Ποιες οι εξελίξεις στην ξεχασμένη Συρία;
Ποιες οι εξελίξεις στην ξεχασμένη Συρία;
Πόσο καιρό έχουμε να ακούσουμε για την Συρία; Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος δεν είναι πια στην επικαιρότητα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξελίξεις ή ότι ο πόλεμος έχει τελειώσει. Τα γεγονότα στην εμπόλεμη αυτή χώρα δεν πρέπει να τα αγνοούμε διότι μας αφορούν. Και γιατί το λέω αυτό; Διότι οι εξελίξεις στην Συρία επηρεάζουν και την εξωτερική πολιτική του ταραχοποιού της περιοχής μας, της Τουρκίας, ενώ μεταξύ άλλων ο πόλεμος αυτός επηρεάζει και την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα.
Ας δούμε λοιπόν τι συμβαίνει:
Έντονη κινητικότητα στην Ιντλίμπ
Το πιο θερμό μέτωπο του πολέμου είναι αυτό στην βορειοδυτική επαρχία της Ιντλίμπ. Θυμίζω ότι τον Φεβρουάριο του 2020 διεξήχθη στην εν λόγω περιοχή ένας μικρής κλίμακας πόλεμος μεταξύ της Τουρκίας και των δυνάμεων του Άσαντ. Στην Ιντλίμπ η ρωσοτουρκική συμφωνία για την απομάκρυνση των τρομοκρατών δεν τηρείται. Στην περιοχή συνεχίζουν να δρουν ανεξέλεγκτα τζιχαντιστικές οργανώσεις φιλικά προσκείμενες στην Αλ Κάιντα. Στον ίδιο χώρο βρίσκονται και φιλότουρκοι Σύροι αντάρτες, ενώ οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις συνεχίζουν να έχουν σημαντική στρατιωτική παρουσία μέσω των βάσεων και των παρατηρητριών που έχουν εκεί εγκαταστήσει.
Πρόσφατα, είχαμε την επανέναρξη των εχθροπραξιών: τόσο οι κυβερνητικές δυνάμεις όσο και οι ισλαμιστές πραγματοποιούν πυραυλικές επιθέσεις και βομβαρδισμούς κατά των θέσεων του αντιπάλου. Επίσης, σε μια ιδιαίτερη για την ρωσοτουρκικές σχέσεις περίοδο (λόγω των γεγονότων στον Καύκασο), η Τουρκία προχώρησε σε περιπολίες για πρώτη φορά χωρίς την συμμετοχή των Ρώσων. Οι μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις του συριακού στρατού θα ξεκινήσουν ξανά όταν το αποφασίσει η Μόσχα. Προς το παρόν η κατάσταση είναι σχετικώς ήρεμη, διότι η Δαμασκός έχει να αντιμετωπίσει άλλα προβλήματα.
Βία και τρομοκρατία στις τουρκικές ζώνες κατοχής
Μετά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις (εισβολές) της Τουρκίας στην βόρεια Συρία το 2016, το 2018 και το 2019, οι τουρκικές δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους ελέγχουν ένα μέρος των βορείων - κυρίως κουρδικών - περιοχών της Συρίας. Όλο το προηγούμενο διάστημα και μέχρι σήμερα, οι Τούρκοι και οι σύμμαχοί τους παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στις περιοχές αυτές.
Ταυτοχρόνως, Κούρδοι μαχητές πραγματοποιούν όλο και πιο συχνά επιθέσεις κατά των Τούρκων ιδίως στην περιοχή της Αφρίν, ενώ σχεδόν καθημερινά καταγράφονται εκρήξεις στις μεγάλες πόλεις υπό τουρκικό έλεγχο. Πριν από λίγες μέρες ο Ερντογάν διαμήνυσε πως δεν αποκλείει και άλλη εισβολή στην βόρεια Συρία χρησιμοποιώντας για άλλη μία φορά την δικαιολογία ότι οι Κούρδοι μαχητές δεν έχουν απομακρυνθεί από τα συρο-τουρκικά σύνορα.
Η επανεμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS)
Τον τελευταίο χρόνο, οι επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους έχουν αυξηθεί σημαντικά τόσο στις περιοχές υπό καθεστωτικό έλεγχο όσο και στις κουρδικές περιοχές. Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι οι επιθέσεις του ISIS έχουν αυξηθεί σημαντικά και στο Ιράκ. Οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις της Συρίας, καθώς και ο συνασπισμός Κούρδων-Αμερικανών πραγματοποιούν επιχειρήσεις εκκαθάρισης τζιχαντιστικών θυλάκων στην συριακή έρημο και στην πεδιάδα ανατολικά του Ευφράτη αντίστοιχα.
Το βασικό ερώτημα που παραμένει είναι το εξής: που βρίσκει το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) τους πόρους για να επιβιώσει και να δρα; Είναι βέβαιο, ότι ένα μέρος των Σουνιτών Αράβων συνεχίζουν να στηρίζουν έμμεσα το ΙΚ. Επίσης, οι τζιχαντιστές πραγματοποιούν επιδρομές για να αποκτήσουν ζώα, καύσιμα, χρήματα ή και οπλισμό. Τέλος, φαίνεται ότι το ΙΚ λαμβάνει υποστήριξη από τους τζιχαντιστές του Ιράκ.
Οι άγνωστες συγκρούσεις
Το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί οι εξής, άγνωστες για τους περισσοτέρους, συγκρούσεις:
1. Η διαμάχη μεταξύ Κούρδων και σουνιτικών αραβικών φυλών, και
2. Η κόντρα ΗΠΑ και Ρωσίας στην βορειοανατολική Συρία
Οι υπό κουρδικό έλεγχο Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις ελέγχουν το μεγαλύτερος μέρος των συριακών εδαφών ανατολικά του ποταμού Ευφράτη (με εξαίρεση τις ζώνες τουρκικής κατοχής). Σε αυτές τις περιοχές ωστόσο οι Κούρδοι αποτελούν σχεδόν το 50% του πληθυσμού. Οι υπόλοιποι κάτοικοι της περιοχής είναι Σουνίτες Άραβες οι οποίοι είναι χωρισμένοι σε διάφορες φυλές (υπάρχει και σημαντική χριστιανική μειονότητα στην οποία ανήκουν οι Ασσύριοι και οι Αρμένιοι της περιοχής). Οι αραβικές φυλές έχουν έρθει σε σύγκρουση με την κουρδική ηγεσία και φαίνεται να φλερτάρουν πολιτικά με τον Άσαντ. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να αποτρέψουν μια ενδεχόμενη σύγκρουση μεταξύ Κούρδων και Αράβων, όμως η κατάσταση είναι εξαιρετικά εύθραυστη.
Όσον αφορά στην κατάσταση στην πλούσια σε πετρέλαιο βορειοανατολική Συρία, η περιοχή αυτή βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Αμερικανών μέχρι την απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τις δυνάμεις των ΗΠΑ από εκεί. Μετά την τουρκική εισβολή του 2019, στην περιοχή διείσδυσαν ρωσικές δυνάμεις. Από τότε, έχουμε μικροεπεισόδια μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων για το ποιος θα ελέγξει την περιοχή. Ένα τέτοιο επεισόδιο σημειώθηκε και πρόσφατα με αποτέλεσμα να τραυματιστούν Αμερικανοί στρατιώτες. Σε κάθε περίπτωση, τα επεισόδια αυτά αποκλείεται να οδηγήσουν σε μια ένοπλη απευθείας σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.
Από την άλλη, έχουν μειωθεί οι συγκρούσεις μεταξύ Αμερικανών και φιλοϊρανών Σιιτών μαχητών.
Πανδημία και ανθρωπιστική κρίση
Ο συριακός λαός δεν είναι αντιμέτωπος μόνο με τον πόλεμο και την βία, αλλά δίνει έναν καθημερινό αγώνα ώστε να επιβιώσει σε μια χώρα κατεστραμμένη, χωρίς υποδομές και αγαθά. Το ίδιο το κράτος αντιμετωπίζει μια βαθιά οικονομική κρίση η οποία οφείλεται κυρίως στις δυτικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί κατά του καθεστώτος.
Σύμφωνα με πολλές πηγές, η πανδημία έχει χτυπήσει άσχημα τα μεγάλα αστικά κέντρα της Συρίας. Στα φαρμακεία δεν υπάρχουν φάρμακα και το κράτος δεν δύναται να παράσχει μάσκες στον πληθυσμό. Στην αγορά υπάρχει έλλειψη σε βασικά αγαθά και οι τιμές του ψωμιού και άλλων βασικών ειδών πρώτης ανάγκης έχουν αυξηθεί σημαντικά. Τα σημαντικά αυτά προβλήματα η Συρία δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει μόνη της. Προτεραιότητα λοιπόν είναι να τελειώσει ο πόλεμος ώστε η χώρα να δεχθεί την βοήθεια της διεθνούς κοινότητας.
Συμπέρασμα
Παρά την σιωπή των διεθνών μέσων ενημέρωσης η Συρία βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Η οικονομική κρίση και η πανδημία του κορονοϊού εμποδίζουν την κυβέρνηση/καθεστώς να συνεχίσει τις ευρείας κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις - με εξαίρεση τις επιχειρήσεις στην συριακή έρημο κατά του ISIS. Γενικότερα όπως είδαμε στην Συρία υπάρχουν πολλές εστίες αστάθειας και συγκρούσεων. Η πιο επικίνδυνη εστία είναι αυτή στην βορειοδυτική Ιντλίμπ. Η φλόγες των συγκρούσεων στην περιοχή αυτή δεν έχουν σβήσει.
Αν Ρωσία και Τουρκία το αποφασίσουν, η φλόγα αυτή θα φουντώσει ξαφνικά με αποτέλεσμα να έχουμε μια νέα τροπή στο εν λόγω μέτωπο με καταστροφικές για τους πολίτες συνέπειες. Εδώ έρχεται και ο ρόλος της Τουρκίας. Η παρεμβατική πολιτική της Άγκυρας διαπιστώνουμε πως συμβάλλει στην αστάθεια της Συρίας. Οι εξελίξεις και τα γεγονότα στην Συρία δείχνουν, δυστυχώς, ότι ο πόλεμος αυτός χρειάζεται μάλλον πολλά χρόνια για να τελειώσει. Ας ελπίσουμε πως αυτή η υπόθεση θα διαψευστεί.
Γιώργος Μενεσιάν
11 Οκτωβρίου 2020