Μαυροβούνιο, το τέλος της μονοκρατορίας του Τζουκάνοβιτς;



Μαυροβούνιο, το τέλος της μονοκρατορίας του Τζουκάνοβιτς;

Έπειτα από τρεις δεκαετίες οι πολίτες του Μαυροβουνίου έκαναν το πρώτο αποφασιστικό βήμα για αλλαγή πολιτικής σελίδας. Τα αποτελέσματα των εκλογών της 30ης Αυγούστου υπήρξαν μεγάλο πλήγμα για το κυβερνών κόμμα DPS αυτής της μικρής βαλκανικής χώρας που, υπό τον Μίλο Τζουκάνοβιτς,  μονοπωλεί την εξουσία από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ο “Λουκασένκο των Βαλκανίων”, όπως αποκαλούν τον Τζουκάνοβιτς οι επικριτές του και η αντιπολίτευση, δεν πρέπει να είναι ευχαριστημένος με τα εκλογικά αποτελέσματα.

“Πύρρειος Νίκη” του Τζουκάνοβιτς που ισοδυναμεί με ήττα

Αν και το κόμμα του, το Δημοκρατικό Κόμμα των Σοσιαλιστών (DPS) βγήκε για μια ακόμη φορά πρώτο με 35,06%  (143.548 ψήφοι), εντούτοις δεν μπορεί να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των 41 εδρών (από 81 σύνολο), που απαιτούνται για να σχηματίσει κυβέρνηση. Αντίθετα τα τρία κυριότερα κόμματα της αντιπολίτευσης, με βασικότερο τον “Συνασπισμό για το Μέλλον του Μαυροβουνίου", που απέσπασε το 32,55% (133.267 ψήφοι), μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση, καθώς έχουν ήδη 41 έδρες, και μπορούν έτσι να προχωρήσουν στην αποκαθήλωση του Τζουκάνοβιτς, έπειτα από τρεις σχεδόν δεκαετίες παραμονής του στην εξουσία. Αν βέβαια καταφέρουν να συνεννοηθούν και να συμφωνήσουν σε κοινή ατζέντα και όχι να συγκρουστούν μεταξύ τους.

Ο 58χρονος Μίλο Τζουκάνοβιτς, αν και επικεφαλής του κόμματος DPS και πρωθυπουργός επί πολλές θητείες, από το 2018 κατέχει από το 2018 το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας και μπορεί να παραμείνει στη θέση του μέχρι το 2022. Ο εμπλεκόμενος σε μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς Τζουκάνοβιτς γνωρίζει ωστόσο ότι “οι μέρες του είναι μετρημένες” και μάλλον θα πρέπει να προετοιμάζεται για την οριστική αποχώρηση. Άλλωστε είναι γνωστό πως παρέμενε στην πολιτική τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα κυρίως για να προστατεύσει τον εαυτό του από δικαστικές και πολιτικές διώξεις, και ταυτόχρονα την οικογένεια του, που εμπλέκεται επίσης σε πληθώρα σκανδάλων, καθώς και την τεράστια περιουσία που έχουν αποκομίσει. Οι περισσότεροι εκτιμούν πως ο Τζουκάνοβιτς θα επιλέξει τελικά το 2022 να εγκαταλείψει τη χώρα, αντί να παραμείνει και να δικαστεί.

Αποδοχή των αποτελεσμάτων και πανηγυρισμοί

“Στο Μαυροβούνιο, παρά όλες τις ανωμαλίες και τους περιορισμούς που σχετίζονται με το εθνικό ζήτημα και τις διαφορές ταυτότητας, εξακολουθούμε να έχουμε πολιτικό πλουραλισμό. Αλλά στο Μαυροβούνιο έχουμε μια μακροχρόνια κυριαρχία ενός κόμματος, το οποίο δεν έχει χάσει ποτέ τις εκλογές, οπότε δεν ξέρουμε αν είναι έτοιμο να εγκαταλείψει την εξουσία ειρηνικά ή αν θα αντισταθεί. Ειδικά επειδή ισχυρίζεται ότι χωρίς αυτήν το Μαυροβούνιο δεν θα επιβιώσει ως ανεξάρτητη χώρα”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο σερβικής καταγωγής Dejan Jovic, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ.

Το θετικό είναι πως ο Τζουκάνοβιτς, εξαιτίας φυσικά και της παρουσίας διεθνών παρατηρητών μιας και η χώρα του φιλοδοξεί να ενταχθεί στην Ε.Ε., αποδέχθηκε τα αποτελέσματα των εκλογών. Παρά τους φόβους επεισοδίων, λόγω του έντονου φανατισμού που επικρατούσε την προηγούμενη περίοδο, οι οπαδοί της αντιπολίτευσης βγήκαν στους δρόμους της Ποντγκορίτσα, της Μπόυντβα και του Χέρτζεγκ Νόβι, για να πανηγυρίσουν. Μάλιστα οι υποστηρικτές της αντιπολίτευσης συγκρούστηκαν με υποστηρικτές του Δημοκρατικού Κόμματος των Σοσιαλιστών στην Ποντγκόριτσα και χρειάστηκε αστυνομική επέμβαση για να τους χωρίσει.
  
Ο φόβος των συγκρούσεων

Από την αρχή των πρώτων μεγάλων διαδηλώσεων διαμαρτυρίας στο Μαυροβούνιο πριν από ενάμισι χρόνο, λόγω του νέου νόμου για την ελευθερία της θρησκείας που θεωρήθηκε ως ο κύριος λόγος για τη σημαντική πτώση των εκλογικών ποσοστών του DPS, ήταν σαφές ότι η ειρήνη στους δρόμους του Μαυροβουνίου είναι πολύτιμη. Ο φόβος των συγκρούσεων και της εμφύλιας σύρραξης ήταν ιδιαίτερα έντονος, ώστε να κάνει όλες τις πλευρές να αποφύγουν προκλήσεις που θα δυναμίτιζαν το εύθραυστο κλίμα. Ωστόσο αρκετοί πολίτες του Μαυροβουνίου, που επί δεκαετίες ζούνε υπό ένα καθεστώς το οποίο θεωρούν καταπιεστικό και διεφθαρμένο, βγήκαν για να πανηγυρίσουν και να απολαύσουν, έστω για λίγο, την δική τους αίσθηση ελευθερίας. Μετά από  τριάντα χρόνια, οι άνθρωποι ένιωσαν "ότι είχαν κερδίσει για πρώτη φορά", όπως είπε χαρακτηριστικά ο Ντράταν Αμπάζοβιτς, ο αρχηγός του συνασπισμού "Μαύρο και Λευκό", επισημαίνοντας ότι "δεν θα υπάρχουν θέσεις για το DPS στη νέα κυβέρνηση".

Οι αντιδράσεις στη Σερβία 

Κατά κοινή παραδοχή δεν υπήρξε τέτοιο μεγάλο ενδιαφέρον για τις πρόσφατες εκλογές του Μαυροβουνίου από την εποχή του δημοψηφίσματος του 2006. Τότε που ο Τζουκάνοβιτς αγωνίστηκε με όλα τα μέσα για την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου (η, κατά άλλους, για την “ανεξαρτησία” της Σερβίας από το Μαυροβούνιο). Έτσι στη γειτονική Σερβία το ενδιαφέρον για τις εκλογές και τα αποτελέσματα ήταν μεγάλο. Αρκετοί Σέρβοι "πατριώτες" γιόρτασαν τη νίκη της αντιπολίτευσης του Μαυροβουνίου. Πιθανώς με την ιδέα ότι 14 χρόνια ανεξαρτησίας του Μαυροβουνίου θα διαγραφούν με μια γόμα και ότι οι δύο χώρες θα ξαναγίνουν “Γιουγκοσλαβία”, όπως στην εποχή του Μιλόσεβιτς. Ελπίζουν ότι η Ποντγκόριτσα θα αποσύρει την αναγνώριση του Κοσόβου, θα εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ (έγινε επίσημο μέλος το 2017) και, φυσικά, να καταργήσει το νέο νόμο για την ελευθερία της θρησκείας, που θίγει τα συμφέροντα της σέρβικης ορθόδοξης εκκλησίας στο Μαυροβούνιο. Με την ίδια  “λογική” υπήρχαν και εκείνοι οι Σέρβοι που "γιόρτασαν την πτώση του δικτάτορα" στη γειτονιά τους, παρόλο που οι ίδιοι, μόλις πριν δύο μήνες, ψήφισαν τη δική τους “εγχώρια δικτατορία” (το αυταρχικό κόμμα SNS του Α. Βούτσιτς).

Η δύσκολη επόμενη μέρα

Υπάρχουν ωστόσο κι εκείνοι που ανησυχούν για τα αποτελέσματα των εκλογών της 30ης Αυγούστου και ισχυρίζονται ότι η νέα κυβέρνηση του Μαυροβουνίου θα επιστρέψει την Ποντγκορίτσα στα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ρωσίας με τη βοήθεια του Βελιγραδίου. Και υπάρχουν τέλος κι εκείνοι που, χάρη στη “συνταγή του Τζουκάνοβιτς” για την ευρωπαϊκή πορεία του Μαυροβουνίου, αγνοούν τον αυταρχισμό του Τζουκάνοβιτς.  Ειδικά αδιαφορούν για το γεγονός πως το μονοπάτι του Τζουκάνοβιτς προς την Ε.Ε. είναι στρωμένο με εγκλήματα και διαφθορά και έλλειψη σεβασμού για τα βασικά ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα στο Μαυροβούνιο.

Πάντως, ως πρόεδρος της δημοκρατίας, ο Τζουκάνοβιτς μπορεί να περιμένει άνετα μέχρι το 2022, όπως είπε, για δει το αποτελέσματα από το σχηματισμό του νέου κυβερνητικού συνασπισμού και της νέας κυβέρνησης. Αυτή η νέα κυβέρνηση αναμφίβολα θα έχει ένα δύσκολο έργο. Καταρχάς θα πρέπει να διαλύσει το τριακονταετές σύστημα της κυβέρνησης DPS, υπό τις πλέον δύσκολες οικονομικές συνθήκες για τη χώρα. Ο φετινός Ιούλιος πέρασε με πτώση της τουριστικής κίνησης κατά 83%. Αυτό το ποσοστό θεωρείται συντριπτικό για μια μικρή βαλκανική χώρα 680.000 κατοίκων, η οικονομία της οποίας βασίζεται κυρίως στον τουρισμό και στο τουριστικό real estate, που φέτος είχαν το δικό τους Βατερλώ.  

Γιώργος Στάμκος


8/9/2020