Στα όρια διάσπασης η κυβέρνηση Σάρατζ στη Λιβύη
Eσωτερικές έριδες απειλούν την εκεχειρία στη Λιβύη. Ο ρόλος των πολιτοφυλακών και οι διαμάχες για το μοίρασμα της εξουσίας. Οι φόβοι για αναζωπύρωση των συγκρούσεων.
Όταν ο επικεφαλής της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης απάλλαξε τον υπουργό Εσωτερικών από τα καθήκοντά του στο τέλος Αυγούστου, πολιτοφυλακές στην Τρίπολη πανηγύρισαν πυροβολώντας στον αέρα. Αλλά δύο ημέρες αργότερα, όταν ο Φατί Μπασάγκα επέστρεψε στην πόλη μετά από μια επίσκεψη στην Τουρκία, αντίπαλες πολιτοφυλακές τον υποδέχτηκαν σαν ήρωα.
Υπό την πίεση του ΟΗΕ, της Τουρκίας και άλλων ξένων δυνάμεων που στηρίζουν την GNA, ο κ. Μπασάγκα και ο Φαγιέζ αλ-Σάρατζ, ο επικεφαλής της κυβέρνησης, έλυσαν τις διαφορές τους και ο υπουργός επαναπροσλήφθηκε. Αλλά η δημόσια αντιπαράθεση και οι εικόνες αντίπαλων ομάδων ανταρτών να πανηγυρίζουν στους δρόμους καταδεικνύουν πόσο εύθραυστη είναι η συμμαχία η οποία στηρίζει την GNA, που απειλεί τις προσπάθειες να επικρατήσει η ειρήνη στη διχασμένη πετρελαιοπαραγωγική χώρα της Βόρειας Αφρικής, προειδοποιούν αναλυτές και διπλωμάτες.
H Λιβύη είναι χωρισμένη μεταξύ δύο αντίπαλων διοικήσεων: της GNA, η οποία κυβερνάει τη δυτική Λιβύη, και ένα κοινοβούλιο με έδρα στα ανατολικά της χώρας με επικεφαλής τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος θέλει να αποκτήσει τον έλεγχο όλης της χώρας. Αλλά όλες οι αντίπαλες πλευρές στηρίζονται σε πολιτοφυλακές οι οποίες έχουν εκμεταλλευτεί το χάος που επικρατεί επί μία δεκαετία για να καλύψουν το κενό εξουσίας.
Αν και στην Τρίπολη κατάφεραν να προστατεύσουν την πόλη μετά την επίθεση που εξαπέλυσε ο στρατηγός Χαφτάρ στην πρωτεύουσα τον Απρίλιο του 2019, έχουν κατηγορηθεί ότι συμπεριφέρονται σαν εγκληματικές ομάδες, εκβιάζοντας και λεηλατώντας τη δημόσια περιουσία. Ενίοτε έχουν συγκρουστεί μεταξύ τους.
Τον Ιούνιο, οι δυνάμεις της GNA, κυρίως πολιτοφυλακές με τη στήριξη τουρκικών drones, κατάφεραν μετά από 14 μήνες να απωθήσουν την επίθεση που είχε εξαπολύσει ο Χαφτάρ στην Τρίπολη. Η επίθεση του στρατηγού Χαφτάρ ένωσε αντίπαλες ένοπλες δυνάμεις από ολόκληρη τη δυτική Λιβύη. Σε αυτές περιλαμβάνονταν μπαρουτοκαπνισμένοι αντάρτες από τη Μισουράτα, τη γενέτειρα του κ. Μπασάγκα, η οποία αποτελεί στρατιωτικό και πολιτικό κέντρο. Αλλά μόλις ο κίνδυνος πέρασε, οι διαιρέσεις άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους.
«Αυτή είναι η χειρότερη στιγμή για να αρχίσουν οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις στην GNA», ανέφερε διπλωμάτης δυτικής χώρας. «Αλλά ήταν προβλέψιμο ότι θα συμβεί και ήταν προβλέψιμο ότι οι πολιτοφυλακές θα επιτίθονταν η μία ενάντια στην άλλη, μόλις αφανιζόταν ο εξωτερικός εχθρός» σημείωσε.
H GNA κήρυξε στις 21 Αυγούστου εκεχειρία στη σύγκρουση με τις δυνάμεις του Χαφτάρ, την οποία καλωσόρισαν ο ΟΗΕ και οι χώρες της Δύσης. Την ίδια ημέρα, ο Αγκίλα Σάλεχ, εκπρόσωπος του κοινοβουλίου στα ανατολικά της χώρας, κήρυξε επίσης εκεχειρία. Οι κινήσεις δημιούργησαν ελπίδες ότι μπορεί να ξεκινήσουν πολιτικές διαδικασίες για την επίτευξη ειρήνης.
Αλλά το ξέσπασμα εσωτερικών συγκρούσεων στην GNA ή μια ρήξη με τον κ. Μπασάγκα που θα μπορούσε να εξαγριώσει τους πανίσχυρους συμμάχους του στη Μισουράτα θα ήταν ένα πισωγύρισμα για την κυβέρνηση και θα απειλούσε τις εύθραυστες προσπάθειες για την επίτευξη ειρήνης. «Υπάρχει κίνδυνος ο Σάρατζ να χάσει την αξιοπιστία του όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό», σημείωσε ο διπλωμάτης.
Μια κατάρρευση της GNA ή ένας νέος γύρος συγκρούσεων μεταξύ πολιτοφυλακών θα έκανε ακόμα πιο περίπλοκη μια σύρραξη που έχει εξελιχθεί σε έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων, με εμπλοκή τοπικών και ξένων δυνάμεων.
Η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση έχει στρατιωτική στήριξη από την Τουρκία, η οποία έχει στείλει χιλιάδες Σύρους μισθοφόρους για να πολεμήσουν στο πλευρό των δυνάμεών της. Ο στρατηγός Χαφτάρ έχει λάβει όπλα, στρατιωτικό εξοπλισμό και εφοδιαστική υποστήριξη από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο. Ρώσοι μισθοφόροι της Βάγκνερ, εταιρείας η οποία φέρεται να χρησιμοποιείται από την υπηρεσία στρατιωτικών πληροφοριών της Ρωσίας, έχουν ενισχύσει επίσης τη δύναμη πυρός του.
Η ρήξη εντός της GNA βγήκε προς τα έξω όταν ένοπλοι άντρες της πολιτοφυλακής των Ναουάσι από την Τρίπολη, η οποία υποστηρίζει τον κ. Σάρατζ, άνοιξε πυρ κατά ειρηνικών διαδηλωτών που διαμαρτύρονταν για τη διαφθορά, τις διακοπές ρεύματος και την αποτυχία του συστήματος υγείας να αντιμετωπίσει την πανδημία του νέου κορωνοϊού. Η Λιβύη έχει καταγράψει 21.000 κρούσματα και 339 θανάτους.
O κ. Μπασάγκα, ο οποίος προσπάθησε να τιθασεύσει τις πολιτοφυλακές μετά το ξέσπασμα συγκρούσεων μεταξύ ένοπλων ομάδων το 2018, εξαγρίωσε τον κ. Σάρατζ όταν δήλωσε δημόσια ότι η αστυνομία, η οποία βρίσκεται υπό τον έλεγχό του, θα προστατεύσει τους διαδηλωτές. Αυτό οδήγησε στην απομάκρυνσή του και σε σειρά προσλήψεων από τον κ. Σάρατζ με στόχο τον κατευνασμό της Μισουράτα, με την παραχώρηση αξιωμάτων και εξουσιών σε άλλα πρόσωπα από την πόλη.
Aν και η επανατοποθέτηση του κ. Μπασάγκα έχει κλείσει προς το παρόν το ρήγμα, ο Βόλφραμ Λάσερ του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και Ασφάλειας τόνισε ότι οι ρωγμές μπορεί να ξανανοίξουν. «Αυτές είναι διαμάχες για το μοίρασμα των υπουργικών θέσεων και τον έλεγχο του τομέα της ασφάλειας στην Τρίπολη. Υπήρχαν και πριν την επίθεση του Χαφτάρ, όταν ο Μπασάγκα βρισκόταν στα μαχαίρια με τις πολιτοφυλακές στην Τρίπολη».
Περιγράφοντας την ένοπλη ομάδα των Ναουάσι ως «μια μαφία που είναι γνωστή για τις διασυνδέσεις με διεφθαρμένα στελέχη στην κυβέρνηση», ο κ. Λάσερ υποστήριξε ότι αν ο κ. Μπασάγκα αποκτούσε πλήρη ελευθερία κινήσεων απέναντι σε διεφθαρμένες πολιτοφυλακές αυτό, θα αποδυνάμωνε τον κ. Σάρατζ. «Οι δύο τους έχουν κάνει ένα βήμα πίσω, αποφεύγοντας μια ανοιχτή σύγκρουση, αλλά ετοιμάζονται για έναν νέο γύρο», υπογράμμισε.
Οι διαιρέσεις στο εσωτερικό της GNA έρχονται σε μια επικίνδυνη στιγμή καθώς τα εμπόλεμα μέρη έχουν συγκεντρώσει δυνάμεις γύρω από τη Σύρτη, το προπύργιο του Χαφτάρ στο κέντρο της ακτογραμμής της Λιβύης. Από τότε που κηρύχθηκε ανακωχή, οι δυνάμεις του στρατηγού έχουν χτυπήσει με ρουκέτες θέσεις της GNA στην περιοχή, σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν νέα αντιπαράθεση, τονίζουν διπλωμάτες.
«Ο Χαφτάρ είναι επικίνδυνος γιατί δεν του αρέσει το τρέχον περιβάλλον, αυτή η ενδιάμεση κατάσταση που δεν είναι ούτε ειρήνη ούτε πόλεμος», επισήμανε διπλωμάτης από χώρα της Δύσης. «Ψάχνει να συμβεί κάτι, γιατί γνωρίζει ότι με την αύξηση των στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή, θα μπορούσε να συμβεί. Στην περίπτωση αυτή, θα ανακτούσε την πρωτοβουλία των κινήσεων».
Των Heba Saleh (Κάιρο) και Andrew England (Λονδίνο)
Financial Times-Euro2day
15/9/2020