“Η απελπιστική αφωνία της Ελλάδας στο γεωπολιτικό παιχνίδι της περιοχής”


“Η απελπιστική αφωνία της Ελλάδας
 στο γεωπολιτικό παιχνίδι της περιοχής”

Από την πρώτη στιγμή τονίσαμε ότι η αναθέρμανση της «παγωμένης σύγκρουσης» μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, δεν προσφέρεται για απλουστευτικές αναγνώσεις. Πριν απ’ όλα, διότι η σοβαρότητα και κυρίως οι προεκτάσεις όλων αυτών που συντελούνται στο πεδίο αλλά και στο περιθώριο αυτής της αντιπαράθεσης, δεν μπορούν να αποδοθούν με την κλασική αποτίμηση των κερδών ή των απωλειών που καταγράφονται στο πρωτογενές ισοζύγιο των εμπλεκομένων…

Πρόκειται για μια διεργασία πολύ πιο σύνθετη, πολύ πιο ευρεία και πολυπαραγοντική, με ενσωματωμένο έναν ιδιαίτερο δυναμισμό που τροφοδοτεί ακόμη και ετερόκλητες συσπειρώσεις αλλά και αντιπαραθέσεις, και όλα δείχνουν πως στην εξέλιξή της ενεργοποιεί και ένα ντόμινο ευρύτερων ανατροπών στο πεδίο της Γεωπολιτικής αλλά και στον καμβά των στρατηγικών προσεταιρισμών που έχουν διαμορφωθεί κατά την διάρκεια της προηγούμενης περιόδου.

Επί της ουσίας, αυτός ο κύκλος των συγκρούσεων ήταν αναμενόμενος και ήταν απλώς θέμα χρόνου το πότε ακριβώς θα άναβε και πάλι στον Καύκασο το φυτίλι του δυναμίτη. Ωστόσο…

Η συγκεκριμένη χρονική συγκυρία κατά την οποία εκδηλώνεται αυτή η σύγκρουση… Ο τρόπος με τον οποίο την προσεγγίζουν οι λοιποί εμπλεκόμενοι (πέραν των ιδίων των πρωταγωνιστών)… Το απροκάλυπτα επιθετικό πλασάρισμα της Τουρκίας ΚΑΙ σε αυτή την αντιπαράθεση, αλλά και ο πρωταγωνιστικός ρόλος που φαίνεται να διαδραμάτισε στην παρακίνηση, στον σχεδιασμό και εν τέλει στο ίδιο το ξέσπασμά της… Η ευρεία εργαλειοποίηση των θεμελιωδών παραμέτρων που την συνθέτουν… Η έμμεση αλλά σαφής εμπλοκή ακόμη και πυρηνικών δυνάμεων στην μεγάλη εικόνα της… Και εν τέλει η αναγωγή της σε σύγκρουση με ευρύτερα περιφερειακά χαρακτηριστικά… Είναι μερικοί μόνο από τους πολύ σημαντικούς λόγους που μας υποχρεώνουν να μην αρκεστούμε σε μια επιφανειακή των πραγμάτων προσέγγιση.

Η φαινομενικά αιφνίδια υπερθέρμανση του Καραμπάχ, δεν προέκυψε ανεξάρτητα από τις λοιπές συγκρούσεις και ανατροπές που βρίσκονται ήδη σε πλήρη εξέλιξη. Και φυσικά η αιφνίδια «εισβολή» της στην ημερήσια διάταξη αυτών των ανατροπών, είναι μια επιβαρυντική «προστιθέμενη αξία», που θα επιδράσει καταλυτικά στην επιτάχυνση και όλων των υπολοίπων.

Το κορυφαίο ζήτημα αυτής της σύγκρουσης, είναι το ιστορικό της βάθος. Και αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της πλήρους αποτυχίας ΚΑΙ της Σοβιετικής εξουσίας να διαχειριστεί και πολύ περισσότερο να επιλύσει το Εθνικό ζήτημα.  

Για την ακρίβεια, η ολέθρια απόφαση της 5ης Ιουλίου 1921, με την οποία επικαιροποιήθηκε η παράδοση του Αρμενικού και Χριστιανικού Καραμπάχ στο Ισλαμικό Αζερμαϊτζάν στο όνομα της διευθέτησης των εθνοτικών συγκρούσεων που μαίνονταν στην περιοχή του Καυκάσου, απλώς επιβεβαίωσε ότι το Εθνικό ζήτημα δεν λύνεται τσαλαβουτώντας σε αυθαιρεσίες, σκοπιμότητες και αδιέξοδες ιδεοληψίες. Ο υπερεξηκονταετής αναγκαστικός συμβιβασμός που ακολούθησε, συντήρισε το μίσος και την διχόνοια. Ενώ η σημερινή εκρηκτική επανεμφάνιση αυτής της απαράδεκτης ιστορικής εκκρεμότητας, έρχεται να επιβεβαιώσει πως η περίφημη επίλυση του Εθνικού ζητήματος στο πλαίσιο της Σοβιετικής Ένωσης ήταν απλώς ένα παραμύθι χωρίς υπόσταση, το οποίο πληρώθηκε με πολύ αίμα και πόνο στο μετασοβιετικό καθεστώς ΚΑΙ στην Αμπχαζία… ΚΑΙ στην Οσετία… ΚΑΙ φυσικά κατ’ επανάληψη στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, από το 1988 και εντεύθεν.

Η δεύτερη εξ ίσου σημαντική παράμετρος αυτής της σύγκρουσης, είναι η ραγδαία διεθνοποίησή της. Πρόκειται για μια πολυμορφική διεθνοποίηση, η οποία σε συνθήκες γενικευμένης περιφερειακής αστάθειας προσλαμβάνει πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Πριν απ’ όλα εξ αιτίας της αντιφατικότητάς της. Η Τουρκία στηρίζει αναφανδόν και απροκάλυπτα το Αζερμπαϊτζάν στις πειρατικές του επιδρομές και όλα δείχνουν ότι οι πρόσφατες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των δύο χωρών, ήταν ένα πολύ βολικό πρόσχημα αλλά και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία, για να παραμείνει στα χέρια των Αζέρων χρήσιμο υποστηρικτικό υλικό (οπλισμός) το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται για να προσαυξήσει την αποτελεσματικότητά των επιθέσεών τους σε βάρος της Αρμενίας. Τύποις, επρόκειτο για μια συνηθισμένη διακρατική στρατιωτική άσκηση μεταξύ «συμμάχων». Στην ουσία, ήταν η προπαρασκευαστική ενέργεια για την έναρξη του νέου κύκλου των πολεμικών επιχειρήσεων, καθ’ υπαγόρευση, με προτροπή και φυσικά με την απροκάλυπτη στήριξη της Τουρκίας.  

Στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν έχει πλασαριστεί και το Πακιστάν. Σιωπηλά συγκατατίθεται ΚΑΙ το Ισραήλ στο πλαίσιο των δικών του ιδιαίτερων στοχεύσεων και σκοπιμοτήτων.

Στον αντίποδα φυσικά είναι η Ινδία η οποία πέραν των διμερών σχέσεων που έχει αναπτύξει με την Αρμενία στα εξοπλιστικά υψηλής τεχνολογίας, έχει πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι «σιγοψήνεται» η επανέκρηξη στο Κασμίρ και αυτό είναι μια εξέλιξη που μπορεί να σηματοδοτήσει απρόβλεπτα γεγονότα μέσα στην γενικότερη αστάθεια του Διεθνούς περιβάλλοντος.

Ομοίως και το Ιράν το οποίο φαίνεται να τοποθετεί απέναντί του το Ισλαμικό Αζερμπαϊτζάν αλλά και την Τουρκία παρά την περιστασιακή περιφερειακή τους συμπόρευση, ακριβώς επειδή διαβλέπει την πιθανότητα περαιτέρω ενίσχυσης του ρόλου του Ισραήλ σε συνάρτηση με την πορεία των εξελίξεων και αυτό φυσικά είναι κάτι το οποίο επιδιώκει να το αποτρέψει.

Μια τρίτη παρελκόμενη συνέπεια που σχετίζεται με την διαχείριση των διεθνών επιπτώσεων αυτής της σύγκρουσης, είναι η δραστική απαξίωση των θεμελιωδών της Διπλωματίας.

Το πιστοποιεί ο τρόπος με τον οποίο αναδεικνύει και εν τέλει επιβάλει τα τετελεσμένα του ο ατιμώρητος Ερντογάν, ο οποίος επιμένει να ανοίγει μέτωπα και να διευρύνει το περιβάλλον της αστάθειας, χωρίς να τηρεί ούτε καν τα στοιχειώδη προσχήματα… Το επιβεβαιώνει η απαράδεκτη Ελληνική στάση που διαχειρίστηκε με απόλυτη αναξιοπρέπεια την επίθεση που δέχτηκε η Αρμενία, επειδή αυτό επέβαλαν στην χώρα μας οι υποτελείς εξαρτήσεις στις οποίες ενδίδει το πολιτικό της προσωπικό. Ένα προσωπικό το οποίο επιμένει να αυτοπαγιδεύεται, και να παγιδεύει μαζί του ΚΑΙ την χώρα σε επαναλαμβανόμενα και επικίνδυνα αδιέξοδα… Και φυσικά το αποδεικνύει η καθολική απαξίωση του ΟΗΕ που έχει παραδοθεί στις σκοπιμότητες των ισχυρών και παρακολουθεί αμήχανα τις εξελίξεις.

Ένα τέταρτο κεφαλαιώδες ζήτημα, είναι η πολύπλευρη εργαλειοποίηση αυτής της σύγκρουσης, με τρόπο συχνότατα αντιφατικό, από όλους τους ισχυρούς δρώντες που επιδιώκουν να οριοθετήσουν ένα νέο σημείο ισορροπίας μέσα σε μια περιοχή που η συνολική της εικόνα τροποποιείται δραματικά και η δυναμική της αποσταθεροποίησης τείνει να καταστεί ανεξέλεγκτη.

Η αρχική επαμφοτερίζουσα στάση της Μόσχας άλλωστε, μόνο ως τυχαίο γεγονός δεν μπορεί να εκλαμβάνεται. Πολύ δε περισσότερο που η ενεργητική εργαλειοποίηση του Αζερμπαϊτζάν εκ μέρους της Τουρκίας, και η πρόθεσή της να ενσωματώσει τα νέα τετελεσμένα στο οπλοστάσιό της, με τρόπο εκβιαστικό και απέναντι στην Ρωσία, καθίσταται πλέον ολοφάνερη. Σε κάθε περίπτωση είναι πάρα πολύ πιθανό αυτή η παράμετρος τις επόμενες ημέρες να δώσει εξελίξεις. Όχι αναγκαστικά συγκρουσιακού χαρακτήρα ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές της λυκοφιλίας. Το πιθανότερο είναι πως θα δώσουν ένα ακόμη μάθημα τακτικισμού πάνω στον διαχειριστικό στρατηγικό συμβιβασμό, μιας και αυτό είναι που ενδιαφέρει πρωτίστως την Ρωσία η οποία αγοράζει χρόνο και επιχειρεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις που θα διευκολύνουν την Σινορωσική προσέγγιση, εργαλειοποιώντας προς τούτο  την δυνατότητά της να «τροφοδοτεί» την βουλιμική μεγαλομανία του Σουλτάνου.

Όλα τα παραπάνω συνθέτουν αντικειμενικά μια νέα κατάσταση που διαδραματίζεται στην ευρύτερη γεωπολιτική μας γειτονιά.

Συμπρωταγωνιστούν και συνδιαμορφώνουν την εξέλιξή της, δρώντες που έχουν υπόσταση (Τουρκία) ή ενεργό αποτύπωμα (Ρωσία) στην εγγύς γεωπολιτική μας γειτονιά.

Εμπλέκονται στην νομή των ρόλων που θα καθορίσουν την εικόνα της επόμενης μέρας, και λοιποί γεωπολιτικοί δρώντες (Πακιστάν) αλλά και μορφώματα (μισθοφόροι τζιχαντιστές) που αξιοποιούνται πολύπλευρα στο πλαίσιο της «πολυδιάστατης» τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, στην κλιμάκωση που επιχειρεί και απέναντι στην πατρίδα μας.

Η ενέργεια βεβαίως παραμένει το μεγάλο διακύβευμα. Ενώ οι διάδρομοι της μεταφοράς, είναι μια ακόμη σημαντική παράμετρος στο κρίσιμο στοίχημα που δεν είναι άλλο από την κορυφαία στρατηγική σύγκρουση των ΗΠΑ με την Κίνα και την Ρωσία, και όλων μαζί για την φυσιογνωμία που θα έχει ο πλανήτης την επόμενη μέρα. Όλα αυτά βεβαίως υπό το λάγνο βλέμμα του ΟΗΕ που επιμένει να παρακολουθεί αμήχανα τις εξελίξεις.

Σε αυτό το περιβάλλον, η Ελλάδα έπαψε πλέον να είναι απελπιστικά άφωνη και δυστυχώς «αναβαθμίστηκε» υιοθετώντας έναν λόγο απροκάλυπτα αυτοκτονικό και ακόμη πιο επικίνδυνο από την παραδοσιακή της αφωνία. Το πολιτικό της προσωπικό συνεχίζει να παραμυθιάζεται με τις μεγαλοστομίες που της σερβίρουν, και αρνείται να δραπετεύσει από τον ρόλο του φτηνού αναλώσιμου που φιλοτεχνείται επιμελώς από τους υποτιθέμενους «συμμάχους» της.

Η συνενοχή της στην προσπάθεια να χαμηλώσει τους τόνους η Κύπρος εν όψει της συνόδου κορυφής, ήταν ολοφάνερη, αλλά δυστυχώς δεν ήταν το τέλος του κατήφορου στον οποίο επέλεξε να κατρακυλήσει σε μια εποχή δύσκολων και αντιφατικών εξελίξεων. 

Η απαράδεκτη δήλωση των ίσων αποστάσεων με την οποία υποδέχτηκε την πειρατική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία, υπήρξε ενδεικτική, όχι μονάχα της αθλιότητας από την οποία διακατέχεται το πολιτικό της προσωπικό, αλλά κυρίως του βρώμικου παρασκηνίου μέσα στο οποίο παζαρεύτηκε αυτή η απαράδεκτη δήλωση, προκειμένου να εξαργυρωθεί στην συνέχεια με κάποιες επιπρόσθετες φιλοφρονήσεις κατά την διάρκεια της επίσκεψης Πομπέο που θα ακολουθούσε τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Η Ελλάδα επέλεξε να αδιαφορήσει και να μην προσφέρει την στήριξη που είχε υποχρέωση, στην Αρμενία ως δυνητική της σύμμαχο και αυτό είναι κατάντια. 

  • Κατάντια γιατί η τραγική ιστορία της Κύπρου δυστυχώς λησμονήθηκε… 
  • Κατάντια γιατί αυτή η χώρα, είναι τοποθετημένη σε μια γειτονιά που υπάρχει Κόσοβο και Βοσνία… 
  • Κατάντια γιατί η Ελληνικότατη Θράκη απειλείται διαρκώς και απροκάλυπτα από τον γειτονικό πειρατή… 
  • Κατάντια γιατί δεν τόλμησε να σταθμίσει ούτε καν το κόστος που είχαν για την ίδια ανάλογες δηλώσεις με την οποία αντιμετώπισαν τρίτοι (με προεξάρχοντες τους «συμμάχους» της) την τουρκική πειρατεία στις Ελληνικές αλλά και στις Κυπριακές θάλασσες, ελάχιστα μόλις 24ωρα πριν.

Γι’ ακόμη μια φορά, η οφειλόμενη αξιοπρέπεια στην διαχείριση κρίσιμων προκλήσεων, μπήκε στην ζυγαριά με μερικά φιλικά χτυπήματα στην πλάτη, και δυστυχώς αποδείχτηκε ελλιποβαρής. Αυτό θα έχει κόστος. Ο απόηχος από τα όποια φιλικά χτυπήματα θα ξεχαστεί πιο σύντομα απ’ όσο έκανε να ξεχαστεί το φτύσιμο των προηγούμενων ημερών, και η πατρίδα μας θα μείνει και πάλι με τον μουτζούρη στο χέρι. Δηλαδή με τις πραγματικές απειλές να παραμένουν ενεργές…. Με έναν κακό και επιθετικό γείτονα στα ανατολικά σύνορά της… Με σοβαρές ανοικτές πληγές στα βόρεια σύνορα… Και με ένα πολιτικό προσωπικό ανίκανο να διαχειριστεί τα αυτονόητα με όρους εθνικής ευθύνης.

Η Ελλάδα, γι’ ακόμη μια φορά την κρίσιμη στιγμή παραιτήθηκε από τον ιστορικό της ρόλο. Την πολιτική ηγεμονία του Ελληνισμού έναντι της διεθνούς κοινότητας, αυτήν την φορά την ανέλαβε και την διαχειρίστηκε επάξια η Κύπρος. Στην επόμενη πρόκληση, το περιβάλλον θα είναι ακόμη πιο βαρύ και οι δυσκολίες πολύ πιο σύνθετες. 

Ως κοινωνία οφείλουμε να έχουμε επίγνωση του γεγονότος ότι την επόμενη περίοδο αυτό που θα κληθούμε να θερίσουμε, θα είναι αποκλειστικά και μόνο αυτό που έσπειρε η ανοχή μας…

Του Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

    ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ-ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ