Stratfor: Ποια είναι τα κρίσιμα μέτωπα του πλανήτη το 2021.
Stratfor: Ποια είναι τα κρίσιμα μέτωπα του πλανήτη το 2021.
Η «επόμενη μέρα» της πανδημίας και η νέα Αμερική που αναδύεται υπό τον Τζο Μπάιντεν, θα βρίσκονται στο επίκεντρο της επόμενης χρονιάς. Ποιες θα είναι ο παγκόσμιες και οι περιφερειακές τάσεις το επόμενο έτος. Το στοίχημα της Τουρκίας.
Στην πολύ περίπλοκη και δύσκολη προσπάθεια ανάκαμψης από την πανδημία της Covid-19 θα είναι στραμμένη η παγκόσμια προσοχή τη νέα χρονιά. Η ανάκαμψη θα έρθει την ώρα που στις ΗΠΑ αναλαμβάνει ένας νέος πρόεδρος, ο οποίος θα επιδιώξει να αποκαταστήσει την αμερικανική ηγεσία στην παγκόσμια πολιτική. Αν και είναι εμφανές πως αυτοί οι δυο παράγοντες θα αποτελέσουν τον «οδηγό» για το επόμενο έτος, η ταχύτητα με την οποία θα εξελιχθούν και θα αρχίσουν να επηρεάσουν τις αλλαγές, θα μετριαστεί από μια σειρά γεωπολιτικών δυναμικών.
Οι παγκόσμιες τάσεις
Αρχίζει η παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη
Το σοκ που προκάλεσε στην παγκόσμια οικονομία η Covid-19 θα έχει διάρκεια και το 2021, αν και οι εμβολιασμοί θα χαλαρώσουν τους περιορισμούς στην οικονομική δραστηριότητα. Βασικό έργο των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής το 2021 θα είναι να ανανεώσουν ή να διατηρήσουν την οικονομική δραστηριότητα, δεδομένης της συνεχιζόμενης ανάγκης για δραματικά αυξημένη δημόσια στήριξη του εισοδήματος και του ταχύτατα αυξανόμενου χρέους. Η συνολική παγκόσμια παραγωγή ίσως μετά βίας επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα μέχρι το τέλος του έτους, και αυτό μόνο λόγο της ισχυρότερης και ταχύτερης ανάκαμψης στην Κίνα και σε άλλες περιοχές της Ασίας, σε σύγκριση με αλλού.
Ο ρυθμός ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕΠ προβλέπεται στο 4-5% με την Κίνα να συμβάλλει το ένα τρίτο αυτού. Η ανάκαμψη αλλού αναμένεται πως θα είναι ανόμοια, και σε μεγάλο μέρος του πλανήτη το ΑΕΠ δεν θα φτάσει σε προ πανδημίας επίπεδα πριν το 2022, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Τα σημάδια από τη μόνιμη απώλεια θέσεων εργασίας και τις πτωχεύσεις θα συμβάλουν σε ένα μακροχρόνιο κόστος και στην ανάγκη για περαιτέρω έκτακτες δημοσιονομικές δαπάνες. Ο πληθωρισμός, ωστόσο, θα παραμείνει υποτονικός δεδομένης της βραδείας ανάκαμψης της ζήτησης και της χαλάρωσης στις αγορές συντελεστών παραγωγής για εργασία και κεφάλαιο.
Για τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, η πανδημία επιδείνωσε τα υπάρχοντα ευάλωτα σημεία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το κρατικό και εταιρικό χρέος. Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων επέστρεψαν στη φτώχεια, ενώ εξαϋλώθηκε μια δεκαετία ή και περισσότερο συνολικών κερδών σε πολλές από τις φτωχότερες χώρες. Για να υπάρξει αντιστροφή θα χρειαστούν χρόνια, στο πλαίσιο του γενικότερου περιβάλλοντος της βραδείας ανάπτυξης προ πανδημίας· στην καλύτερη περίπτωση, η τάση αυτή θα επαναληφθεί μόλις εξαντληθούν οι ταχείες ανακάμψεις.
Οι ΗΠΑ επιστρέφουν στην πολυμέρεια
Η κυβέρνηση Biden θα ρίξει την προσοχή της στην ανοικοδόμηση των σχέσεων των ΗΠΑ με βασικούς συμμάχους της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού στο πλαίσιο μιας ευρύτερης επιστροφής σε μια πιο πολυμερή προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής. Θα επιχειρήσει να ενισχύσει την παγκόσμια τάξη η οποία βασίζεται σε κανόνες και της οποίας ηγείται η Δύση, και θα προσπαθήσει να συμμαχήσει με χώρες ομοΐδεάτες για να μεταρρυθμίσει το σύστημα, ώστε να αντιμετωπίσει καλύτερα τις προκλήσεις του 21ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένης της ανόδου της Κίνας, της κλιματικής αλλαγής και του τεχνολογικού κλάδου.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Stratfor εκτιμά πως η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ θα «μπαλώσουν» τις διαφορές τους σε θέματα όπως οι αμυντικές δαπάνες και οι εμπορικές διαμάχες και οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να «μπαλώσουν» την πρόσφατη ένταση μεταξύ της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας. Οι ΗΠΑ θα ενταχθούν επίσης εκ νέου σε διάφορες συμφωνίες και θεσμούς που εγκατέλειψε η κυβέρνηση Trump, ιδιαίτερα αυτές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν τη σκληρή στάση έναντι της Κίνας
Η κυβέρνηση Biden θα διατηρήσει μια επιθετική στάση έναντι της Κίνας, αλλά θα επιχειρήσει να χτίσει μια διεθνή συμμαχία εναντίον της Κίνας, που θα έχει μεγαλύτερη συνοχή. Βασικό σημείο επικέντρωσης της κυβέρνησης Biden θα είναι ο τεχνολογικός κλάδος της Κίνας.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Joe Biden δεν θα επικεντρωθεί τόσο στο να βάλει στο «στόχαστρο» συγκεκριμένες εταιρείες, και θα προτιμήσει να στοχεύσει ευρύτερους τομείς. Είναι πιθανό να υπάρξει μια διεύρυνση του τεχνολογικού πολέμου, πέραν της τεχνητής νοημοσύνης, των ημιαγωγών και του 5G, ώστε να συμπεριλαμβάνει περισσότερους περιορισμούς στο cloud computing, τις ψηφιακές υπηρεσίες και τη χρηματοοικονομική τεχνολογία.
Αν και η Κίνα θα αναγκαστεί όλο και περισσότερο να αντιδράσει αναλόγως με περιορισμούς στις ΗΠΑ και σε χώρες της Δύσης, ωστόσο το Πεκίνο θα προσπαθήσει να μετριάσει πτυχές της λεγόμενης διπλωματίας του «πολεμιστή-λύκου» καθώς θα προσπαθεί να αποτρέψει τις αμερικανικές προσπάθειες για δημιουργία ενός διεθνούς συνασπισμού και θα προετοιμάζεται για την 100η επέτειο από την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας το 2021 και τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Πεκίνο το 2022.
Οι ΗΠΑ ανοικτές σε διάλογο με το Ιράν
Ο Biden θα επικεντρωθεί στην έναρξη διαπραγματεύσεων με το Ιράν. Υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί στην ικανότητα των ΗΠΑ να ξανα-ενταχθεί έτσι απλά στο Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), αλλά είναι πιθανό να υπάρξει μια συμφωνία που θα προβλέπει αναστολή από την πλευρά των ΗΠΑ ορισμένων οικονομικών κυρώσεων στον πετρελαϊκό κλάδου του Ιράν με αντάλλαγμα τη μείωση των πυρηνικών δραστηριοτήτων του.
Η επέκταση της περιφερειακής δραστηριότητας του Ιράν τα τελευταία χρόνια -περιλαμβανομένων των επιθέσεων με πυραύλους και drones κατά της Σαουδικής Αραβίας- πιθανότατα θα αναγκάσουν την πραγματοποίηση ευρύτερων διαπραγματεύσεων πέραν του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν σε ό,τι αφορά τη διάδοχη συμφωνία της JCPOA. Αλλά οι διαπραγματεύσεις αυτές θα διαρκέσουν πολύ πέραν του 2021, εάν πραγματοποιηθούν.
Το κλίμα στο επίκεντρο των σχεδίων ανάκαμψης από την Covid-19
Οι εθνικές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, περιλαμβανομένων των εταιρειών που παράγουν ενέργεια και των μεγάλων καταναλωτών ενέργειας, θα ξεκινήσουν μια σημαντική ώθηση το 2021 για την εδραίωση επιτεύξιμων μεσοπρόθεσμων στόχων για τις εκπομπές ρύπων και θα τροποποιήσουν τις επιχειρηματικές στρατηγικές τους για να τους πετύχουν.
Η αυξημένη λογοδοσία και ο κίνδυνος σε συνδυασμό με την πίεση από τα εταιρικά συμβούλια θα επιταχύνουν αυτές τις πρωτοβουλίες το 2021. Οι περισσότερες κυβερνήσεις θα καταστήσουν επίσης τα «πράσινα» project πυλώνα των μετά-Covid 19 προγραμμάτων οικονομικής τόνωσης, και οι επενδυτές θα συνεχίσουν να επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στον περιορισμό του άνθρακα στις επενδύσεις τους, καθώς συνεχίζει να εκτείνεται ο εξονυχιστικός έλεγχος στις βιομηχανίες που παράγουν πολλούς ρύπους.
Περιφερειακές τάσεις
Ανάκαμψη δυο ταχυτήτων στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη θα υπάρξει μια οικονομική ανάκαμψη «δύο ταχυτήτων». Ενώ οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης θα ανακτήσουν το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών απωλειών του 2020 σε όρους ΑΕΠ, ανεργίας, παραγωγής, κατανάλωσης και επενδύσεων, οι περισσότεροι από αυτούς τους δείκτες οικονομικής δραστηριότητας θα παραμείνουν κάτω των προ-πανδημίας επιπέδων στη Νότια Ευρώπη.
Οι κυβερνήσεις της Βόρειας Ευρώπης θα άρουν προοδευτικά τα μέτρα τόνωσης προκειμένου να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, ενώ οι κυβερνήσεις στο Νότο θα διατηρήσουν, ή μπορεί και να αυξήσουν, τις επεκτατικές πολιτικές τους με τίμημα τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και την αύξηση του χρέους τους. Ως αποτέλεσμα, ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος (περιλαμβανομένης μιας κρατικής κρίσης χρέους και μιας τραπεζικής κρίσης) θα παραμείνει υψηλός στο Νότο, ενώ θα μειωθεί στο Βορρά.
Η οικονομική ανάκαμψη στο Βορρά και τα μέτρα τόνωσης στο Νότο θα κρατήσουν σε ανεκτά όρια τις κοινωνικές αναταραχές και στις δυο περιοχές, αν και οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες στο Νότο κρατούν την πόρτα ανοικτή στο αντισυστημικό αίσθημα και τις αντισυστημικές δράσεις. Αυτή η απόκλιση Βορρά-Νότου στις οικονομικές επιδόσεις, καθιστά επίσης δυσκολότερο τα μέλη της ευρωζώνης να καταλήξουν σε συναίνεση σε μέτρα για την αύξηση του διαμοιρασμού του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού ρίσκου στη νομισματική ένωση.
Η δυναμική της Νότιας Σινικής Θάλασσας
Η Κίνα θα συνεχίσει να ενισχύει σιωπηρά την στρατιωτική της θέση στη Νότια Σινική Θάλασσα –η οποία είναι ήδη ηγετική- στο πλαίσιο της ευρύτερης περιφερειακής θαλάσσιας στρατηγικής της, και θα βασιστεί επίσης σε οικονομικούς «μοχλούς». Οι ΗΠΑ επίσης θα συνεχίσουν να προωθούν αντίβαρα στην περιφερειακή άνοδο της Κίνας, ενισχύοντας τις θέσεις άλλων διεκδικητών της Νότιας Σινικής Θάλασσας με οικονομική επιρροή, στήριξη σε διεθνείς θεσμούς, κυρώσεις κατά κινεζικών οντοτήτων, και μεταφορά ή πώληση αμυντικού εξοπλισμού.
Τόσο οι Φιλιππίνες όσο και το Βιετνάμ θα στραφούν όλο και περισσότερο προς τις ΗΠΑ για συνεργασία, λόγω της εσωτερικής πολιτικής τους κατάστασης, αλλά λόγω της οικονομικής ζημιάς της Covid-19 που παραμένει μεγάλη, θα χρειαστεί να αποφύγουν να διακινδυνεύσουν τους οικονομικούς δεσμούς τους με την Κίνα.
Το οικονομικό στοίχημα της Τουρκίας
Η Τουρκία θα προσπαθήσει να ενστερνιστεί μια πιο ορθόδοξη νομισματική πολιτική, ώστε να μπορέσει να σταθεροποιήσει τη χρηματοοικονομική της κατάσταση το επόμενο έτος, για να μπορέσει να προστατευθεί η Τουρκία από τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις της τολμηρής εξωτερικής πολιτικής της.
Με «οδηγό» τις ισχυρές επιτακτικές ανάγκες της εθνικής ασφάλειας που επηρεάζουν πολύ την εγχώρια βάση στήριξης του κυβερνώντος Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης, η Τουρκία θα συνεχίσει να είναι εξαιρετικά δραστήρια στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Εγγύς Ανατολή.
Οι επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας σε αυτούς τους χώρους θα επιδεινώσουν τις αντιπαλότητές της με αραβικές χώρες που έχουν επιρροή, όπως είναι η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία. Αλλά όσο η Τουρκία δεν υφίσταται σημαντικές οικονομικές κυρώσεις από εταίρους, όπως είναι οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση για τις ενέργειές της, η Άγκυρα δεν θα σταματήσει να παρεμβαίνει στις διαμάχες της Μέσης Ανατολής για να ενισχύσει την θέση της στην περιοχή.
Αρχίσει η οικονομική ανάκαμψη στην Ινδία
Η οικονομία της Ινδίας θα αρχίσει να ανακάμπτει το 2020 και θα μπορούσε να εμφανίσει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης παγκοσμίως, αλλά ίσως να μην επανέλθει πλήρως στα προ πανδημίας επίπεδα. Η ινδική οικονομία ήταν από αυτές που επλήγησαν περισσότερο από την Covid-19 το 2020, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να αναμένει συρρίκνωση άνω του 10% φέτος, πτώση που είναι απίθανο να αντιστραφεί πλήρως το 2021. Θα είναι σχετικά εύκολο για την Ινδία να πετύχει ένα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης σε ετήσια βάση λόγω του βάθους της ύφεσης του 2020. Αλλά για να γίνει πιο βιώσιμη η ανάπτυξη της Ινδίας, ο πρωθυπουργός Narendra Modi θα χρειαστεί περισσότερες διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτή η διαδικασία θα παραμείνει αργή το 2021, και δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στο επιθετικό χρονοδιάγραμμα που οραματίζεται ο Modi. Εν τω μεταξύ, η Ινδία θα είναι επιφροτισμένη με μια περίπλοκη διαδικασία εμβολιασμού δεδομένου του τεράστιου πληθυσμού της, των σημαντικών διαφορών πολιτικής μεταξύ των κρατιδίων και της εθνικής κυβέρνησης, καθώς και του μεγάλου αγροτικού και φτωχού πληθυσμού της, με αποτέλεσμα η πλήρης οικονομική ανάκαμψη της χώρας να παραπέμπεται για το 2022.
Τα οικονομικά προβλήματα της Αργεντινής παραμένουν
Η οικονομία της Αργεντινής θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες το 2021, καθώς η χώρα θα έχει να αντιμετωπίσει και την πανδημία της Covid-19 αλλά και διαρθρωτικά ζητήματα όπως ο υψηλός πληθωρισμός, η χαμηλή παραγωγικότητα, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο πέσο της Αργεντινής, καθώς και οι ισχυρές επιφυλάξεις των ντόπιων και ξένων επενδυτών για την ικανότητα της κυβέρνησης να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας και τα επίπεδα του εθνικού χρέους.
Οι ντόπιες και ξένες επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Αργεντινή θα πρέπει να περιμένουν παρεμβατικές πολιτικές από το κράτος, παρατεταμένους νομισματικούς ελέγχους και ένα αδύναμο κράτος δικαίου, που θα βλάψουν την εμπιστοσύνη στην οικονομία και θα υπονομεύσουν την ανάπτυξη.
Μετάφραση-Επιμέλεια: Άννα Φαλτάϊτς
19 Δεκεμβρίου 2020