Η επόμενη ημέρα στις σχέσεις της Μ. Βρετανίας με την Ευρώπη.
Η επόμενη ημέρα στις σχέσεις της Μ. Βρετανίας με την Ευρώπη.
Τι αλλάζει στις εμπορικές σχέσεις, τα ταξίδια και τις υπηρεσίες; Πόσο θα ισχυροποιηθεί η στερλίνα έναντι του ευρώ; Τι αλλάζει για τους φοιτητές και τους χιλιάδες Έλληνες της Βρετανίας; Θα παραμείνει η Μεγάλη Βρετανία ενωμένη ή αυτό θα ισχύει μόνο κατ’ όνομα;
Εξελίξεις σε δέσμη θεμάτων που επηρεάζουν και την Ελλάδα πυροδοτεί η μετά από τεσσερισήμισι χρόνια παζαριών οριστική συμφωνία ΕΕ-Μ. Βρετανίας για το Brexit. Οι επιπτώσεις είναι αναπόφευκτες, θα επιβαρύνουν πολλούς τομείς της οικονομίας, από τις εξαγωγές, τον τουρισμό, τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, την φοίτηση στα βρετανικά πανεπιστήμια, με μόνο θετικό ότι αποφεύχθηκαν τα χειρότερα, δηλαδή όσα θα ζούσε η Βρετανία στην περίπτωση ενός άτακτου Brexit. Ελλείψεις προϊόντων στα ράφια των σούπερ μάρκετ, εμπορικοί δασμοί που θα οδηγούσαν σε αυξήσεις τιμών, σοβαρά ζητήματα ασφάλειας, όπως η μη ανταλλαγή πληροφοριών (databases) σε θέματα τρομοκρατίας, βρίσκονται οριστικά εκτός κάδρου.
Από πολιτική άποψη, η συμφωνία Brexit δεν είναι το τέλος αλλά η αρχή περαιτέρω συζητήσεων για το μέλλον της οικονομικής και πολιτικής σχέσης μεταξύ M. Βρετανίας και ΕΕ. Επι 45 έτη, τα δύο μέρη συμπορεύθηκαν. Σήμερα, εν μέσω πανδημίας η οποία σαρώνει τα πάντα, δύσκολα θα πεισθεί κανείς ότι το Brexit αποτελεί το τέλος του δρόμου. Τα δύο μέρη θα συνεχίσουν να μιλούν και να συνεργάζονται ειδικά μάλιστα εάν η Σκωτία αποσχιστεί, κάτι που θα πιέσει τους Βρετανούς να ξαναδούν το Brexit από την αρχή.
Οικονομία και επενδύσεις
Σε κάθε περίπτωση οι επιπτώσεις του Brexit είναι πολλές. Καταρχήν το βρετανικό νόμισμα θα ισχυροποιηθεί, τουλάχιστον προσωρινά, λόγω της μειούμενης οικονομικής αβεβαιότητας, ωστόσο η αποχώρηση της χώρας από την ΕΕ θα επηρεάσει αρνητικά το ΑΕΠ. Κρίνοντας από τα στοιχεία του Office for Budgetary Responsibility (στο οποίο βασίζεται το Βρετανικό υπουργείο Οικονομικών για την εξειδίκευση των οικονομικών του μέτρων) η συμφωνία θα μειώσει το Βρετανικό ΑΕΠ κατά 4% με 6% μακροπρόθεσμα σε σχέση με το σενάριο κατά το οποίο η Βρετανία παρέμενε μέλος της ΕΕ.
Διαφορετικό για μια χώρα να ανήκει στην ΕΕ η οποία εξακολουθεί και αποτελεί τον κύριο «πελάτη» των προϊόντων της και διαφορετικό να αποχωρεί από το «κλαμπ» αναζητώντας εκ των υστέρων, νέους εμπορικούς προορισμούς. Όσον αφορά δε τις επενδυτικές ευκαιρίες, το Brexit, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, μάλλον θα αλλάξει τους συσχετισμούς μεταξύ μετοχών. Πράγματι, η μέχρι σήμερα θετική συσχέτιση μεταξύ των Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων και του Βρετανικού μάλλον θα εξασθενίσει με αποτέλεσμα οι διεθνείς επενδυτές να μπορούν να χρησιμοποιούν τον Βρετανικό χρηματιστηριακό δείκτη ως αντισταθμιστικό παράγοντα ρίσκου στα χαρτοφυλάκια τους με Ευρωπαϊκές μετοχές.
Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και συνεργασίες
Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τους εκπαιδευτικούς. Ο Μπαρνιέ ανακοίνωσε ότι στο μέλλον η Μ. Βρετανια δε θα συμμετέχει στο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών (Εrasmus) το οποίο δίνει την δυνατότητα σε φοιτητές από τη Μεγάλη Βρετανία να πηγαίνουν για ένα εξάμηνο στην ΕΕ και αντίστροφα.
Το 2017, περίπου 17.000 Βρετανοί φοιτητές ήρθαν στην Ε.Ε. και περίπου 32.000 φοιτητές της ΕΕ έφτασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Μεγάλη Βρετανία παραμένει μεγάλη μόνο στο όνομα καθώς στερεί στους Βρετανούς φοιτητές την εμπειρία του να φοιτούν μέρος των σπουδών τους στην ΕΕ και αντίστροφα.
Φοιτητές
Παραδείγματος χάριν για τους φοιτητές ξημερώνει μια νέα ημέρα. Όσοι θα εγγραφούν σε βρετανικά πανεπιστήμια το επόμενο ακαδημαϊκό έτος (2021) αλλά και αργότερα θα έρθουν αντιμέτωποι με σημαντική αύξηση των διδάκτρων. Θα χρειαστεί να καταβάλουν τα δίδακτρα των διεθνών φοιτητών, τα οποία ανέρχονται, κατά μέσο όρο σε 16.000 ευρώ τον χρόνο. Προσοχή, δεν αλλάζει τίποτα για όσους είναι ήδη εγγεγραμμένοι και παρακολουθούν πανεπιστημιακό πρόγραμμα πριν από το τέλος Δεκεμβρίου 2020.
Όλοι αυτοί έχουν εξασφαλίσει τα ίδια δίδακτρα που πληρώνουν και οι Βρετανοί συμφοιτητές τους, κάτι που δεν θα αλλάξει για όσο καιρό διαρκέσουν οι σπουδές τους. Επίσης, οι Έλληνες φοιτητές θα εντάσσονται στο καθεστώς φοιτητικής βίζας, έναν νέο μηχανισμό που ονομάζεται Student Route, τον οποίο πρέπει να ακολουθήσουν οι πολίτες κράτους-μέλους της Ε.Ε. που θα φτάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο για σπουδές μετά την 1η Ιανουαρίου 2021. Στην πράξη πρόκειται για μία ακόμα γραφειοκρατική επιβάρυνση που δεν υπήρχε στο παρελθόν.
Αγορά εργασίας
Από την 1η Ιανουαρίου και μετά, η Βρετανία θα προχωρήσει σε ένα νέο σύστημα προσλήψεων, σύμφωνα με το οποίο, θα αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο όσους θέλουν να εργασθούν στο νησί, είτε προέρχονται από την Ε.Ε, είτε από... οπουδήποτε αλλού. Δηλαδή, οι πολίτες της Ε.Ε. δεν θα διατηρήσουν το αυτόματο δικαίωμα εργασίας τους στην Βρετανία. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι βρετανικές επιχειρήσεις θα αναγκάζονται να ψάχνουν αενάως το κατάλληλο προσωπικό στα...πέρατα της γης ακόμα και εάν αυτό ήδη βρίσκεται στην πόρτα τους (ήτοι την Ε.Ε.).
Εμπορικές σχέσεις, ταξίδια και υπηρεσίες
Από εδώ και στο εξής, η «χαρτούρα» με την μορφή πρόσθετων ταξιδιωτικών εγγράφων για απλά ταξίδια μεταξύ Βρετανίας και Ε.Ε. ή την μεταφορά αγαθών αυξάνεται κατακόρυφα.
Δεν είναι τυχαίο ότι η βρετανική κυβέρνηση στοχεύει στην πρόσληψη 50.000 δημοσίων υπαλλήλων οι οποίοι και θα ασχολούνται με την αντιπαραγωγική διεκπεραίωση αυτής της αχρείαστης γραφειοκρατικής διαδικασίας. Στα ταξίδια, οι Βρετανοί αλλά και οι επισκέπτες από Ε.Ε. θα περιμένουν σε διαφορετικές (και μεγαλύτερες) ουρές (όπως οι Αμερικανοί, για παράδειγμα) για είσοδο στη χώρα. Επιπλέον, όσοι Βρετανοί ταξιδεύουν στην ΕΕ, θα χρειάζονται τουλάχιστον έξι μήνες εναπομείναντα χρόνο στο διαβατήριο τους προτού αυτό λήξει!
Τέλος, όσοι έρχονται εδώ από την ΕΕ, και αντίστροφα, δεν θα χρησιμοποιούν την ταυτότητα τους ως απλό μηχανισμό πρόσβασης στο σύστημα υγείας εάν (ω μη γένοιτο) κάτι συμβεί. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι πολίτες θα πρέπει να πληρώνουν αυξημένα ασφάλιστρα (insurance policy) όταν «κλείνουν» ταξίδι μεταξύ ΕΕ και Μεγάλης Βρετανίας.
Τέλος, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η χρήση της κινητής τηλεφωνίας από Ευρωπαίους στη Μεγάλη Βρετανία (και αντίστροφα) να υποστεί αυξημένο κόστος παρόλο που, προς το παρόν, οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας θέλουν να το αποφύγουν.
Θα παραμείνει η Μεγάλη Βρετανία ενωμένη μόνο κατ’ όνομα;
O Boris Johnson θα δει την συμφωνία ως ανασταλτικό παράγοντα στις βλέψεις της Σκωτίας για ανεξαρτησία. Φρούδα ελπίδα καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις «δείχνουν» momentum υπέρ της σκωτσέζικης ανεξαρτησίας καθώς, τόσο η έξοδος από την ΕΕ αλλά όσο και η πρωθυπουργία του Boris Johnson, αποτελούν «κόκκινο πανί» για τους Σκωτσέζους.
Κώστας Μήλας ,
καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool
25/12/2020
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Brexit: Τώρα γνωρίζουμε το τέλος της ταινίας του Μπόρις Τζόνσον.
Τώρα ξέρουμε πώς τελειώνει αυτή η ταινία. "Brexit σημαίνει Brexit", δήλωνε η Τερέζα Μέι σε εκείνες τις ηλεκτρισμένες, αλλά μυστηριώδεις πρώτες σκηνές του έργου μετά το δημοψήφισμα, το 2016.
Δεν ήταν ξεκάθαρο τότε και για πολύ καιρό μετά τι ακριβώς σήμαινε το Brexit. Σχεδόν πέντε χρόνια και δύο παραιτήσεις πρωθυπουργών αργότερα, ο Μπόρις Τζόνσον τελικώς καθόρισε επακριβώς τη σημασία της λέξης.
Αντιμέτωπος με τους κινδύνους που συνεπαγόταν ένα διαζύγιο χωρίς εμπορική συμφωνία, και μόνο το γεγονός ότι υπάρχει συμφωνία αποτελεί λόγο για πανηγυρισμούς. Εκτός από το οικονομικό κόστος και τη ζημία στη φήμη της Βρετανίας, μια έξοδος χωρίς συμφωνία θα ασκούσε τρομερή πίεση στην ήδη προβληματική ενότητα με τη Σκωτία και θα δηλητηρίαζε τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση - ακόμη και σήμερα τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Ηνωμένου Βασιλείου και τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο.
Η ανακούφιση η οποία εκφράστηκε επανειλημμένα στη συνέντευξη Τύπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανακοίνωση της επιτυχούς λήξης των διαπραγματεύσεων την Πέμπτη, είναι χαμηλός πήχης για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου.
Με φόντο τις τέσσερις προηγούμενες δεκαετίες, αυτός είναι ο λιγότερο φιλόδοξος και ανάδρομος εμπορικός διακανονισμός μεταξύ σύγχρονων δημοκρατικών εθνών. Αντί να ενισχύει τη συνεργασία και να μειώνει τα εμπόδια, δημιουργεί κωλύματα στους περισσότερους τομείς επί των οποίων αλληλεπιδρούν επιχειρήσεις και καταναλωτές.
Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία είναι καλύτερη για τη βρετανική οικονομία
από ένα no deal
Περισσότερο ριζοσπάστης παρά συντηρητικός
Καθιστά επίσης τον Τζόνσον τον πιο κομβικής σημασίας Βρετανό πρωθυπουργό από την εποχή της Μάργκαρετ Θάτσερ, με τον επικεφαλής της βρετανικής κυβέρνησης να δρα μάλιστα περισσότερο ως ριζοσπάστης παρά ως συντηρητικός. Διεξήγαγε μια εκστρατεία στις γενικές βουλευτικές εκλογές του 2019 στη Βρετανία υποσχόμενος να "ολοκληρώσει το Brexit" με τρόπο που να ανακτά την "κυριαρχία" της χώρας επί των βρετανικών νόμων, δικαστηρίων, συνόρων και χρημάτων. Πράγματι, η χώρα ανακτά αυτόν τον έλεγχο.
Ήταν τελικώς μια ριζικότερη τομή - ή αλλιώς ένα σκληρότερο Brexit - στις σχέσεις με την ΕΕ από εκείνη που επιζητούσε η προκάτοχός του, Μέι. Το Ηνωμένο Βασίλειο κατάφερε να αντισταθμίσει την ασθενέστερη διαπραγματευτική του θέση απειλώντας να εγκαταλείψει διατάξεις της Συμφωνίας Αποχώρησης από την ΕΕ του περασμένου έτους οι οποίες είχαν ως στόχο τη διατήρηση των ανοικτών συνόρων στην Ιρλανδία και επισείοντας παράλληλα την απειλή αποκοπής της πρόσβασης της ΕΕ στα αλιευτικά ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Σε αντίθεση με την παρόμοια απειλή της Μέι να υιοθετήσει τη γραμμή της μη συμφωνίας, η ανάλογη προειδοποίηση του αψύ Brexit-ικού Τζόνσον ήταν πιο αξιόπιστη και πιστευτή. Και, σε αντίθεση με εκείνη, ο ίδιος είχε ένα ενωμένο, υποστηρικτικό προς το Brexit υπουργικό συμβούλιο και μια πλειοψηφία 80 βουλευτών στη Βουλή των Κοινοτήτων για να στηριχθεί.
Αν και έχει δημοσιευτεί μόνον μια περιληπτική μορφή της συμφωνίας, το βασικό περίγραμμά της είναι γνωστό εδώ και μήνες. Η ΕΕ προσέφερε - όπως είχε κάνει από την αρχή - πρόσβαση χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις για τα βρετανικά προϊόντα. Αυτό είναι σημαντικό. Ακόμη και η εμπορική συμφωνία της ΕΕ με τον Καναδά δεν απαλλάσσει στο σύνολό του το εμπόριο αγαθών από όλους τους δασμούς. Ωστόσο, δεν θα ήταν σωστό να ισχυριστούμε, όπως έκανε ο Τζόνσον στην θριαμβευτική συνέντευξη Τύπου της Πέμπτης, ότι "δεν θα υπάρξουν καθόλου μη δασμολογικά εμπόδια στο εμπόριο".
Η γραφειοκρατία δεν θα μειωθεί, αλλά θα αυξηθεί
Αντιθέτως, ενώ ένα από τα μεγαλύτερα παράπονα των Βρετανών ευρωσκεπτικιστών έναντι των Βρυξελλών ήταν η γραφειοκρατία τους, η Βρετανία καλά θα κάνει να συνηθίσει στους μάλλον πολλούς επιπλέον ρυθμιστικούς κανόνες και κανονισμούς.
Οι επιχειρήσεις που εξάγουν διά μέσου του αγγλικού καναλιού θα πρέπει να συμπληρώνουν τελωνειακά έγγραφα και να πιστοποιούν την προέλευση των προϊόντων προς εξαγωγή τους. Θα πρέπει να υποβάλλουν ζωικά προϊόντα σε υγειονομικούς ελέγχους και να συμμορφώνονται με τους σχετικούς κανονισμούς. Οι εταιρείες θα πρέπει να πληρώνουν για πιστοποιήσεις τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στην ΕΕ, γεγονός που αυξάνει το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Ενώ οι μεγάλες εταιρείες ετοιμάζονται λίγο έως πολύ εδώ και κάποιο διάστημα - με μετακίνηση προσωπικού στην ηπειρωτική Ευρώπη ή πρόσληψη τελωνειακών μεσιτών και συμβούλων για να τις βοηθήσουν με τις νέες περιπλοκές στο εμπόριο - οι περισσότερες βρετανικές επιχειρήσεις έχουν κάνει μάλλον λίγες προετοιμασίες.
Πολλοί επιχειρηματίες ήταν απλώς πολύ επικεντρωμένοι στο να επιβιώσουν από τα lockdown και δεν διέθεταν τις πληροφορίες που χρειάζονταν για να προετοιμαστούν για το Brexit, ούτως ή άλλως. Οι δύο πλευρές δεν έχουν συμφωνήσει σε καμία περίοδο χάριτος για να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν.
Λίγες βρετανικές επιχειρήσεις νιώθουν έτοιμες για το νέο σκηνικό π
ου διαμορφώνεται από την 1η Ιανουαρίου 2021
Σε αντάλλαγμα για την πρόσβαση χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις, το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησε να μην υποχωρήσει από τα ισχύοντα πρότυπα σχετικά με το περιβάλλον, την αγορά εργασίας και άλλους τομείς του λεγόμενου "ισότιμου ανταγωνισμού" με την ΕΕ, καθώς και σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις προς επιχειρήσεις. Εάν η Βρετανία επιλέξει να αποκλίνει με τρόπο που να επηρεάζει σαφώς το διμερές εμπόριο, υπάρχει η δυνατότητα να επιβληθούν δασμοί, με βάση έναν νέο μηχανισμό διαιτησίας, εντελώς ανεξάρτητο από το Δικαστήριο της ΕΕ.
Το Λονδίνο έχει την επιλογή να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο, ωστόσο υπάρχουν ποινές εάν βλάψει τις επιχειρήσεις της ΕΕ κάνοντάς το. Ενώ η χρηματοοικονομική "βιομηχανία" του City του Λονδίνου προστατεύεται από την απειλή μιας ευρωπαϊκής "αντεκδίκησης" (με βάση την οποία ένας κλάδος μπορεί να τιμωρηθεί για παραβίαση της συμφωνίας σε έναν άλλο), η ΕΕ εξακολουθεί να έχει το δικαίωμα να ανακαλέσει την ίση μεταχείριση (ισοδυναμία) για τους χρηματιστές της Βρετανίας.
Νέα εμπόδια
Όλα αυτά απέχουν πολύ από το αρχικό όραμα "φίλοι με πλεονεκτήματα" του Τζόνσον για τη διμερή σχέση. "Οι Βρετανοί θα συνεχίσουν να μπορούν να πηγαίνουν και να εργάζονται στην ΕΕ. Να ζουν, να ταξιδεύουν, να σπουδάζουν, να αγοράζουν σπίτια και να εγκαθίστανται εκεί", έγραφε στο πρώτο του άρθρο για την Telegraph μετά το δημοψήφισμα για το Brexit ο νυν πρωθυπουργός, επικαλούμενος τη γερμανική επιχειρηματική ομοσπονδία, BDI και ισχυριζόμενος ότι "θα συνεχίσει να υπάρχει ελεύθερο εμπόριο και πρόσβαση στην ενιαία αγορά".
Για τους Βρετανούς που πράγματι θέλουν να ταξιδέψουν, να εργαστούν, να ζήσουν ή να σπουδάσουν στην ΕΕ, υπάρχουν καινούργια εμπόδια να ξεπεράσουν, τα οποία ο Τζόνσον υποβάθμισε εντελώς κατά την ανακοίνωση εκ μέρους του της συμφωνίας. Μια Βρετανία κουρασμένη από τη διαμάχη γύρω από το Brexit ελπίζει αναμφίβολα να σταματήσει εντελώς να συζητά γι’ αυτό το θέμα, ωστόσο από πολλές απόψεις η συμφωνία αυτή προοιωνίζεται χρόνια διαπραγματεύσεων για επί μέρους ζητήματα.
Ενώ το έντονα διαμφισβητούμενο ζήτημα της ευρωπαϊκής πρόσβασης στα βρετανικά αλιευτικά ύδατα επιλύθηκε προς το παρόν με μια συμφωνία που προβλέπει η ΕΕ να μειώσει το μερίδιό της κατά 25% σε διάστημα πεντέμισι ετών, μετά από αυτό θα διεξάγονται ετήσιες διαπραγματεύσεις.
Η συμφωνία δίνει στις δύο πλευρές την ευελιξία να ανοίγουν επισήμως συζήτηση αναθεώρησης διατάξεών της, μια χαραμάδα που οι σκληροπυρηνικοί του Brexit στο κόμμα του Τζόνσον θα μπαίνουν στον πειρασμό να διευρύνουν συνεχώς.
Η υπόσχεση του ηγέτη της αντιπολίτευσης Κιρ Στάρμερ να ψηφίσει υπέρ της συνθήκης, αλλά και να "χτίσει" επάνω στη σχέση που θα δημιουργήσει αυτή στο μέλλον, υποδηλώνει ότι τα "στρατόπεδα" εντός Βρετανίας όσον αφορά τη σχέση με την Ευρώπη ενδέχεται να μην εξαφανιστούν, αλλά περισσότερο να αναδιαταχθούν.
Η πόρτα, η σκεπή και οι τοίχοι
Ο Ντόναλντ Τουσκ, τέως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εξέφρασε κάποτε τη λύπη του για το γεγονός ότι ο Τζόνσον και η ομάδα του ηγήθηκαν της εκστρατείας για αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ χωρίς καν ένα "σκαρίφημα" για το πώς θα το έπρατταν. Δεν είχε άδικο.
Οι Brexiteers δεν περιορίστηκαν να βγάλουν απλώς τις πόρτες από το οικοδόμημα της σχέσης με την ΕΕ, προκειμένου αυτή να "αναπνεύσει", αλλά ανατίναξαν τη σκεπή και τους τοίχους.
Τελικώς, βέβαια, συναίνεσαν σε ένα σχέδιο που αποδέχεται τον περιορισμό της πρόσβασης που θα επέτρεπε η ΕΕ στην αγορά της, με αντάλλαγμα ότι η Βρετανία κέρδισε τον πλήρη έλεγχο του εαυτού της. Η νέα συμφωνία θέτει ένα πρώτο έδαφος για τις σχέσεις ΕΕ - Ηνωμένου Βασιλείου. Η οικοδόμηση μιας νέας και πραγματικά σταθερής δομής γι' αυτή τη σχέση θα είναι μακρά και επώδυνη.
"Είναι ένα πράγμα να έχουμε ελευθερία", είπε ο Τζόνσον την Παραμονή των Χριστουγέννων, "ωστόσο το σημαντικό είναι το πώς θα τη χρησιμοποιήσουμε και αξιοποιήσουμε στο έπακρο. Αυτό θα έχει τη μεγαλύτερη σημασία από εδώ και πέρα".
Από αυτό βέβαια είναι που θα κριθεί και ο ίδιος.
Therese Raphael
25/12/2020
2.
Η μετάλλαξη που έφερε πρόωρα το "σκληρό Brexit".
Επιβεβλημένο επιδημιολογικό μέτρο ή πρόγευση του σκληρού Brexit; Η απόφαση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να απαγορεύσει την κίνηση φορτηγών από και προς τη Βρετανία, με την επίκληση της μετάλλαξης του κορονοϊού που πλέον κυριαρχεί μεταξύ των νέων κρουσμάτων στη νότια Αγγλία, δημιουργεί, παραμονές των Χριστουγέννων, συνθήκες δυνάμει ασφυξίας στην βρετανική διατροφική αγορά, που στηρίζεται κατά 70% στις εισαγωγές, ιδίως για είδη όπως τα οπωροκηπευτικά. Πρόκειται για μία πρόωρη υλοποίηση αυτού που απειλείται να συμβεί αν η πρώτη μέρα του νέου έτους βρει τις δύο πλευρές, την Ευρώπη των 27 και το Ηνωμένο Βασίλειο, χωρίς συμφωνία για τη μελλοντική τους σχέση μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου του Brexit. Και το ενδεχόμενο αυτό, δεδομένων των διαφωνιών που παραμένουν μεταξύ των διαπραγματευτικών ομάδων ως προς το level playing field (το αν δηλαδή η Βρετανία θα μπορεί να έχει πρόσβαση στην κοινή αγορά κρατώντας ταυτόχρονα το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που θα της προσφέρουν οι κρατικές επιδοτήσεις και το ελαστικότερο ρυθμιστικό πλαίσιο), μοιάζει όλο και πιο πιθανό. Πόσω μάλλον που το Ευρωκοινοβούλιο θα πρέπει να θεωρηθεί εκ των προτέρων πρόθυμο να συναινέσει σε fast track διαδικασίες επικύρωσης.
Τα γαλλικό "μπλόκο” είναι βέβαια η πιο ακραία κίνηση από όσες υιοθετήθηκαν εσπευσμένα μετά την κοινοποίηση των στοιχείων για τη νέα μετάλλαξη του κορονοϊού, καθώς ήδη περίπου 40 χώρες διέκοψαν τις αερομεταφορές με τη Γηραιά Αλβιώνα. Η αναγκαιότητα, ωστόσο, αυτών των μέτρων δεν είναι προφανής.
Η Βρετανία επικαλείται προς υπεράσπισή της το γεγονός ότι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα έχει προχωρήσει στη χαρτογράφηση του γονιδιώματος των διαφορετικών στελεχών του κορονοϊού. Η ιδιαιτερότητά της συνεπώς έγκειται στο ότι έχει καλύτερη εικόνα και όχι απαραιτήτως στο ότι αποτελεί την κατεξοχήν εστία μιας νέας κρίσης.
Η μετάλλαξη εντοπίσθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου και ευθυνόταν για το 26% των νέων κρουσμάτων τον Νοέμβριο, ποσοστό που εντός του Δεκεμβρίου έφθασε για την περιοχή του Λονδίνου το 60%. Είναι περίπου βέβαιο ότι το νέο στέλεχος B.1.1.7 δεν έχει περιορισθεί στη βρετανική επικράτεια – και πράγματι οι υπηρεσίες της Δανίας έχουν αναφέρει τον εντοπισμό του. Το κλείσιμο των συνόρων πιθανότατα είναι πλέον μάταιο.
Από την άλλη πλευρά, είναι ακόμη άγνωστη η επικινδυνότητα της νέας μετάλλαξης. Η φυσική τάση των ιών είναι να μεταλλάσσονται διαρκώς, προς την κατεύθυνση της ευκολότερης διάδοσης, αλλά όχι απαραίτητα της μεγαλύτερης θνητότητας, διότι η εξόντωση των ξενιστών αντιβαίνει στην διαιώνιση του ιού.
Το νέο στέλεχος, όπως και ένα συνδεόμενο το οποίο έχει εντοπισθεί στη νότιο Αφρική, ενδέχεται, σε αντίθεση με ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα, να πλήττει τις ηλικίες περισσότερο συμμετρικά, ανακαλώντας μνήμες του δεύτερου κύματος της πανδημίας γρίπης του 1918 που αποδείχθηκε φονικό για τους νέους.
Σε αντίθεση, πάντως, με τον συναγερμό που έχει σημάνει (για άλλη μία φορά στην καριέρα του) ο καθηγητής Νιλ Φέργκιουσον του Imperial College, άλλοι ειδικοί, όπως ο επικεφαλής επιδημιολόγος της Γερμανίας Κρίστιαν Ντρόστεν θεωρούν ότι είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε αν δικαιολογείται η ανησυχία και αμφισβητούν εύκολες ποσοτικοποιήσεις, όπως λ.χ. ότι το νέο στέλεχος είναι κατά 70% πιο μεταδοτικό. Υπενθυμίζουν μάλιστα ότι τα ίδια είχαν ειπωθεί για το στέλεχος που εντοπίσθηκε στη βόρεια Ισπανία και γνώρισε ταχεία διάδοση για λόγους όχι μετάλλαξης αλλά ανθρώπινης συμπεριφοράς, λόγω της παροδικής αναζωογόνησης της τουριστικής κίνησης.
Σε κάθε περίπτωση ο αποκλεισμός της Βρετανίας υπό τύπον παρία, δεν μπορεί να αποκρύψει το γεγονός ότι η νησιωτική χώρα έχει κάνει περισσότερα βήματα από τους ανησυχούντες γείτονες της στον εμβολιασμό του πληθυσμού (με 500.000 δόσεις του εμβολίου της ΒioNTech να έχουν ήδη χορηγηθεί και το εμβόλιο της Οξφόρδης να οδεύει προς μαζική παραγωγή), την ώρα που η Ε.Ε. βιώνει άλλη μία αποτυχία στην έγκαιρη, συντονισμένη και σε ικανές ποσότητες προμήθεια εμβολίων.
Του Κώστα Ράπτη
23/12/2020
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΚΜΕΝΑ