Ο πρόεδρος της Γαλλίας στέκεται στις αξίες αλλά σκοντάφτει στην πράξη. Ο Emmanuel Macron αντιμετωπίζει την ισλαμική βία, τα κίτρινα γιλέκα και την COVID-19.
Στην εποχή του εσωστρεφούς εθνικού λαϊκισμού, η διεθνής αλληλεγγύη σε θέματα αξιών φαίνεται ξεπερασμένη, και είναι ευκολότερο να αποφευχθεί όταν αυτή η επιλογή προσφέρει ένα φτηνό λούστρο ενάρετης πολυπολιτισμικότητας. Και έτσι η Γαλλία μένει ως επί το πλείστον μόνη της.
Αφίσα με την φωτογραφία του Γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, στην Δυτική Όχθη, τον Οκτώβριο του 2020. Mussa Qawasma / Reuters
Ο πρόεδρος της Γαλλίας στέκεται στις αξίες αλλά σκοντάφτει στην πράξη.
Ο Emmanuel Macron αντιμετωπίζει την ισλαμική βία, τα κίτρινα γιλέκα
και την COVID-19.
Η Γαλλία εξέλεξε τον Emmanuel Macron πρόεδρο το 2017 ως ένα συμβολικό εμπόδιο ενάντια στην αυξανόμενη παγκόσμια παλίρροια του αντιφιλελεύθερου λαϊκισμού. Τέσσερα χρόνια αργότερα, καθώς το χάος που προκάλεσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, οδεύει προς ένα είδος κρεσέντο στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εσωτερικές εντάσεις στην Γαλλία απειλούν να καθορίσουν την ηγεσία και την κληρονομιά του Μακρόν. Η πανδημία του κορωνοϊού επανέκαμψε, οδηγώντας την κυβέρνηση να θεσπίσει ένα αυστηρό νέο lockdown που θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου˙ το mouvement des «gilets jaunes» (το κίνημα διαμαρτυρίας των «κίτρινων γιλέκων») σιγοβράζει από τα τέλη του 2018˙ και μια κρίση που ξεκίνησε το 2015, όταν Ισλαμιστές τρομοκράτες επιτέθηκαν δύο φορές στο Παρίσι, δεν εξαφανίστηκε ποτέ και στην πραγματικότητα επέστρεψε με νέα ένταση τους τελευταίους μήνες.
Αυτά τα προβλήματα απαιτούν διαφοροποιημένες απαντήσεις και μόνο ένας εξαιρετικός ηγέτης θα μπορούσε να ελιχθεί σε όλα αυτά με επιτυχία. Ο Macron έχει αποδώσει εν πολλοίς φτωχά σε αυτούς τους τομείς στους οποίους ο συμβολισμός είναι κούφιος και όπου οι συγκεκριμένες λύσεις έχουν μεγαλύτερη σημασία. Η τρομοκρατική κρίση και ορισμένες διαστάσεις της πανδημίας, ωστόσο, υπογραμμίζουν την σημασία του συμβολισμού, που υποστηρίζεται από αξίες, απέναντι στις μηδενιστικές επιθέσεις και την ανέντιμη εγκατάλειψη από παραδοσιακούς συμμάχους.
Μερικές από τις εγχώριες ανησυχίες του Macron είναι συγκρίσιμες με εκείνες που αντιμετωπίζουν άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες: ο λαϊκισμός και η [ασθένεια] COVID-19 έχουν παγκόσμια εμβέλεια και μοιάζουν σε όλες τις περιοχές. Ωστόσο, ο αγώνας της Γαλλίας ενάντια στην ισλαμιστική βία είναι από πολλές απόψεις ιδιαίτερος. Η ανταπόκριση του Macron σε αυτήν απολαμβάνει ευρεία εγχώρια υποστήριξη. Ωστόσο, προσωπικότητες των κυβερνήσεων και των μέσων ενημέρωσης σε άλλες χώρες έχουν επικρίνει την Γαλλία, θεωρώντας ότι η ακλόνητη δέσμευση της χώρας στην κοσμικότητα και στην ελευθερία του λόγου δεν συμβαδίζουν με τις επικρατούσες ευαισθησίες σε όλο τον κόσμο. Σχετικά με το ζήτημα της ισλαμιστικής βίας, η Γαλλία βρίσκεται, ως επί το πλείστον, μόνη της.
ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ
Μια τρομοκρατική επίθεση στην Βασιλική της Νοτρ Νταμ στη Νίκαια, την Πέμπτη 29 Οκτωβρίου, άφησε τρεις ανθρώπους νεκρούς: έναν άνδρα και δύο γυναίκες, και οι τρεις εκκλησιαζόμενοι. Ο επιτιθέμενος αποκεφάλισε μια από τις γυναίκες, όπως έκανε ένας άλλος δολοφόνος στο θύμα του λιγότερο από δύο εβδομάδες νωρίτερα στην Conflans-Sainte-Honorine. Μετά την αιματοχυσία στη Νίκαια, λιγότερο επιτυχείς επιθέσεις εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την χώρα και πέρα από αυτήν: στην Αβινιόν, η αστυνομία σκότωσε έναν άνδρα που κράδαινε μαχαίρι˙ στη Λυών ένας άλλος άνδρας συνελήφθη με αυτοσχέδια βόμβα˙ στο Ριάντ, ο Γάλλος γενικός πρόξενος δέχθηκε επίθεση με αιχμηρό αντικείμενο.
Η απομακρυσμένη αιτία αυτών των γεγονότων μπορεί να εντοπιστεί στο 2015. Εκείνον τον Ιανουάριο, ισλαμιστές μαχητές σκότωσαν 12 σκιτσογράφους και μέλη του προσωπικού της σατιρικής εβδομαδιαίας Charlie Hebdo. Οι δολοφόνοι ήθελαν εκδίκηση για την δημοσίευση αποκαλυπτικών σκίτσων του Προφήτη Μωάμεθ. Απαγορεύεται σε όλους τους Μουσουλμάνους να αποδίδουν εικόνες του Προφήτη, αλλά την εποχή της ακαριαίας παγκόσμιας κυκλοφορίας εικόνων δεν ισχύει το ίδιο γενικά για μη Μουσουλμάνους που ζουν σε κοσμικές δημοκρατίες. Το πρόβλημα, όπως σημείωσαν ακολούθως οι επιζώντες από την Charlie Hebdo, δεν ήταν ο σχεδιασμός των βλάσφημων σκίτσων, αλλά η προβολή τους στον κόσμο μέσω του Διαδικτύου, όπου κυκλοφορούν χωρίς το γενικότερο πλαίσιό τους, χωρίς σύνδεση με το προβλεπόμενο κοινό τους.
Μια δεύτερη επίθεση ήρθε αργότερα τον ίδιο χρόνο, στις 13 Νοεμβρίου. Η κλίμακα ήταν πολύ μεγαλύτερη αλλά η εστίαση ήταν λιγότερο καθορισμένη. Οι βομβιστές αυτοκτονίας και οι μαζικοί σκοπευτές χτύπησαν καφετέριες, εστιατόρια, το εξωτερικό ενός γηπέδου ποδοσφαίρου και το νυχτερινό κέντρο διασκέδασης Bataclan, σκοτώνοντας 130 Παριζιάνους απλώς και μόνο επειδή ήταν Παριζιάνοι. Για τους δολοφόνους, στο χωρίς συνάφεια κενό του Διαδικτύου, εκεί όπου συμβαίνει η ριζοσπαστικοποίηση, η πόλη συνολικά είχε σταθεί συμβολικά υπέρ ενός και μόνο, χαμηλής κυκλοφορίας περιοδικού που εκδίδεται μέσα σε αυτήν.
Φέτος, οι τρομοκράτες εστίασαν την οργή τους σε ένα μάθημα πολιτικής αγωγής που δίδαξε ένας δάσκαλος ονόματι Samuel Paty σε ένα γυμνάσιο στην Conflans-Sainte-Honorine. Ο Πατύ έδειξε στην τάξη του τις καρικατούρες του Charlie Hebdo, αλλά έδωσε στους μαθητές την επιλογή να φύγουν από την τάξη αντί να τις δουν. «Ανήσυχοι γονείς», οι οποίοι βρήκαν δυσάρεστο το μάθημα και τις μεθόδους, απευθύνθηκαν στο Facebook, όπου λιβελογράφησαν και αποκήρυξαν τον δάσκαλο -και όπου τις [αναρτήσεις τις] βρήκε ο δολοφόνος, ο 18χρονος Abdoullakh Anzorov.
Ο Μακρόν απάντησε στην επίθεση διευκρινίζοντας ότι η Γαλλική Δημοκρατία δεν θα καταγγείλει επίσημα τις καρικατούρες. Ούτε θα επηρεαζόταν από την απόλυτη προσήλωσή της στο δόγμα της laïcité (κοσμικότητας), το οποίο μεταξύ άλλων επιδιώκει να απαγορεύσει την διείσδυση των θρησκευτικών πεποιθήσεων στους κοσμικούς θεσμούς. Σε απάντηση, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ζήτησε μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων και είπε ότι ο Μακρόν έπρεπε να εξετάσει την ψυχική υγεία του. Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, Imran Khan, επέκρινε τον Γάλλο πρόεδρο για «ενθάρρυνση της εμφάνισης βλάσφημων σκίτσων» και για «πρόκληση των Μουσουλμάνων». Ο 95χρονος Mahathir Mohamad, πρώην πρωθυπουργός της Μαλαισίας, χαρακτήρισε τον Μακρόν «πολύ πρωτόγονο» και είπε ότι οι Μουσουλμάνοι «έχουν το δικαίωμα … να σκοτώσουν εκατομμύρια Γάλλους» ως απάντηση στις αδικίες του παρελθόντος και του παρόντος. Η δήλωση αυτή αφαιρέθηκε από το Twitter και το Facebook για παραβίαση των όρων της [παρεχόμενης] υπηρεσίας.
Ο τρόπος με τον οποίο οι ηγέτες του μουσουλμανικού κόσμου συνενώθηκαν κατά του Macron θυμίζει έντονα τον κύκλο της λευκής εθνικιστικής βίας στις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία χρόνια. Οι πολιτικοί ηγέτες και οι προσωπικότητες των μέσων μαζικής ενημέρωσης ξεπλένουν και επευφημούν τις εξτρεμιστικές απόψεις, μέχρι αναπόφευκτα, κάποιοι λίγοι, ευεπίφοροι άνθρωποι με λίγα να χάσουν να πάνε και να πυροβολήσουν μια συναγωγή ή να οργώσουν μια διαδήλωση με ένα αυτοκίνητο. Ονομάστε την στοχαστική τρομοκρατία, που διατάσσεται μέσω των δημόσιων καναλιών του Διαδικτύου παρά μέσω κρυφών δικτύων, εύκολο να την αρνηθεί κανείς ακόμη και όταν οι πραγματικές αιτίες της είναι τόσο οφθαλμοφανείς όσο η μέρα.
LE CONFINEMENT
Το παρασκήνιο της επίθεσης της Νίκαιας μπορεί να προέρχεται από το 2015, αλλά παρά ταύτα ήταν δύσκολο να μην σκεφτούμε, εκείνη την αποφράδα ημέρα, ότι ο επιτιθέμενος απλά είχε βγει στον δρόμο για να κάνει μια μικρή δολοφονία της τελευταίας στιγμής, όπως όλοι οι υπόλοιποι στην Γαλλία κάνουμε τις αγορές μας της τελευταίας στιγμής και κοινωνικοποιούμαστε πριν από την απαγόρευση της κυκλοφορίας στις 9 μ.μ. που επρόκειτο να εγκαινιάσει το νέο πανεθνικό lockdown λόγω της πανδημίας.
Το προηγούμενο απόγευμα, ο Macron είχε ανακοινώσει ότι ο περιορισμός (le confinement ) πρόκειται να διαρκέσει τουλάχιστον ως την 1η Δεκεμβρίου, αλλά θα ήταν πιο ευέλικτος από το πρώτο lockdown της άνοιξης. Ορισμένες επιχειρήσεις θα παρέμεναν ανοιχτές, όπως και όλα τα σχολεία (αν και όχι τα πανεπιστήμια). Τα εστιατόρια θα μπορούσαν να συνεχίσουν να σερβίρουν φαγητό, και ακόμη και βιβλιοπωλεία ίσως να περιλαμβάνονται στην λίστα των βασικών εμπορικών δραστηριοτήτων. Όμως, όπως την άνοιξη, οι κάτοικοι θα πρέπει να φέρουν μια βεβαίωση με ημερομηνία και υπογεγραμμένη κάθε φορά που θα βγαίνουν από τα σπίτια τους, ορκιζόμενοι για τους νόμιμους λόγους των εξόδων τους και κανείς δεν θα επιτρέπεται να ταξιδεύει περισσότερο από ένα χιλιόμετρο από το σπίτι του για άλλο λόγο εκτός από ουσιαστική εργασία. Ο Macron έθεσε αυτούς τους όρους με σαφήνεια και καθησυχαστικό τόνο. Τελείωσε την ανακοίνωση, όπως συνηθίζεται, με τις λέξεις «Vive la République. Vive la France» (Ζήτω η Δημοκρατία. Ζήτω η Γαλλία).
Μόλις μισή ημέρα αργότερα, ο πρόεδρος έκανε ένα απροσδόκητο ταξίδι στη Νίκαια, προκειμένου να εκφράσει τα συλλυπητήριά του στα θύματα της δολοφονίας και να επιβεβαιώσει την ακλόνητη άρνηση της Γαλλίας να καμφθεί από την βία. Έχω ακούσει αρκετούς ανθρώπους να σχολιάζουν την σχεδόν τέλεια συγχώνευση των δύο ιστοριών και την δυσκολία να αναθυμηθούν, ήδη, το ποιός από τους δύο Μακρόν άρθρωσε τα συνεγερτικά λόγια της δημοκρατίας.
Στο Παρίσι το βράδυ της Πέμπτης, μπαρ και εστιατόρια ήταν ακόμα γεμάτα λίγα λεπτά πριν από τις εννέα. Στη γειτονιά μου, στο Canal Saint-Martin -όπου έλαβαν χώρα οι τρομοκρατικές επιθέσεις τον Νοέμβριο του 2015- η υπερήφανη και αλύγιστη κουλτούρα της la terrasse [στμ: του, συνήθως υπαίθριου, χώρου με τα τραπεζοκαθίσματα μπροστά από μπαρ και εστιατόρια] ήταν εμφανής σε πλήρη ισχύ, με τις μάσκες κάτω, αψηφώντας τόσο τις συμβουλές των ειδικών της δημόσιας υγείας όσο και τις απειλές από Ισλαμιστές αντάρτες. Εάν κάποιοι από τους ανθρώπους που έπιναν έξω στις terrasse φαίνονταν ανήσυχοι, κανείς δεν θα μπορούσε να πει αν αυτό συνέβαινε επειδή κάποιοι ξένοι που πλησίαζαν είχαν εκπνεύσει πάνω τους ή επειδή αυτός ο ίδιος ξένος φαινόταν να κρύβει ένα μαχαίρι.
Το άγχος μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζει μια βαθύτερη επίγνωση των δύσκολων καιρών εν όψει. Τοπικοί αξιωματούχοι προέβλεπαν ότι τα νοσοκομεία θα μπορούσαν να φτάσουν σε πλήρη χωρητικότητα στα μέσα Νοεμβρίου με το τρέχον [προ lockdown] ποσοστό μόλυνσης, αναγκάζοντας τους Γάλλους γιατρούς να λάβουν τα είδη των αποφάσεων ιεράρχησης που περιορίζονται συνήθως για καιρό πολέμου. «Εάν δεν βάλουμε απότομα φρένο τις μολύνσεις, τα νοσοκομεία μας θα γεμίσουν στο όριο πολύ γρήγορα», ανακοίνωσε ο Macron στις 28 Οκτωβρίου, ακολουθώντας τις προβολές του υπουργού του επί της Υγείας, Olivier Véran. Ούτε είναι σαφές ότι η κυβέρνηση, η οποία επευφημήθηκε πολύ για την φιλελεύθερη οικονομική στήριξη που επέκτεινε την άνοιξη, μπορεί να συνεχίσει αυτές τις δαπάνες επ' αόριστον. Τα σημάδια της καθημερινής απελπισίας πολλαπλασιάζονται στο Παρίσι και σε άλλες πόλεις. Πράγματι, η πρόσφατη έξαρση της ισλαμικής βίας, η οποία είχε πάντα ένα στοιχείο τετριμμένης νεανικής εγκληματικότητας εκτός από τις πολιτικές και θρησκευτικές συνιστώσες της, μπορεί ακόμη να είναι εν μέρει και μια κοινωνική συνέπεια της COVID-19.
ΤΑ ΑΛΛΑ ΑΣΧΗΜΑ ΝΕΑ
Η συμβολή δύο διαφορετικών ειδών κακών ειδήσεων θέτει την διοίκηση του Macron σε δύσκολη θέση και απειλεί να στείλει τους ψηφοφόρους προς ακραίες εναλλακτικές στις επόμενες εκλογές, το 2022. Το κίνημα gilets jaunes (κίτρινα γιλέκα), το οποίο έλαμψε στο προσκήνιο πριν από δύο χρόνια για να διαμαρτυρηθεί για τους νέους φόρους στα καύσιμα, συνεχίζει να σιγοβράζει. Τα κίτρινα γιλέκα είναι στην ουσία ένα κίνημα κατά της λιτότητας, με τα μεγαλύτερα κέντρα της δύναμής του σε μικρές, επαρχιακές πόλεις. Είναι ιδεολογικά νεφελώδες και δύσκολο να τοποθετηθεί σε ένα φάσμα αριστεράς-δεξιάς. Αλλά σε μια εποχή επιδεινούμενης κρίσης, όπως ο συνδυασμός της πανδημίας και της τρομοκρατίας, ένας ξενοφοβικός πολιτικός, όπως η Marine Le Pen ή όποιος την διαδεχθεί ως ηγέτης του Εθνικού Συναγερμού (Rassemblement National, διάδοχος του Εθνικού Μετώπου), θα μπορούσε εύκολα να εκμεταλλευθεί τον αντι-ελίτ λαϊκισμό τους.
Οι δυσαρεστημένοι Γάλλοι πολίτες, όπως και οι νεαροί μετανάστες που έλκονται από το πολιτικό Ισλάμ, βυθίζονται σε ένα περιβάλλον διαδικτυακής παραπληροφόρησης που έχει την δυνατότητα να τους ριζοσπαστικοποιήσει. Τέτοιοι ψηφοφόροι είναι στην συνέχεια ευάλωτοι όχι μόνο στην παλιομοδίτικη αντι-μεταναστευτική ρητορική του Εθνικού Συναγερμού, αλλά και στην περίεργη σούπα του αντι-εμβολιαστικού κινήματος, του κινήματος κατά των μασκών, και κάθε θεωρίας συνωμοσίας που έχει επίσης δηλητηριάσει την πολιτική στις Ηνωμένες Πολιτείες. Καμία γαλλική προσωπικότητα δεν αντιστοιχεί ακριβώς στον Alex Jones, αλλά λίγοι παρατηρητές θα εκπλαγούν αν ακούσουν κάποιον στο περιθώριο μιας συνέλευσης των κίτρινων γιλέκων να ανησυχεί ότι οι περιβαλλοντικές τοξίνες μετατρέπουν τους βατράχους σε γκέι.
Ο Μακρόν είναι σε ιδιαίτερα κακή θέση για να σταματήσει την παλίρροια μιας τέτοιας παραπληροφόρησης και να προλάβει τις πολιτικές κρίσεις που αναγγέλλει. Εκλέχθηκε πριν από τέσσερα χρόνια, λίγους μήνες μετά τον Τραμπ, ως ένα είδος συμβολικού κληρονόμου της εποχής του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα: νέος, δυναμικός, λογικός, και κεντρώος. Ένα ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε αμέσως μετά τη νίκη του παρουσίασε μια οργασμική σκηνή στην οποία ο 44ος Αμερικανός πρόεδρος καλεί σε ανοιχτή ακρόαση για να συγχαρεί τον Γάλλο ομόλογό του. Αλλά ακόμη και το 2016, η εκλογή του Macron είχε τον αέρα ενός προσωρινού μέτρου, απλώς για να αποτρέψει τη νίκη της Le Pen στον τελικό γύρο, αντί για μια ψήφο εμπιστοσύνης προς το τεχνοκρατικό κατεστημένο που ενσαρκώνει ο Macron. Ο κόσμος άλλαζε -ο Τραμπ το έχει αποδείξει ιδιαίτερα- και η Γαλλία δεν ήταν αρκετά έτοιμη να αλλάξει μαζί του, τουλάχιστον όχι στο εκλογικό επίπεδο.
Η ΓΑΛΛΙΑ ΜΟΝΗ ΤΗΣ
Η επιμονή των κίτρινων γιλέκων -πολύ περισσότερο από την πανδημία ή την τρομοκρατία- υποδηλώνει αποτυχία ηγεσίας εκ μέρους του Macron. Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Γαλλία τα αυξανόμενα κρούσματα COVID-19 αντιμετωπίζονται γενικά ως ένα φυσικό φαινόμενο, ένας ιός που κάνει την δουλειά του, εντελώς αδιάφορος για το ποιο κόμμα κατέχει την εξουσία. Η τρομοκρατία, από την άλλη πλευρά, δεν θεωρείται «φυσική»˙ αντίθετα, είναι κάτι που μπορεί να αποτρέψει η σαφής αποφασιστικότητα και η σωστή πολιτική. Το 2017, ο τότε πρωθυπουργός του Macron, Édouard Philippe, πρότεινε έναν νέο αντιτρομοκρατικό νόμο. Έκτοτε, δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι μεγάλο μέρος του γαλλικού κοινού τάσσεται υπέρ της ενίσχυσης των μέτρων κατά των ισλαμιστικών επιθέσεων, και όντως αντιμετωπίζει τέτοιες επιθέσεις ως στρατιωτικό θέμα και όχι απλώς εγκληματικό.
Ο Macron έχει υιοθετήσει μια σκληρή προσέγγιση στην επιτήρηση και την επιβολή -μια προσέγγιση που συχνά υπερβαίνει αυτό που θα επέτρεπε το Σύνταγμα των ΗΠΑ και που δοκιμάζει τα νομικά και ηθικά όρια της αστυνόμευσης ολόκληρων κοινοτήτων. Έτσι, οι περισσότεροι ψηφοφόροι που εκτιμούν το κράτος δικαίου φοβούνται την προοπτική μιας διοίκησης Εθνικού Συναγερμού που θα ήταν έτοιμη να ξεπεράσει αυτό το όριο. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση του Macron παρακολουθεί ήδη τις συνομιλίες Μουσουλμάνων ανδρών σε γυμναστήρια, όπως εκείνα όπου πολλοί Τσετσένοι μετανάστες, από την ίδια κοινότητα με τον Anzorov, εκπαιδεύονται για να γίνουν απόλυτοι μαχητές.
Η κυβέρνηση του Macron χαρακτήρισε το τρομοκρατικό πρόβλημα ως στρατιωτικό. Μετά τις επιθέσεις στη Νίκαια, ο Macron ανακοίνωσε την «Επιχείρηση Sentinel», η οποία θα αυξήσει από τις 3.000 σε 7.000 τον αριθμό των στρατιωτικών που ασχολούνται με την εγχώρια αντιτρομοκρατία. Η γαλλική κυβέρνηση τώρα συνηθίζει να μιλά για την ισλαμική τρομοκρατία ως «σεπαρατισμό»: μια προσπάθεια κοινοτήτων εντός της Γαλλίας να αποσχιστούν και να εδραιώσουν την κυριαρχία τους. Η γλώσσα έχει μια υποκειμενική έκκληση. Όσο κι αν είναι στατιστικά απίθανο κάποιος μεμονωμένα να πέσει θύμα επίθεσης, η Γαλλία εξακολουθεί να αισθάνεται σαν ένα μέρος που βρίσκεται υπό πολιορκία. Οι μνήμες που έχω ακόμη από την 13η Νοεμβρίου 2015, είναι μνήμες πολέμου.
Ο ορισμός του προβλήματος ως αυτονομιστικό βοηθά τον Macron να προβάλει αποφασιστικότητα και να εμφανιστεί ως σύμβολο της γαλλικής ενότητας και ενσάρκωση των δημοκρατικών ιδανικών. Ωστόσο, το να συνεχίσει να επιμένει σε αυτά τα ιδανικά στον σημερινό κόσμο είναι ένα στοίχημα. Οι ηγέτες πολλών μουσουλμανικών χωρών κατέστησαν σαφές ότι όχι μόνο περιφρονούν αυτά τα ιδανικά, αλλά πιστεύουν ότι εμπίπτει στα δικαιώματά τους να τα πολεμήσουν, ακόμη και εντός των συνόρων της Γαλλίας.
Η σιωπή άλλων Δυτικών χωρών είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Ως επί το πλείστον, οι σύμμαχοι της Γαλλίας βρήκαν στους πολέμους των σκίτσων ένα πρόσφορο πρόσχημα για να δείξουν συμπάθεια στους περιθωριοποιημένους ανθρώπους, αγνοώντας εντελώς την αρχική δέσμευση για ελευθερία και ανεκτικότητα που εξαναγκάζει θετικά την Γαλλία να λαμβάνει την θέση που έχει. Άλλες Δυτικές χώρες, φυσικά, σε μεγάλο βαθμό μοιράζονται τις ιστορικές κληρονομιές και τις νομικές δομές που διέπουν αυτές τις δεσμεύσεις, και μέχρι πρόσφατα δεν θα μπορούσαν να προσποιηθούν ότι δεν το γνωρίζουν αυτό. Αλλά στην εποχή του εσωστρεφούς εθνικού λαϊκισμού, η διεθνής αλληλεγγύη σε θέματα αξιών φαίνεται ξεπερασμένη και είναι ευκολότερο να αποφευχθεί όταν αυτή η επιλογή προσφέρει ένα φτηνό λούστρο ενάρετης πολυπολιτισμικότητας. Και έτσι η Γαλλία μένει ως επί το πλείστον μόνη της.
Τα πολιτεύματα των ιστορικών συμμάχων της Γαλλίας, ιδίως των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν εκφυλιστεί σε διάφορα είδη αντιφιλελευθερισμού. Υπάρχει η δεξιά-λαϊκιστική μορφή που σήμερα κατέχει την εξουσία σε εκείνα τα μέρη -και επίσης η αριστερή-αυταρχική μορφή που κυριαρχεί σε πολλούς πολιτιστικούς θεσμούς και βρίσκει έδαφος στο ψέμα ότι όταν ένας πυρήνας τρομοκρατίας με αυτόματα όπλα δολοφονεί ένα γραφείο γεμάτο ταπεινούς σκιτσογράφους, είναι αυτοί οι τελευταίοι που είναι οι καταπιεστές. Αυτό το ψέμα είναι τουλάχιστον τόσο ελκυστικό στον αγγλόφωνο κόσμο τώρα όπως ήταν και το 2015. Μετά τους πιο πρόσφατους αποκεφαλισμούς, τα social media βούιζαν με ψευδείς εξισώσεις και με αυτό που ο θαρραλέος Τουρκο-γερμανός δημοσιογράφος Deniz Yücel χαρακτήρισε «το ψευδές, βρωμερό "αλλά"».
Όλο και περισσότερο απομονωμένη σε έναν κόσμο αντιφιλελεύθερων και των απολογητών τους, η Γαλλική Δημοκρατία συνεχίζει, προς το παρόν. Ο Macron ήταν συχνά υπερβολικά πρόθυμος να θεωρηθεί ως η προσωποποίηση της δημοκρατίας. Νωρίς στην θητεία του, φαινόταν σχεδόν έτοιμος να ανακηρυχθεί ως ο νέος Ναπολέων και υπερασπίστηκε δημόσια την παλιά φαντασία του G. W. F. Hegel ότι αυτό που χρειαζόταν περισσότερο η Ευρώπη ήταν ένας ηγέτης που ενσωματώνει το «απόλυτο Πνεύμα». Αλλά όταν, στα τέλη του 2020, ο Γάλλος πρόεδρος πηγαίνει στην τηλεόραση και λέει, «Vive la République», κάποιος χαίρεται πράγματι να το ακούει και χαίρεται που κάποιος υπεύθυνος εξακολουθεί να επιμένει πάνω σε αυτό.
Στα αγγλικά:
Justin E. H. Smith,
καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.
02/12/2020