National Interest: Μία συγχρονισμένη Κουρδική εξέγερση θα οδηγούσε στον διαμελισμό της Τουρκίας.





National Interest: Μία συγχρονισμένη Κουρδική εξέγερση
 θα οδηγούσε στον διαμελισμό της Τουρκίας. 

Η σύγχρονη Τουρκία προέκυψε πριν από σχεδόν εκατό χρόνια με φόντο τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για τη διαίρεση της Χερσονήσου της Ανατολίας. Το γεγονός αυτό οδηγεί τόσο τη συλλογική παράνοια της Τουρκίας όσο και την ξενοφοβία της. Ο εφιάλτης της είναι μια κουρδική απόσχιση-ανεξαρτησία. Ενώ το ΡΚΚ και τα παρακλάδια του εγκατέλειψαν εδώ και πολύ καιρό αυτόν τον στόχο υπέρ της τοπικής αυτονομίας, η τάση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ερντογκάν για υποκίνηση πολέμων με γειτονικά κράτη ενδέχεται σύντομα να ζωντανέψει τους φόβους της Τουρκίας ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Το πρόβλημα της Τουρκίας με το κουρδικό της πρόβλημα υφίσταται σχεδόν όσο η ίδια η Τουρκική Δημοκρατία: Μόλις δύο χρόνια μετά την ίδρυση της Τουρκίας το 1923, οι Κούρδοι εξεγέρθηκαν κατά τη γνωστή εξέγερση του Σεΐχη Σαΐντ κατά της κατάργησης του χαλιφάτου. Το 1927, ο İhsan Nuri Pasha κήρυξε τη Δημοκρατία του Ararat, ένα μικρό κουρδικό κράτος στην άπω ανατολική Ανατολία κατά μήκος των ιρανικών και αρμενικών συνόρων. Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ο πρώτος πρόεδρος της σύγχρονης Τουρκίας, διέταξε να καταστραφεί αυτή η υποκρατική οντότητα.

Για άλλη μια φορά, ο τουρκικός στρατός κατέστειλε την εξέγερση. Σε κάθε περίπτωση, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τις εξεγέρσεις τους μέσω συγκεκριμένων παραπόνων πέρα από την απλή εθνική ταυτότητα, αλλά οι εξεγέρσεις τους απλώς ενίσχυσαν τη δυσπιστία της τουρκικής κυβέρνησης για οποιαδήποτε ελεύθερη έκφραση ανεξάρτητης κουρδικής ταυτότητας.

Η αντιπάθεια της τουρκικής κυβέρνησης στην κουρδική ταυτότητα μειώθηκε μετά τον θάνατο του Ατατούρκ το 1938. Διαδοχικές κυβερνήσεις στην Άγκυρα αγνόησαν περιοχές που κατοικούντο από Κούρδους καθώς εκσυγχρόνιζαν την οικονομία της Τουρκίας. Οι Τούρκοι δέχτηκαν τους Κούρδους, αλλά μόνο όταν οι Κούρδοι είχαν την εθνική και πολιτιστική τους ταυτότητα.

Κατά τις επόμενες δεκαετίες, η Τουρκία υπέστη  ορισμένα περιστατικά πολιτικής αστάθειας λόγω Κουρδικών κινημάτων, αλλά η πολιτική βία συνήθως συνέβαινε στο πλαίσιο αριστερών και δεξιών εξτρεμιστών. Υπό αυτό το πλαίσιο γαλουχήθηκε το μελλοντικό ιδρυτικό μέλος του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (Partiya Karkerên Kurdistan, ΡΚΚ) Abdullah Öcalan. Το Κόμμα εργάστηκε σκληρά για να αντιμετωπίσει την υποταγή των Κούρδων στη λεγόμενη ταξική πάλη και σχημάτισε το ΡΚΚ για να κάνει πραγματικότητα τον σκοπό του. Ο Öcalan ξεκίνησε επίσημα την εξέγερση του ΡΚΚ το 1984, με στόχο την καταστολή των αντιπάλων των Κούρδων (Τούρκους).

Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσέφεραν τυφλή στήριξη στην Τουρκία στον αγώνα της κατά του ΡΚΚ. Το ΡΚΚ ήταν μια μαρξιστική ομάδα η οποία ιδρύθηκε στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου. Ενώ τόσο το ΡΚΚ όσο και οι υποστηρικτές της στην Συρία-Μέση Ανατολή συνέχιζαν να μεγαλώνουν πληθυσμιακά, συνέχισαν να αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό τις βίαιες επιθέσεις εντός Τουρκίας. Περιέργως, πέρασαν δεκατρία χρόνια-με φόντο μια πώληση όπλων της εποχής Κλίντον-πριν το Υπουργείο Εξωτερικών  χαρακτηρίσει επίσημα την ομάδα ως μια τρομοκρατική οντότητα. Ήταν μια αντιπαραγωγική ενέργεια: Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης άλλαξε τα κίνητρα και την πραγματικότητα υπό την οποία δρούσε το ΡΚΚ και όλα τα Κουρδικά φύλα της Μέσης Ανατολής.

Υπό τον Πρόεδρο Turgut Özal, η τουρκική κυβέρνηση είχε αρχίσει μεταρρυθμίσεις με το βλέμμα στραμμένο σε συμφωνία. Ο πρόωρος θάνατος του Özal κατέστρεψε αυτή την προσπάθεια, αλλά η σύλληψη του Öcalan το 1999 ανάγκασε την ομάδα να κινηθεί προς νέες κατευθύνσεις. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξουσιοδότησε μυστική προσέγγιση το 2012, αλλά τελικά διέκοψε τις συνομιλίες του όταν πολλοί Κούρδοι στην Τουρκία ψήφισαν το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) και όχι το δικό του Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Η ειρηνευτική διαδικασία Τουρκίας-ΡΚΚ είχε κάποια επιτυχία να προβάλει σχετικά με τις προσπάθειες των διαπραγματευτών της: Μια προσωρινή συμφωνία είδε το ΡΚΚ να καταθέτει τα όπλα του εντός Τουρκίας και πολλούς μαχητές να μετακινούνται στη Συρία.

Τα τελευταία χρόνια, η εξέλιξη της ομάδας έχει υπονομευτεί: Το κενό που προκλήθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας έδωσε στους Κούρδους της Συρίας την ευκαιρία να αυτοδιοικούνται. Πέτυχαν ορισμένα αξιομνημόνευτα αποτελέσματα, ενώ παράλληλα ορισμένοι αναλυτές αμερικανικών think tanks συνέχισαν να ”βαπτίζουν” την οργάνωση ως Μαρξιστική. Η ανεξάρτητη οργάνωση των Κούρδων μπορεί να χαρακτηριστεί με πολλούς τρόπους, όχι όμως ως Μαρξιστική.

Οι Κούρδοι έχουν επίσης προκαλέσει μία τεράστια επιτυχία για την παγκόσμια κοινότητα: οι κουρδικές πολιτοφυλακές νίκησαν την συντριπτική πλειοψηφία των ομάδων της Αλ Κάιντα στη βορειοανατολική Συρία. Ήταν επίσης απαραίτητες στον επίγειο αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Οι τουρκικές αρχές συχνά αντλούν ηθική ισοδυναμία μεταξύ του Ισλαμικού Κράτους και των κουρδικών ομάδων, αλλά αυτό δεν ισχύει για δύο λόγους: Πρώτον, υπάρχουν ακράδαντα στοιχεία που αποδεικνύουν πως οι υπάλληλοι της τουρκικής κυβέρνησης, η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών και μέλη της ίδιας της οικογένειας του Ερντογάν υποστήριξαν και παρείχαν βοήθεια στο Ισλαμικό Κράτος. Δεύτερον, αφού η τουρκική κυβέρνηση άσκησε πιέσεις στη βελγική ασφάλεια για να συλλάβει αρκετούς Κούρδους ακτιβιστές με κατηγορίες τρομοκρατίας, το βελγικό δικαστήριο ξεκίνησε έρευνα σχετικά με τις τουρκικές κατηγορίες ενάντια στου Κούρδους και κατέληξε στο συμπέρασμα πως είναι αβάσιμες και ανυπόστατες. Αντίθετα, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι το ΡΚΚ ήταν απλώς “ένα κόμμα σε μια μη διεθνή ένοπλη σύγκρουση”.

Καθώς η οικονομία της Τουρκίας καταρρέει, ο Ερντογάν έχει γίνει όλο και πιο εχθρικός προς τους γείτονές του. Ο βομβαρδισμός του Ιράκ-ειδικά στις περιοχές Yazidi Sinjar-έχει γίνει ένα συχνό φαινόμενο. Η Τουρκία μετέφερε αεροπορικώς βετεράνους του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη παραβιάζοντας το εμπάργκο όπλων της Λιβύης πολλές φορές. Η Τουρκία δικαιολόγησε την εισβολή της στη βόρεια και ανατολική Συρία ως δημιουργία ενός ασφαλούς καταφυγίου, αλλά, στην πραγματικότητα, έχει γίνει μια ζώνη για αντι-κουρδική εθνική κάθαρση.

Τώρα ο Ερντογάν απειλεί την Ελλάδα. “Όταν έρθει η στιγμή για μια απόφαση, και το λέω ξεκάθαρα, όσοι στέκονται εναντίον της Τουρκίας εις βάρος της διακινδύνευσης της ασφάλειας και της ευημερίας των πολιτών της, πρέπει να πληρώσουν βαρύ τίμημα”, δήλωσε ο Ερντογάν στις 7 Σεπτεμβρίου. Ο Mesut Hakkı Caşın, στενός σύμβουλος του Erdoğan, απείλησε: «Οι πιλότοι μας θα καταρρίψουν σύντομα πέντε ή έξι από αυτούς [ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη] και θα ξεκινήσουμε πόλεμο».

Η Τουρκία είναι τυχερή που για δεκαετίες, η μόνη εξωτερική δύναμη που παρείχε σημαντική βοήθεια στο ΡΚΚ ήταν η Συρία, ίσως με την ευλογία της Σοβιετικής Ένωσης και, μετά την κατάρρευσή της, η Ρωσία. Σαουδάραβες αξιωματούχοι επισκέπτονται τώρα ανοιχτά τη Βόρεια και Ανατολική Συρία. Ενώ τα αμερικανικά όπλα που παρέχονται στη συριακή αμυντική δύναμη κατευθύνονται στον αγώνα της ομάδας ενάντια στην εξέγερση του Ισλαμικού Κράτους, η πιθανή σαουδαραβική βοήθεια στους Κούρδους δεν θα ήταν τόσο περιορισμένη. Ούτε και με αιγυπτιακή βοήθεια: Το Κάιρο παραμένει πεπεισμένο ότι ο σκοπός του Ερντογάν για τη στήριξη της ισλαμικής κυβέρνησης της Λιβύης είναι τελικά να παράσχει βοήθεια στη Μουσουλμανική Αδελφότητα και να απειλήσει την αιγυπτιακή ασφάλεια.

Η ομάδα του ΡΚΚ φαίνεται να έχει γυρίσει μια νέα σελίδα από τους προηγούμενους στόχους και τις συμπεριφορές της. Ωστόσο, όπως πολλές τρομοκρατικές ομάδες του παρελθόντος, το ΡΚΚ έχει επίσης φατρίες και ομάδες όπως τα Γεράκια της Ελευθερίας του Κουρδιστάν (TAK), οι οποίες δεν είναι τόσο επιφυλακτικές όσο έχει γίνει ο Οτσαλάν.


Μετάφραση Χωριανόπουλος Άγγελος

10/9/2020