Η οικονομική σύγκρουση ΗΠΑ - Κίνας στη Σερβία.
Η οικονομική σύγκρουση ΗΠΑ - Κίνας στη Σερβία.
Βρισκόμενη στο σταυροδρόμι μεταξύ Βαλκανίων και Κεντρικής Ευρώπης η Σερβία βλέπει, για πολλοστή φορά στην πρόσφατη ιστορία της, τα συμφέροντα της Ανατολής και της Δύσης να τέμνονται και να συγκρούονται επικίνδυνα στο έδαφός της. Με την άφιξη της American Development Finance Corporation (DFC) στο Βελιγράδι, που είναι απόρροια της Συμφωνίας της Ουάσιγκτον (4.9.2020) μεταξύ Σερβίας - Κοσόβου υπό την υπαγόρευση του Τραμπ, η Σερβία μετατρέπεται σε οικονομικό “πεδίο δοκιμών” της διαπλεκόμενης επιρροής των μεγαλύτερων δυνάμεων του κόσμου.
Οι ξένες επενδύσεις στη Σερβία
Η αρχική ανάγνωση της Συμφωνίας της Ουάσιγκτον στη Σερβία συνοψίζεται στο ότι “δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε στον γεωπολιτικό αγώνα που συνεπάγεται οικονομικές επενδύσεις. Μπορούμε μόνο να κερδίσουμε με την αποδοχή επενδύσεων ανεξάρτητα από το αν προέρχονται από τη Ρωσία, την Κίνα, τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Γαλλία” (εφημ. Πολίτικα, 20.9.2020).
Το 2019 οι ξένες επενδύσεις στη Σερβία ανήλθαν στο επίπεδο ρεκόρ των 3,58 δισ. ευρώ, ενώ στους πρώτους έξι μήνες του 2020, και παρά την πανδημία, οι ξένοι επένδυσαν στη χώρα 1,46 δισ. Ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Ανάπτυξης της Σερβίας, σε σχέση με τον όγκο των ξένων επενδύσεων, η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη θέση, καθώς επενδύει τα περισσότερα χρήματα λόγω και του μεγάλου εργοστασίου της Fiat στο Κραγκούγιεβατς. Ακολουθούν οι ΗΠΑ, η Γαλλία, και η Αυστρία.
Στόχος της DFC η επιβράδυνση της κινεζικής γεωοικονομικής διείσδυσης στα Βαλκάνια
Η απόφαση για το άνοιγμα γραφείου της DFC για τα Βαλκάνια στο Βελιγράδι δείχνει την αποφασιστικότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με την περιοχή, αλλά και να δημιουργήσουν επενδυτικές ευκαιρίες για τις αμερικανικές εταιρείες. Ωστόσο, ο βασικότερος λόγος είναι η αντίθεση της Αμερικής στη γιγαντιαία ανάπτυξη της Κίνας και την επενδυτική της διείσδυση στα νοτιοανατολικά Βαλκάνια. Σύμφωνα με τον ¨Ογκνιεν Καράνοβιτς, διευθυντή του Κέντρου Κοινωνικής Σταθερότητας της Σερβίας, ένας από τους στόχους της άφιξης του DFC στο Βελιγράδι είναι να επιβραδύνει την ανάπτυξη των κινεζικών επενδύσεων, αλλά όμως οι οι Αμερικανοί γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να σταματήσουν αυτήν την ανάπτυξη.
Από την πλευρά του ο Σλομπόνταν Ζέτσενιτς, από το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών Σπουδών, προσθέτει ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να εκδιώξουν όλους τους σοβαρούς παίκτες, τόσο Κινέζους όσο και Ρώσους, από το ευρωπαϊκό έδαφος. "Ωστόσο, οι επενδύσεις αυτές μας χρειάζονται, ανεξάρτητα από το πού προέρχονται. Δεν έχουμε κανένα λόγο να αρνηθούμε τις Δυτικές επενδύσεις. Η ΕΕ ανακοίνωσε αυτές τις επενδύσεις μέσω της διαδικασίας του Βερολίνου, και η Αμερική μέσω του DFC ", προσθέτει ο Ζέτσενιτς. Ο ίδιος πιστεύει πως η Σερβία δεν στράφηκε στις κινεζικές επενδύσεις για ιδεολογικούς λόγους, αλλά ακριβώς λόγω ανεπαρκών επενδύσεων από τη Δύση, οι οποίες μπορούν πλέον να διορθωθούν.
Η Δύση υποστηρίζει την ένωση των Βαλκανίων σε μια οικονομική κοινότητα
Η αμερικανική DFC ιδρύθηκε παρεμπιπτόντως για να υποστηρίξει τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα των ΗΠΑ στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η DFC διαθέτει σήμερα έναν τεράστιο προϋπολογισμό, κάτι που δείχνει πόσο σημαντικές είναι οι επενδύσεις στην ανάπτυξη του Τρίτου Κόσμου για τις σημερινές ΗΠΑ. "Το πιο σημαντικό είναι ότι οι πολιτικές ελίτ της Ουάσινγκτον βρίσκονται πίσω από το σχηματισμό της DFC", πιστεύει ο Ογκνιεν Καράνοβιτς. Ο ίδιος παραδέχεται πως οι Αμερικανοί επενδυτές σκοπεύουν φυσικά να βγάλουν λεφτά επενδύοντας σε όλο τον κόσμο, αλλά ακόμα και έτσι, η Σερβία θα επωφεληθεί περισσότερο από την εισροή του αμερικανικού κεφαλαίου. Αυτό το παράδειγμα δείχνει ξεκάθαρα πόσο αλληλένδετα είναι τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. "Αν και η DFC είναι μια εταιρεία που επίσημα είναι ιδιωτική, λειτουργεί ωστόσο άμεσα για το κράτος. Εναρμονίζει την επιχειρηματική της πολιτική με τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ουάσιγκτον", υποστηρίζει ο Καράνοβιτς.
"Μέχρι τώρα, τα Βαλκάνια θεωρούνται κατακερματισμένα εδάφη που κατοικούνται από λαούς που τσακώνονται μεταξύ τους. Φυσικά, τα προβλήματα των λαών των Βαλκανίων υπάρχουν ακριβώς λόγω της παρέμβασης των μεγάλων δυνάμεων, αλλά είναι σημαντικό ότι σήμερα τόσο η Ανατολή όσο και η Δύση υποστηρίζουν την ένωση των λαών των Βαλκανίων σε μια οικονομική κοινότητα. Τα τρέχοντα σύνορα πρέπει να καταστούν όσο το δυνατόν πιο ευέλικτα, ώστε να μην εμποδίζουν τη ροή ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών. Αυτό είναι το περιβάλλον που είναι απαραίτητο για τους ξένους επενδυτές ώστε να έρθουν σε εμάς", εξηγεί o Ογκνιεν Καράνοβιτς, διευθυντής του Κέντρου Κοινωνικής Σταθερότητας της Σερβίας.
Λιμάνι Δυρραχίου Vs λιμάνι Θεσσαλονίκης
Οι ειδικοί εκτιμούν πως τα συμφέροντα της Αμερικής και της Κίνας θα συγκρουστούν άμεσα στην περίπτωση της κατασκευής του αυτοκινητόδρομου Νις-Πρίστινα, των σιδηροδρομικών υποδομών, καθώς και τη σύνδεση της Νις με το αλβανικό λιμάνι του Δυρραχίου (μέχρι τώρα η πόλη Νις, η μεγαλύτερη της νότιας Σερβάις είναι συνδεδεμένη μόνο με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης).
Πρόκειται για επενδύσεις των οποίων η χρηματοδότηση θα υποστηριχθεί από τις ΗΠΑ, αλλά για τις οποίες η Κίνα ενδιαφέρεται πολύ, καθώς προωθεί τη σύνδεση με τα λιμάνια της Θεσσαλονίκης και του Πειραία, και μέσω αυτών με ολόκληρη την Ευρώπη. Η DFC, πιστεύει ο Καράνοβιτς, σίγουρα θα προσπαθήσει να εκτοπίσει τους Κινέζους σε διάφορα έργα. Θα βρίσκονται σε οικονομική και πολιτική σύγκρουση στα Βαλκάνια, αλλά “η Σερβία δεν θα τεθεί σε κίνδυνο εξαιτίας αυτού, αντίθετα", υποστηρίζει ο Καράνοβιτς.
Το κινεζικό μεγα-σχέδιο "Belt and Road" δεν μπορεί να σταματήσει
Το μεγάλο σχέδιο της Κίνας υπό την ονομασία "Belt and Road" θεωρείται από όλους πρακτικά ασταμάτητο, εκτός εάν σταματήσει κανείς στην ίδια την Κίνα. Ο διευθυντής του Κέντρου Κοινωνικής Σταθερότητας της Σερβίας πιστεύει πως είναι αδύνατο να υπάρξουν έντονες συγκρούσεις μεταξύ κινεζικών και αμερικανικών επενδύσεων, επειδή τα κινεζικά έργα έχουν τεράστια αξία, έχουν σχεδιαστεί δεκαετίες νωρίτερα και αναπτύσσονται με πολύ οργανωμένο τρόπο. Μόνο για τα Βαλκάνια το κινεζικό σχέδιο "Belt and Road" έχει προϋπολογισμό άνω των 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Θεωρείται σχεδόν αδύνατον να εμποδιστεί. “Το μόνο πράγμα που μπορεί να κάνει η DFC, ή πιο συγκεκριμένα η κυβέρνηση των ΗΠΑ, είναι να ενισχύσει τις αμερικανικές επενδύσεις. Έτσι το Βελιγράδι μπορεί μόνο να επωφεληθεί από αυτό, ειδικά στις συνθήκες της λεγόμενης Μίνι Σένγκεν (σ.σ. μεταξύ Σερβίας, Βόρειας Μακεδονίας, Αλβανίας και Κοσόβου) υποστηρίζει ο Καράνοβιτς. Για τον ίδιο αυτό που πρέπει να κάνει η Σερβία είναι να ισορροπήσει επιδέξια μεταξύ των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων, αλλά και να ανταποκριθεί όσο καλύτερα γίνεται στα αιτήματα κάθε δυνητικού επενδυτή.
Σέρβοι; δύσπιστοι απέναντι στην Αμερική, δεν θέλουν να χάσουν την Κίνα
Βέβαια η κοινή γνώμη στη Σερβία είναι εξαιρετικά δύσπιστοι απέναντι στην Αμερική, η οποία μάλιστα βομβάρδισε τη χώρα πριν από 21 χρόνια. Δεν πιστεύουν πως οι Αμερικανοί θα επενδύσουν περισσότερα χρήματα από όσο επενδύουν τώρα οι Κινέζοι στη Σερβία. Άλλωστε θεωρούν τις ΗΠΑ “αυτοκρατορία σε παρακμή” και πως οι αμερικανικές επιχειρήσεις δεν διαθέτουν αρκετά κεφάλαια για να τα ρίξουν στη “βαλκανική τρύπα”. Την ίδια ανεπάρκεια κεφαλαίων έχουν και οι Ρώσοι, που το μόνο που κάνουν είναι να πωλούν ενέργεια στις βαλκανικές χώρες. Μόνον οι Κινέζοι διαθέτουν την απαιτούμενη ρευστότητα και τεχνογνωσία για επενδύσεις στον τομέα των υποδομών. “Οι Αμερικανοί μπορούν να μας δώσουν μόνο δάνεια για την κατασκευή υποδομών για τις γεωστρατηγικές τους ανάγκες και τίποτα περισσότερο”, υποστηρίζουν οι Σέρβοι, που παρατηρούν με ενδιαφέρον αλλά και ανησυχία την αμερικανο-κινεζική σύγκρουση να μεταφέρεται πλέον και στο έδαφός τους.
Γιώργος Στάμκος
24/9/2020