Σε κίνδυνο το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης: Κλιμακώνονται οι αντιδράσεις. Αυξάνονται τα κράτη που φαίνεται πως δεν συμφωνούν με το σχέδιο της Κομισιόν.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
(1) Τα 3 συν 1 "όχι" του "Βορρά" για το σχέδιο ανάκαμψης των 750 δισ.
 - Τι σημαίνουν για τη χρηματοδότηση που θα λάβει η Ελλάδα.
(2) Η απόφαση για μεταρρύθμιση είναι το πρωτεύον, τα λεφτά έπονται. 


Σε κίνδυνο το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης: Κλιμακώνονται οι αντιδράσεις. Αυξάνονται τα κράτη που φαίνεται πως δεν συμφωνούν με το σχέδιο της Κομισιόν. 

Καθυστερήσεις και πολιτικοί διαξιφισμοί, σε συνδυασμό με την διαρκή αντιπαράθεση Βορρά και Νότου βάζουν σε κίνδυνο το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι αντιδράσεις από τα κράτη - μέλη όσο περνά ο καιρός κλιμακώνονται και μαζί αυξάνεται και ο αριθμός των κρατών που φαίνεται πως δεν συμφωνούν με το σχέδιο της Κομισιόν.

Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί τις τελευταίες εβδομάδες είναι ότι όσοι μετά τις ανακοινώσεις της Κομισιόν έσπευσαν να πανηγυρίσουν, τώρα κάνουν δεύτερες σκέψεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα του Ταμείου, εφόσον επικρατήσουν οι απόψεις των «σκληροπυρηνικών». Έως σήμερα τίποτα δεν είναι δεδομένο, με εξαίρεση ότι η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα είναι οι χώρες που θα πάρουν περισσότερα χρήματα.

Η Ιταλία και η Ισπανία βρίσκονται στην κορυφή της λίστας καθώς οι πληγές που τους άφησε η πανδημία είναι μεγαλύτερες απ όλους. Η Ελλάδα αν και υγειονομικά κατάφερε να αντιμετωπίσει την πανδημία, η οικονομία της παραμένει η πιο ευάλωτη όλων με αποτέλεσμα να θεωρείται δεδομένο ότι θα χρειαστεί πρόσθετη χρηματοδότηση.

Οι δεσμεύσεις

Η αδυναμία των Ευρωπαίων να βρουν κοινό τόπο στο πλαίσιο λειτουργίας του Ταμείου καθυστερεί την ενεργοποίηση του Ταμείου. Βασική διαφορά μεταξύ των κρατών - μελών είναι οι όροι  που  θα  λειτουργεί  το  Ταμείο. Από  τις διαπραγματεύσεις στο παρασκήνιο φαίνεται πως όσο περνούν οι μέρες, υπό τον φόβο στο τέλος να μην καταλήξουν σε συμφωνία, επικρατούν οι προτάσεις των «σκληροπυρηνικών».

Από την πρώτη μέρα των ανακοινώσεων εχει γίνει σαφές ότι τα χρήματα δεν είναι δεδομένα. Ούτε το συνολικό κεφάλαιο που θα έχει το Ταμείο, αλλά ούτε και χρήματα που θα αναλογούν σε κάθε χώρα. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν χώρες οι οποίες ζητούν τα κεφάλαια να είναι πολύ χαμηλότερα των 750δισ ευρώ που έχει προτείνει η Κομισιόν. Μάλιστα προχωρούν και ένα βήμα παρακάτω καθώς επιμένουν η αναλογία μεταξύ δανεισμού και επιδοτήσεων να είναι υπέρ των δανείων, άρα και των αυστηρών όρων που θα πρέπει να συμφωνήσουν τα κράτη - μέλη.

Δεδομένη δεν είναι ούτε η διάρκεια στην οποία θα μπορούν οι χώρες να χρηματοδοτηθούν. Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι αρχικά ο Μηχανισμός θα προβλέπει χρηματοδότηση για την περίοδο 2021-2022 και τότε θα επανεξεταστούν και τα σχέδια, αλλά και τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου. Αντίστοιχα, και τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταθέσουν αναπτυξιακά σχέδια για όλη την τετραετία 2021-2024. Σε αντίθετη περίπτωση οι χώρες θα χάσουν τα κονδύλια και θα πρέπει να περιμένουν εάν η Κομισιόν ανοίξει και πάλι την διαδικασία νέων αιτήσεων.

Αναπτυξιακό σχέδιο

Ιδιαίτερες δυσκολίες κρύβει και ο όρος για την «εμπροσθοβαρή» δέσμευση των κονδυλίων. Συγκεκριμένα οι χώρες που θα αιτηθούν χρηματοδότηση απο το Ταμείο θα πρέπει να υποβάλλουν ολοκληρωμένα σχέδια για την τετραετία 2021-2024. Στη συνέχεια μέσα στο 2022 θα πρέπει να προχωρήσουν σε συμβάσεις για το 60% του ποσού το οποίο τους αναλογεί. Με λίγα λόγια, οι χώρες θα πρέπει να καταρτίσουν ένα στρατηγικό αναπτυξιακό σχέδιο τετραετίας, με κάθε λεπτομέρεια, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από την Κομισιόν.

Σε αυτό το σημείο κρύβεται και η παγίδα των όρων και του ελέγχου, όπως τουλάχιστον επιμένουν οι «σκληροπυρηνικοί» της Ευρωζώνης. Η παροχή των κεφαλαίων θα συνοδεύεται από συμφωνία μεταξύ του κράτους και της Κομισιόν με συγκεκριμένους στόχους, αλλά και μετρήσιμα μεγέθη που θα συναποφασίσουν οι κυβερνήσεις με τους τεχνοκράτες της Κομισιόν. Η πορεία υλοποίηση των συμφωνηθέντων θα ελέγχεται κατά την διάρκεια των θεσμοθετημένων ελέγχων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαμήνου.

Ωστόσο, τα κράτη - μέλη που βάζουν εμπόδια στη συμφωνία επιμένουν σε αυστηρότερους ελέγχους και στη δημιουργία ειδικής επιτροπής η οποία θα παρακολουθεί την πορεία υλοποίησης των συμφωνηθέντων. Δηλαδή ζητούν να υπάρχει μια μορφή εποπτείας καθ όλη της διάρκεια της τετραετίας.

Σε αυτό το αίτημα «κουμπώνει» και η πρόβλεψη που υπάρχει ήδη στην πρόταση της Κομισιόν σχετικά με την υποχρέωση των χωρών που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο, να υποβάλλουν τριμηνιαίες εκθέσεις προόδου, να υπάρχουν «κανόνες» σχετικά με την υλοποίηση των δημοσιονομικών δεσμεύσεων και η καταβολή των χρημάτων να γίνεται σε δόσεις αφού θα έχει προηγηθεί θετική αξιολόγηση από την επιτροπή ελέγχου. Σε όλα αυτά προστίθεται και η ρήτρα αναστολής της καταβολής των χρημάτων σε περίπτωση που διαπιστωθούν αποκλίσεις από την αρχική συμφωνία.

 Αλέξανδρος Κλώσσας


17/06/2020 


           ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ           



1.
Τα 3 συν 1 "όχι" του "Βορρά" για το σχέδιο ανάκαμψης των 750 δισ. - Τι σημαίνουν για τη χρηματοδότηση που θα λάβει η Ελλάδα. 

Τρεις άξονες ενστάσεων για το νέο πακέτο ανάκαμψης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ (που μπορεί να οδηγήσει σε χρηματοδότηση έως 32 δισ. ευρώ για την Ελλάδα) κωδικοποιεί ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού συμβουλίου Charles Michel ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Παρασκευής, η οποία λαμβάνει χώρα μέσω τηλεδιάσκεψης και με χαμηλές προσδοκίες για εύρεση συμβιβαστικής λύσης. Μάλιστα, στο ίδιο κείμενο αποτυπώνεται και ένας ακόμα άξονας ενστάσεων που συνδέεται με τον νέο Πολυετή Προϋπολογισμό της ΕΕ  (MFF 2021-2027), δηλαδή με το πακέτο χρηματοδοτήσεων που αποφασίζεται κάθε 7ετία και τροφοδοτεί και το νέο ΕΣΠΑ (από το οποίο η Ελλάδα φιλοδοξεί να πάρει με βάση την πρόταση της Κομισιόν 19 δισ. ευρώ, αυξάνοντας το συνολικό πακέτο των χρηματοδοτήσεων στα 51 δισ. ευρώ).

Αναλυτικά, σύμφωνα με την επιστολή, έχουν αποκρυσταλλωθεί οι διαφωνίες αναφορικά με το νέο σχέδιο ανάκαμψης σε τρία πεδία:

1. Σχετικά με το ύψος και τη διάρκεια των εργαλείων μέσα από τα οποία θα υλοποιηθεί το σχέδιο ανάκαμψης. Υπενθυμίζεται ότι το σχέδιο ανάκαμψης προτείνεται από την Κομισιόν να διαρκέσει έως και το 2024, αλλά με την προϋπόθεση ότι η δέσμευση (υπογραφή συμβάσεων) για τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις θα γίνει το αργότερο εντός του 2021. Στη συνέχεια προτείνεται να "απελευθερωθούν" τα κονδύλια για να τα χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε κράτος μέλος. Επίσης υπάρχουν ενστάσεις αναφορικά με το ύψος του σχεδίου το οποίο προτείνεται να είναι 750 δισεκατομμύρια ευρώ με βάση τη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δείχνει το μέγεθος της επίπτωσης της κρίσης στον ιδιωτικό τομέα της ΕΕ.

2. Υπάρχουν διαφωνίες για την κατανομή του πακέτου αλλά και για την αναλογία επιδοτήσεων και δανείων. Αναφορικά με την κατανομή του πακέτου, η λεγόμενη "κλείδα κατανομής" που έχει προταθεί (5,8%), ευνοεί ιδιαίτερα την Ελλάδα οδηγώντας έως 32 δισ. ευρώ, καθώς είναι πολύ μεγαλύτερη από τη συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ με βάση όρους ΑΕΠ. Λαμβάνει υπόψη μία σειρά από δείκτες όπως είναι η ανεργία, η επίπτωση της κρίσης πχ λόγω τουρισμού κ.λ.π. Οποιαδήποτε αλλαγή επηρεάζει και το "χρήμα" που θα έχει διαθέσιμο η χώρα. Το άλλο σκέλος της διαφωνίας για την αναλογία δανείων - επιδοτήσεων είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικό. Με βάση τις προτάσεις της Κομισιόν από 750 δισεκατομμύρια ευρώ, τα 500 δισεκατομμύρια είναι επιδοτήσεις (δηλαδή έως 22,5 δισ. ευρώ για την Ελλάδα), και τα υπόλοιπα 250 δισεκατομμύρια ευρώ που είναι δάνεια (οδηγούν σε μία κατανομή  έως 9,5 δισ. ευρώ για την Ελλάδα). Όποια αλλαγή της αναλογίας πιέζει το χρέος.

3. Ζητούνται "αιρεσιμότητες" στα προαπαιτούμενα αλλά υπάρχουν και ενστάσεις για τη διαχείριση των εν λόγω κονδυλίων. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι αυστηρή. Απαιτεί ένα πλαίσιο εκ των προτέρων συνεννόησης με τα κράτη μέλη και έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων, έκθεση προόδου από τα κράτη-μέλη ένα τριήμερο και παρακολούθηση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Προς το παρόν η Ελλάδα προτείνεται να αντιμετωπίζεται ισότιμα με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη (με βάση τις συστάσεις του ευρωπαϊκού εξαμήνου). Βεβαίως υπάρχει και μία αναφορά σε συστάσεις Ενισχυμένης Εποπτείας η οποία μένει προς το παρόν ασαφής. Μένει λοιπόν να φανεί αν στο πλαίσιο του συμβιβασμού που επιχειρείται θα υπάρχουν επιπλέον "αιρεσιμότητες".

Το ΕΣΠΑ  και η χρονοκαθυστέρηση

Ο 4ος άξονας των συστάσεων συνδέεται με το MFF. Με το ύψος του, το περιεχόμενο του, τη χρηματοδότησή του περιλαμβανομένου και του τρόπου με τον οποίο θα αυξηθούν οι ίδιοι πόροι της ΕΕ. Η Ελλάδα προσδοκά έως 19 δισ. ευρώ από το νέο πακέτο στο σενάριο που διατηρηθεί το συνολικό του ύψος στο 1,1 τρισ. ευρώ ανά την ΕΕ. 

Αν υπάρξει απόφαση τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο για όλα τα παραπάνω (που συνδέονται μεταξύ τους), τότε υπάρχει το περιθώριο να προχωρήσουν οι αναγκαίες διαδικασίες χάραξης των εθνικών σχεδίων, υποβολής τους έως τον Οκτώβριο, αλλά και ψήφισης των σχετικών κανονισμών της ΕΕ, ώστε να προχωρήσει ο δανεισμός  της Κομισιόν από τις αγορές και να αρχίσει να "ρέει" χρήμα προς τα κράτη-μέλη το πρώτο τρίμηνο του 2021(!) με την εξαίρεση κάποιων προγραμμάτων που θα μπορούν δώσουν λίγα χρήματα εμπροσθοβαρώς.

Αν υπάρξει κάποια παράταση των διαπραγματεύσεων μετά τον Ιούλιο, τότε μεταφέρεται χρονικά και η έλευση της ρευστότητας στα κράτη-μέλη για μετά το πρώτο τρίμηνο του 2021, με πολύ κατανοητές συνέπειες στην προσπάθεια ανάκαμψης και διατήρησης της ρευστότητας στα κρατικά ταμεία. 

Η επιστολή και η προεξόφληση νέας Συνόδου

Στην επιστολή του Προέδρου Charles Michel προς τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρεται πως το κεντρικό θέμα της συνάντησης θα είναι το πολυετές πλαίσιο (MFF) και το σχέδιο ανάκαμψης. "Θα είναι η πρώτη φορά που θα συζητήσουμε το πακέτο από τη δημοσίευσή του στις 28 Μαΐου. Έχει γίνει πολλή δουλειά στο Συμβούλιο για να βοηθήσει στην προετοιμασία του εδάφους και να επιτρέψει σε όλες τις αντιπροσωπείες να κατανοήσουν σαφώς τα διάφορα μέρη της πρότασης. Είναι πλέον καιρός τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να συζητήσουν σε βάθος τη δέσμη μέτρων”, αναφέρει.

Μειώνει τις πιθανότητες για συμφωνία λέγοντας πως "νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε την πολυπλοκότητα των προτάσεων και τον χρόνο που απαιτείται για την αντιμετώπισή τους. Η συνάντησή μας την Παρασκευή θα πρέπει να είναι ένα κρίσιμο βήμα για την επίτευξη συμφωνίας σε μια επόμενη φυσική συνάντηση".

Επίσης καταγράφει πέρα από τις διαφωνίες και "ορισμένα σημεία στα οποία πιστεύω ότι προκύπτει συναίνεση": την ανάγκη απάντησης "σε αυτήν την άνευ προηγουμένου κρίση, ανάλογη με το μέγεθος της πρόκλησης", την χρηματοδότηση  μέσω δανεισμού της Επιτροπής, την στόχευση στους τομείς και τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο, την προσαρμογή του MFF ώστε να ληφθεί υπόψη η κρίση, την απόφαση για ένα πακέτο που "δεν θα πρέπει απλώς να αντιμετωπίσει την άμεση κρίση, αλλά επίσης πρέπει να προσφέρει την ευκαιρία να μετασχηματίσουμε και να μεταρρυθμίσουμε τις οικονομίες μας".

"Ο απώτερος στόχος μας είναι να επιτύχουμε μια συμφωνία το συντομότερο δυνατό" και γι αυτό "θα πρέπει να εργαστούμε σκληρά τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες" αναφέρει. 

Της Δήμητρας Καδδά

17/6/2020




2.
Η απόφαση για μεταρρύθμιση είναι το πρωτεύον, 
τα λεφτά έπονται. 

Η εξασθένηση βασικών οικονομικών δεικτών ήταν ορατή στα τέλη του περασμένου έτους. Το τρίτο τρίμηνο του 2019 η μισθολογική δαπάνη σημείωσε μείωση (πρώτη φορά ύστερα από επτά τρίμηνα). Το τέταρτο τρίμηνο του 2019 το ΑΕΠ ήταν μειωμένο 0,7% συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο και αυξημένο μόνο 1 ποσοστιαία μονάδα συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2018. Φέτος, το πρώτο δίμηνο τα φορολογικά έσοδα έφεραν εμφανή σημάδια κόπωσης, υστερούσαν έναντι των στόχων. Ενώ στο τρίμηνο το ΑΕΠ ήταν μειωμένο 0,9% συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019 και (κάτι που είναι σημαντικό…) η βασική αιτία ήταν η μείωση των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου 6,4%. Με δυο λόγια, πριν ακόμη ξεσπάσει η κρίση (μέσα Μαρτίου) η δυναμική της ελληνικής οικονομίας ήταν ασθενική. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία. Πού οφείλεται; Στην απουσία μεγάλων, αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.

Βλέπετε η εξέλιξη δεν ήταν ξαφνική, δεν υπήρχε μια ισχυρή μηχανή που αιφνιδίως άρχισε να καίει λάδια, δεν τροχοδρομούσε η ελληνική οικονομία προς τη μεγάλη απογείωση και, ξαφνικά, πάτησε φρένο κι έκατσε στο έδαφος – όπως ισχυρίζεται μέρος της αντιπολίτευσης. Η ελληνική οικονομία ασφυκτιούσε από βαριές παθογένειες, εξαιτίας χρόνιων προβλημάτων και μιας ενδημικής κοινωνικοπολιτικής αδυναμίας να υλοποιήσει ώριμες μεταρρυθμίσεις που θα της επιτρέψουν να πάψει να σέρνει τα πόδια της με αναιμικούς ρυθμούς της τάξης του 1% ετησίως, να διεκδικήσει υψηλούς ρυθμούς και, κυρίως, να αλλάξει τροχιά. Η απουσία τέτοιων μεταρρυθμίσεων εξηγεί την εξασθένηση της ελληνικής οικονομίας. Το φρένο, με άλλα λόγια, το πάτησε (διαχρονικά το πατάει…) εκείνη η Ελλάδα που δεν θέλει αλλαγές.

Τώρα, όμως, η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων αποκτά ειδικό βάρος. Αν δεν γίνουν, δεν θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε επάξια στην ιστορική ευκαιρία που αντιπροσωπεύουν τα 50+ δισ. ευρώ που αναμένεται να διατεθούν στη χώρα μας την προσεχή επταετία. Ητοι, τα 32 δισ. από το 2021 έως το 2024 κι επιπλέον 20 δισ. από το νέο ΕΣΠΑ, από το 2021 έως το 2027. Σχηματικά, θα πρέπει να είμαστε ικανοί να διεκδικούμε και να απορροφούμε περίπου 5 δισ. ευρώ ετησίως, ποσά θηριώδη για τα μέχρι σήμερα ελληνικά οικονομικά δεδομένα αλλά και τις μέχρι σήμερα ελληνικές ικανότητες σχεδιασμού και ορθολογικής απορρόφησης.

Για να αποφευχθούν γνωστές θλιβερές ιστορίες του παρελθόντος και για να καρπωθεί πλήρως η χώρα το αναπτυξιακό όφελος, θα πρέπει να υποδεχθούμε τα 50+ δισ. έχοντας θεσπίσει ένα σύγχρονο, διαφανές πλαίσιο εύπλαστων και ισχυρών θεσμών και κανόνων και αφού υλοποιήσουμε τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που έχουν καθυστερήσει. Τα 50+ δισ. δεν θα μεταμορφώσουν την Ελλάδα· αν η χώρα δεν θελήσει να μεταμορφωθεί, τα 50+ δισ. δεν θα κάνουν τίποτα – πιθανότατα ούτε καν θα απορροφηθούν. Τα 50+ δισ. μπορούν να βοηθήσουν την Ελλάδα να μεταμορφωθεί αν η ίδια, πράγματι, το επιθυμεί. Αν, δηλαδή, η ελληνική κοινωνία έχει τη βούληση και βρει και τη δύναμη να μεταμορφώσει τη χώρα. Αυτή η απόφαση είναι το κύριο, το σημαντικό, το πρωτεύον. Τα λεφτά βοηθούν, αλλά έπονται.

  ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΙΤΣΗΣ


14/6/2020