Ημερολόγιο κορωνοϊού, 27 Οκτωβρίου 2020, οδηγίες προς ναυτιλομένους.
Ημερολόγιο κορωνοϊού, 27 Οκτωβρίου 2020,
οδηγίες προς ναυτιλομένους:
1.
Σημειώνει η Isabella Eckerle, που τις μελέτες της στον κορωνοϊό τις έχω αναφέρει συχνά: "Το νέο παιχνιδι στην Ελβετία είναι για πόσο διάστημα θα καταφέρετε να προφυλάξετε τον εαυτό σας και τους δικούς σας από τον SARS-CoV-2, ακόμη κι αν περιορίσετε στο ελάχιστο τις δραστηριότητές σας, έτσι που κυκλοφορεί ο ιος στην κοινότητα". Όπου Ελβετία, βάλτε Ελλάδα. Αν όχι τώρα, πολύ πολύ σύντομα. Σε ατομικό επίπεδο λοιπόν:
⦁ Ελαττώνουμε τον αριθμό, την συχνότητα, την διάρκεια και την εγγύτητα των περιφερικών κοινωνικών μας επαφών. Δεν έχει γάμους και βαφτίσεις, εκτός αν είστε ο γαμπρός και η νύφη ή ο κουμπάρος και τα πεθερικά. Δεν έχει προσκυνήματα, η προσευχή οφείλει να είναι ατομική. Δεν έχει πορείες, ειδικά ως τακτική γυμναστική δις εβδομαδιαίως. Δεν έχει κοσμοσυρροές επειδή δεν ξέρεις με ποιον ήρθε σε επαφή ο διπλανός σου. Αυτοπεριοριζόμαστε. Αυστηρά. Για λίγο.
⦁ Σκεφτόμαστε καλά, ειδικά οι επαγγελματίες, πώς θα εξασφαλίζεται ο σωστός αερισμός των χώρων μας, συζητάμε με ειδικούς (και πρέπει εδώ να δραστηριοποιηθούν αμεσότατα τα σχετικά Ακαδημαϊκά τμήματα, του Φυσικού; του Πολυτεχνείου; ) περί κλιματισμού, περί HEPA φίλτρων, περί καθαριστών αέρα, περί υγρασίας, ακόμη και για την υπεριώδη. Βιβλιογραφία υπάρχει και αυξάνεται. Θα κλείσουν τα παράθυρα σύντομα, θα δοθεί χώρος στον ιο.
⦁ Κάνουμε δώρο στο εαυτό μας και την οικογένειά μας μάσκες της προκοπής, και εξασφαλίζουμε για τις δύσκολες φάσεις συνωστισμού μάσκες FFP2/ N95, χωρίς βαλβίδες. Όχι για κάθε μέρα, όχι για τρέξιμο, για την ακραία απευκταία περίπτωση που θα πρέπει να κλειστούμε κάπου με πολλούς ή θα πρέπει να φροντίσουμε κάποιον που νοσεί. Οι KN95 δεν είναι το ίδιο, αλλά για ενδιάμεσες καταστάσεις ΟΚ, φθηνότερες. Εξυπακούεται πως έχουμε και αξιοπρεπείς μάσκες για καθημερινή χρήση, όχι ασπίδες προσώπου άνευ μάσκας και φουλάρια που είδα χτες, άναυδος από την επαγγελματική ασυνειδησία και απερισκεψία κάποιων. Και μην πει κανείς "να μας δώσει το κράτος", την τελευταία φορά που προθυμοποιήθηκε, είδαμε τι έγινε.
⦁ Ελέγχουμε τους παράγοντες που μας κάνουν περισσότερο ευάλωτους: να γίνουμε νεώτεροι δεν μπορούμε, αλλά να πάψουμε να είμαστε υπέρβαροι γίνεται (έχει μέλλον η πανδημία, θα πιάνει καλύτερα και το εμβόλιο με λιγότερα κιλά), και οι διαβητικοί πρέπει να ρυθμίσουν άμεσα τις τιμές του σακχάρου τους, έχει αποδειχθεί πολλαπλώς ότι ο αρρύθμιστος διαβήτης είναι που σε κάνει έρμαιο του ιου και καθιστά άχρηστες καποιες θεραπευτικές αγωγές. Εξυπακούεται ότι το να μην έχεις κάνει ποτέ εργαστηριακό έλεγχο ρουτίνας δεν είναι τίτλος τιμής, μπορεί από κάτω να δουλεύει πχ διαβήτης κι εσύ ανύποπτος να τρως. Και να ψεύδεσαι στον εαυτό σου.
⦁ Εκτεθήκαμε σε άτομο που μετέδιδε, τι κάνουμε; Δεν πάμε αμέσως για τεστ, δεν έχει νόημα. Το τεστ θα είναι μάλλον θετικό γύρω στην 5η-7η ημέρα μετά την έκθεση. Προσέχουμε, απομονωνόμαστε (για το "δεν γίνεται" έχει στην συνέχεια σχόλιο). Αν δεν έχουμε συμπτώματα και έχουμε και αρνητικό τεστ κοντά στην 10η ημέρα, ΜΑΛΛΟΝ ξεφύγαμε.
⦁ Kάνουμε κι άλλο δώρο στον εαυτό μας και παίρνουμε ένα οξύμετρο, φτηνά είναι, δεν χρειάζεται να πάρουμε οξύμετρο που να κάνει και λιπομέτρηση και να φτιάχενι εσπρέσο. Αν, ο μη γένοιτο, νοσήσετε στο σπίτι, το οξύμετρο είναι που θα σας επιτρέψει καλύτερα απ' ό,τι άλλο, να ανιχνεύσετε μια δυσάρεστη εξέλιξη- κι ας νιώθετε καλά: είναι ατέλειωτες οι περιγραφές ασθενών που με πολύ χαμηλό κορεσμό οξυγόνου ένιωθαν παρ' όλ' αυτά έτοιμοι για μαραθώνιο.
⦁ Αν έχουμε λοιπόν συμπτώματα και μας είπε ο ΕΟΔΥ να μείνουμε σπίτι: οξύμετρο, και εγρήγορση. Ιδανικά χρειάζεται ένας εργαστηριακός έλεγχος σε περίπτωση που συνεχίζουν τα συμπτώματα για μέρες ή σε επιδείνωση που ο ΕΟΔΥ (ή όποιος άλλος υπεύθυνος) δεν την αξιολογεί ως σημαντική. Τι κοιτάμε στην εξέταση αίματος: να μην αυξηθεί πολύ η CRP και η φερριτίνη (αυτή ειδικά αυξάνεται εντυπωσιακά, ,και πριν από ό,τι άλλο, από τις πρώτες ημέρες των συμπτωμάτων- εμπειρική παρατήρηση), να μην πέσουν τα λεμφοκύτταρα, άντε να προσθέσουμε στον έλεγχο και κρεατινίνη και τρανσαμινάσες, να βεβαιωθούμε ότι νεφρική και ηπατική λειτουργία είναι ΟΚ. Γράφονται αυτά, καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ. Αν έχουμε συμπτώματα είναι από τις σπάνιες φορές που ο γιατρός μας και η κλινική εξέταση έχουν ελάχιστα να προσφέρουν: δεν ακούγεται με το στηθοσκόπιο απαραίτητα η COVID-19, εδώ και η ακτινογραφια μπορεί να είναι παραπλανητικά αθώα, θέλει αξονική για να φανεί η τυπική εικόνα. Το ερώτημα βέβαια είναι πού θα τα κάνουμε όλα αυτά, εφόσον ο ΕΟΔΥ θα μας έχει βάλει σε καραντίνα. Βλέπε επόμενα σχόλια.
⦁ Δεν σπάμε την καραντίνα παρά μόνο για προκαθορισμένη επανεκτίμηση της κατάστασής μας. Δεν γινόμαστε ηλίθιοι.
⦁ Δεν το παίρνουμε αψήφιστα: όσο κι αν είναι ακόμη ασαφής η ευρύτητα και η βαρύτητα του long COVID, δεν πάμε για διπλό στο 5Χ5 μόλις συνέρθουμε. Από την άλλη, δεν τρέχουμε να κάνουμε και μαγνητική καρδιάς.
⦁ Δεν ενθουσιαζόμαστε εύκολα: θα ακούσουμε για δεκάδες μαγικές θεραπείες (σύντομα κοντά σας τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα, καλά πήγανε, όντως, σε δύο αρχικές μελέτες. Σπουδαία ανακάλυψη αυτή η neuropilin-1, ναι, αλλά στην πράξη; 15 χρόνια την μελετάνε και στην ογκολογία και κάτι χειροπιαστό δεν έχουμε. Λες να δίνει ελπίδα η νιταζοξανίδη που είναι φτηνό αντιπαρασιτικό, η Annita η λεγόμενη;- βγήκε μελέτη προοπτική από την Βραζιλία, δεν ήταν και κακή σε πρώιμα στάδια, δεν μας συγκλόνισε κιόλας. Θα δουλέψουν τα μονοκλωνικά; Αυτό της Eli Lilly δεν δούλεψε σε νοσηλευόμενους, έκλεισε άρον άρον η μελέτη).
⦁ Δεν απογοητευόμαστε: τρέχουν τα εμβόλια- ξαναξεκίνησαν οι δοκιμές της J&J χωρίς σκιές, διαρρέει διάφορα η AstraΖeneca/Οξφόρδη για να φτιάξει την εικόνα της και καλά κάνει, ετοιμάζει υποδομές εμβολιασμού η Pfizer/BioNTech στην Γερμανία (αλλά η πρώτη ενδιάμεση ανάλυση καθυστερεί ακόμη), βγήκε ασφαλές (αλλά δεν ξέρουμε για την αποτελεσματικότητα) το CoronaVac το Κινέζικο με απενεργοποιημένο ιο, στην φάση ΙΙΙ στην Βραζιλία, όπως διέρρευσε (σύντομα και σε υγειονομικούς στην Τουρκία). Θα έχει κι εδώ εμβόλιο, για κάποιους, αλλά δεν θα αναιρέσει την ανάγκη εγρήγορσης, για μήνες.
⦁ Δεν παρασυρόμαστε: όποιος θέλει να μετρά εξειδικευμένους δείκτες, ελεύθερα. Αφήστε τον στους δείκτες του. Αν θέλουμε ουσιαστικούς αριθμούς και την ελληνικη στατιστική πραγματικότητα, ανακαλυπτουμε τον @Hesiodian στο twitter που εξηγεί όλους τα πάντα (και δεν καταλαβαίνω πώς παραμένει με περιορισμένους ακολούθους ο άνθρωπος). Δεν αποδεχόμαστε ως έγκυρο ό,τι αναφέρεται σε ΜΜΕ, απορώ πως δεν ακούσαμε ακόμη πως "το εμβόλιο της Ρωσίας μπορεί να σε προδιαθέσει να κολλήσεις HIV" και πώς δεν ξεσηκώθηκε θύελλα για τις "εκατόμβες νεκρών από το Κορεάτικο αντιγριπικό" (σύντομα στις οθόνες σας, τηλεοράσεις σας, σελίδες σας).
⦁ Κοιτάμε γύρω μας, βοηθάμε τον μοναχικό ηλικιωμένο γείτονα.
⦁ Ναι, ξέρω, δεν μπορούμε όλοι να αποφύγουμε τη έκθεση, όσο κι αν προσέξουμε, είτε στην δουλειά ή στα ΜΜΜ, είτε από ατυχία. Να ελαττώνουμε τις πιθανότητες και τα επακόλουθα προσπαθούμε.
2.
Λέει ο Eran Segal, Ισραηλινός επιστήμονας και ανατόμος της πορείας της πανδημίας στην χώρα του: " το να διαχειριστείς την πανδημία με βάση την χωρητικότητα του συστήματος υγείας σου, είναι το μέγα λάθος, από το οποίο προέρχονται όλα τα επόμενα". Ο νοών νοείτω. Σε επίπεδο αρχών λοιπόν:
⦁ Δεν κρυβόμαστε πίσω απο το δάχτυλό μας, παράδειγμα Ιωάννινα: ο δείκτης ήταν κοντά 197 χτες (αυτός που πανω από 150 αλλάζεις επίπεδο). Ήταν 148 και ξεπέρασε το 150 την ημέρα της σύσκεψης με τον υπουργό πολιτικής προστασίας. Θα μου πεις, "δεν είναι μόνο ο ο δείκτης, έχετε πανεπιστημιακό νοσοκομείο κτλ". Ναι, αλλά σύσκεψη όπου δεν παρευρέθηκε ο αρμόδιος επιστήμονας που διαχειρίζεται τους νοσηλευόμενους; Σε νοσοκομείο που ανοίγει την τέταρτη πτέρυγα COVID εκτάκτως; Σύσκεψη όπου δεν παρευρέθηκε ο αρμόδιος για τις ειδικές δομές της κοινωνικής μέριμνας της περιοχής, αυτές που πρέπει πάση θυσία να περιχαρακωθούν; Σύσκεψη όπου εμφανίζονται επιλεκτικά περιφερειακοί δήμαρχοι; (και δη θεωρούμενων covid-free περιοχών; "Κρίσιμα 48ωρα" κατά τον κυβερνητικό εκπρόσωπο; Ποιος άλλος δείκτης, ποια πληρότητα, πρέπει να αλλάξει επιτέλους; Πώς απαντάς σε όποιον, κακοπροαίρετα λέω εγώ, θα συνδέσει πιέσεις επαγγελματικών ομάδων με την (μη) εφαρμογή μέτρων;
⦁ Προς πολιτική προστασία και ΕΟΔΥ, μην σου πω και ΥΠΕ: Δεν γίνεται δουλειά με επισκέψεις αστραπή. Κάποιος πρέπει να τρέχει τοπικά την πανδημία. Να κινητοποιεί μαζικά ιχνηλατήσεις μετά απο γρήγορα αποτελέσματα σε διαγνωστικούς ελέγχους. Να επιτηρεί την εφαρμογή της καραντίνας. Να βάζει διάγνωση σε όσους νοσούν, για να ξέρουμε τι μας γίνεται (όχι, "αρρώστησες, κάναμε τεστ στον σύζυγο, θετικός αυτός, άρα θετική κι εσύ, δεν χρειάζεται έλεγχος"). Να εξασφαλίζει την παρακολούθηση, κλινική και εργαστηριακή, όσων νοσούν στο σπίτι. Να εξασφαλίζει ότι όλα τα θετικά γρήγορα τεστ επιβεβαιώνονται και δηλώνονται. Να τιμωρεί αλύπητα όποιους, αν, αποκρύπτουν θετικές διαγνώσεις, εκθέτοντας περισσότερους ανθρώπους στον ιο. Να μην σκέφτεται ότι θα γίνει κακός όταν βλέπει τα τραπεζάκια έξω ατάκτως ερριμένα. Τότε θα μπορείς να μην κλείσεις τα μεσάνυχτα, να μην κλείσεις τίποτε απολύτως τηρώντας απλά μέτρα, και να περιορίσεις τους ρυθμούς της πανδημίας, τουλάχιστον τοπικά.
⦁ Προς ανώτερη πολιτική ηγεσία: Η μάσκα πρόεδρε ΔΕΝ είναι το εμβόλιό μας. Είναι κομμάτι του εμβολίου μας. Θέλει μαζί αποστάσεις, καθαρό αέρα σε κλειστούς χώρους, απουσία συνωστισμών, αντισηπτικά. Είναι αναγκαία μα όχι ικανή συνθήκη πρόεδρε. Συνεπώς, ας τρέξουμε, έστω και τώρα, να εφαρμόσουμε σε δημόσιους χώρους και τις άλλες αναγκαίες συνθήκες. Ας τρέξουμε τώρα τώρα τώρα με τα ΜΜΜ, ας δούμε πως μπορούμε να έχουμε καθαρό αέρα συνεχώς στα σχολεία. Ας ετοιμαζόμαστε για το χειρότερο σενάριο. Ας φροντίσουμε σε ένα μήνα να έχουμε ακόμη μεγαλύτερη διαγνωστική ικανότητα, και να την έχουμε διασπείρει, όπως διάσπαρτος ειναι πλέον και ο ιος. Ας βρούμε τον τρόπο να καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ το τεστ, σε όποιους πρέπει να γίνει, και είναι σαφές ποιοι είναι αυτοί. Ας ελαχιστοποιήσουμε τον χρόνο εξέταση-αποτέλεσμα-ιχνηλάτηση-απομόνωση. Γνωρίζουν οι ειδικοί πώς. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα σημεία της αποτυχίας των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Βραζιλίας στην πρώτη φάση της πανδημίας ήταν αυτό πρόεδρε: ότι έκαναν τεστ σήμερα και έβγαινε το αποτέλεσμα μια εβδομάδα μετά. Οπότε κοιτάξτε το λίγο, μήπως αρχίζουμε να έχουμε αντίστοιχες καθυστερήσεις. Και ας εξασφαλίσουμε ότι όποιος πρέπει να μείνει σε απομόνωση, θα μένει χωρίς εκπτώσεις του ιδιωτικού εργασιακού δικαίου.
⦁ Στο Totally Under Control, το ντοκιμαντέρ για τον χειρισμό της πανδημίας από τις ΗΠΑ στην πρώτη φάση, βλέπεις αδιανόητα πράγματα, με αποκορύφωμα το ελαττωματικό μοριακό τεστ που έφτιαξαν: διορθωνόταν πανεύκολα και άμεσα αλλά δεν σήκωνε τα τηλέφωνα ο FDA στο CDC για να το εγκρίνει και να χρησιμοποιηθεί. Τέτοια γραφειοκρατικά μικρά υπάρχουν σε όλες τις χώρες της υπεροψίας. Στις ΗΠΑ είχαν και μεγαλύτερα. Αλλά πρόεδρε, στην πανδημία, ενίοτε οι αποφάσεις είναι άσπρο-μαύρο. Η κλίμακα είναι Jacinda ή Donald, χωρίς ενδιάμεσα, ένας μικρός δισταγμός δρόμος είναι. (Το ντοκιμαντέρ παρεμπιπτόντως, ως δουλειά του Alex Gibney, λαϊκίζει και αυτοαδικείται: είναι καλών προθέσεων και ελλιπών αποδείξεων, από την στιγμή που σου παρουσιάζει μια κυρία στην αρχή ως παγκοσμίως αποδεκτή αυθεντία, που ΔΕΝ είναι, και λέει διάφορα ετεροχρονισμένα). Αλλά πρόεδρε λέει και κάποια άλλα το ντοκιμαντέρ. Ότι δουλειά πολιτείας και επιστημόνων είναι να προετοιμάζονται για το χειρότερο σενάριο. Του επόμενου κύματος ή της επομενης επιδημίας/ πανδημίας.
Disclaimer: κανείς δεν με αναγόρευσε σε κριτή των πάντων. Αλλά το πρώτο μου, επιστημονικό, attack/outbreak scenario, το παρουσίασα πριν 18 χρόνια σε συνέδριο. Κι ακολούθησαν πολλά. Είναι χρόνια ενασχόλησή μου να σκέφτομαι τα χειρότερα στον τομέα αυτό και να αναζητώ λύσεις και ετοιμότητα. Δάφνες δεν διεκδικώ, μήτε θέσεις.
Giorgos Pappas
27/10/2020
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
1.
Ημερολόγιο κορωνοϊού, 15 Οκτωβρίου 2020,
περί υπεροψίας, περί εμβολιων (όχι, δεν πήρε έγκριση η Moderna και άλλα), περί μονοκλωνικών αντισωμάτων, περί επιβίωσης του ιου σε επιφάνειες, και περί χρόνιας πνευμονικής νόσου:
1. Στο μεσοπρόθεσμο μέλλον, όταν θα επανεκτιμά η ανθρωπότητα την αντιμετώπιση της τρέχουσας πανδημίας, υποθέτω ότι θα απορούν πολλοί με την αφέλεια και την υπεροψία που έχει επιδείξει ο Δυτικός κόσμος απέναντι στον SARS-CoV-2, όχι μία φορά, αλλά ΔΥΟ. Κι αυτό επειδή είμαστε στα μέσα Οκτωβρίου, ακόμη με ανοιχτά παράθυρα και ήλιο είμαστε στην Ελλάδα, και όλη η Ευρώπη ετοιμάζεται να ξαναπερικυκλωθεί από τον ιο, αντί να τον έχει ήδη εξοντώσει. Πώς θα γινόταν αυτό; Όχι με την αφέλεια του "ναι, αλλά το καλοκαίρι, ναι αλλά ο τουρισμός και η οικονομική βλάβη και η κούραση του κόσμου...". Εξαφάνισε τον ιο, φρόντισε να μην ξαναμπεί, αν ξαναμπεί περιόρισέ τον δραστικά. Λιγότερη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη οικονομική βλάβη θα έχεις, και το σημαντικότερο, θα σώσεις ζωές. Δεν αντιμετωπίζεται ο ιος με ευχολόγια και ανεμελιά, δεν αντιμετωπίζεται με εξαιρέσεις και ανεπαρκή εφαρμογή μέτρων, δεν αντιμετωπίζεται με σπατάλη πολύτιμου χρόνου στην προετοιμασία. Ούτε επαρκεί η σύγκριση ("ναι, αλλά οι άλλοι πάνε χειρότερα", λυπάμαι, δεν είναι Eurovision) με άλλες χώρες, πια. Έχει παρέλθει πολύς καιρός, έχουμε μάθει πολλά για τον ιο, είναι δεκτικότερο μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην πληροφορία και την τροποποίηση της καθημερινότητας, αλλά θέλει ορίζοντα. Και ο ορίζοντας έχει αφεθεί, σχεδόν παραιτημένα, στο "να βγει το εμβόλιο". Θα βγει. Έως τότε; Δεν θέλω να φανταστώ πώς θα εξελιχθεί αυτό όλο όταν κλείσουν τα παράθυρα και έρθει το κρύο, κι ακόμη περισσότερο, δεν μου έχει πει κανείς ποιο ακριβώς, ακριβώς είναι το σχέδιο. Save what you can, που έλεγαν και οι Triffids;
2. εμβόλια-1: καμία αδειοδότηση δεν πήρε η Moderna (και συγγνώμη από την Kiki που το είπα κάπως απότομα χτες στο δελτίο! ) από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, και είναι απίστευτο πώς κυκλοφορεί μια ψευδής είδηση (ή πόσο θέλουμε να πιστέψουμε ένα, όποιο, ευχάριστο νέο). Πήρε άδεια να καταθέσει φάκελο και τίποτε παραπάνω: "Receives Confirmation of Eligibility for Submission of Marketing Authorization Application". Κοινώς, ναι, να δούμε τα στοιχεία σας. Όπως συνεχώς βλέπουν στον Ευρωπαϊκο Οργανισμό Φαρμάκων εδώ και δύο εβδομάδες τα στοιχεία της Astra Zeneca και της Pfizer/BioNTech μήπως και δοθεί πρώιμο θετικό σήμα. Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ολοκληρώσει ακόμη συμφωνία με την Pfizer και την Moderna. Ολοκλήρωσε τις προάλλες με την Johnson & Johnson του εμβολιου της μίας δόσης, όμως αυτό είναι σε προσωρινή παύση πλέον, χωρίς να ξέρουμε πολλές λεπτομέρειες ακόμη. Παρόμοια αίτηση έχει κάνει η Moderna και στις Καναδικές αρχές, λογική κίνηση από τη στγμή που πάγωσαν όλες οι αδειδοτήσεις στις ΗΠΑ μέσα στην γενικευμένη πολιτικοποίηση παραμέτρων της πανδημίας. Η Helen Branswell σε πρόσφατο άρθρο της δίνει λεπτομέρειες για το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech, οι οποίες δείχνουν ότι θα υπάρξει σημαντικό ζήτημα και καθυστέρηση με την διανομή του, ακόμη κι αν εγκριθεί αύριο το πρωί. Υπενθυμίζω ότι το εμβόλιο θέλει αποθήκευση στους -70°C. Έχει ετοιμάσει η εταιρεία και τους ειδικούς καταψύκτες για την μεταφορά του, που θα έχουν λέει 1000 φιάλες των 5 δόσεων η καθεμία, και 23 κιλά ξηρού πάγου. Μετά θα μπαίνει σε καταψύκτες, και θα μπορεί να μένει για ελάχιστες μέρες σε ψυγείο η κάθε φιάλη. Θέλει ολόκληρο μηχανισμό δηλαδή, που για να στηθεί θα απαιτήσει εβδομάδες.
3. εμβόλια-2: το καλο νέο είναι ότι η Κίνα συμφώνησε να συμμετέχει στο COVAX, το πρόγραμμα παροχής του εμβολιου σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Κίνηση σημαντικότατη για την ολοκλήρωση του εγχειρήματος, αρκεί να αποδειχθούν αποτελεσματικά στην πράξη και τα εμβόλια που τρέχουν από τη χώρα (τα δύο με αδρανοποιημένο ιο βρίσκονται σε δοκιμές σε πολλές χώρες του κόσμου, το άλλο με τον αδενοϊό όχημα ήταν λιγότερο υποσχόμενο στα πρόδρομα στάδια). Και για την αποφυγή παρεξηγήσεων, ούτε το ρωσικό μήτε κάποια από τα εμβόλια της Κίνας έχουν αιτηθεί αδειοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.
4. Tα μονοκλωνικά αντισώματα αποτέλεσαν δημοφιλές θέμα των ημερών, πέραν του διάσημου ασθνεούς στον οποίο χορηγήθηκαν, εξαιτίας της αίτησης αδειδοότησης προς τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων, τόσο από την Regeneron όσο και από την Eli Lilly, αλλά και επειδή η δεύτερη παρουσίασε αιφνίδιο θέμα σε καποια από τις δοκιμές της. H Regeneron παρουσίασε ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε δελτίο τύπου προς το παρόν, προ 15ημέρου, με χορήγηση μεσαίας και μεγάλης δόσης αντισωμάτων σε ασθενείς με μέτριας βαρύτητας νόσο, εξωνοσοκομειακούς, και ελάττωσε το ιικό φορτίο τους γρήγορα. Αλλά δεν ξέρω αν πραγματικά το χρειάζονται αυτοί οι ασθενείς. Οι ιδανικοί ασθενείς για τα αντισώματα είναι μάλλον αντίστοιχοι του διάσημου, ασθενείς υψηλού κινδύνου που τους πιάνεις νωρίς (ή και προληπτικά; ) , πριν αρχίσουν να βγάζουν δικά τους αντισώματα. Εξ ου και η Eli Lilly ξεκίνησε μελέτη σε γηροκομεία, την Blaze-2. Η οποία Eli Lilly, κατέθεσε κι αυτή αίτηση για επείγουσα αδειοδότηση, για το δικό της αντίσωμα, στην χαμηλή δόση, η οποία δεν ήταν και κάτι τρομερό θεραπευτικά στα στοιχεία του πρώτου δελτίου τύπου της!, αλλά στο νέο δελτίο τυπου μας ενημερώνει ότι έφτιαξε κι αυτή συνδυασμό δύο αντισωμάτων (για να μην ξεφεύγει ο ιος, όπως ήδη παρατηρήθηκε με το ένα) ο οποίος πήγε πολύ καλά. Όντως έτσι δείχνει πρόδρομα στα λίγα στοιχεία που ανακοίνωσε, σε ασθενείς αντίστοιχους της Regeneron. Αλλά για το ένα αιτείται άδεια!, και λέει πως θα έχει 1.000.000 δόσεις ως το τέλος του έτους (ενώ από τον συνδυασμό μόνο 50.000).
5. Όλα στραβά της πάνε της Eli Lilly όμως: πάγωσε η μία από τις δοκιμές της για την χορήγηση μονού αντισώματος σε συνδυασμό με remdesivir σε νοσοκομειακούς ασθενείς μέσα σε πέντε ημέρες (η Activ-3 μελέτη, δεν ξέρω αν σταμάτησαν και οι άλλες του αντισώματος). Δεν ξέρουμε γιατί, συνήθως αυτό συμβαίνει όταν παρατηρειται αμέσως κάποια ακραία διαφορά μεταξύ της ομάδας που λαμβάνει το φάρμακο και της ομάδας ελέγχου (που εδώ λάμβανε μόνο remdesivir). Να πήγε τόσο καλά το αντίσωμα που θεωρήθηκε μη ηθικό να μην το δώσουν σε όλους; Να έγινε κάποια ανεξήγητη αλληλεπίδραση; Να βγήκε προβληματική παρτίδα (έχει και καποια θέματα η Eli Lilly με την επιθεώρηση καποιων από τις μονάδες παραγωγής της, για άλλα φάρμακα. όπως αναφέρεται σε μεγάλα έντυπα των ΗΠΑ) ; Αναμένουμε. Ευελπιστώ ότι ο συνδυασμός αντισωμάτων της, όπως και αυτός της Regeneron, θα αποδειχθούν σωτήριοι για πολλούς, αρκεί να δοθούν εκεί που πρέπει, λόγω περιορισμένου, προς το παρόν αποθέματος και μεγάλου κόστους. Και βέβαια αρκεί να ολοκληρωθούν οι δοκιμές: Προ έτους είχε βγει μια ωραία ανασκόπηση των μονοκλωνικών αντισωμάτων που απέτυχαν να φτάσουν στην αδειοδότηση, όντας σε προχωρημένη φαση δοκιμών: 21 αντισωματα, επενδευσεις δισεκατομμυρίων, εταιρείες που ουσιαστικά έκλεισαν, να μην ξεχνιόμαστε. Λάθος σχεδιασμοί, απελπισμένες αναζητήσεις αποτελέσματος, λάθος στόχοι, λάθος κατανόηση της παθοφυσιολογίας της νόσου που στόχευαν (ειδικά ως φαίνεται στο Alzheimer), λάθος αναγωγή συμπερασμάτων από ένα αυτοάνοσο σε άλλο, βιασύνη να προλάβεις τον ανταγωνισμό- ορισμένα πολλά υποσχόμενα αντισώματα κάηκαν έτσι. Στατιστικά κάτι αντίστοιχο μπορεί να δούμε κι εδώ, επιφέροντας περαιτέρω καθυστερήσεις- ο σύνδεσμος του άρθρου στο πρώτο σχόλιο.
6. Δυσανάλογη αναπαραγωγή είχε το πείραμα Αυστραλών ερευνητών πάνω στην επιβίωση του ιου, σε μολυσματικη μορφή, σε διάφορες επιφάνειες, με χρόνους που έφταναν μέχρι ένα μήνα!. Δυο σημειώσεις για το πείραμα: χρησιμοποίησε τεράστιες δόσεις ιου (σα να πήρε φόρα ένας λίαν μολυσματικός και να έβγαλε μεγάλη ποσότητα πτυέλων πάνω σε μια επιφάνεια, για να το σχηματοποιήσω), και όλα τα πειράματα έγιναν στο σκοτάδι (γιατί ξέρουμε ότι η ηλιακή ακτινοβολία είναι εχθρος του ιου). Όχι ακριβώς αναπαράσταση της πραγματικότητας δηλαδή. Σημαίνει ότι ακουμπάμε όπου να'ναι; Όχι, τα καθαρά χέρια και οι καθαρές επιφάνειες εξακολουθούν να ανήκουν στο απλό οπλοστάσιό μας έναντι του ιου.
7. Ένα ημι-ευχάριστο: σε προδημοσίευση ακόμη, μια εκτεταμένη μελέτη για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του ιου στον πνεύμονα, από την Shenzhen της Κίνας. Σχεδόν 400 ασθενείς με στοιχεία ίνωσης παρακολουθήθηκαν σε βάθος χρόνου έως και 5 μηνών, ένας στους 3 έφτιαξε τα ευρήματα της αξονικής του στο διάστημα αυτό (ηλικιωμένοι, παχύσαρκοι, εχοντες βαριά νόσο διατήρησαν τις βλάβες αντίθετα). Όμως: η πλειοψηφία των ασθενών που εκτιμήθηκαν για την αναπνευστική τους λειτουργία στους 3 μήνες, ήταν φυσιολογικοί, ανεξάρτητα αν είχε υποχωρήσεις η ίνωσή τους ή όχι. Αποτέλεσμα ενθαρρυντικό για τυχόν χρονιότητα της νόσου, όσον αφορά το αναπνευστικό τουλάχιστον.
8. Κι ένα ευχάριστο τελευταίο: έχουμε πει ήδη ότι στο Νότιο ημισφαίριο μηδένισε η γρίπη φέτος. Κάποιοι το απέδωσαν σε αυξημένο εμβολιασμό. Ίσως να έπαιξε σημαντικό ρόλο. Αλλά, σε μια πρόσφατη δημοσίευση από την Αυστραλία, μηδένισε και η βρογχιολίτιδα που τόσο ταλαιπωρεί τα παιδιά. Και πού ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να φτιάξουμε εμβόλιο για τον ιο της. Άρα τα μέτρα ατομικής προστασίας είναι που έκαναν την δουλειά. Και σε αυτά οφείλουμε να επιμένουμε ευλαβικά- μάσκες, αποστάσεις, αποφυγή συνωστισμών κάθε είδους (ακόμη και σε εξωτερικούς χώρους, ακόμη και για να κάνεις το γρήγορο τεστ του EOΔΥ στην πλατεία των Ιωαννίνων), αερισμός κλειστών χώρων κι ας βάλουμε τρία πανωφόρια, αντισηπτικά. Μήπως και save what we can
9. H εικόνα από το Until the Εnd of the World του Βέντερς.
Giorgos Pappas
15 Οκτωβρίου 2020
2.
Και ενώ εμείς γκρινιάζουμε, κάποιοι σχεδιάζουν και υλοποιούν νέες θεραπευτικές μεθόδους για την COVID-19.
Ο Κόσμος χορεύει στο ρυθμό της πανδημίας και καθώς ο χρόνος περνά, η κούραση συσσωρεύεται και οι συζητήσεις εκτροχιάζονται, για άλλη μια φορά σε ανορθολογική κατεύθυνση.
Αν, στην αρχή της πανδημίας, η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από την προέλευση του ίδιου του ιού, τώρα που τα κρούσματα και οι θάνατοι βρίσκονται δίπλα μας, η αγωνία για το μέλλον κορυφώνεται και το θέμα συζήτησης είναι τα ‘’συμφέροντα’’ ή η ‘’ανικανότητα΄΄ αυτών που έχουν επιφορτίσει με τη σωτηρία μας, Βιολόγων, Γιατρών και άλλων επιστημόνων, που ‘’εσκεμμένως’’ καθυστερούν την ΄΄ανακάλυψη΄΄ του φαρμάκου που θα μας σώσει.
Η γνώση όμως βασικών αρχών του τρόπου λειτουργίας ενός ιού και πιο συγκεκριμένα του τωρινού κωρονοιού (SARS-CoV-2), είναι ο μόνος δρόμος να γίνουν κατανοητές οι θεραπευτικές κατευθύνσεις που μέχρι στιγμής συζητώνται, ερευνώνται και/ή εφαρμόζονται.
Ένας ιός λοιπόν, ένας οποιοδήποτε ιός, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα μικροσκοπικό κουτάκι με περιτύλιγμα πρωτεϊνικής φύσεως, μέσα στο οποίο βρίσκεται πακεταρισμένο το γενετικό του υλικό, που μπορεί να είναι DNA ή RNA. Ιδιαίτερα, οι ιοί των ζώων, φέρουν εξωτερικά και ένα επιπλέον πρόσθετο κάλυμμα που αποτελείται από λιπίδια και πρωτεΐνες. Αυτό που περιέγραψα είναι όλο και όλο αυτό που ονομάζουμε ΄΄ιό’’. Αυτό λοιπόν το μικροσκοπικό πραγματάκι είναι ανίκανο να κάνει οτιδήποτε, εάν βρίσκεται έξω από το σώμα μας. Ούτε να τρώει, ούτε να πίνει, ούτε να πετά μπορεί, ούτε να κολυμπά, ούτε πολύ περισσότερο να αναπαράγεται, να φτιάχνει δηλαδή απογόνους και να πολλαπλασιάζεται. Όταν βρίσκεται λοιπόν στη φύση με αυτή τη μορφή, τα πράγματα για την αντιμετώπισή του είναι σχετικά εύκολα. Έχουμε μια τεράστια γκάμα από χημικές ουσίες, χλωρίνη, οινόπνευμα, σαπούνια κλπ, που μπορούν να τον καταστρέψουν και να τον εκμηδενίσουν.
Τα πράγματα όμως γίνονται δύσκολα, όταν τα μικροσκοπικά αυτά πραγματάκια μπουν στο σώμα μας. Και γίνονται δύσκολα, για έναν βασικό λόγο. Δεν μένουν για πολύ ελεύθερα μέσα στα υγρά του σώματός μας, αλλά μπαίνουν μέσα στα κύτταρά μας. Αυτή είναι μία βασική διαφορά σε σχέση με την άλλη μεγάλη κατηγορία μικροοργανισμών που μας ταλαιπωρεί, τα Βακτήρια. Τα Βακτήρια (η μεγάλη πλειοψηφία από αυτά), παραμένουν ελεύθερα στα υγρά του σώματός μας και στο υγρό μεταξύ των κυττάρων μας. Και αυτό γιατί τα Βακτήρια, σε αντίθεση με τους ιούς έχουν τη δυνατότητα αυτόνομης αναπαραγωγής και θέλουν τα σώματά μας ως πηγές τροφής. Αντίθετα, οι ιοί δεν τρώνε, ούτε πίνουν και θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα κύτταρά μας ως μηχανές για να αντιγράψουν τους εαυτούς τους. Γι αυτό υποχρεωτικά πρέπει να μπούν μέσα στα κύτταρά μας.
Για να το καταλάβουμε καλλίτερα, θα χρησιμοποιήσω ένα πολύ απλοϊκό παράδειγμα. Ας θεωρήσουμε κάθε κύτταρό μας ως ένα εργοστάσιο παραγωγής οποιουδήποτε προϊόντος, το οποίο για να λειτουργήσει θέλει πρώτες ύλες. Τα Βακτήρια είναι και αυτά μικρά εργοστάσια όπως και τα δικά μας κύτταρα. Τι κάνουν λοιπόν? Εγκαθίστανται δίπλα στα κύτταρά μας και κλέβουν από τις πρώτες ύλες που έρχονται για να τα τροφοδοτήσουν. Συναγωνίζονται δηλαδή με τα δικά μας κύτταρα για την καλλίτερη πρόσβαση σε πρώτες ύλες. Οι ιοί, αναγκαστικά πρέπει να μπούν μέσα στο εργοστάσιο-κύτταρο, να καταλάβουν όλους τους μηχανισμούς παραγωγής του εργοστασίου και έτσι, αντί το εργοστάσιο να φτιάχνει πχ το προϊόν Α, να φτιάχνει μόνο αντίγραφα του ίδιου του ιού.
Στην εικόνα που μόλις περιέγραψα, θα προσθέσω ακόμη μερικές σημαντικές πινελιές, έτσι ώστε όλοι μαζί πλέον να μπορούμε να συζητάμε για τους τρόπους αντιμετώπισης αυτών των θαυμαστών παρασίτων.
Τα βακτήρια-εργοστάσια, διαφέρουν με τα δικά μας κύτταρα-εργοστάσια, ως προς μία επιπλέον δομή που φέρουν μόνο τα βακτήρια. Η δομή αυτή είναι ένα επιπλέον τοίχωμα που βρίσκεται μόνο στα βακτήρια και όχι στα κύτταρά μας. Αυτός ο τοίχος γύρω από κάθε Βακτήριο-εργοστάσιο, είναι ο στόχος των πιο πετυχημένων αντιβιοτικών μας, όπως οι πενικιλίνες που όλοι μας έχουμε καταναλώσει και καταναλώνουμε με εμπορικά ονόματα όπως Amoxil, Augmentin κλπ κλπ. Γιατί λοιπόν αποδείχτηκαν τα αντιβιοτικά αυτά τόσο καλά φάρμακα για την αντιμετώπιση των βακτηρίων? Μα γιατί το αντιβιοτικό, παρεμποδίζει μια λειτουργία, την κατασκευή ενός τοιχώματος, η οποία είναι χαρακτηριστική ΜΟΝΟ των βακτηρίων και όχι των δικών μας κυττάρων.
Στην περίπτωση των ιών, τα πράγματα είναι πολύ πολύ πιο δύσκολα. Και είναι πολύ πιο δύσκολα, όχι μόνο γιατί δεν μένουν για πολύ έξω από τα κύτταρά μας και μπαίνουν γρήγορα μέσα σε αυτά, αλλά γιατί όταν μπουν μέσα σε αυτά χρησιμοποιούν όλες τις γραμμές παραγωγής του ίδιου του κυττάρου. Πώς να σταματήσεις την αναπαραγωγή ενός ιού σε ένα κύτταρο μπλοκάρωντας τους μηχανισμούς λειτουργίας του, χωρίς να καταστρέψεις ένα άλλο υγιές κύτταρο που χρησιμοποιεί ακριβώς τους ίδιους μηχανισμούς?
Η μελέτη του κύκλου ζωής του ιού, σε συνδυασμό με τη γνώση της δομής και της λειτουργίας του είναι ο μόνος τρόπος να βρείς και να εκμεταλλευτείς την αχίλλειο πτέρνα του. Ή τις αχίλλειες πτέρνες του. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε και στην περίπτωση του νέου ιού.
Γνωρίζουμε λοιπόν πως ο ιός, για να μπει στα κύτταρα-στόχους, φέρει στην επιφάνειά του μία ακίδα πρωτεϊνικής φύσεως, η οποία λειτουργεί ως κλειδί για να ανοίξει την κλειδαριά της πόρτας που οδηγεί στο εσωτερικό. Η κλειδαριά όμως είναι και αυτή πρωτεϊνικής φύσης και βρίσκεται ΜΟΝΟ σε κάποια κύτταρα. Έτσι ο ιός δεν ανοίγει και δεν μπαίνει σε όλα τα κύτταρα. Επιπρόσθετα, για να γυρίσει το κλειδί στην κλειδαριά, πρέπει δίπλα στην κλειδαριά να υπάρχει και μία άλλη πρωτεΐνη, που βοηθάει την επαφή του ιού με την πόρτα, καταλύοντας τελικά την είσοδο του ιού στο κύτταρο.
Με βάση τις γνώσεις αυτές, έχουν σχεδιασθεί και δοκιμαστεί μια σειρά από θεραπευτικές προσεγγίσεις. Μπλοκάρισμα της ακίδας κλειδιού του ιού με χρήση αντισωμάτων, είτε από ορό ασθενών που αναρρώσανε, είτε αντισωμάτων που παρασκευάσθηκαν εργαστηριακά. Μπλοκάρισμα της ίδιας της κλειδαριάς, είτε της βοηθητικής για την είσοδο πρωτεΐνης, πάλι με τη χρήση αντισωμάτων. Η φαντασία των επιστημόνων δε σταματάει εκεί. Παρασκευάσθηκαν εργαστηριακά μεγάλες ποσότητες της πρωτεΐνης-κλειδαριάς. Η λογική λέει πως εάν οι πρωτεΐνες αυτές χορηγηθούν σε ασθενείς, τότε ο ιός θα καλυφθεί από αυτές που θα κυκλοφορούν ελεύθερα στο αίμα του ασθενούς και έτσι ο ιός δεν θα αναγνωρίσει τα κύτταρα-στόχους.
Τι γίνεται όμως εάν κάτι τέτοιο καταστεί αδύνατος; Τότε ο ιός, αφού ανοίξει την πόρτα, μπορεί να μπεί μέσα υπό την προϋπόθεση πως η μεμβράνη του θα συντηχθεί με τη μεμβράνη του κυττάρου, ώστε τελικά να εισέλθει στο εσωτερικό μόνο το γενετικό του υλικό. Κι εδώ έχουν δοκιμασθεί φάρμακα που αποτρέπουν τη σύντηξη. Είναι τα γνωστά σε όλους φάρμακα όπως η χλωροκίνη και η υδροξυχλωροκίνη, αλλά και λιγότερο γνωστά, όπως ο αναστολέας της αναγνώρισης ακίδας-κλειδαριάς, ο ΕΚ1C4/HR2P.
Αν δεν αποτραπεί ούτε η σύντηξη, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο. Στην περίπτωση του κορωνοιού ίσως τα πράγματα δεν είναι και τόσο απογοητευτικά, μιλώντας πάντα θεωρητικά, γιατί στη φάση αυτή υπάρχει μία θεμελιώδης διαφορά σε σχέση με τα κύτταρά μας. Ο ιός έχει γενετικό υλικό RNA και όχι DNA, όπως τα κύτταρά μας και έτσι δεν μπορεί να βασιστεί για την αντιγραφή του στους μηχανισμούς του κυττάρου αποκλειστικά. Ο ιός φτιάχνει μέσα στα κύτταρά μας, τα δικά του εργαλεία αντιγραφής, τα οποία έχουν διαφορές από τα εργαλεία αντιγραφής των κυττάρων μας. Να λοιπόν ένας ευκρινής στόχος που ανοίγει διάπλατα ένα θεραπευτικό παράθυρο. Πράγματι, μια σειρά από ήδη γνωστά αντι-ιικά φάρμακα που στοχεύουν αυτά τα αποκλειστικά ιικά εργαλεία, έχουν χρησιμοποιηθεί και νέα σχεδιάζονται. Είναι τα γνωστά μας remdesivir, ribavarin, favipiravir, lopinavir, ritonavir.
Εάν όμως, ούτε αυτά μπορέσουν να αναχαιτίσουν τον ιό, τότε ο ιός δεν μπορεί πλέον να αναχαιτισθεί μέσα στο κύτταρο, θα πολλαπλασιασθεί, θα καταστρέψει το κύτταρο και οι απόγονοί του θα απελευθερωθούν για να συνεχίσουν την ίδια διαδικασία.
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να εντάξουμε και έναν άλλο παίκτη στην όλη διαδικασία. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Τους φυσικούς πολεμιστές δηλαδή των παθογόνων μικροοργανισμών που εισέρχονται στο σώμα μας. Αυτός ο στρατός προστασίας από τους παθογόνους μικροοργανισμούς είναι η σωτηρία μας, στις περισσότερες περιπτώσεις, αλλά και η Αχίλλειος πτέρνα ταυτόχρονα, σε μερικούς πιο άτυχους από εμάς. Και μιλάω συγκεκριμένα για την περίπτωση μόλυνσης από τον κορωνοιό. Η ενεργοποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού, γίνεται μέσω χημικών ουσιών που εκκρίνονται από τα κύτταρά μας και με μια αλληλουχία γεγονότων που ξεφεύγει από την προκειμένη ανάλυση, τελικά τα κύτταρα αυτά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τους ιούς αλλά και τα μολυσμένα κύτταρα και να τα καταστρέφουν. Η ενεργοποίηση όμως πρέπει να είναι τόση όση χρειάζεται. Υπερ-ενεργοποίηση οδηγεί σε παρατράγουδα. Όλοι μας γνωρίζουμε τα λεγόμενα αυτοάνοσα νοσήματα, στα οποία τα ίδια τα κύτταρα του δικού μας ανοσοποιητικού επιτίθενται σε κύτταρα υγιή του ίδιου μας του οργανισμού. Τηρουμένων των αναλογιών, η υπερ-ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού στην περίπτωση του COVID-19, σε κάποιους άτυχους από εμάς, οδηγεί στα δυσάρεστα αποτελέσματα της πνευμονίας και τελικά στο θάνατο. Και εδώ έγκειται η θεμελιώδης διαφορά με άλλες ιώσεις που προκαλούν επίσης πνευμονία, όπως πχ η γρίπη. Στην περίπτωση της γρίπης, η πνευμονία δεν οφείλεται σε υπερ-ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού, αλλά σε ανάπτυξη βακτηρίων στον πνεύμονα, εξαιτίας της γενικότερης κατάπτωσης του οργανισμού. Στην περίπτωση λοιπόν της πνευμονίας ως παρεπόμενο της γρίπης, χορηγούμε αντιβίωση. Στην περίπτωση της πνευμονίας ως παρεπόμενο της υπερ-ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού λόγω COVID-19 καταφεύγουμε σε φάρμακα που ήδη μας είναι γνωστά για την αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων υπερ-ενεργοποίησης όπως πχ η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Αυτά είναι τα Tocilizumab και sarilumab, αντισώματα δηλαδή που μπλοκάρουν υποδοχείς της IL-6, μιας ουσίας επικοινωνίας μεταξύ κυττάρων του ανοσοποιητικού. Το Bevacizumab το οποίο μπλοκάρει άλλον μηχανισμό που οδηγεί σε πνευμονικό οίδημα, ή το Eculizumab που αναστέλλει έναν άλλο δρόμο ενεργοποίησης φλεγμονής σε ασθενείς με COVID-19.
Τέλος, ένας άλλος μηχανισμός πρώιμης άμυνας έναντι των ιών, ο οποίος εμπλέκει μια κατηγορία ενώσεων που αναφέρονται ως ιντερφερόνες, αξιοποιείται και αυτός στον θεραπευτικό μας αγώνα. Οι ιντερφερόνες παράγονται από κύτταρα που έχουν ήδη μολυνθεί, εκκρίνονται από αυτά, προσλαμβάνονται από άλλα που δεν έχουν μολυνθεί και ενεργοποιούν μηχανισμούς που παρεμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό του ιού, εάν τα κύτταρα αυτά τελικά μολυνθούν. Ιντερφερόνες λοιπόν μπορούν να χορηγηθούν ή να ερεθιστεί η αυτόνομη παραγωγή τους από τα κύτταρα, με σκοπό την αναστολή του πολλαπλασιασμού του ιού μέσα σε αυτά.
Όπως γίνεται κατανοητό, κανένα θεραπευτικό παράθυρο και καμία θεραπευτική δυνατότητα δεν έχει απομείνει ανεκμετάλλευτη από την επιστημονική κοινότητα. Ο έλεγχος όμως όλων αυτών των δυνατοτήτων πρέπει να είναι εξονυχιστικός, ώστε οι πιθανότητες οποιαδήποτε θεραπεία να προκαλέσει παρενέργειες, να είναι ελάχιστες. Και πάντως σίγουρα λιγότερες από αυτές που ο ίδιος ο ιός προκαλεί. Περιμένουμε λοιπόν υπομονετικά, φορώντας μάσκα και ακολουθώντας τις προτροπές των ειδικών, μέχρι την τελική μας νίκη.
Ioannis Sainis
20 Οκτωβρίου 2020