Οι εκβιασμοί του Ερντογάν για πόλεμο, η σημασία του Καστελλόριζου και η στάση της Ελλάδας.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
Το Καστελλόριζο δεν είναι μακριά.
Οι εκβιασμοί του Ερντογάν για πόλεμο,
η σημασία του Καστελλόριζου και η στάση της Ελλάδας.
Ο Ερντογάν εκβιάζει την Ελλάδα με πόλεμο
για να τη σύρει σε διάλογο επί των αξιώσεών του.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για το τί ακριβώς επιδιώκει ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν, κλιμακώνοντας συνεχώς την κρίση στην Ελληνική υφαλοκρηπίδα, με επίκεντρο το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλορίζου. Επιδιώκει, υπό την απειλή πολέμου, να εκβιάσει την Ελλάδα να αποδεχθεί διάλογο, εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου, πάνω στη βάση των γνωστών αυθαιρέτων Τουρκικών αξιώσεων, που σχηματοποιήθηκαν προπαγανδιστικά με τη λεγόμενη «Γαλάζια Πατρίδα».
Σύμφωνα με την αυθαίρετη αυτή Τουρκική θεωρία, που η σημερινή Τουρκική ηγεσία την ανήγαγε σε δόγμα και επεχείρησε να την επιβάλει ως τετελεσμένο γεγονός, με το μνημόνιο περί θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Νησιά του μεγέθους όχι μόνο του Καστελλόριζου, αλλά και της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κρήτης. Με τη «λογική» αυτή, η Τουρκική ΑΟΖ επεκτείνεται μέχρι τη Λιβύη και νότια της Κρήτης. Προβάλλοντας τη «Γαλάζια Πατρίδα» ως εθνικό δόγμα και ως Τουρκικό εθνικό χώρο, τον οποίον ο Τουρκικός λαός καλείται να υπερασπίσει, ο Ερντογάν εγκλωβίζει, φανατίζει και κινητοποιεί τον Τουρκικό λαό σ’ ένα απροκάλυπτο επεκτατισμό, με κινητήρια ιδεολογία τον Ισλαμο-εθνικισμό και την ιδέα της αναβιώσεως της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Κινούμενος από λόγους προπαγανδιστικής και επιχειρησιακής τακτικής, ο Ερντογάν επικεντρώνει στη φάση αυτή τις πιέσεις, τις προκλήσεις και τις απειλές του στο Καστελλόριζο. Το μικρό μέγεθος του νησιού και του συμπλέγματος του και η άμεση γειτνίασή του με τη Μικρασιατική ακτή, επιτρέπει στην Τουρκική προπαγάνδα να προβάλλει και να επαναλαμβάνει τα γνωστά στερεότυπά της ότι η Ελλάδα έχει δήθεν μαξιμαλιστικές θέσεις και επιδιώκει να εγκλωβίσει την Τουρκία στις ακτές της, αρνούμενη σ’ αυτήν μια «δίκαιη» συμμετοχή, σύμφωνα με την αρχή της ευθιδικίας, στους ενεργειακούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου.
Επιλέγει επίσης το Καστελλόριζο, γιατί ως το πιο γεωγραφικά απομεμακρυσμένο σημείο της Ελληνικής επικρατείας, προσφέρει στην Άγκυρα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα. Προσφέρεται ειδικότερα για σενάρια αποκλεισμού του από τον Τουρκικό στόλο ή ακόμη Τουρκικής εισβολής, σε μια ενδεχόμενη αποκορύφωση της εντάσεως μεταξύ των δύο χωρών. Είναι γνωστή επίσης η σημασία του Καστελλορίζου για την επαφή μεταξύ της ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου, όπως επίσης η ύπαρξη στην ΑΟΖ της περιοχής πλουσίων αποθεμάτων υδρίτη, που αντιπροσωπεύει μια πολύτιμη πηγή ενέργειας.
Για τους λόγους αυτούς, δεν πρέπει να δημιουργείται σύγχυση γύρω από τους πραγματικούς στόχους της Τουρκικής πολιτικής. Η σημερινή Τουρκία του Ερντογάν ασκεί απροκάλυπτα επεκτατική πολιτική και επιδιώκει Τουρκική ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο. Η επιδίωξη αυτή στρέφεται άμεσα κατά της Ελλάδος και της Κύπρου, γιατί είναι ανέφικτη οποιαδήποτε τέτοια ηγεμονία, χωρίς τον στρατηγικό έλεγχο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, η Τουρκική απειλή έχει επομένως χαρακτήρα βασικής εθνικής ασφάλειας και άμυνας.
Κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, με πρωτοστάτες κυρίως το δίδυμο Κώστας Σημίτης – Γιώργος Παπανδρέου, καλλιεργήθηκε η ιδέα μιας κατευναστικής πολιτικής, που θα συνδυαζόταν με μια πολιτική εντάξεως της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υποστηριζόμενη και από την Ελλάδα και την Κύπρο. Η πολιτική αυτή, που ακολούθησε την κρίση των Ιμίων και το πολύ δυσάρεστο για την Ελλάδα κοινό ανακοινωθέν της Μαδρίτης το 1997, αποπροσανατόλισε την Ελληνική εξωτερική πολιτική και στρατηγική. Τα σημερινά δεδομένα, πάντως, είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα της δεκαετίας του 1990 στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις. Η Τουρκία του Ερντογάν απομακρύνθηκε σαφέστατα από τον άλλοτε κυρίαρχο Κεμαλισμό, που προέτασσε ως ιδεολόγημα τον εξευρωπαϊσμό. Ο Ερντογάν αμφισβητεί σήμερα την ίδια τη Συνθήκη της Λωζάννης, που είναι και ιδρυτική Συνθήκη για τη σημερινή Τουρκία και προτάσσει ως ιδεολογήματα μια νέα μεγάλη αυτοκρατορική Τουρκία, κατά το πρότυπο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, με κινητήρια ιδεολογική δύναμη και κοινό παρονομαστή το Ισλάμ.
Η πολιτική του κατευνασμού, που ακολούθησαν επί δεκαετίες οι Ελληνικές Κυβερνήσεις, με πιέσεις και νουθεσίες των Αμερικανών κυρίως συμμάχων, είχε πολύ δυσάρεστες συνέπειες για την Ελλάδα. Οδήγησε, κατά πρώτο λόγο, σε διαδοχικές υποχωρήσεις και στο πάγωμα κυρίως της εφαρμογής των προνοιών του διεθνούς θαλασσίου δικαίου, όπως η επέκταση σε 12 μίλια των χωρικών υδάτων και η ανακήρυξη ΑΟΖ. Είχε, κατά δεύτερο λόγο, ως παρενέργεια μια μονομερή αποχή από εξοπλισμούς, πριν ακόμη από τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2009. Η τελευταία λειτούργησε, στη συνέχεια, ως άλλοθι. Η αποχή συνεχίσθηκε ακόμη και όταν η Τουρκική πλευρά επεδόθη σε μια φρενήρη πολιτική εξοπλισμών και αναπτύξεως της πολεμικής βιομηχανίας, προς την κλιμάκωση των Τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Κύπρο.
Η ακατανόητη και μυωπική αυτή πολιτική αποδυνάμωσε την Ελληνική αποτροπή και άφησε χώρο στις Τουρκικές φιλοδοξίες και σχεδιασμούς για δημιουργία τετελεσμένων γεγονότων και στρατηγικό εκβιασμό της Ελλάδος και της Κύπρου από θέση ισχύος.
Οι Τουρκικές φιλοδοξίες για ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο δεν ανησυχούν, βεβαίως, μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο. Ανησυχούν και άλλες χώρες: το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τους συμμάχους της, τη Γαλλία. Το τυχοδιωκτικό άλμα Έρντογάν στη Λιβύη αφύπνισε όλες αυτές τις χώρες για τον διαγραφόμενο κίνδυνο. Θα έπρεπε λογικά να αφυπνίσει και την Ευρώπη, για την οποία η Ανατολική Μεσόγειος είναι πολύ ζωτικός στρατηγικός χώρος για να αφεθεί στον έλεγχο μιας Ισλαμιστικής Τουρκίας. Μόνο η Γαλλία, δυστυχώς, από την ΕΕ είδε τον Τουρκικό κίνδυνο, στις πραγματικές του διαστάσεις, και αντέδρασε αποφασιστικά. Η Γαλλία, ως μεγάλη Ευρω-Μεσογειακή χώρα, έχει τους δικούς της ιδιαίτερους λόγους, που συνδέονται με την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην περιοχή, την κατάσταση στη Λιβύη και την επιρροή της στη Βόρεια και στη Μαύρη Αφρική.
Η Γερμανία, που ασκεί στο εξάμηνο αυτό την Ευρωπαϊκή Προεδρία, αντί να αντιδράσει ενάντια στην ωμή παραβίαση του διεθνούς θαλάσσιου δικαίου και να προασπίσει τα δικαιώματα δύο χωρών-μελών, ακολουθεί πολιτική ίσων αποστάσεων και συμβουλεύει αποκλιμάκωση και διάλογο. Γιατί όμως να κάνει αποκλιμάκωση ο Ερντογάν αφού αυτή είναι το εργαλείο του για να εκβιάσει την Ελλάδα και να τη σύρει σε διάλογο και διαπραγμάτευση πάνω στις δικές του διεκδικήσεις; Δεν αρκεί επομένως ο ρόλος του μεσολαβητή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει ν’ απαιτήσει από τον αδικοπραγούντα να σταματήσει τις προκλήσεις και αν δεν συμμορφωθεί να πάρει μέτρα εναντίον του και να επιβάλει κυρώσεις. Το ίδιο ισχύει για τις ΗΠΑ.
Η αποφασιστική στάση της Γαλλία αλλάζει τα δεδομένα. Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει αποφασιστικά τη στρατηγική σχέση και συμμαχία με τη Γαλλία. Η άμεση ενίσχυση της αποτρεπτικής της δυνάμεως είναι όρος εκ των ουκ άνευ για την αντιμετώπιση της Τουρκικής απειλής και επιθετικότητας. Δεν είναι δυνατόν να συστήνεται στη χώρας μας διάλογος, εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου και επί των Τουρκικών αξιώσεων. Αντιθέτως, η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμη να απαντήσει στις Τουρκικές προκλήσεις, με την επέκταση των χωρικών της υδάτων σε 12 μίλια, όπως έχει δικαίωμα.
Η δυναμική παρέμβαση της Γαλλίας έρχεται κυριολεκτικά, ως από μηχανής θεός, για να καλύψει στρατηγικά την Ελλάδα και την Κύπρο. Η αναγγελλόμενη συμφωνία για προμήθεια 18 αεροσκαφών Ραφάλ, η παραχώρηση με υπενοικίαση δύο φρεγατών Fremme, ως ενδιάμεση λύση, μέχρι τη ναυπήγηση των φρεγατών Belharra και η συμφωνία εταιρικής σχέσεως Ελλάδος-Γαλλίας, με ρήτρα στρατιωτικής συνδρομής, αλλάζουν τα δεδομένα στην Ελληνο-Τουρκική εξίσωση. Οι σχεδιασμοί Ερντογάν για στρατηγικό εκβιασμό της Ελλάδος, με την απειλή πολέμου, μένουν μετέωροι. Η Ελλάδα δεν έχει κανένα λόγο να υποχωρήσει σε πιέσεις για θολό διάλογο, εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου, όπως επιδιώκει η Άγκυρα. Δεν πρέπει επίσης να υποχωρήσει σε πιέσεις συμμάχων, που δεν θέλουν την πλήρη ανάπτυξη της Ελληνο-Γαλλικής στρατηγικής σχέσεως και την προμήθεια στρατηγικής σημασίας Γαλλικών οπλικών συστημάτων.
Η τριμερής συνεργασία Γαλλίας, Ελλάδος, Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, προσδίδουν στην πρωτοβουλία αυτή μια Ευρωπαϊκή διάσταση, που καταγράφεται στην προοπτική της αναπτύξεως μιας πραγματικής Ευρωπαϊκής περιφερειακής στρατηγικής και αμυντικής συνεργασίας και αλληλεγγύης.
Περικλής Νεάρχου
Πρέσβυς ε.τ.
12/09/2020
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Η επίσκεψη της ΠτΔ στο Καστελλόριζο εκτός από συμβολική, είναι και αυτονόητη.
Υπήρξαν και υπάρχουν φωνές που αναφέρουν ότι το Καστελλόριζο είναι μακριά, πως δεν έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα και ότι η Ελλάδα είναι μαξιμαλιστική χώρα, ρίχνοντας έτσι νερό στο μύλο των ισχυρισμών της Τουρκίας.
Οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν ενίοτε και νομικά ερείσματα, τα οποία όμως ερμηνεύονται υποκειμενικά και όχι ad hoc, όπως θα έπρεπε (πρέπει) με συνέπεια να υπάρχουν ευήκοα ώτα που συνηγορούν και πιέζουν με ψυχολογικά διλήμματα: «Μα θα κάνουμε πόλεμο για το Καστελλόριζο;», «Πόλεμο ή συμβιβασμό;» κ.ά . Φυσικά αυτά είναι ψευτοδιλήμματα, αφού πριν πάει κάποιος στα άκρα, με σθένος και αυτοπεποίθηση μπορεί να παρουσιάσει τις νόμιμες θέσεις του, να εμμένει σε αυτές εφόσον έχει δίκιο και φυσικά να αποτρέπει την όποια παραβίαση με πράξεις, όπως πρόσφατα ανέφερε ο Πρόεδρος της Γαλλίας, ότι: «η Τουρκία καταλαβαίνει μόνο από πράξεις και όχι από λόγια» .
Από προσωπική έρευνα, βρήκα στο American Journal of International Law, τουλάχιστον 123 ανθολογημένες παραπομπές για θέματα ΑΟΖ νησιών ανά τον κόσμο ( βλ. εδώ )
Οι περιπτώσεις ποικίλουν και ναι μεν τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα (και ΑΟΖ πλέον), αλλά το πόσο εκτείνεται αυτή ειδικά όταν συμπίπτει με της γειτονικής όμορης ηπειρωτικής ξένης χώρας, πρωτίστως κρίνεται διμερώς μεταξύ των γειτονικών κρατών και στη συνέχεια από αρμόδια διεθνή διαιτητικά ή δικαστικά όργανα, συνήθως ad hoc/ανά περίπτωση, παρότι υπάρχει ήδη επαρκής νομολογία που δείχνει κάποιες τάσεις.
Η Ελλάδα συνεχώς επικαλείται το διεθνές δίκαιο και ορθώς. Τι κάνεις όμως όταν η όμορη χώρα είναι η Τουρκία με την αλά Τούρκα ερμηνεία της, που a priori αποκλείει την όποια διμερή συνεννόηση; Ελαττώνεις τα βάσει ιστορικών διεθνών συμβάσεων κατοχυρωμένα δικαιώματά σου; υπαναχωρείς και αποδέχεσαι τα αιτήματα της άλλης πλευράς; ποιο είναι το όριο αποδοχής και κατανόησης; τελειώνει κάπου ή ευελπιστείς στον κορεσμό της άλλης πλευράς ; και εάν δεν σταματήσει ποτέ; θα κάνεις ρήξη, πότε και μέχρι ποίου επιπέδου;
Η προσφυγή ενώπιον τρίτων αρμοδίων διεθνών οργάνων προϋποθέτει μια προσυνεννόηση και ατζέντα θεμάτων που στην παρούσα δεν υπάρχει, παρότι αναδύονται ενδείξεις πως η μελλοντική Προεδρεύουσα της Ε.Ε., Γερμανία, θα συμβουλεύσει στη σύνταξή της. Παράλληλα επικαλείσαι την αρωγή των συμμάχων σου. Ξεχνάμε όμως πως οι σύμμαχοί μας, είναι και σύμμαχοι της Τουρκίας.
Για ποιό λόγο να επιλέξουν την πλευρά μας, όταν έχουν τεράστια συμφέροντα με την Τουρκία;
Οι γνώμες που ακούγονται δημοσίως, περί ειδικού καθεστώτος μικρής ή μεγάλης επιρροής του Καστελλόριζου είναι ελαττωμένες ή «μαξιμαλιστικές»;
Με γνώμονα την πρακτική της Γαλλίας και της Βρετανίας, το ερώτημα δεν θα έπρεπε καν να τίθεται για το Καστελλόριζο. Ούτε ελαττωμένη επήρεια έχει, ούτε είναι μαξιμαλισμός να αιτείται η Ελλάδα τα όσα ισχύουν διεθνώς και έχει κατοχυρώσει νομίμως ιστορικά με διεθνείς συμβάσεις.
Όλως ενημερωτικά και σύντομα, θα αναφέρω τις υπερπόντιες κτήσεις των παλαιών αποικιοκρατικών χωρών, τις οποίες ούτε διανοούνται να εγκαταλείψουν - ελαττώσουν, ούτε να αποποιηθούν την ΑΟΖ που τους προσφέρουν , η οποία επιπλέον αθροίζεται στη συνολική ΑΟΖ της Ε.Ε Η Ελλάδα άραγε δύναται να ελαττώσει την εν δυνάμει ΑΟΖ της, που θα μπορούσε να συνυπολογιστεί στην ΑΟΖ επιρροής της ΕΕ ανά τον κόσμο; Σαφώς και όχι.
Η υπερπόντια Γαλλία (France d’outre-mer) αποτελείται από τα Γαλλοδιοικούμενα εδάφη εκτός Ευρώπης (υπολείμματα της αποικιοκρατίας) που έχουν διαφορετικό νομικό καθεστώς και επίπεδα αυτονομίας, αν και όλα (εκτός από εκείνα χωρίς μόνιμους κατοίκους) έχουν εκπροσώπηση τόσο στην Εθνική Συνέλευση όσο και στη Γερουσία της Γαλλίας, που αποτελούν το Γαλλικό Κοινοβούλιο. Οι πολίτες τους έχουν Γαλλική ιθαγένεια και ψηφίζουν για τον Πρόεδρο της Γαλλίας και την Ευρωβουλή. Οι υπερπόντιες κτήσεις της Γαλλίας είναι κυρίως νησιά στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό, τη Γαλλική Γουιάνα στη νότια Αμερική, καθώς και πολλά νησιά γύρωθεν της Ανταρκτικής (υπάρχει και μία αξίωση επάνω στο έδαφός της) .
Η υπερπόντια Γαλλία ( France d’outre-mer) καλύπτει έκταση 119.396 km 2 (46.099 sq mi) και αντιπροσωπεύει το 18,0% του εδάφους της Γαλλικής Δημοκρατίας. Έχει αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) 9,825.538 km 2 (3.793.661 sq mi ) και αντιπροσωπεύει το 96,7% της ΑΟΖ της Γαλλικής Δημοκρατίας (εξαιρουμένης της περιφέρειας AdélieLand , βλ και Συνθήκη της Ανταρκτικής το 1959).
Ομοίως, η αποκλειστική οικονομική ζώνη του Ηνωμένου Βασιλείου είναι η πέμπτη μεγαλύτερη στον κόσμο σε 6.805.586 km 2 ( 2.627.651 sq mi ) και περιλαμβάνει τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες που περιβάλλουν το Ηνωμένο Βασίλειο και τα Βρετανικά υπερπόντια εδάφη, εξαιρουμένης της Ανταρκτικής, του Γιβραλτάρ, του Ακρωτηρίου και της Δεκέλειας στην Κύπρο.
Εύλογα λοιπόν γεννάται το ερώτημα: Αφού η Γαλλία και η Βρετανία έχουν υπερπόντιες κτήσεις, των οποίων τις ΑΟΖ αθροίζουν στην ΑΟΖ της Μητρόπολης και της Ε.Ε, η Ελλάδα δεν μπορεί να επικαλείται την ΑΟΖ του Καστελλόριζου που δεν είναι υπερπόντια κτήση;
Αρκετά πλέον με την ηττοπάθεια, το αυτομαστίγωμα και τη λογική του κατευνασμού σ’ έναν ακόρεστο κακό διαχρονικά γείτονα με sui generis αξιακό κώδικα. Υπάρχουν νομικά και πρακτικά στοιχεία τεκμηριωμένου αντίλογου με προοπτική οφέλους, πριν την σύγκρουση ή την υποχώρηση.
Τέλος, το σύμφωνο Άγκυρας – Τρίπολης, είναι μεν διμερής διεθνής συμφωνία που δεν έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ, θίγει όμως τα εν δυνάμει δικαιώματα τρίτου (Ελλάδα), έχουσα στοιχεία ακυρότητας, δηλ είναι ακυρώσιμη έως ότου ακυρωθεί οριστικά, είτε πρακτικά με τη συμφωνία για ΑΟΖ Ελλάδας –Αιγύπτου, είτε ενώπιον διεθνούς οργάνου κατόπιν προσφυγής. Μέχρι τότε, μπορεί να μην παράγει de jure αποτελέσματα, παράγει όμως de facto όπως κάνει κατά πάγια τακτική της η Τουρκία. Αμφισβητεί, «γκριζάρει» και διαταράσσει κυριαρχικά δικαιώματα ή εν δυνάμει δικαιώματα, σαν κοινός ταραξίας με σκοπό σε βάθος χρόνου να κερδίσει κάτι, όπως κάνει ένας καταπατητής του αστικού δικαίου με την «χρησικτησία». Και ναι μεν το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει χρησικτησία, ρέπει όμως προς την αναγνώριση παγιωμένων καταστάσεων. Κακό παράδειγμα για την Ελλάδα είναι η «χρησικτησία» του ονόματος Μακεδονία από τους βόρειους γείτονές μας. Παρά τις εντάσεις, τελικά η διεθνής Κοινότητα, έπεισε την Κυβέρνηση να δεχτεί επίσημα την ονομασία Βόρεια Μακεδονία λόγω μακράς «χρησικτησίας» του από τους βόρειους γείτονες!
Τα παραπάνω, ενδεικτικά αναφερόμενα πρέπει να κρατούν σε εγρήγορση τη χώρα και την κοινή γνώμη, ειδάλλως θα μείνουμε με το ηθικό και δίκαιο μεν, αλλά πρακτικά χαμένοι δε.
Δρ. Δημήτρης Σταθακόπουλος
Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου - Οθωμανολόγος
https://www.huffingtonpost.gr/entry/to-kastelorizo-den-einai-makria_gr_5f5a0aebc5b62874bc1902d8?utm_hp_ref=gr-homepage
13/09/2020
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Γιατί οι Τούρκοι στοχοποιούν το Καστελλόριζο. Η πρόκληση είναι ξεκάθαρη και έχει να κάνει με την αμφισβήτηση της ελληνικότητας του νησιού (13/9/2020)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Το Καστελλόριζο δεν είναι μακριά.
Η Ελλάδα άραγε δύναται να ελαττώσει την εν δυνάμει ΑΟΖ της, που θα μπορούσε να συνυπολογιστεί στην ΑΟΖ επιρροής της ΕΕ ανά τον κόσμο; Σαφώς και όχι.
Υπήρξαν και υπάρχουν φωνές που αναφέρουν ότι το Καστελλόριζο είναι μακριά, πως δεν έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα και ότι η Ελλάδα είναι μαξιμαλιστική χώρα, ρίχνοντας έτσι νερό στο μύλο των ισχυρισμών της Τουρκίας.
Οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν ενίοτε και νομικά ερείσματα, τα οποία όμως ερμηνεύονται υποκειμενικά και όχι ad hoc, όπως θα έπρεπε (πρέπει) με συνέπεια να υπάρχουν ευήκοα ώτα που συνηγορούν και πιέζουν με ψυχολογικά διλήμματα: «Μα θα κάνουμε πόλεμο για το Καστελλόριζο;», «Πόλεμο ή συμβιβασμό;» κ.ά . Φυσικά αυτά είναι ψευτοδιλήμματα, αφού πριν πάει κάποιος στα άκρα, με σθένος και αυτοπεποίθηση μπορεί να παρουσιάσει τις νόμιμες θέσεις του, να εμμένει σε αυτές εφόσον έχει δίκιο και φυσικά να αποτρέπει την όποια παραβίαση με πράξεις, όπως πρόσφατα ανέφερε ο Πρόεδρος της Γαλλίας, ότι: «η Τουρκία καταλαβαίνει μόνο από πράξεις και όχι από λόγια» .
Από προσωπική έρευνα, βρήκα στο American Journal of International Law, τουλάχιστον 123 ανθολογημένες παραπομπές για θέματα ΑΟΖ νησιών ανά τον κόσμο ( βλ. εδώ )
Οι περιπτώσεις ποικίλουν και ναι μεν τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα (και ΑΟΖ πλέον), αλλά το πόσο εκτείνεται αυτή ειδικά όταν συμπίπτει με της γειτονικής όμορης ηπειρωτικής ξένης χώρας, πρωτίστως κρίνεται διμερώς μεταξύ των γειτονικών κρατών και στη συνέχεια από αρμόδια διεθνή διαιτητικά ή δικαστικά όργανα, συνήθως ad hoc/ανά περίπτωση, παρότι υπάρχει ήδη επαρκής νομολογία που δείχνει κάποιες τάσεις.
Η Ελλάδα συνεχώς επικαλείται το διεθνές δίκαιο και ορθώς. Τι κάνεις όμως όταν η όμορη χώρα είναι η Τουρκία με την αλά Τούρκα ερμηνεία της, που a priori αποκλείει την όποια διμερή συνεννόηση; Ελαττώνεις τα βάσει ιστορικών διεθνών συμβάσεων κατοχυρωμένα δικαιώματά σου; υπαναχωρείς και αποδέχεσαι τα αιτήματα της άλλης πλευράς; ποιο είναι το όριο αποδοχής και κατανόησης; τελειώνει κάπου ή ευελπιστείς στον κορεσμό της άλλης πλευράς ; και εάν δεν σταματήσει ποτέ; θα κάνεις ρήξη, πότε και μέχρι ποίου επιπέδου;
Η προσφυγή ενώπιον τρίτων αρμοδίων διεθνών οργάνων προϋποθέτει μια προσυνεννόηση και ατζέντα θεμάτων που στην παρούσα δεν υπάρχει, παρότι αναδύονται ενδείξεις πως η μελλοντική Προεδρεύουσα της Ε.Ε., Γερμανία, θα συμβουλεύσει στη σύνταξή της. Παράλληλα επικαλείσαι την αρωγή των συμμάχων σου. Ξεχνάμε όμως πως οι σύμμαχοί μας, είναι και σύμμαχοι της Τουρκίας.
Για ποιό λόγο να επιλέξουν την πλευρά μας, όταν έχουν τεράστια συμφέροντα με την Τουρκία;
Οι γνώμες που ακούγονται δημοσίως, περί ειδικού καθεστώτος μικρής ή μεγάλης επιρροής του Καστελλόριζου είναι ελαττωμένες ή «μαξιμαλιστικές»;
Με γνώμονα την πρακτική της Γαλλίας και της Βρετανίας, το ερώτημα δεν θα έπρεπε καν να τίθεται για το Καστελλόριζο. Ούτε ελαττωμένη επήρεια έχει, ούτε είναι μαξιμαλισμός να αιτείται η Ελλάδα τα όσα ισχύουν διεθνώς και έχει κατοχυρώσει νομίμως ιστορικά με διεθνείς συμβάσεις.
Όλως ενημερωτικά και σύντομα, θα αναφέρω τις υπερπόντιες κτήσεις των παλαιών αποικιοκρατικών χωρών, τις οποίες ούτε διανοούνται να εγκαταλείψουν - ελαττώσουν, ούτε να αποποιηθούν την ΑΟΖ που τους προσφέρουν , η οποία επιπλέον αθροίζεται στη συνολική ΑΟΖ της Ε.Ε Η Ελλάδα άραγε δύναται να ελαττώσει την εν δυνάμει ΑΟΖ της, που θα μπορούσε να συνυπολογιστεί στην ΑΟΖ επιρροής της ΕΕ ανά τον κόσμο; Σαφώς και όχι.
Η υπερπόντια Γαλλία (France d’outre-mer) αποτελείται από τα Γαλλοδιοικούμενα εδάφη εκτός Ευρώπης (υπολείμματα της αποικιοκρατίας) που έχουν διαφορετικό νομικό καθεστώς και επίπεδα αυτονομίας, αν και όλα (εκτός από εκείνα χωρίς μόνιμους κατοίκους) έχουν εκπροσώπηση τόσο στην Εθνική Συνέλευση όσο και στη Γερουσία της Γαλλίας, που αποτελούν το Γαλλικό Κοινοβούλιο. Οι πολίτες τους έχουν Γαλλική ιθαγένεια και ψηφίζουν για τον Πρόεδρο της Γαλλίας και την Ευρωβουλή. Οι υπερπόντιες κτήσεις της Γαλλίας είναι κυρίως νησιά στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό, τη Γαλλική Γουιάνα στη νότια Αμερική, καθώς και πολλά νησιά γύρωθεν της Ανταρκτικής (υπάρχει και μία αξίωση επάνω στο έδαφός της) .
Η υπερπόντια Γαλλία ( France d’outre-mer) καλύπτει έκταση 119.396 km 2 (46.099 sq mi) και αντιπροσωπεύει το 18,0% του εδάφους της Γαλλικής Δημοκρατίας. Έχει αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) 9,825.538 km 2 (3.793.661 sq mi ) και αντιπροσωπεύει το 96,7% της ΑΟΖ της Γαλλικής Δημοκρατίας (εξαιρουμένης της περιφέρειας AdélieLand , βλ και Συνθήκη της Ανταρκτικής το 1959).
Ομοίως, η αποκλειστική οικονομική ζώνη του Ηνωμένου Βασιλείου είναι η πέμπτη μεγαλύτερη στον κόσμο σε 6.805.586 km 2 ( 2.627.651 sq mi ) και περιλαμβάνει τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες που περιβάλλουν το Ηνωμένο Βασίλειο και τα Βρετανικά υπερπόντια εδάφη, εξαιρουμένης της Ανταρκτικής, του Γιβραλτάρ, του Ακρωτηρίου και της Δεκέλειας στην Κύπρο.
Εύλογα λοιπόν γεννάται το ερώτημα: Αφού η Γαλλία και η Βρετανία έχουν υπερπόντιες κτήσεις, των οποίων τις ΑΟΖ αθροίζουν στην ΑΟΖ της Μητρόπολης και της Ε.Ε, η Ελλάδα δεν μπορεί να επικαλείται την ΑΟΖ του Καστελλόριζου που δεν είναι υπερπόντια κτήση;
Αρκετά πλέον με την ηττοπάθεια, το αυτομαστίγωμα και τη λογική του κατευνασμού σ’ έναν ακόρεστο κακό διαχρονικά γείτονα με sui generis αξιακό κώδικα. Υπάρχουν νομικά και πρακτικά στοιχεία τεκμηριωμένου αντίλογου με προοπτική οφέλους, πριν την σύγκρουση ή την υποχώρηση.
Τέλος, το σύμφωνο Άγκυρας – Τρίπολης, είναι μεν διμερής διεθνής συμφωνία που δεν έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ, θίγει όμως τα εν δυνάμει δικαιώματα τρίτου (Ελλάδα), έχουσα στοιχεία ακυρότητας, δηλ είναι ακυρώσιμη έως ότου ακυρωθεί οριστικά, είτε πρακτικά με τη συμφωνία για ΑΟΖ Ελλάδας –Αιγύπτου, είτε ενώπιον διεθνούς οργάνου κατόπιν προσφυγής. Μέχρι τότε, μπορεί να μην παράγει de jure αποτελέσματα, παράγει όμως de facto όπως κάνει κατά πάγια τακτική της η Τουρκία. Αμφισβητεί, «γκριζάρει» και διαταράσσει κυριαρχικά δικαιώματα ή εν δυνάμει δικαιώματα, σαν κοινός ταραξίας με σκοπό σε βάθος χρόνου να κερδίσει κάτι, όπως κάνει ένας καταπατητής του αστικού δικαίου με την «χρησικτησία». Και ναι μεν το διεθνές δίκαιο δεν αναγνωρίζει χρησικτησία, ρέπει όμως προς την αναγνώριση παγιωμένων καταστάσεων. Κακό παράδειγμα για την Ελλάδα είναι η «χρησικτησία» του ονόματος Μακεδονία από τους βόρειους γείτονές μας. Παρά τις εντάσεις, τελικά η διεθνής Κοινότητα, έπεισε την Κυβέρνηση να δεχτεί επίσημα την ονομασία Βόρεια Μακεδονία λόγω μακράς «χρησικτησίας» του από τους βόρειους γείτονες!
Τα παραπάνω, ενδεικτικά αναφερόμενα πρέπει να κρατούν σε εγρήγορση τη χώρα και την κοινή γνώμη, ειδάλλως θα μείνουμε με το ηθικό και δίκαιο μεν, αλλά πρακτικά χαμένοι δε.
Δρ. Δημήτρης Σταθακόπουλος
Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου - Οθωμανολόγος
https://www.huffingtonpost.gr/entry/to-kastelorizo-den-einai-makria_gr_5f5a0aebc5b62874bc1902d8?utm_hp_ref=gr-homepage
13/09/2020
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Γιατί οι Τούρκοι στοχοποιούν το Καστελλόριζο. Η πρόκληση είναι ξεκάθαρη και έχει να κάνει με την αμφισβήτηση της ελληνικότητας του νησιού (13/9/2020)