Η κυπριακή «κερκόπορτα» των Ρώσων ολιγαρχών.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
Ευρωπαϊκή Ένωση και ξέπλυμα χρήματος.
Λουξεμβούργο το «πλυντήριο της Ένωσης».
Η κυπριακή «κερκόπορτα» των Ρώσων ολιγαρχών.
Νέα σημαντικά στοιχεία σχετικά με το πρόγραμμα για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση επενδυτών της Κύπρου φέρνει στο φως το δεύτερο μέρος της -υπό τον τίτλο «The Cyprus papers»- έρευνας, που πραγματοποίησε το Al Jazeera. Υπενθυμίζεται ότι το δίκτυο, το οποίο έχει αποκτήσει πρόσβαση σε περίπου 1.400 έγγραφα του επίμαχου προγράμματος, στο πρώτο μέρος της έρευνας είχε αποκαλύψει πως η κυπριακή κυβέρνηση παραχώρησε κατά την περίοδο 2017-2019 διαβατήρια σε 35 άτομα που είτε αντιμετωπίζουν ποινικές κατηγορίες, είτε καταδικάστηκαν, είτε τους επιβλήθηκαν διεθνείς κυρώσεις.
Στο δεύτερο μέρος της έρευνας αποδεικνύεται πως σχεδόν οι μισές από τις 1471 αιτήσεις που εγκρίθηκαν (κι αφορούσαν 2544 άτομα) είχαν να κάνουν με Ρώσους πολίτες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας οι χορηγήσεις κυπριακών διαβατηρίων αφορούσαν αποκλειστικά μέλη της πολιτικής ή της επιχειρηματικής ελίτ, δισεκατομμυριούχους ή ακόμη κι εγκληματίες, οι οποίοι με αυτό τον τρόπο «αγόραζαν» τη δυνατότητα να ταξιδεύουν, να κάνουν μπίζνες και τραπεζικές συναλλαγές ως πολίτες της ΕΕ.
Μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος του «τιμήματος» των 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων, που έπρεπε να καταβάλει ο κάθε αιτών για να λάβει την υπηκοότητα, διοχετεύχονταν στον τομέα του real estate.
Τι «αγοράζουν» με το κυπριακό διαβατήριο, τι θέλουν να αποφύγουν
Πολλοί από τους Ρώσους που αγόρασαν την κυπριακή υπηκοότητα φαίνεται πως πλούτισαν με πολιτικών ή οικονομικών διαύλων, τους οποίους είχαν «χτίσει» όλα τα προηγούμενα χρόνια με τις δικές τους κυβερνήσεις. Αρκετοί μάλιστα φέρεται να κατείχαν τέτοια κρατικά αξιώματα, που τους καθιστούσαν βαριά πολιτικά αλλά και ποινικά εκτεθειμένους.
Αξίζει να αναφερθεί ότι βάση της νέας νομοθεσίας που εισήγαγε η κυπριακή κυβέρνηση (ύστερα από ευρωπαϊκές πιέσεις) πριν από λίγους μήνες, πρόσωπα με τέτοιο προφίλ αποκλείονται από τη διαδικασία χορήγησης υπηκοότητας. Όσοι όμως έχουν ήδη προλάβει να αγοράσουν το πολυπόθητο διαβατήριο, έχουν τη δυνατότητα να το διατηρήσουν.
Ανάμεσα σε εκείνους, στους οποίους έχουν χορηγηθεί διαβατήρια, βρίσκονται πρόσωπα όπως ο πρώην αναπληρωτής υπουργός, Ιγκόρ Ρέβα, και το πρώην μέλος του κοινοβουλίου, Βαντίμ Μόσκοβιτς. Παράλληλα, η συγκεκριμένη λίστα περιλαμβάνει τον πρώην επικεφαλής της κρατικής διοίκησης των ρώσικων σιδηροδρόμων, Βιτάλι Εβντοκιμένκο, αλλά και ο Βλαντιμιρ Κριστένκο, ένα πρόσωπο με ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς στην πολιτική ελίτ της χώρας, με τη μητριά του να κατέχει τη θέση της αναπληρώτριας πρωθυπουργού.
Όπως επισημαίνει στο Al Jazeera o ειδικός για ζητήματα Ρωσίας στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σχέσεων της Μεγάλης Βρετανίας, Νάιτζελ Κούλτν Ντέιβις, ο βασικός λόγος που όλοι παραπάνω στρέφονται στην Κύπρο και κατ’ επέκταση στην ΕΕ έχει να κάνει με τον φόβο πως οι περιουσίες τους βρίσκονται σε διαρκή «κίνδυνο» στην πατρίδα τους.
«Δεν εμπιστεύονται ούτε τη δική τους τύχη ούτε των περιουσιακών τους στοιχείων τους στο ρωσικό κράτος» αναφέρει χαρακτηριστικά και προσθέτει: «Αναζητούν λοιπόν ένα κράτος, όπου θα απουσιάζει μεν το κράτος δικαίου, όπως στη χώρα τους, το οποίο όμως δε θα πολυεξετάσει τις αιτήσεις τους, χωρίς να τους ενοχλεί ιδιαίτερα».
Το «ρίσκο» των εντάσεων Ρωσίας-Δύσης
Βέβαια, οι ανησυχίες τους δεν έχουν να κάνουν μόνο με το ρωσικό κράτος. Κι αυτό γιατί από το 2014 και μετά τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ έχουν επιβάλει μια σειρά κυρώσεων στη Ρωσία, σχετικά με την προσάρτηση της Κριμαίας, κυβερνοεπιθέσεις, ζητήματα διαφθοράς αλλά και την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Ιδιαίτερη κινητικότητα παρατηρείται όταν το γεωπολιτικό θερμόμετρο με τη Ρωσία ανεβαίνει, καθώς πολλοί εκτιμούν πως το κράτος τους ούτε θα τους προστατεύσει ούτε και θα τους αφήσει σε ησυχία, με συνέπεια να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις» σημειώνει ο Κούλτν Ντέιβις και συνεχίζει: «Ένα καλό παράδειγμα, είναι η δολοφονική επίθεση σε μυστικό πράκτορα στο Σαλισμπουρι της Βρετανίας τον Μάρτιο του 2018. ‘Οταν ύστερα από το γεγονός άρχισε η επιβολή κυρώσεων από την Βρετανία και της ΗΠΑ, είδαμε μεγάλη φυγή κεφαλαίων από τη Ρωσία προς “ασφαλέστερα” μέρη».
Επιπλέον, ανάμεσα σε εκείνους που έλαβαν την κυπριακή υπηκοότητα βρίσκονται κορυφαία στελέχη της λεγόμενης «τράπεζας του Κρεμλίνου», της VTB, αλλά και κάποιοι από τους πλέον πλούσιους ανθρώπους στη Ρωσία, με περιουσία που ξεπερνά το 1 δισ. δολάρια ο καθένας.
Το «μαξιλάρι» της κυπριακής οικονομίας
και πρώην ευνοούμενοι του Πούτιν
Την ίδια ώρα, φαίνεται πως οι μπίζνες με την χορήγηση υπηκοότητας σε Ρώσους «επενδυτές» ήταν λυτρωτική για την κυπριακή οικονομία, ιδιαίτερα μετά και την βαθιά κρίση του 2013. Ενδεικτικό είναι πως από εκείνη την περίοδο υπήρξε μια εισροή κεφαλαίων ύψους 8 δισ δολαρίων, τα περισσότερα από τα οποία ήταν ρώσικα.
Από τη μεριά του, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αρχικά αντέδρασε έντονα ενώπιον της φυγής κεφαλαίων από τη χώρα του, ζητώντας την υπογραφή νέας συνθήκης που θα αύξανε την φορολόγηση στα χρήματα που θα εισέρρεαν στις κυπριακές τράπεζες.
«Ο Πούτιν ασκεί ολοένα και περισσότερο πίεση σε κορυφαία επιχειρηματικά πρόσωπα να σταματήσουν να στέλνουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό και αντ 'αυτού να επενδύσουν στη Ρωσία» επισημαίνει ο Ντέιβις και σημειώνει με νόημα: «Αν και είναι πολύ ισχυρός, μπόρεσαν να τον αγνοήσουν χωρίς να κάνουν ιδιαίτερη φασαρία». Δεν είναι ευχαριστημένος με αυτό, δεν έχει βρει ακόμα τρόπο να το σταματήσει, αλλά ψάχνει τρόπους για να το κάνει πιο δύσκολο».
Υπάρχει και μια ομάδα παλιών (ιδιαίτερα εύπορων ακόμη και σήμερα) ευνοούμενων του Ρώσου προέδρου, οι οποίοι στη συνέχεια έπεσαν σε δυσμένεια. Όλοι τους κατηγορούνται για οικονομικά εγκλήματα, όμως τα κυπριακά διαβατήρια τους βοήθησαν προκειμένου να μην μπορεί να τους αγγίξει η Ρωσία.
Μεταξύ αυτών βρίσκεται το πρώην διευθυντικό στέλεχος της Gazprom, Νικολάι Γκορνόφσκι, ο οποίος κατηγορείται για κατάχρηση εξουσίας όμως η Βρετανία, όπου διαμένει, αρνείται να τον εκδώσει, ο μεγαλοτραπεζίτης, Γιούρι Ομποντόφσκι, που κατηγορείται για δωροδοκία και διαφθορά και κρύβεται στις ΗΠΑ, αλλά και τα αδέλφια Ανανιεφ, που βαρύνονται με κατηγορίες για υπεξαίρεση χρημάτων.
Η ευρωπαϊκή αντίδραση στον «Δούρειο Ίππο»
Η συγκεκριμένη κατάσταση, όπως είναι φυσικό, έχει προκαλέσει αντιδράσεις στους κόλπους της ΕΕ. Πρόσφατα η Ολλανδή ευρωβουλευτής, Σόφι ντε Βελτν, απέστειλε επιστολή προς τον Ευρωπαίο Επίτροπο Δικαιοσύνης, ζητώντας την άμεση λήψη δραστικών μέτρων.
Επιπλέον, αρκετές φορές στο παρελθόν στελέχη της ΕΕ έχουν ασκήσει κριτική στη συγκεκριμένη στρατηγική της κυπριακής κυβέρνησης, με την αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Βέρα Γιούροβα να δηλώνει χαρακτηριστικά το 2018 πως «δεν θέλουμε Δούρειους Ίππους στην Ένωσή μας».
Οι εν λόγω πιέσεις είχαν ως αποτέλεσμα την αλλαγή εκ μέρους της Κύπρου της σχετικής νομοθεσίας στα τέλη του 2019, μέσω της οποίας είναι δυνατή πλέον η αφαίρεση της υπηκοότητα εφόσον κριθεί πως ο κάτοχός της λειτουργεί βλαπτικά για τα εθνικά συμφέροντα της χώρας.
Μόνο που η διαμορφωμένη κατάσταση από τα πεπραγμένα των προηγούμενων ετών μόνο σε διαφάνεια δεν προσιδιάζει.
27/8/2020
ΣXETIKA KEIMENA
Ευρωπαϊκή Ένωση και ξέπλυμα χρήματος.
Η πρόσφατη παρουσίαση εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας του αναθεωρημένου Νομοσχεδίου σχετικά με το πολύκροτο θέμα του προγράμματος της χορήγησης διαβατηρίων της Δημοκρατίας σε πολίτες τρίτων χωρών, εφόσον πληρούν συγκεκριμένα ποσοτικά κριτήρια (επενδύσεις) αλλά και ποιοτικά (λευκό ποινικό μητρώο), έχει φέρει ξανά στο προσκήνιο το τεράστιο θέμα του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Θέμα για το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κατηγορηθεί πολλές φορές από διαφόρους διεθνείς οργανισμούς, όπως είναι ο Transparency International (https://www.transparency.org/en/news/who-is-opening-the-gates-for-kleptocrats), οι οποίοι μας έχουν εκθέσει σε σημαντικό βαθμό. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επικεντρωθεί στο θέμα δημιουργώντας αρκετά προβλήματα στην Κύπρο, η οποία βασίζει το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας της στην παροχή υπηρεσιών.
Φυσικά, για να είμαστε δίκαιοι, η Κύπρος δεν είναι η μοναδική χώρα της Ένωσης η οποία έχει κατηγορηθεί για το συγκεκριμένο θέμα, αφού χώρες όπως είναι το Λουξεμβούργο -πολύ μικρότερο σε πληθυσμό από την Κύπρο, μόλις 600 χιλιάδες- έχει Άμεσες Εξωτερικές Επενδύσεις (Foreign Direct Investments – FDI) περισσότερες από τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, τις ΗΠΑ και την Κίνα. Αυτό το ποσό ανέρχεται στα $4 τρις, κάτι το οποίο αποτελεί το 10% των παγκόσμιου ποσοστού των FDI. Αυτό ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πάρει μέτρα, αφού οι αντιπαραθέσεις μέσα στην Ένωση είναι τεράστιες, ενώ είναι λίγο-πολύ γνωστό ότι το Λουξεμβούργο δουλεύει ως το «πλυντήριο της Ένωσης».
Σύμφωνα με το έγκυρο πρακτορείο ειδήσεων Reuters, ένα μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων βρίσκεται στη χώρα σε εταιρείες-μαϊμού που ιδρύθηκαν από πολυεθνικές, χωρίς πραγματικές επιχειρηματικές δραστηριότητες στο Λουξεμβούργο, και σύμφωνα με το ΔΝΤ η ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση είναι ένας από τους κύριους λόγους για τη δημιουργία αυτών των χρηματοοικονομικών οχημάτων. Οπότε το πρόβλημα έχει αρχίσει πλέον να παίρνει τεράστιες διαστάσεις, που κάνουν την Κυπριακή Δημοκρατία, παρά τα γνωστά προβλήματα, να μοιάζει με Εκκλησία σε σχέση με το τι γίνεται στο Λουξεμβούργο. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι οι εσωτερικοί κανόνες του Λουξεμβούργου επέτρεπαν στις εταιρείες «απεριόριστη έκπτωση τόκων» από φορολογικούς λογαριασμούς, κάτι που σε καμιά περίπτωση είναι συμβατό με τους κανόνες της Ένωσης. Περαιτέρω, παρόμοια νομική δράση κινήθηκε και κατά της κυβέρνησης της Πορτογαλίας, η οποία αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα.
Όσον αφορά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, το Λουξεμβούργο κατηγορείται ότι δεν έχει υιοθετήσει τους νέους κανόνες της ΕΕ που τέθηκαν σε λειτουργία φέτος στο μπλοκ των 27 εθνών. Περισσότερα από τα μισά κράτη – μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν παρόμοιες νομικές προκλήσεις, κάτι το οποίο φέρνει την Ένωση μπροστά σε τεράστια διλήμματα, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπισθούν έγκαιρα πριν να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, τον Ιούλιο του 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, στην οποία επισημαίνονται ορισμένα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν για την αποκατάσταση των αδυναμιών στους ισχύοντες κανόνες της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Παρ’ όλ’ αυτά, και παρά τις προσπάθειες της Ένωσης, το πρόβλημα δεν μπορεί να επιλυθεί τόσο εύκολα, αφού το Λουξεμβούργο είναι το πλέον παραχαϊδευμένο παιδί της Γερμανίας, κάτι το οποίο δημιουργεί περαιτέρω δυσκολίες. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ξέπλυμα χρημάτων είναι δύσκολο να εντοπιστεί. Οι συνέπειές του μπορεί να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην οικονομία της Ένωσης και σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Ως εκ τούτου, η Ένωση οφείλει να έχει μια συνολική προσέγγιση για την ορθή αντιμετώπιση του προβλήματος, αφού είναι γνωστό ότι μεγάλα ποσά από τη διαδικασία χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και άλλων παράνομων ενεργειών. Για την Κύπρο τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Οι διαδικασίες δεν μπορούν να αφήνουν σκιές στην αξιοπιστία της ευαίσθητης οικονομίας μας.
Δρ Αμβρόσιος Προδρόμου
Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Επιχειρήσεων και Εκπαίδευσης
2/8/2020