν πλέον σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, ώστε να έχει νόημα η συζήτηση περί οριοθέτησης. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό.

Για την Ελλάδα είναι ζωτικής σημασίας η επίτευξη Συμφωνίας με την Αίγυπτο είτε συνολικής είτε σταδιακής/μερικής (παρά τα προβλήματα που υπάρχουν σε αυτή την επιλογή), καθώς άλλη εναλλακτική δεν υπάρχει μια και η ενδεχόμενη παραπομπή στην Χάγη θα ήταν μια ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία. Η μη Συμφωνία με την Αίγυπτο ,σημαίνει ότι το Τουρκολυβικό Μνημόνιο μένει στο τραπέζι χωρίς να αμφισβητείται εμπράκτως…

Όμως το Τουρκολυβικό Μνημόνιο και η ανάγκη επιδίωξης εκ μέρους της Ελλάδας σύναψης συμφωνιών οριοθέτησης με τις γειτονικές χώρες φέρνει και πάλι με σφοδρότητα στην δημόσια συζήτηση το «τις πταίει» για την ένταση στην περιοχή και στην αδυναμία της Ελλάδας μέχρι στιγμής να υπογράψει συμφωνίες με τις άλλες χώρες ακόμη και με την ίδια την Τουρκία.

Στην ιδεολογικά (και πολιτικά) φορτισμένη συζήτηση, διατυπώθηκε δημοσίως η άποψη ότι υπεύθυνη για την μη ομαλοποίηση μέχρι τώρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι τα «παιγνίδια των Κυπρίων» και η μαξιμαλιστική ελληνική θέση για πλήρη επήρεια του Καστελόριζου που εμποδίζει την «πρόθυμη» κατά τα άλλα Τουρκία να συνάψει συμφωνία οριοθέτησης με την Ελλάδα.

Όμως είναι πράγματι έτσι ή τελικά αυτή η επιχειρηματολογία οδηγεί στην απενοχοποίηση και αθώωση της Τουρκίας όχι μόνο για την εισβολή και συνεχιζόμενη κατοχή στην Κύπρο αλλά και για όλη την αναθεωρητική πολιτική της σε Αιγαίο και Μεσόγειο;

Το επιχείρημα της αντίληψης αυτής είναι ότι η Τουρκία προκαλεί στην Μεσόγειο επειδή «προκλήθηκε» πρώτη από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η οποία όμως απλώς άσκησε τα κυριαρχικά δικαιώματα που προβλέπονται από το Διεθνές Δίκαιο και μάλιστα το έκανε συνάπτοντας διεθνείς συμφωνίες με την Αίγυπτο και το Ισραήλ.

Η Τουρκία διαφωνεί και ενοχλείται γιατί απλώς επιδιώκει η Κύπρος είτε να βρίσκεται υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της ίδιας ,μέσω μιας λύσης η οποία θα εξασφαλίζει τουλάχιστον συγκυριαρχία σε φιλικά προσκείμενους -προς την Άγκυρα- Τουρκοκυπρίους, είτε στην πλήρη εξαφάνιση κάθε δικαιώματος σε θαλάσσιες ζώνες από ένα ανεξάρτητο νησιωτικό κράτος όπως είναι η Κύπρος.

Η Τουρκία δεν κόπτεται για τους Τουρκοκύπριους όπως ίσως φαντάζονται ορισμένοι, καθώς σε αυτή την περίπτωση θα δέχονταν ως προσωρινή λύση το Ταμείο που έχει προτείνει ο Ν. Αναστασιάδης. Και πάντως δεν θα έσπευδαν να κάνουν συμφωνία οριοθέτησης με το ψευδοκράτος η οποία περιορίζει την υποτιθέμενη ΑΟΖ που «δικαιούται» η Βόρεια Κύπρος, ούτε θα υποστήριζαν ότι η Κύπρος (συνεπώς και οι Τουρκοκύπριοι)δικαιούται στα δυτικά της μόνο χωρικά ύδατα 12 ν.μ.

Σε ό,τι αφορά στο Καστελόριζο

Δεν έχει υπάρξει ούτε μια φορά, τα τελευταία τουλάχιστον τριάντα χρόνια, που η Τουρκία να έχει προσέλθει πρόθυμη να συμφωνήσει για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών ή να δεχθεί την σύναψη συνυποσχετικού για την παραπομπή τής διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης  και αυτή η προσπάθεια να «σκόνταψε» στην ελληνική θέση για το Καστελόριζο.

Η Τουρκία απλώς σταθερά και μεθοδικά επιχειρεί να επιβάλει στην Ελλάδα να παραιτηθεί δικαιωμάτων και διαπραγματευτικών θέσεων της, πριν ακόμη ξεκινήσει η διαπραγμάτευση η οποία έχει πάντα την μορφή του παζαριού ή πριν ακόμη η διαφορά παραπεμφθεί προς κρίση στην Χάγη. Οι υποστηρικτές της άποψης ότι για «όλα φταίει ο ελληνικός μαξιμαλισμός για το Καστελόριζο» προτείνουν απλώς να παραιτηθεί εκ των προτέρων η Ελλάδα από ένα διαπραγματευτικό χαρτί που διαθέτει για ένα ζήτημα το οποίο εξάλλου θα κληθεί να κρίνει το Διεθνές Δικαστήριο, με την ελπίδα ότι έτσι θα καταδεχθεί η Τουρκία να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η ελληνική θέση για την πλήρη επήρεια των νησιών και του Καστελόριζου στηρίζεται στο Δίκαιο της Θάλασσας και πρέπει να παραμείνει και να υποστηριχθεί με κάθε τρόπο ως αφετηριακή διαπραγματευτική θέση της χώρας. Όμως συγχρόνως θα πρέπει να μην εγκλωβίσει το πολιτικό σύστημα αλλά και την Κοινή Γνώμη (που σε μεγάλο βαθμό… «ενημερώνεται» από το Facebook και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) στην πεποίθηση ότι ένας συμβιβασμός ή μια απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου που θα πηγαίνει πίσω από αυτή την αφετηριακή διαπραγματευτική γραμμή, θα αποτελεί «ήττα» η ακόμη χειρότερα «προδοσία».

Η Αθήνα οφείλει και είναι επιβεβλημένο να επιδιώξει πλαίσιο διαπραγμάτευσης με την Τουρκία ώστε να επιδιωχθεί κοινά αποδεκτή συμβιβαστική λύση για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των δυο χωρών. Όμως είναι εντελώς παράλογο να προτείνεται ουσιαστικά, πριν ξεκινήσει αυτή η διαπραγμάτευση, η Ελλάδα να καταθέσει τα χαρτιά της, με την ελπίδα ότι έτσι θα τύχει καλής μεταχείρισης από τον κ. Ερντογάν... Αυτό όμως δεν λέγεται διαπραγμάτευση…

Νίκος Μελέτης


 18 Ιουνίου 2020
          ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ           


1.
Θαλάσσιες ζώνες: Το αίνιγμα της Σφίγγας.

Μάχη με τον χρόνο δίνει η Αθήνα προκειμένου να ανατρέψει το αρνητικό τετελεσμένο του τουρκολυβικού μνημονίου, καθώς έπειτα από αδράνεια και ολιγωρίες ετών τώρα επιχειρεί να δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο σε συμμαχίες που μένουν στο χαρτί και να ασκήσει κυριαρχικά δικαιώματά της μέσω και συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικές χώρες.

 Χωρίς να λείπει από το τραπέζι καμιά απολύτως επιλογή, η Αθήνα μετά τη συμφωνία οριοθέτησης με την Ιταλία στρέφεται με απόλυτη προσήλωση πλέον στο Κάιρο, προκειμένου να ξεμπλοκάρουν οι συνομιλίες και με ευελιξία να αναζητηθεί συμφωνία, που θα αποτελούσε ισχυρή και αποτελεσματική απάντηση στο τουρκολυβικό μνημόνιο. Μεθαύριο Πέμπτη ο Ν. Δένδιας θα βρίσκεται στο Κάιρο με την ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΥΠΕΞ, ώστε να επαναληφθούν οι συνομιλίες, ενώ έχει υπάρξει ήδη και θα υπάρξει και νέα επικοινωνία του Κ. Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Αλ Σίσι, καθώς σε μεγάλο βαθμό πρόκειται πλέον περί πολιτικής απόφασης.

 Εξαιρετικά σημαντική, όμως, είναι και η σημερινή επίσκεψη Μητσοτάκη στο Ισραήλ, λίγες εβδομάδες μετά τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης Νετανιάχου, όπου και θα επικεντρωθεί στην ενεργειακή συνεργασία την οποία επιχειρεί να πλήξει η Τουρκία, καθώς το τουρκολυβικό μνημόνιο παρεμβάλλεται ουσιαστικά στη διαδρομή του αγωγού East Med, αλλά και σε θέματα ασφαλείας, καθώς η ηγεμονική ανεξέλεγκτη συμπεριφορά της Τουρκίας δεν αφήνει αδιάφορο το Ισραήλ.

 Χθες ο Ν. Δένδιας είχε επίσης σημαντικές συνομιλίες με τον Γάλλο ομόλογό του Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, καθώς το Παρίσι είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που έχουν σαφή θέση εναντίον της τουρκικής επιθετικότητας και μάλιστα η Γαλλία συμμετείχε και προσυπέγραψε την Κοινή Δήλωση της Πενταμερούς (Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος-Γαλλία-Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) που καταδίκασε τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδας και την Κύπρου και συγχρόνως χαρακτήρισε παράνομο το τουρκολυβικό μνημόνιο. Ο χρόνος ωστόσο δεν είναι το μέρος μας και γι' αυτό απαιτείται άμεση κινητοποίηση προς κάθε κατεύθυνση.

 Αίγυπτος

 Είναι ζωτικής σημασίας η επιδίωξη συμφωνίας οριοθέτησης με την Αίγυπτο, η οποία θα μπει σφήνα στο τουρκολυβικό μνημόνιο και θα έχει φυσικά πιο αποτελεσματική ισχύ από οποιαδήποτε μονομερή κίνηση. Η Αθήνα και προσωπικά ο Κ. Μητσοτάκης πρέπει να ξεκαθαρίσουν στον πρόεδρο Αλ Σίσι ότι το ζήτημα αυτό, στο οποίο η Ελλάδα είναι έτοιμη να κάνει συμβιβασμούς, θα κρίνει τις ίδιες τις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις. Και στην περίπτωση της Αιγύπτου υπήρξαν δυστυχώς σοβαρές καθυστερήσεις και καθόλου ευελιξία από ελληνικής πλευράς στις διαπραγματεύσεις που έχουν διαρκέσει πάνω από δέκα χρόνια. Τώρα, όμως, για τη μερική οριοθέτηση που ζητούσαν στο παρελθόν οι Αιγύπτιοι (να φθάσει προς ανατολικά μέχρι τον 28ο Μεσημβρινό) υπάρχει ευρεία συναίνεση στην Αθήνα, ενώ και με τη συνέντευξή του (στην «Καθημερινή») ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλ. Τσίπρας, έδειξε υπεύθυνη στάση, στηρίζοντας την κυβέρνηση στη διαπραγμάτευση με την Αίγυπτο, ώστε να γίνουν οι αναγκαίες ευέλικτες προσαρμογές (σε ό,τι αφορά τη μετακίνηση της μέσης γραμμής με υπολογισμό μη πλήρους επήρειας των νησιών νότια της Ιεράπετρας, Χρυσή, Γαϊδουρονήσι) στην ελληνική διαπραγματευτική θέση προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία. Και αυτό είναι το momentum που πρέπει να εκμεταλλευτεί άμεσα η κυβέρνηση.

 Ευαίσθητο σημείο παραμένει ότι σε μια τμηματική ή μερική οριοθέτηση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός ο 28ος Μεσημβρινός, καθώς διατέμνει τη Ρόδο και άρα αυτή θα εμφανιζόταν... διχοτομημένη, με το μισό νησί να έχει επήρεια που θα καταγράφεται στη συμφωνία και το άλλο μισό να μένει εκτός συμφωνίας. Αγνωστο είναι επίσης πώς θα επηρεασθεί η αιγυπτιακή ηγεσία από το γεγονός ότι πλέον στην περιοχή υπάρχουν δηλωμένα οριοθετημένα οικόπεδα τα οποία θα αδειοδοτηθούν στην ΤΡΑΟ έστω και με το παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο…

 Tα 12 μίλια

 Η επιλογή της επέκτασης των χωρικών υδάτων έως τα 12 ν.μ. Η πρόταση αυτή προφανώς αφορά τμηματική επέκταση σε Ιόνιο (για την οποία έχει υπάρξει προεργασία στο ΥΠΕΞ επί θητείας του Ν. Κοτζιά), η οποία διευκολύνεται μετά τη υπογραφή της συμφωνίας οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.

 Πιο προωθημένη θα ήταν η κίνηση επέκτασης χωρικών υδάτων νότια της Κρήτης, όπου δεν επηρεάζονται συμφέροντα τρίτων χωρών, είναι εκτός Αιγαίου (όπου θα απαιτούνταν ρυθμίσεις λόγω Τουρκίας και εγγύτητας των νησιών) και θα ήταν μια νόμιμη κίνηση σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η οποία θα ήταν σε ανταπόδοση των μονομερών ενεργειών της Τουρκίας. Συγχρόνως το σενάριο της επέκτασης των χωρικών υδάτων και στην περιοχή ανατολικά των Ρόδου, Καρπάθου, Κάσου, Κρήτης θα περιόριζε τις περιοχές που διεκδικεί η Τουρκία. Με την κίνηση αυτή θα ήταν πιο ενισχυμένη η θέση της Ελλάδας στην αντίδρασή της εφόσον η Τουρκία επιχειρούσε να κάνει έρευνες στην περιοχή μεταξύ των 6 και 12 ν.μ., καθώς η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι περιοχή άσκησης κυριαρχίας.

 Όμως δεν θα έλυνε φυσικά το συνολικό ζήτημα που θέτει η Τουρκία, καθώς θα μπορούσε να δοκιμάσει να προκαλέσει στη ζώνη πέραν των 12 ν.μ., σε περιοχές όμως της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

 Δικαστική διαμάχη

 Ο καθηγητής Χρήστος Ροζάκης προκρίνει τη δικαστική αντιμετώπιση, καθώς η Λιβύη με επιστολή της στο ΟΗΕ δηλώνει ότι θα αποδεχθεί από όποια χώρα διαφωνεί με το τουρκολυβικό μνημόνιο να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο. Καθώς η Ελλάδα έχει καταθέσει τον Ιανουάριο του 2015 δήλωση εξαίρεσης από το Δικαστήριο υποθέσεων οριοθέτησης (λόγω της αντιπαράθεσης με την Αλβανία, όταν η Ελλάδα οριοθέτησε οικόπεδα δυτικά και βόρεια της Κέρκυρας), η προσφυγή θα πρέπει να γίνει με συνυποσχετικό. Η εκτίμηση του έμπειρου νομικού είναι ότι δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή η οριοθετική γραμμή που όρισαν Τουρκία και Λιβύη και συνεπώς θα καταπέσει έτσι το ίδιο το τουρκολυβικό μνημόνιο. Η εκδίκαση μιας τέτοιας προσφυγής θα απαιτήσει σχεδόν 2 χρόνια και το πρόβλημα είναι ότι στο διάστημα αυτό η δικαστική διαδικασία δεν αποτελεί ανάχωμα για τις προκλήσεις της Τουρκίας.

 Βεβαίως μπορεί η Ελλάδα να προσφύγει μονομερώς, θέτοντας ερώτημα για τη νομιμότητα του τουρκολυβικού μνημονίου. Ομως το Δικαστήριο εκδίδοντας γνωμοδότηση δεν δεσμεύει την Τουρκία και κυρίως δεν προβλέπει μέτρα συμμόρφωσης. Η μονομερής κατάθεση συντεταγμένων των εξωτερικών ορίων της ΑΟΖ δεν θα έχει κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα, ούτε κατοχυρώνει την Ελλάδα, εάν δεν έχει προηγηθεί μια συμφωνία με την Αίγυπτο, καθώς θα αντιμετωπιστεί ως απλή μονομερής δήλωση. Και μια μονομερής κατάθεση συντεταγμένων θα αποτελούσε λόγο διακοπής των διαπραγματεύσεων με τη Λιβύη, ακόμη και με την Ιταλία και την Αλβανία. Εξάλλου η Ελλάδα έχει ορίσει μονομερώς ως εξωτερικό όριο των θαλασσίων ζωνών της μέχρις ότου υπάρξουν οριοθετήσεις στη μέση γραμμή (τροπολογία Μανιάτη) και έχει κοινοποιήσει την εθνική νομοθεσία στον ΟΗΕ.

 Οριοθέτηση με την Κύπρο

 Ούτε οι προηγούμενες κυβερνήσεις ούτε η σημερινή άνοιξαν θέμα οριοθέτησης με την Κύπρο, γνωρίζοντας ότι το κλίμα διεθνώς δεν είναι θετικό σε μια τέτοια προοπτική, καθώς μια τέτοια κίνηση θα εκλαμβανόταν ως «μαξιμαλιστική» εφαρμογή του γράμματος της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας. Και συγχρόνως η Αθήνα θα αναλάμβανε το βάρος να προασπίσει μια τέτοια συμφωνία για μια περιοχή όπου θα ήταν μάλλον απίθανο να εξασφαλίσει δυνατότητες άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της, σε αντίθεση με την Αγκυρα που διαθέτει τα δικά της ερευνητικά σκάφη και γεωτρύπανα. Πέραν όλων αυτών, είναι προφανές ότι η Αθήνα εκτός από την πλήρη ανάπτυξη της αποτρεπτικής ισχύος της χώρας οφείλει να κάνει άμεσα κινήσεις και σε διπλωματικό πεδίο.

 Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί στη γερμανική προεδρία της Ε.Ε., που αρχίζει την 1η Ιουλίου, ότι έχει ευθύνες το Βερολίνο εάν δεν εκφράσει με πειστικό τρόπο και ως ευρωπαϊκή θέση πως οποιαδήποτε προσπάθεια να πληγούν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας δεν θα γίνει ανεκτή και θα έχει συνέπειες στο σύνολο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Επίσης πρέπει να ενημερωθεί ο Λευκός Οίκος, αλλά και η Μόσχα. Και σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί και δεν πρέπει η Αθήνα να περιμένει πλέον πότε θα έρθει το τουρκικό γεωτρύπανο συνοδευόμενο από φρεγάτες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Τότε που η σύγκρουση θα είναι αναπόδραστη.

 Τα παζάρια με την Λιβύη ναυάγησαν στα ανοικτά της Γαύδου

 Η αδράνεια και η ομφαλοσκόπηση δεν μπορεί να είναι η αντίδραση στη γενικευμένη κατά μέτωπον επίθεση που εξαπολύει η Τουρκία θέλοντας να βάλει τη σφραγίδα της στο νέο status quo τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στο Αιγαίο. Διαφορετικά η επιλογή θα είναι να περιμένουμε απλώς τη στιγμή της σύγκρουσης. Η υπόθεση της Λιβύης είναι χαρακτηριστικό δείγμα για το πού οδηγεί η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων της χώρας, η λάθος ανάγνωση των διεθνών εξελίξεων και η αδράνεια.

 Για σχεδόν μια δεκαετία οι συνομιλίες για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη (που αν είχε συναφθεί, δεν θα υφίστατο τώρα τουρκολυβικό μνημόνιο και θα είχε δημιουργηθεί ένα σοβαρό προηγούμενο στη Μεσόγειο για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών βάσει του Δικαίου της Θάλασσας) κόλλαγαν σε δύο θέματα: στην απαίτηση της Ελλάδας να υπολογιστεί πλήρης επήρεια της Γαύδου και των Στροφάδων και να μην υπολογιστεί ως ευθεία γραμμή βάσης το κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης.

 Με τις διαπραγματεύσεις η διαφορά μεταξύ των δύο πλευρών ήταν πολύ μικρή και ήταν περίπου στο 3,5% της υπό οριοθέτηση περιοχής. Η διαφορά είχε περιοριστεί μόνο στην επήρεια της Γαύδου… Η ελληνική πλευρά θεώρησε ότι δεν άξιζε τον κόπο αυτή η «παραχώρηση» και ότι μελλοντικά από καλύτερη θέση θα μπορούσε να υποχρεώσει τη Λιβύη να υποχωρήσει.

 Αυτό δεν έγινε, αλλά αντίθετα άρχισε η αποσταθεροποίηση της Λιβύης. Το 2014 ανέστειλε τη λειτουργία της η ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη και η επαφή είχε ήδη χαθεί. Τον Νοέμβριο του 2016, ο Νίκος Κοτζιάς επισκέφθηκε την Τρίπολη σε μια προσπάθεια επανεκκίνησης των σχέσεων και στο πλαίσιο αυτό τέθηκε και το θέμα της επανάληψης των συνομιλιών για την οριοθέτηση. Όμως, παρά τις επίσημες δηλώσεις του τότε ΥΠΕΞ, ούτε και τότε επαναλειτούργησε η πρεσβεία στην Τρίπολη.

 Η «Γαλάζια Πατρίδα»

 Στις 25 Οκτωβρίου του 2018, ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Χ. Ακάρ σε συνέντευξη του στην τουρκική TRT παρουσιάζει έναν χάρτη που εκπλήσσει πολλούς, καθώς η τουρκική υφαλοκρηπίδα έφθανε μέχρι και νότια της Κρήτης, δημιουργούσε θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης και ουσιαστικά αποτύπωνε τη «Γαλάζια Πατρίδα» στη Μεσόγειο.

 Λίγες ημέρες αργότερα, ο κ. Ακάρ, στις 5 Νοέμβριου 2018, επισκέπτεται τη Λιβύη. Αλλά μόνο στις 12 Νοεμβρίου σημαίνει συναγερμός στην Αθήνα, καθώς η «Yeni Safak» σε ρεπορτάζ, το οποίο αποτελούσε προφανώς επίσημη διαρροή, εμφανίζει χάρτες που αποτυπώνουν τα θαλάσσια σύνορα της Λιβύης με την Τουρκία, οι οποίοι όπως ανέφερε η φιλοκυβερνητική εφημερίδα συζητήθηκαν στη διάρκεια των συνομιλιών του Ακάρ στην Τρίπολη.

 Ήταν η περίοδος όμως που η τότε κυβέρνηση κλυδωνιζόταν από το ζήτημα της Συμφωνίας των Πρεσπών που οδηγούσε στην παραίτηση του Ν. Κοτζιά. Όταν στις αρχές του 2019 ξέσπασε η επίθεση του στρατηγού Χαφτάρ εναντίον της Τρίπολης είχε χαθεί πια πολύτιμο έδαφος, καθώς ο Φ. Σάρατζ αναζητούσε εναγωνίως έμπρακτη υποστήριξη. Αυτή την πρόσφεραν το Κατάρ και η Τουρκία. Και από εκείνη την στιγμή ο κύβος είχε ριφθεί για το πώς θα κλιμακωνόταν αυτή η βοήθεια και σε στρατιωτικό επίπεδο και ποια ανταλλάγματα θα πρόσφερε ο κ. Σάρατζ.

 Τον Αύγουστο του 2019 και ενώ είχαν προηγηθεί οι εκλογές στην Ελλάδα, το διάβημα της Τρίπολης προς την Αθήνα για την αδειοδότηση των οικοπέδων νοτιοδυτικά της Κρήτης θα έπρεπε να σημάνει συναγερμό, με δεδομένα τα όσα είχαν προηγηθεί. Στη συνάντηση που είχε ο κ. Δένδιας τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της Γ.Σ. του ΟΗΕ με τον Λίβυο ομόλογό του, οι εξηγήσεις που δόθηκαν θεωρήθηκαν καθησυχαστικές… Δεν ακολούθησε καμιά αντίδραση, ούτε παράλληλες κινήσεις και έτσι η ανακοίνωση της υπογραφής του τουρκολυβικού μνημονίου στις 27 Νοεμβρίου 2019 μπορεί να φάνηκε, αλλά κάθε άλλο παρά αιφνιδιαστική κίνηση ήταν...

 *Αναδημοσίευση από τον ''Φιλελεύθερο'' 
που κυκλοφόρησε στις 13 Ιουνίου. 

  Νίκος Μελέτης

 https://www.liberal.gr/diplomacy/to-ainigma-tis-sfiggas/307716
 16 Ιουνίου 2020 

 2.
Το παζάρι της Ελλάδας με την Αίγυπτο 
για μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ – Τι θα κάνει η Τουρκία.

Η προαναγγελία Δένδια για μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Η απλόχερη στήριξη Τσίπρα. Ρεύμα υπέρ της μερικής οριοθέτησης. Οι ενστάσεις και οι διαφωνίες. Τι σηματοδοτεί το μπαϊράκι του Ερντογάν με την μεταφορά όπλων στη Λιβύη και η γελοιοποίηση της ΕΕ για επιτήρηση του εμπάργκο.

 Κερδίζει έδαφος η θέση υπέρ μιας συμφωνίας Ελλάδας και Αιγύπτου που θα προβλέπει τη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι συνολική οριοθέτηση και μάλιστα διαμορφώνεται ένα πλήρως συναινετικό τοπίο μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, προς σ’ αυτή την κατεύθυνση.

 Υπό την πίεση που ασκεί η ύπαρξη του τουρκολιβυκού συμφώνου, στην Αθήνα διαμορφώνεται ένα ρεύμα από αρμόδιους πολιτικούς παράγοντες αλλά και ειδικούς αναλυτές που λέει ότι προκειμένου να παρακαμφθεί η διαφωνία Ελλάδας και Αιγύπτου για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, μπορούν οι δύο χώρες να προχωρήσουν σε μια μερική ανακήρυξη των μεταξύ τους θαλάσσιων ζωνών.

 Η Αίγυπτος και ο τουρκικός κάλος

 Η θέση αυτή επί της ουσίας είναι και ο μπούσουλας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής καθώς με γνώμονα αυτή τη θέση μεταβαίνει την ερχόμενη εβδομάδα, στις 18 Ιουνίου, στο Κάιρο ο Νίκος Δένδιας, ενώ εκτός από κυβερνητική θέση, στήριξη προς σ’ αυτή την κατεύθυνση δίνει και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας ο οποίος ανοιχτά τοποθετήθηκε σήμερα υπέρ της μερικής οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αίγυπτο.

 Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας ουσιαστικά προανήγγειλε εμμέσως πλην σαφώς πως επιδίωξη της ελληνικής διπλωματίας υπό τις παρούσες συνθήκες είναι η μερική οριοθέτηση. «Υπάρχουν προσδοκίες για να καταλήξουμε σε συμφωνία για ΑΟΖ και με την Αίγυπτο» τόνισε ο κ. Δένδιας, ωστόσο ξεκαθάρισε ότι «δεν πρέπει να είμαστε υπεραισιόδοξοι. […] Οι Αιγύπτιοι προσπαθούν να μην μπλέκονται με θέματα άλλων χωρών στην περιοχή. Εάν μπορούσαν θα απέφευγαν να πατήσουν ‘»τουρκικό κάλο»».

 Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Δένδιας άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο τμηματικής συμφωνίας με την Αίγυπτο, τονίζοντας ότι «όταν δεν μπορείς να λύσεις το σύνολο είναι ωφέλιμο να λύσεις ένα μέρος είναι κάτι που μπορείς να συζητήσεις. Σημασία έχει να κανείς μια αρχή».

 Τυχόν συμφωνία με το Κάιρο, τόνισε ο κ. Δένδιας θα προκαλούσε τεράστιο πρόβλημα, και λογικής ύπαρξης στο τουρκολιβυκή σύμφωνο, γιατί ήδη έχει πρόβλημα νομικής ύπαρξης, αποκαλύπτοντας ότι γι’ αυτό η Τουρκία πλειοδοτεί προς την Αίγυπτο «σας δίνουμε 30 με 40% παραπάνω απ’ ό,τι οι Έλληνες».

 Απλόχερη στήριξη Τσίπρα στη μερική οριοθέτηση με Αίγυπτο

 Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ανέφερε: «Να προχωρήσουμε σε συμφωνία με την Αίγυπτο ακόμη και με μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ και να προχωρήσουμε και στην επέκταση των 12 μιλιών στα χωρικά μας ύδατα στο Ιόνιο».

 Μάλιστα κατά τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ η έστω και μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο είναι μία από τις δύο προϋποθέσεις για να παράσχει απλόχερη στήριξη ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια εθνική γραμμή ως συνέχεια της χτεσινής συμφωνίας με την Ιταλία για την ΑΟΖ, την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ χαιρέτισε παρά το γεγονός ότι θεωρεί αποτέλεσμα συμβιβασμού.

 Η προοπτική αυτή της μερικής οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αίγυπτο είτε ως εκτίμηση, είτε ως θέση και άποψη εκφράζεται και από ειδικούς διεθνολόγους ως το πλέον ρεαλιστικό σενάριο.

 Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας σήμερα στη βουλή επί της ουσίας κινήθηκε στο πλαίσιο της χτεσινής του δήλωσης και αποφεύγοντας να κάνει ρητές ονομαστικές αναφορές στην Αίγυπτο εξέφρασε υπό τη μορφή «ευχής» την προσδοκία του ότι θα ακολουθήσει η υπογραφή συμφωνίας για την ΑΟΖ και με την Αίγυπτο.

 Τόνισε ωστόσο ότι με την ελληνο-ιταλική συμφωνία για την ΑΟΖ αναγνωρίζεται ότι τα νησιωτικά εδάφη έχουν κυριαρχικά δικαιώματα όπως και τα ηπειρωτικά εδάφη.

Το επόμενο μεγάλο βήμα

 Ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου Κώστας Υφαντής μιλώντας στο MEGA χαρακτήρισε μια συμφωνία με την Αίγυπτο ως το «επόμενο μεγάλο βήμα».

 «Αν η συμφωνία με την Ιταλία έχει συμβολική σημασία και στέλνει ένα μήνυμα και στην Άγκυρα, μία ενδεχόμενη συμφωνία με την Αίγυπτο θα έρθει να ακυρώσει στην ουσία, να εξαφανίσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, άρα και να αφαιρέσει από την Τουρκία το ελάχιστο ψήγμα νομιμοποίησης που νομίζει ότι της έδωσε αυτή η συμφωνία – καρικατούρα με τη Λιβύη» είπε και πρόσθεσε:
«Δεν είναι καθόλου εύκολο. Αν ήταν εύκολο θα είχαμε πρόοδο και νωρίτερα. Είναι μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει από το 2004-2005, μία διαπραγμάτευση σε τεχνικό και πολιτικό επίπεδο. Είναι πολύ πιο δύσκολο από ότι με την Ιταλία. Αν στην Ιταλία είχαμε το ζήτημα της κόκκινης γαρίδας, εδώ πέρα έχουμε πολύ πιο σοβαρά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την οριοθέτηση αυτή καθ’ αυτή. Να θυμίσω ότι με την Ιταλία είχαμε και υφαλοκρηπίδα, άρα αυτό που έμενε ήταν να συμφωνήσουμε, όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο, ότι τα όρια της υφαλοκρηπίδας, θα είναι και τα όρια της ΑΟΖ».

 Το παζάρι

 Ο κ. Υφαντής εξήγησε ότι η διαφορά Ελλάδας και Αιγύπτου «έχει να κάνει με την επήρεια του συμπλέγματος του Καστελόριζου» συμπληρώνοντας πως «η Αίγυπτος δεν αρνείται γενικά ότι τα νησιά έχουν επήρεια» ωστόσο ο υπάρχει προβληματισμός στο Κάιρο καθώς «το Καστελόριζο βρίσκεται δίπλα, κοντά, σχεδόν είναι κολλημένο στις τουρκικές ακτές».

 Τόνισε δε ο καθηγητής του Παντείου ότι «η Αίγυπτος όπως θα έκανε κάθε χώρα στη θέση της δεν έχει καμία διάθεση να επιβαρύνει την έτσι κι αλλιώς κακή σχέση της με την Τουρκία, με ένα ζήτημα ακόμα το οποίο δεν της προσφέρει και τίποτα. Η Αίγυπτος θα περιμένει κάποια στιγμή να υπάρξει μια τριμερής συμφωνία Ελλάδας, Τουρκίας, Αιγύπτου για το υπόλοιπο κομμάτι».

 Εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα υπάρξει μια πολιτική συμφωνία στο ανώτατο δυνατό επίπεδο ότι Ελλάδα και Αίγυπτος προχωρούν στην οριοθέτηση με συγκεκριμένους όρους που να ικανοποιούν και την θέση της Ελλάδας ότι  ότι τα νησιά έχουν επήρεια, δικαιούνται υφαλοκρηπίδας και θαλασσίων ζωνών και θα καθυσηχάζουν και θα ικανοποιούν τις ανησυχίες της Αιγύπτου, τις προβάλλει επειδή έχει μεγαλύτερη ακτογραμμή.

 «Θα γίνει ένα τέτοιο παζάρι υποψιάζομαι και νομίζω ότι η Αθήνα θέλει να μην εμπλακούμε στα γρανάζια των τεχνικών διαπραγματεύσεων. Ο χρόνος τρέχει. Πρέπει να προλάβουμε να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο διεθνοδικαιϊκό δεδομένο, το οποίο θα απομονώσει και θα απογυμνώσει την τουρκική επιχειρηματολογία» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Υφαντής σημειώνοντας ωστόσο ότι αυτό δεν θα αλλάξει την προκλητική στάση της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο.

 Δεν δημιουργεί δεδικασμένο

 «Πιθανότατα θα προχωρήσει η μερική οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ με την Αίγυπτο, παρότι η τελευταία δεν θέλει να αναμειχθεί στην οριοθέτηση με το Καστελόριζο», δήλωσε ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης, ομότιμος καθηγητής Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 «Η ολική οριοθέτηση είναι εκτός συζήτησης με επιλογή των Αιγυπτίων. Αν αφήσουμε την οριοθέτηση με την Αίγυπτο όμως κρύβει κινδύνους να ενισχύσει το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Πιστεύω πως τώρα είναι η ευκαιρία να κάνουμε την συμφωνία με την Αίγυπτο. Να κάνουμε μερική οριοθέτηση. Δεν είναι εύκολο να εξαιρέσουμε το Καστελόριζο. Ακόμα και αν μείνει εκτός, δεν δημιουργεί δεδικασμένο σε σχέση με την Τουρκία» είναι η θέση του διεθνολόγου Κωνσταντίνου Φίλη.

 Λανθασμένη η μερική οριοθέτηση ΑΟΖ

 Πάντως ο νυν βουλευτής της ΝΔ Άγγελος Συρίγος, ως πανεπιστημιακός είχε αρθρογραφήσει στην εφημερίδα «Καθημερινή» το 2015 θεωρώντας λάθος την μερική οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.

 «Είναι προφανές ότι η Αίγυπτος δεν επιθυμεί να γίνει τμήμα της ελληνοτουρκικής διενέξεως. Ούτως ή άλλως, ουδείς αμφισβητεί τη δική της θαλάσσια περιοχή. Βάσει της μέσης γραμμής, η αιγυπτιακή ΑΟΖ θα είναι τουλάχιστον η ίδια είτε υπογράψει συμφωνία με την Τουρκία είτε με την Ελλάδα. Ενδέχεται να είναι και μεγαλύτερη σε περίπτωση που Ελλάδα ή Τουρκία θελήσουν να «δελεάσουν» την Αίγυπτο προσφέροντας ευρύτερη υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Εκτιμάται ότι η Αίγυπτος θα προτιμούσε να υπογράψει με την Ελλάδα μερική οριοθέτηση μέχρι και την Κρήτη και να άφηνε εκτός την υπόλοιπη περιοχή έως το τριεθνές. Η αποδοχή μιας τέτοιας προτάσεως θα ήταν λανθασμένη. Θα δημιουργούσε την εύλογη εντύπωση ότι η Ελλάδα έχει παραιτηθεί των δικαιωμάτων της στην υπόλοιπη περιοχή» σημείωνε τότε ο Άγγελος Συρίγος.

 Το τουρκικό μπαϊράκι

 Πάντως το θρίλερ με την εμπλοκή ελληνικών και τουρκικών σκαφών που εκτυλίχτηκε σήμερα στα ανοιχτά της Λιβύης, όπου, όπως εκτιμάται, εκδηλώθηκε άλλη μια τουρκική  προσπάθεια για μεταφορά όπλων κατά παράβαση του εμπάργκο, ήταν ένα σαφές μήνυμα του Ερντογάν προς κάθε κατεύθυνση πως θα υπερασπιστεί ακόμα και με την απειλή πολέμου το τουρκολιβυκό σύμφωνο, το οποίο η Ελλάδα θέλει να ακυρώσει στην πράξη με την έστω και μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο.

 Το ύποπτο πλοίο, που συνοδευόταν από τρεις τουρκικές φρεγάτες και αρνήθηκε να αποδεχθεί έλεγχο από ελικόπτερο της φρεγάτας «ΣΠΕΤΣΑΙ» που συμμετέχει στην ευρωπαϊκή επιτήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη είχε πολύ ισχυρούς συμβολισμούς.

 Πέραν του τουρκολιβυκού συμφώνου για την ΑΟΖ, ο Ερντογάν σήκωσε μπαϊράκι θέλοντας να γελοιοποίησει -και το κατάφερε την ΕΕ- και φυσικά τον Ιταλό διοικητή της επιχείρησης «Ειρήνη», στον απόηχο της χτεσινής υπογραφής της συμφωνίας Ελλάδας-Ιταλίας για την ΑΟΖ στο Ιόνιο.
Σφήνα

 Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κώστας Λάβδας, χαρακτήρισε τη συμφωνία Ελλάδας Ιταλίας για την ΑΟΖ μεγάλης σημασίας καθώς αυτή αναγνωρίζει την επήρεια των νησιών και στέλνει ένα σήμα στον εξ ανατολών γείτονα για την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, προσθέτει ωστόσο ότι δεν πρόκειται να ανακόψει τον τουρκικό αναθεωρητισμό, ούτε να αλλάξει με άμεσο και ριζικό τρόπο τις ισορροπίες που έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται στην Αν. Μεσόγειο.

 Εκτιμά ότι το στοίχημα για αντίστοιχες συμφωνίες με Αλβανία και κυρίως με Αίγυπτο θα είναι δύσκολο και θα πρέπει να δρομολογηθεί με συστηματικό, αλλά στην περίπτωση ειδικά της Αιγύπτου και με αθόρυβο τρόπο, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι η ελληνική επιμονή θα δοκιμαστεί προσεχώς και απέναντι στην φιλοτουρκική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση Ράμα.

 Ο ομότιμος καθηγητής στο Μέριλαντ Θεόδωρος Καρυώτης χαρακτηρίζει «γελοία» την τουρκολυβική συμφωνία.

 Αναφέρει ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να μας αμφισβητήσει ο Ερντογάν αν υπογράψουμε ΑΟΖ μετά την Ιταλία και με την Αίγυπτο και ξεκαθαρίζει ότι θα γίνει πόλεμος αν οι Τούρκοι βάλουν τρυπάνι στα ανοιχτά της Κρήτης, εκτιμώντας ότι θα υπάρξει παρέμβαση των ΗΠΑ για να «δώσουμε λίγη θάλασσα στους Τούρκους» και να λήξει το θέμα.

 Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που έχει θαλάσσια σύνορα με 6 κράτη. Τα οφέλη (σ.σ.: από την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία) είναι ότι αυτή η θάλασσα μας ανήκει πλέον κι επίσημα. Είχαμε την υφαλοκρηπίδα, όμως η ΑΟΖ είναι σημαντικότερη γιατί περιλαμβάνει την αλιεία, το περιβάλλον κτλ. Εχει ωστόσο, ορισμένα προβλήματα στα θέματα αλιείας, είναι μία απαράδεκτη θέση, δεν έπρεπε να τους το δώσουμε αυτό. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που δεν ήθελαν από το 1977 να υπογράψουμε, για την αλιεία. Κάτι που σημαίνει ότι θα ψαρεύουν στα ανοιχτά της Κρήτης και της Ρόδου».

 Για την αναγκαιότητα να υπογραφεί οριοθέτηση ΑΟΖ και με την Αίγυπτο: «Το πιο κρίσιμο είναι τώρα με την Αίγυπτο. Το δίκαιο της θάλασσας απαγορεύει τμηματικές οριοθετήσεις. Αυτό θέλουν να το κάνουν (σ.σ.: οι Τούρκοι) γιατί σημαίνει ότι δεν θέλουν να έχουμε επαφή με Καστελόριζο και Στρογγύλη και θα χάσουμε και τα θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο. Αυτό αν το κάνουν θα μπει σφήνα στο παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο.

 Αν έρθει και η υπογραφή με την Αίγυπτο, μετά την Ιταλία θα είναι η πρώτη φορά που θα στριμώξουμε τον Τραμπ όταν ο Σίσι δεχθεί να κάνουμε τα θαλάσσια σύνορα και θα είναι η «σφήνα» που θα μας οδηγήσει ακόμα και στη Χάγη για να λυθούν αυτές οι διαφορές κάτι που απεύχεται ο Ερντογάν και η Λιβύη».

 https://www.in.gr/2020/06/10/politics/pazari-tis-elladas-tin-aigypto
-gia-meriki-oriothetisi-tis-aoz-ti-tha-kanei-tourkia/


10/6/2020


  ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ