Πώς η Γερμανία βάζει σιωπηρά στο "ράφι" τη σύγκρουση με την ΕΚΤ για το QE.


Πώς η Γερμανία βάζει σιωπηρά στο "ράφι" 
τη σύγκρουση με την ΕΚΤ για το QE. 

Ένα στερεότυπο σχετικά με τους Γερμανούς είναι ότι τους αρέσει να γκρινιάζουν, συνήθως με αξιοθαύμαστη μανία, αλλά και σχολαστική δυσκαμψία. Πολύ λιγότερο γνωστή είναι μια άλλη διάσταση του στερεότυπου. Έχοντας διαμαρτυρηθεί και συνειδητοποιώντας ότι η θέση τους είναι αβάσιμη, οι Γερμανοί είναι επίσης εξαιρετικά ικανοί στο να αλλάζουν θέμα συζήτησης και να προχωρούν μπροστά.

Αυτό το βλέπει κανείς ιδιαίτερα στην εσωτερική πολιτική της Γερμανίας. Το περασμένο φθινόπωρο, οι Σοσιαλδημοκράτες, ελάσσονες εταίροι στην κυβέρνηση της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, εξέλεξαν νέους ηγέτες του κόμματός τους, οι οποίοι είχαν υποσχεθεί με θεατρική εμφατικότητα να "σπάσουν" τον συνασπισμό επικαλούμενοι υψηλής σημασίας ζητήματα αρχής.

Μόλις συνειδητοποίησαν τις συνέπειες μιας τέτοιας κίνησης, απλώς απέρριψαν την ιδέα και άρχισαν να συζητούν για άλλα θέματα.

Ευτυχώς, κάτι ανάλογο πρόκειται να συμβεί ξανά από πλευράς των Γερμανών, ανακουφίζοντας ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η "βόμβα" του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου

Τον περασμένο μήνα, το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας έριξε μια νομική βόμβα στον "θόλο" της Ευρωζώνης.

Σε μια σαρωτική ετυμηγορία, οι δικαστές με την κόκκινη ενδυμασία και έδρα στην Καρλσρούη έκριναν ότι μια ανώτερη αρχή, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο, είχε εκφύγει της αρμοδιότητάς της, δίνοντας πράσινο φως στο πρόγραμμα αγορών κρατικών τίτλων εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (πρόγραμμα PSPP).

Η ΕΚΤ έχει χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο μέσο ποσοτικής χαλάρωσης για να αγοράσει 2,7 τρισεκατομμύρια ευρώ (3,1 τρισ. δολάρια) σε κρατικά ομόλογα χωρών μελών της Ευρωζώνης από το 2015.

Η απόφαση είχε εκρηκτικό χαρακτήρα. Πρώτον, σήμαινε ότι η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας (Bundesbank), ο μεγαλύτερος μέτοχος της ΕΚΤ, θα απαγορευόταν να συμμετέχει στο PSPP εάν η ΕΚΤ δεν μπορούσε να αποδείξει έως τις 5 Αυγούστου - στη γερμανική κυβέρνηση και στο γερμανικό ομοσπονδιακό κοινοβούλιο - ότι το πρόγραμμα ήταν "αναλογικό" στη στάθμιση των οικονομικών οφελών έναντι του κόστους.

Δεύτερον, έφερε την Ευρωπαϊκή Ένωση στο χείλος μιας συνταγματικής κρίσης, καθώς ένα εθνικό δικαστήριο είχε ανατρέψει την ετυμηγορία ανώτατου δικαστηρίου της ΕΕ, προσκαλώντας δυνητικά δικαστές άλλων κρατών μελών, όπως της Ουγγαρίας και της Πολωνία, να πράξουν το ίδιο.

Ενώ οι Γερμανοί συντηρητικοί, οι οποίοι από καιρό κοιτούσαν "λοξώς" την πολιτική νομισματικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, γιόρταζαν, οι ευρισκόμενοι στην ακροδεξιά του πολιτικού φάσματος προχώρησαν ακόμη παραπέρα. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ευρωσκεπτικιστικό κόμμα, κινείται τώρα νομικά ενάντια στη γερμανική κυβέρνηση και το κοινοβούλιο, προκειμένου να σταματήσουν ακόμη ένα από τα εργαλεία αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, το οποίο ονομάζεται "πρόγραμμα πανδημικής έκτακτης ανάγκης" (PEPP).

Πρόκειται για το πρόγραμμα αγοράς κρατικών τίτλων, το οποίο εγκρίθηκε ως απάντηση στον Covid-19 και αναμένεται να φθάσει τα 1,35 τρισ. ευρώ μέχρι τον επόμενο Ιούνιο.

Η γερμανική ελίτ "βγαίνει μπροστά"

Εκείνο που επωαζόταν ήταν μια καταστροφική αντιπαράθεση μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και του μεγαλύτερου κράτους μέλους της.

Τότε, ωστόσο, όπως συμβαίνει τόσο συχνά στην βασισμένη στο πνεύμα των συναινέσεων κουλτούρα της Γερμανίας, η γερμανική ελίτ άρχισε να αρθρώνει πιο ισχυρό λόγο. Πρώτον, οι πολιτικοί.

Έχοντας καταλάβει ότι η Καρλσρούη έθετε όντως όρια στη νομισματική πολιτική, η Μέρκελ έκανε μια εκπληκτική πολιτική στροφή και, σε συνεργασία με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, υποστήριξε ένα πρωτοποριακό δημοσιονομικό σχέδιο για το σύνολο της ΕΕ.

Στη συνέχεια, πήραν σειρά Γερμανοί νομικοί μελετητές και άλλοι ειδικοί. Σε μια αξιοσημείωτη συνεργασία, έξι γνωστοί Γερμανοί οικονομολόγοι δημοσίευσαν μια σχολαστική αποδόμηση της συλλογιστικής της Καρλσρούης. Σύμφωνα με το επιχείρημά τους, οι δικαστές εναντιώθηκαν σε μια μακροχρόνια γερμανική συναινετική παράδοση, η οποία ενισχυόταν από τις ίδιες τις προηγούμενες αποφάσεις του συνταγματικού δικαστηρίου, αλλά και από τις ευρωπαϊκές συνθήκες.

Σε αυτήν την παράδοση, μια κεντρική τράπεζα πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητη και να έχει ως μοναδικό στόχο της τη σταθερότητα των τιμών και όχι άλλες οικονομικές στοχοθεσίες. Πριν από την εισαγωγή του ευρώ, η Bundesbank δεν απέδειξε ποτέ στο κοινοβούλιο της Γερμανίας ότι είχε σταθμίσει τον χαμηλότερο πληθωρισμό έναντι, για παράδειγμα, της υψηλότερης ανεργίας. Γιατί η ΕΚΤ θα πρέπει τώρα να αρχίσει να προβαίνει σε τέτοιου τύπου εξισορρόπηση των διαφορετικών στόχων και να την δικαιολογεί;

Κλαδί ελιάς

Ακόμα και το ίδιο το συνταγματικό δικαστήριο ξαφνικά, αν και προσεκτικά, αρχίζει να κραδαίνει "κλάδο ελαίας". Η Astrid Wallrabenstein, η οποία έγινε μέλος - δικαστής του αυτήν την εβδομάδα, ανέφερε σε δηλώσεις της στον Τύπο ότι, όπως και στην "πραγματική ζωή", το σημαντικό πράγμα τώρα είναι "πώς συνεχίζει κανείς μετά από μια μείζονα διαταραχή" και ότι βοηθά να λέει κανείς απλώς "συγγνώμη" και να αφήνει πίσω του τα παλιά, έτσι ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι να ξεπεράσουν τα "τραύματά" τους.

Με τη διαμόρφωση αυτού του τύπου της συναίνεσης, το τέλος της συγκεκριμένης ιστορίας θα μπορούσε να είναι απλώς διαδικαστικό. Ο Jens Weidmann, επικεφαλής της Bundesbank και ως εκ τούτου μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, προφανώς και δέχθηκε εθελοντικά να παίξει τον ρόλο του αγγελιοφόρου.

Μετά την δημοσίευση από την ΕΚΤ των πρακτικών της τελευταίας συνεδρίασής της αυτήν την εβδομάδα - συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων στο συμβούλιο για τη στάθμιση της αναλογικότητας κατά την ακολούθηση της πολιτικής του QE - θα τα διαβιβάσει στην αρμόδια επιτροπή της Bundestag (σ.μ. Ομοσπονδιακή Δίαιτα, κάτω σώμα του γερμανικού κοινοβουλίου), η οποία αναμφίβολα θα "πειστεί" γρήγορα και απόλυτα.

Έτσι, η Bundestag μπορεί να κλείσει κανονικά στο τέλος του μήνα για το καθιερωμένο καλοκαιρινό της "διάλειμμα". Όταν επιστρέψει, το όλο εντελώς δυσάρεστο "χάος" πιθανότατα θα διευθετηθεί "χωρίς δράματα", όπως υποσχέθηκε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Όλαφ Σολτς.

Αυτά μέχρι την επόμενη δέσμη γερμανικών παραπόνων για κάποιο άλλο ζήτημα.

Του Andreas Kluth
BLOOMBERG OPINION


26/6/2020