Η Κίνα έχει κάνει παγκόσμιο τον πόλεμο των drones. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να μπουν στην αγορά ή να μείνουν πίσω.

Ένα μη επανδρωμένο εναέριο όχημα MQ-9 Reaper πετά πάνω από το Αφγανιστάν, 
τον Ιανουάριο του 2019. Leslie Pratt / U.S. Air Force / Redux

 Η Κίνα έχει κάνει παγκόσμιο τον πόλεμο των drones.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να μπουν στην αγορά ή να μείνουν πίσω.

Περίληψη:  Τα drones έχουν διαδοθεί σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό από την Κίνα από όσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και η ετεροβαρύτητα αυτού του μοτίβου είχε συνέπειες. Οι αμερικανικοί περιορισμοί στις εξαγωγές drones δεν εμπόδισαν την διάδοση των όπλων. Αντίθετα, άφησαν τους δημοκρατικούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών σε μειονεκτική θέση.
 
Οι εχθροπραξίες με drones είναι μια από τις σημαντικότερες διεθνείς εξελίξεις στον τομέα της ασφάλειας στον 21ο αιώνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν χιλιάδες [1] επιθέσεις με drone, που κυμαίνονται από επιθέσεις εναντίον μη κρατικών δρώντων, όπως η Αλ Κάιντα, μέχρι την επιχείρηση τον περασμένο Ιανουάριο που σκότωσε τον Ιρανό στρατηγό Κασέμ Σολεϊμανί. Η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει εγχωρίως οπλισμένα drones εναντίον του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (ΡΚΚ), η Νιγηρία εναντίον της Μπόκο Χαράμ, και το Ιράκ κατά του Ισλαμικού Κράτους (επίσης γνωστού ως ISIS). Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν πραγματοποιήσει θανατηφόρες επιθέσεις στην Λιβύη και στην Υεμένη χρησιμοποιώντας drones. Τις τελευταίες εβδομάδες, το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε οπλισμένα drones, αναμφισβήτητα με σπουδαίο αποτέλεσμα [2] στον πόλεμο με την Αρμενία, ειδικά εναντίον αρμάτων μάχης και του πυροβολικού. 

Τα οπλισμένα drones πολλαπλασιάζονται γρήγορα και οι εχθροπραξίες με drone είναι πιθανό να γίνουν ακόμη πιο διαδεδομένες τα επόμενα χρόνια. Η έρευνά μας [3] δείχνει ότι 18 χώρες απέκτησαν οπλισμένα drones από το 2011 έως το 2019. Αντιθέτως, πριν από το 2011 μόλις τρεις χώρες είχαν οπλισμένα drones: οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ.

Η ραγδαία άνοδος στην ανάπτυξη drones συνέπεσε με την ανάδυση της Κίνας ως σημαντικού προμηθευτή. Από το 2011 έως το 2019, 11 από αυτές τις 18 χώρες που παρακολουθήσαμε, αγόρασαν οπλισμένα drones από την Κίνα. Αντιθέτως, κατά την ίδια περίοδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξήγαγαν οπλισμένα drones σε μια μόνο χώρα: στην Γαλλία. Καθώς τα οπλισμένα drones εξαπλώνονται και μια νέα κυβέρνηση αναλαμβάνει τα ηνία στην Ουάσινγκτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να απαντήσουν σε κάποια σκληρά ερωτήματα σχετικά με το αν και σε ποιον είναι πρόθυμες να πουλήσουν την εξελιγμένη τεχνολογία των drones.

ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα πιο προηγμένα drones στον κόσμο και πολλούς ενδιαφερόμενους αγοραστές [4] -αλλά ένα αυτοεπιβληθέν καθεστώς ελέγχου των εξαγωγών που δημιουργήθηκε το 1987 περιορίζει σοβαρά την ικανότητά τους να πωλούν οπλισμένα drones. Το Καθεστώς Ελέγχου Τεχνολογίας Πυραύλων (Missile Technology Control Regime) καθιερώθηκε κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για να αποτρέψει την εξάπλωση των πυραύλων που θα μπορούσαν να μεταφέρουν όπλα μαζικής καταστροφής. Σύμφωνα με αυτό το καθεστώς, οι Ηνωμένες Πολιτείες υποχρεούνται, στις περισσότερες περιπτώσεις, να αποφεύγουν την εξαγωγή συστημάτων της κατηγορίας Ι -που ορίζονται ως συστήματα που μπορούν να ταξιδέψουν περισσότερα από 300 χιλιόμετρα και να φέρουν ωφέλιμο φορτίο άνω των 500 κιλών.

Το καθεστώς είχε ως στόχο να ρυθμίσει τους πυραύλους μιας διαδρομής (one-way missiles) και όχι τα αεροσκάφη [5], αλλά το 1987 τα drones θεωρήθηκαν ότι μοιάζουν περισσότερο με τους πρώτους παρά με τα δεύτερα επειδή σχεδιάστηκαν πρωτίστως για μονής διαδρομής αποστολές ώστε να δοκιμάσουν την ακρίβεια των πυραύλων ή για πολύ μικρού εύρους αποστολές παρακολούθησης. Τα σύγχρονα drones μοιάζουν πολύ περισσότερο με τα αεροσκάφη αφού μπορούν να μείνουν στον αέρα για ώρες ή ημέρες κάθε φορά και στην συνέχεια να επιστρέψουν στην βάση τους. Ωστόσο, επί του παρόντος εξακολουθούν να υπόκεινται σε περιορισμούς βάσει του καθεστώτος του 1987. Επομένως, για μεγάλο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, ενώ η Κίνα και άλλοι άρχισαν να εξάγουν οπλισμένα drones, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πιο αργές στο να εισέλθουν στην αγορά.
 



ΝΙΚΗΤΕΣ ΚΑΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ

Η αμερικανική αυτοσυγκράτηση επηρέασε ακούσια αλλά εντόνως τους τύπους χωρών που είναι σε θέση να αποκτήσουν οπλισμένα drones. Η Κίνα ισχυρίζεται ότι τα εξαγώγιμα συστήματά της μένουν ακριβώς κάτω από τα όρια των οδηγιών της κατηγορίας Ι του καθεστώτος του 1987. Επιπλέον, παρόλο που η Κίνα λέει ότι ακολουθεί αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, δεν είναι επίσημο μέλος [της συμφωνίας] και επομένως είναι πιο ελεύθερη να επιλέγει αγορές για τις εξαγωγές drones. Λίγες από αυτές [τις αγορές] είναι δημοκρατίες. Από τις 11 χώρες που αγόρασαν οπλισμένα drones από την Κίνα, όπως η Αίγυπτος και το Ουζμπεκιστάν, εννέα ήταν μη δημοκρατικές κατά το πρώτο έτος της απόκτησης. Γενικότερα, οι μη δημοκρατίες είχαν περισσότερες από οκτώ φορές περισσότερες πιθανότητες από τις δημοκρατίες να αποκτήσουν οπλισμένα drones μεταξύ 2011 και 2019, σύμφωνα με την έρευνά μας [6].

Ένας λόγος για τον οποίο οι μη δημοκρατίες έγιναν πιο πιθανό να αποκτήσουν οπλισμένα drones κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου είναι ότι, σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα επιβάλλει σχετικά λιγότερους περιορισμούς [7] στον τρόπο με τον οποίο οι αγοραστές χρησιμοποιούν τα όπλα που εισάγουν. Ως εκ τούτου, οι αγοραστές έχουν την ελευθερία να χρησιμοποιούν τα όπλα όπως κρίνουν σκόπιμο, ακόμη κι αν αυτό παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όπως είπε ο Xu Guangyu, στρατηγός ε.α. του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού [8], ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της Κίνας στην πώληση όπλων είναι ότι δεν «επιβάλει απαιτήσεις για την θέση των άλλων καθεστώτων και τις εσωτερικές πολιτικές τους». Συγκριτικά, η πολιτική εξαγωγών drones των Ηνωμένων Πολιτειών το 2015 [9] -η οποία διευκρίνισε τους όρους για τις εξαγωγές αμερικανικών drones, δεδομένων των κατευθυντήριων γραμμών του 1987 και άλλων συμβατικών πολιτικών μεταβίβασης όπλων- απαιτούσε από τους παραλήπτες να «χρησιμοποιούν αυτά τα συστήματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα» και να μην «χρησιμοποιούν στρατιωτικά UA[Vs] για να διεξάγουν παράνομη επιτήρηση ή να χρησιμοποιούν παράνομη βία εναντίον των εγχώριων πληθυσμών τους». Ακόμη και η Γαλλία, ένας στενός σύμμαχος της Αμερικής, χρειάστηκε την άδεια [10] της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών για να αναπτύξει οπλισμένα drones MQ-9 Reaper σε κάποιο σημείο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν την δυνατότητα να διακόψουν την προμήθεια ανταλλακτικών και πυρομαχικών σε χώρες που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες τους.

Για αυτούς τους λόγους, τα drones έχουν διαδοθεί σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό από την Κίνα από όσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και η ετεροβαρύτητα αυτού του μοτίβου είχε συνέπειες. Οι αμερικανικοί περιορισμοί στις εξαγωγές drones δεν εμπόδισαν την διάδοση των όπλων. Αντίθετα, άφησαν τους δημοκρατικούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τις μη δημοκρατίες όσον αφορά την απόκτηση οπλισμένων drones. Η Κίνα, εν τω μεταξύ, έχει χρησιμοποιήσει τις εξαγωγές drones για να οικοδομήσει αμυντικές σχέσεις [11] με χώρες σε όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εταίρων των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες απέρριψαν [12] αιτήματα [13] για οπλισμένα drones από την Ιορδανία, το Ιράκ, τα ΗΑΕ και την Σαουδική Αραβία. Έτσι, οι χώρες αυτές αγόρασαν κινεζικά οπλισμένα drones.

ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΝΤΑΠΟΔΙΔΟΥΝ ΤΑ ΙΣΑ

Ως απάντηση σε αυτές τις δυσμενείς δυναμικές, η διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αποφάσισε τον Ιούλιο του 2020 να «ερμηνεύσει ξανά» [14] το καθεστώς του 1987. Τα drones που ταξιδεύουν με ταχύτητες κάτω των 800 χιλιομέτρων ανά ώρα, όπως το Predator και το Reaper της General Atomics, θα ταξινομηθούν τώρα ως συστήματα κατηγορίας II, καθιστώντας τα ευκολότερα προς εξαγωγή. Μετά την αλλαγή της πολιτικής, η κυβέρνηση Τραμπ ενημέρωσε το Κογκρέσο ότι ενέκρινε πωλήσεις οπλισμένων drones στην Ταϊβάν [15] και στα ΗΑΕ [16], και ο υπουργός Εξωτερικών, Mike Pompeo, και ο τότε υπουργός Άμυνας, Mark Esper, πίεσαν [17] την Ινδία να αγοράσει οπλισμένα drones από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η αμερικανική προθυμία για εξαγωγή οπλισμένων drones είναι πιθανό να διαβρώσει το πλεονέκτημα που είχαν οι μη δημοκρατίες έναντι των δημοκρατιών στην αγορά των drones. Και ο συνολικός ρυθμός διάδοσής τους πιθανότατα θα αυξηθεί. Άλλοι πιθανοί προμηθευτές -όπως η Τουρκία- έχουν επίσης αυξήσει τις πωλήσεις τους τα τελευταία χρόνια και θα συμβάλουν στην ευρύτερη διάδοση των drones. Για παράδειγμα, το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε [18] τουρκικά [19] drones για την διεξαγωγή αεροπορικών επιθέσεων στον πόλεμό του με την Αρμενία.

Η ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ DRONES

Παρόλο που η συχνότητα των επιθέσεων με drones πιθανότατα θα αυξηθεί στο εγγύς μέλλον καθώς περισσότερες χώρες -και μη κρατικοί φορείς- αποκτούν οπλισμένα drones, η συνολική σοβαρότητα της απειλής που θέτουν παραμένει σχετικά χαμηλή, τουλάχιστον για την ώρα.

Εάν εντοπιστούν, τα drones της τρέχουσας γενιάς είναι σχετικά εύκολο να καταρριφθούν [20] σε σύγκριση με τα επανδρωμένα αεροσκάφη, καθώς είναι πιο αργά, λιγότερο ευέλικτα, και συνήθως δεν μπορούν να αμυνθούν. Το Ιράν, η Συρία, και οι Χούθι [21] κατέρριψαν drones των ΗΠΑ. Επομένως τα drones της τρέχουσας γενιάς έχουν περιορισμένη χρησιμότητα σε αμφισβητούμενους εναέριους χώρους και μπορεί να μην είναι τόσο πολύτιμα σε μια σύγκρουση μεταξύ εξελιγμένων στρατιωτικών δυνάμεων. Ωστόσο, πολλοί στρατοί είναι ευάλωτοι σε επιθέσεις από drones, όπως έμαθε η Αρμενία από τα χτυπήματα του Αζερμπαϊτζάν στα σοβιετικής εποχής συστήματα της αεροπορικής άμυνάς της. Η τεχνολογία που επιτρέπει στα αεροσκάφη να αμύνονται [22] ή να συρρέουν για να υπερκεράσουν τις εχθρικές άμυνες [23] θα μπορούσαν επίσης να κάνουν αυτά τα όπλα ακόμη πιο αποτελεσματικά στο μέλλον.

Μερικές έρευνες μέχρι που δείχνουν ότι η χρήση drones θα μπορούσε να συμβάλει στην σταθερότητα σε ορισμένες περιπτώσεις. Πειραματικά παίγνια πολέμου [24] έχουν δείξει ότι οι στρατιωτικοί υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων είναι πιο πιθανό να ευνοούν επιθετικές στρατιωτικές αντιδράσεις για την κατάρριψη ενός επανδρωμένου αεροσκάφους παρά για την [κατάρριψη] ενός μη επανδρωμένου drone. Για να δοθεί ένα παράδειγμα από τον πραγματικό κόσμο, σκεφτείτε την απόφαση του προέδρου Τραμπ στις 19 Ιουνίου να υποχωρήσει [25] από την έναρξη αεροπορικών επιθέσεων εναντίον του Ιράν μετά την πτώση ενός drone επιτήρησης RQ-4 Global Hawk αξίας 130 εκατομμυρίων δολαρίων. Για να δικαιολογήσει την απόφασή του, ο Τραμπ έγραψε στο Twitter [26] ότι τα αντίποινα σε αεροπορικές επιθέσεις δεν ήταν «ανάλογα με την κατάρριψη ενός μη επανδρωμένου drone».

Αν και ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος αυτής της στρατιωτικής τεχνολογίας δεν είναι ακόμη γνωστός, είναι σαφές ότι το τζίνι έχει βγει έξω από το μπουκάλι, και τα οπλισμένα drones διαδίδονται γρήγορα. Μεγάλα ερωτήματα σχετικά με τον πολλαπλασιασμό των drones διαγράφονται έτσι για μια εισερχόμενη διοίκηση Μπάιντεν. Ένας πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα μπορούσε να αποκαταστήσει τους περιορισμούς της εποχής Ομπάμα στις εξαγωγές αμερικανικών drone, παραχωρώντας για άλλη μια φορά την αγορά στην Κίνα. Μια διοίκηση Μπάιντεν θα μπορούσε, αντίθετα, να αποφασίσει ότι δεν υπάρχει γυρισμός, καθώς τα drones γίνονται ένα πιο τακτικό χαρακτηριστικό του πολέμου. Ή θα μπορούσε να χαράξει μια μέση οδό, αποκαθιστώντας ένα κάπως υψηλότερο επίπεδο ελέγχου για τις εξαγωγές drones, καθιστώντας τα πιο προσιτά σε στενούς συμμάχους, ειδικά σε δημοκρατίες.

Σύνδεσμοι:

[1] https://www.thebureauinvestigates.com/projects/drone-war
[2] https://www.washingtonpost.com/world/europe/nagorno-karabkah-drones-azer...
[3] https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3422313
[4] https://www.wsj.com/articles/jordan-needs-u-s-drones-to-fight-isis-14427...
[5] https://thebulletin.org/2017/06/drones-arent-missiles-so-dont-regulate-t...
[6] https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3422313
[7] https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14751798.2017.1310700?journa...
[8] https://www.nytimes.com/2013/10/21/world/asia/chinas-arms-industry-makes...
[9] https://2009-2017.state.gov/r/pa/prs/ps/2015/02/237541.htm
[10] https://www.rand.org/pubs/research_reports/RR2369.html
[11] https://warontherocks.com/2018/04/why-washingtons-new-drone-export-polic...
[12] https://foreignpolicy.com/2015/02/05/u-s-firm-denied-request-to-market-d...
[13] https://www.wsj.com/articles/unable-to-buy-u-s-military-drones-allies-pl...
[14] https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/statement-press-secretar...
[15] https://www.defensenews.com/unmanned/2020/11/04/us-approves-armed-mq-9b-...
[16] https://www.reuters.com/article/us-usa-emirates-drones-exclusive/exclusi...
[17] https://www.usnews.com/news/world-report/articles/2020-10-29/india-resis...
[18] https://www.washingtonpost.com/world/europe/nagorno-karabkah-drones-azer...
[19] https://www.voanews.com/middle-east/turkish-drone-power-displayed-nagorn...
[20] https://www.washingtonpost.com/politics/2019/06/20/yes-iran-shot-down-us...
[21] https://www.nytimes.com/2019/08/21/us/politics/american-drone-yemen.html
[22] https://www.foxnews.com/tech/air-force-reaper-drone-fires-air-to-air-mis...
[23] https://www.bbc.com/future/article/20170425-were-entering-the-next-era-o...
[24] https://warontherocks.com/2019/01/game-of-drones-what-experimental-warga...
[25] https://www.nytimes.com/2019/06/21/world/middleeast/trump-iran.html
[26] https://twitter.com/realdonaldtrump/status/1142055392488374272?lang=en

Michael C. Horowitz, Joshua A. Schwartz, και Matthew Fuhrmann
Ο MICHAEL C. HOROWITZ είναι καθηγητής στην έδρα Richard Perry και διευθυντής του Perry World House στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @mchorowitz. Ο JOSHUA A. SCHWARTZ είναι υποψήφιος διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @joshuaaschwartz. Ο MATTHEW FUHRMANN είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Texas A&M University. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @mcfuhrmann.


23/11/2020