22ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ. «Η αδυναμία της νοήμονος ζωής είναι η αυτοκαταστροφή»: Οι (πιθανοί) πολιτισμοί του Γαλαξία μας-και η μοίρα τους.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις στο θέμα που υπήρξαν τον τελευταίο καιρό προήλθε από ερευνητές στις ΗΠΑ- και αποτέλεσε μια πολύ ισχυρή αμφισβήτηση σε πολλές «παγιωμένες« αντιλήψεις ως προς το θέμα της ύπαρξης ή όχι εξωγήινων πολιτισμών, καθώς, με βάση στατιστικά στοιχεία και μοντέλα, κατέληγε σε μια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα, «ενημερώνοντας» την Εξίσωση του Ντρέηκ, ορίζοντας μια συγκεκριμένη «ζώνη» στον Γαλαξία όπου θεωρείται πως «ανθίζουν» πολιτισμοί, αλλά και μια χρονική περίοδο που εκτιμάται πως αποτέλεσε το «ζενίθ» του φαινομένου του γαλαξιακού πολιτισμού. Επίσης, εισάγει τον παράγοντα της αυτοκαταστροφής ως βασική παράμετρο της όλης εξίσωσης, εξηγώντας με αυτόν τον τρόπο τη «Μεγάλη Σιωπή».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ένας εκ των βασικών συντελεστών της έρευνας είναι ο Τζόναθαν Τζιάνγκ, Group Supervisor/ Principal Scientist στο Jet Propulsion Laboratory της NASA (JPL- California Institute of Technology). Ο κ. Τζιάνγκ ανέλυσε περαιτέρω στη HuffPost Greece την έρευνα, μας μίλησε για τα κριτήριά της και παρέθεσε μια σειρά ενδιαφερόντων συμπερασμάτων, τα οποία ξεφεύγουν από τα όρια των αρχαίων ή νέων εξωγήινων πολιτισμών και έχουν να κάνουν με πολύ απτές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα.
Τζόναθαν Τζιάνγκ: Εξετάζοντας τις έρευνες σε αυτόν τον τομέα, θεωρούμε ότι υπάρχει ένα χάσμα γνώσης στην κατανόηση της νοημοσύνης στον γαλαξία- ειδικά το ότι έχουμε ένα μόνο δείγμα είναι πρόβλημα, όπως και η Υπόθεση του Φέρμι κλπ. Η Εξίσωση του Ντρέηκ αποτελεί έμπνευση, μα δεν λαμβάνει υπόψιν πολλά ζητήματα: Τον χρόνο, τον χώρο, το εξελισσόμενο σύμπαν. Είναι μια σχετικά απλή έκφραση για να αξιολογήσουμε την εμφάνιση νοήμονος ζωής. Στη δική μας εφαρμογή προσομοίωσης σε υπολογιστή, αν και έχουμε μόνο ένα δείγμα, τη Γη, έχουμε δεδομένα για εξωπλανήτες, παρατηρήσεις άστρων και δυνατότητες υπολογισμών για να προσομοιώσουμε το σύμπαν μας και τη ζωή μέσα σε αυτό. Για παράδειγμα, έχουμε παρατηρήσεις άστρων ως προς τη συχνότητα εμφάνισης πλανητών σαν τη Γη.
Μέρος της αποστολής της NASA είναι να βρει ζωή αλλού. Αυτό που ξέρουμε είναι πως στον Γαλαξία υπάρχει ζωή μόνο εδώ. Το Παράδοξο του Φέρμι λέει πως, αν υπάρχει ζωή αλλού, και με το πέρασμα του χρόνου- στα δισεκατομμύρια έτη της ηλικίας του σύμπαντος- τότε πού είναι οι εξωγήινοι; Η Εξίσωση του Ντρέικ μας εμπνέει, μα υπάρχουν πολλά άγνωστα, μπορούμε απλά να μαντεύουμε. Ο Καρλ Σέιγκαν έλεγε πως η απάντηση στην Εξίσωση του Ντρέηκ για τον αριθμό των πολιτισμών που υπάρχουν είναι «τουλάχιστον ένας».
Δύο χρόνια περίπου πριν σκεφτόμουν να κάνω μια προσομοίωση, με βάση στατιστικά δεδομένα: Με τα διαθέσιμα δεδομένα, τι μπορούμε να υπολογίσουμε για να έχουμε ένα «educated guess»; Μέχρι που βρήκα μια μαθήτρια λυκείου- είναι η πρώτη συντάκτης του επιστημονικού άρθρου, είναι ένα πανέξυπνο κορίτσι, μια Κινέζα μετανάστρια, την λέω Άλις, το κινεζικό της όνομα είναι Σιάνγκ Τσάι. Είναι πολύ καλή στο «Γκο». Χρειαζόμουν ένα άτομο με μαθηματική στατιστική/ σκέψη και επίσης να ξέρει από κώδικα (προγραμματισμό)...διαβάσαμε πολλά επιστημονικά άρθρα που είχαν γραφτεί προηγουμένως και βρήκαμε ένα χάσμα γνώσης- το ότι κανείς δεν έλαβε υπόψιν τον χώρο, τον χρόνο και την εξέλιξη του σύμπαντος για να τα βάλει όλα μαζί στην ίδια εικόνα για να υπολογίσει τον πιθανό αριθμό πολιτισμών στον γαλαξία. Αυτό ήταν το κίνητρό μας. Στο επιστημονικό μας άρθρο παρουσιάζω πέντε εξισώσεις, από προηγούμενες μελέτες. Οπότε είπαμε ας βάλουμε αυτές τις εξισώσεις μαζί στην προσομοίωση. Η βασική υπόθεση είναι πως για να εμφανιστεί ζωή θεωρούμε ότι χρειάζονται άστρα σαν τον Ήλιο και πλανήτες σαν τη Γη. Με αυτά τα δεδομένα έχουμε περίπου 400 δισ. άστρα στον Γαλαξία (με πιθανώς κατοικήσιμους πλανήτες). Και η κατανομή τους δεν είναι ομοιόμορφη, και το λαμβάνουμε αυτό υπόψιν. Η διάρκεια ζωής των άστρων μπορεί να υπολογιστεί με βάση τη μάζα, λαμβάνουμε υπόψιν όλα αυτά τα στοιχεία. Οπότε ας υπολογίσουμε την πιθανότητα άστρων σαν τον Ήλιο, πλανητών σαν τη Γη, εκεί όπου βρίσκονται.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αναζητώντας εξωγήινη ζωή: Ποιο είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα
Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε, με απλά λόγια, ποια είναι τα κύρια συμπεράσματα της έρευνάς σας;
Στον γαλαξία μας η νοήμων ζωή φαίνεται να είναι συχνότερη περίπου 4 kpcs (4 κιλοπαρσέκ- περίπου 13.000 έτη φωτός) από το κέντρο του γαλαξία και 8 Gyrs (8 δισ. χρόνια) από το Big Bang. H αυτοκαταστροφή έχει μεγάλη επίδραση στον συνολικό αριθμό των γαλαξιακών πολιτισμών- και οι περισσότεροι πολιτισμοί ενδεχομένως να είναι νεαροί. Το βασικό συμπέρασμα είναι πως ΑΝ υπάρχει νοήμων ζωή στον Γαλαξία μας, εκτός από τη δική μας, θα μπορούσε να βρεθεί 4 kpcs από το κέντρο του Γαλαξία, και 8 δισ. χρόνια από το Big Bang.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Πώς θα έπρεπε να διαχειριστούμε μια επαφή με εξωγήινους; Επιστήμονες ρωτούν το κοινό
Ποιοι είναι οι παράγοντες που λαμβάνετε υπόψιν σχετικά με την εξίσωση περί πιθανής ζωής και πολιτισμών στον γαλαξία μας;
Οι τρεις πιο σημαντικές παράμετροι: 1-πιθανότητα αβιογένεσης (προέλευση ζωντανών οργανισμών από μη έμβια ύλη), 2-χρόνος εξέλιξης, 3-πιθανότητα αυτοκαταστροφής.
Η αβιογένεση είναι δύσκολη υπόθεση: Αν οι συνθήκες είναι σωστές, οι θερμοκρασίες είναι σωστές, σαν τη Γη εδώ, μπορεί να εμφανιστεί ζωή; Δεν ξέρουμε, αλλά οι πιθανότητες προφανώς δεν είναι μηδενικές, αλλιώς δεν θα βρισκόμασταν εδώ. Θεωρούμε ότι η πιθανότητα είναι τυχαία, σαν να ρίχνουμε ζάρι. Στην προσομοίωση εξετάσαμε τις πιθανότητες. Αυτό που προκύπτει είναι πως με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες μπορούμε να πούμε ότι από την αρχή του γαλαξία, μετά από 8 δισ. χρόνια, υπάρχει ένα «ζενίθ». Περίπου στα 4 δισ. χρόνια άρχιζαν να εμφανίζονται οι πρώτοι. Προσωπικά εξεπλάγην, και ζήτησα να επανελεγχθεί αυτό. Επίσης να πούμε πως αυτά τα 4 kpcs ισχύουν για τον δικό μας γαλαξία, πχ για την Ανδρομέδα μπορεί να είναι διαφορετικά.
Ως προς τον χρόνο εξέλιξης- το πότε μπορεί να εμφανιστεί η ζωή. Κάναμε και πάλι πολλές τυχαίες προσομοιώσεις, δοκιμάζοντας όλες τις πιθανότητες. Κάτι άλλο σημαντικό που δοκιμάσαμε είναι η πιθανότητα αυτοκαταστροφής. Ανά την ανθρώπινη ιστορία υπήρξαν πολλοί μεγάλοι πόλεμοι- οπότε θεωρούμε ότι η πιθανότητα αυτή δεν είναι 0. Δεν ξέρουμε ποια είναι η πιθανότητα αυτοκαταστροφής, οπότε κάναμε δοκιμές- από 0,0001, σε 0,1, 0,2 κλπ- και ήταν ένας από τους μεγάλους παράγοντες που επηρέασαν τα αποτελέσματά μας. Αργά ή γρήγορα, σε βάθος χρόνου, θα χαθούμε.
Μπορείς να αλλάξεις πολλά πράγματα για να δεις αν μπορείς να απαντήσεις στην υπόθεση του Φέρμι, η οποία είναι πως δεν υπάρχουν εξωγήινοι για να τους βρούμε. Το μόνο που μπορεί να επιβεβαιώσει αυτή την υπόθεση είναι η αυτοκαταστροφή- πως μείναμε μόνο εμείς, που δεν είμαστε στη «ζώνη» των 4 kpcs και των 8 δισ. ετών, όπου η πυκνότητα των πολιτισμών θα ήταν μεγαλύτερη. Ίσως να υπήρξε διαπλανητικός πόλεμος μεταξύ αυτών που βρίσκονταν εκεί, και εμείς να ήμασταν τυχεροί που ήμασταν μακριά!
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
1.004 άστρα από όπου ίσως μπορούν να μας δουν εξωγήινοι
Η εικόνα που περιγράφετε είναι μία «γαλαξιακών νεκροταφείων», γεμάτων νεκρούς πολιτισμούς, τους οποίους διαδέχονται συνεχώς νέοι. Στη θεωρία, αυτό θα σήμαινε πως δεν θα υπήρχαν «εξαιρετικά ανεπτυγμένες πρεσβύτερες φυλές», μα πολιτισμοί σε γενικές γραμμές στο ίδιο επίπεδο. Θεωρείτε πως η συγκεκριμένη οπτική είναι αισιόδοξη ή απαισιόδοξη ως προς τις πιθανότητές μας για μια πρώτη επαφή;
Θα μπορούσαν να υπάρχουν εξαιρετικά προηγμένες πρεσβύτερες φυλές- όλα εξαρτώνται από τους παράγοντες αυτοκαταστροφής. Το υπολογιστικό μας μοντέλο δείχνει απλά πως, αν η πιθανότητα καταστροφής είναι υψηλότερη από μια συγκεκριμένη τιμή, όλη η ζωή παραμένει πολύ νεαρή. Αυτό δεν είναι ούτε αισιόδοξο ούτε απαισιόδοξο. Η νοήμων ζωή μπορεί να είναι νεαρή, μα και πάλι θα υπάρχει. Θα μπορούσε να υπάρχει ακόμα ζωή εκεί έξω που περιμένει να την ανακαλύψουμε. Αν η πιθανότητα αυτοκαταστροφής δεν είναι 0, τότε διαπιστώνουμε ότι οι περισσότεροι πολιτισμοί μπορεί να είναι νεαροί. Επειδή ο τρόπος να δώσουμε απάντηση στην υπόθεση του Φέρμι είναι ένας ρυθμός αυτοκαταστροφής που δεν είναι 0, τότε με το πέρασμα επαρκούς χρόνου, οι παλαιότεροι πολιτισμοί αργά ή γρήγορα θα χάνονται, οπότε θα μένουν μόνο οι νέοι, που δεν έχουν την τεχνολογία για να φτάσουν σε εμάς.
Αν λάβουμε υπόψιν το ενδεχόμενο αυτοκαταστροφής, το συμπέρασμά μας είναι πως η πλειονότητα των νοημόνων πολιτισμών είναι είτε νεότεροι από τον δικό μας είτε περίπου της ίδιας ηλικίας. Θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλοί, αλλά χωρίς προηγμένες τεχνολογίες.
Λαμβάνοντας υπόψιν την πιθανότητα αυτοκαταστροφής, αυξάνεται όσο περνάει ο χρόνος. Αν κάνεις προσομοίωση για 1.000 έτη, επιζούν όλοι, επειδή η πιθανότητα καταστροφής είναι μικρή. Ωστόσο σε ένα δισ. χρόνια όλοι έχουν χαθεί. Είναι σαν ρίχνεις ζάρια- κάποια στιγμή θα φέρεις αυτό το αποτέλεσμα. Από μαθηματικής άποψης, αυτό ισχύει. Δεν λάβαμε υπόψιν επίσης άλλα ενδεχόμενα, όπως πχ πτώση αστεροειδούς- εξετάζουμε την αυτοκαταστροφή. Ωστόσο λάβαμε υπόψιν το σουπερνόβα. Οι προσομοιώσεις μας δείχνουν ότι το σουπερνόβα επηρεάζει κάποια αποτελέσματα, μα δεν είναι από τους μεγάλους παράγοντες. Αν ληφθεί υπόψιν ο παράγοντας της αυτοκαταστροφής (δεν είναι μηδενικής πιθανότητας), τότε είναι δύσκολο να υπάρχουν πολιτισμοί παλαιότεροι του δικού μας. Θα μπορούσαν βέβαια να υπάρχουν, ακόμα κι έτσι οι πιθανότητες δεν είναι μηδενικές για πρεσβύτερους πολιτισμούς (αν και χαμηλές).
Πρέπει να σημειωθεί πως η μεγαλύτερη υπόθεση που έχουμε εμείς στην έρευνά μας είναι πως, αν οι θερμοκρασίες είναι σωστές και έχουμε πλανήτες σαν τη Γη, εμφανίζεται ζωή, αν εμφανίζεται ζωή, γίνεται νοήμων. Πολλοί μπορεί να το επικρίνουν αυτό, αλλά το ένα και μοναδικό παράδειγμα που έχουμε το υποστηρίζει αυτό! Αυτό είναι βέβαια υποκειμενικό.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Είμαστε μόνοι στο σύμπαν; Έρευνα υποδεικνύει ποιοι πλανήτες είναι πιο πιθανόν να φιλοξενούν εξωγήινη ζωή
PR3T3ND3R VIA GETTY IMAGES
Περιγράφετε μια ζώνη, 13.000 έτη φωτός από το κέντρο του γαλαξία, που φαίνεται να είναι πιο «κατάλληλη» για πολιτισμούς. Εμείς είμαστε πιο μακριά. Υπάρχει κάποιος λόγος που τα άστρα σαν τον Ήλιο μας εμφανίζονται πιο συχνά εντός αυτής της εν δυνάμει «πολιτισμένης» ζώνης;
Ένα από τα συμπεράσματα των αποτελεσμάτων μας είναι πως η νοήμων ζωή κορυφώνεται γύρω στα 4 kpcs. Για να καταλήξουμε σε αυτό το συμπέρασμα, το μοντέλο μας χρησιμοποίησε ένα μοντέλο χημικής εξέλιξης για την ιστορία του σχηματισμού των άστρων, την αρχική κατανομή αερίων στον σχηματισμό του Γαλαξία και τη «συνταγή» σχηματισμού άστρων στον νόμο Schmidt-Kennicutt. Ένας λόγος μπορεί να είναι πως ο εσώτερος γαλαξίας είναι η πιο αστρογόνα περιοχή. Περισσότερα άστρα σημαίνει περισσότερες πιθανότητες για άστρα σαν τον ήλιο.
Στα 4 kpcs η πυκνότητα των άστρων δεν είναι ούτε τόσο υψηλή ούτε τόσο χαμηλή. Αν είσαι πολύ κοντά στο κέντρο του Γαλαξία, η πυκνότητα είναι υψηλή, έχεις σουπερνόβα, ακτινοβολία- οι πλανήτες δεν είναι κατοικήσιμοι. Αν είσαι πολύ μακριά, οι πιθανότητες είναι πιο χαμηλές- αλλά έχουμε το παράδειγμα του δικού μας Ηλιακού Συστήματος, που είναι μακριά: Ακόμα και με χαμηλές πιθανότητες, η ζωή εμφανίζεται, είμαστε εδώ! Έναν χρόνο πριν, όταν είδα τα αποτελέσματα για τα 4 kpcs σκέφτηκα πως ήλπιζα να φέρουμε αποτελέσματα που θα έδειχναν ότι η θέση του Ηλιακού μας Συστήματος ήταν τέλεια. Αλλά ελέγξαμε τα δεδομένα και τη βιβλιογραφία, τρέξαμε τα μοντέλα ξανά. Εν τέλει σκέφτηκα πως τελικά πρέπει να είναι τα 4 kpcs- όχι σαν εμάς. Είναι πολύ ενδιαφέρον: Έχει βρεθεί ζωή, σε μια ζώνη χαμηλής πιθανότητας- και η απόδειξη είμαστε εμείς. Οπότε τι μπορεί να συμβαίνει στις ζώνες υψηλής πιθανότητας;
Θα μπορούσε κάποιος να πει πως το να λέμε ότι η νοήμων ζωή (ή απλά η ζωή γενικότερα) είναι καταδικασμένη να αυτοκαταστρέφεται φαίνεται κάπως ανθρωποκεντρικό, ή, έστω, γεωκεντρικό. Επίσης, το να προβλέπουμε πως, σχεδόν αναπόφευκτα θα αυτοκαταστραφούμε, φαίνεται κάπως απαισιόδοξο (αν μη τι άλλο, είμαστε ακόμα εδώ). Θα μπορούσατε να κάνετε ένα σχόλιο επ’αυτού;
Αν και ορίσαμε μια παράμετρο για αυτοκαταστροφή στο γαλαξιακό μου μοντέλο, παραδεχόμαστε πως κανείς δεν μπορεί να πει πόσο υψηλή είναι η τιμή του. Δεν μπορούμε να πούμε ότι αναπόφευκτα θα αυτοκαταστραφούμε, μα, εν τω μεταξύ, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα αυτοκαταστροφής. Ένα υπολογιστικό μοντέλο μπορεί να παρουσιάσει τα διάφορα σενάρια. Για αυτό και εισάγαμε αυτή την παράμετρο της αυτοκαταστροφής στο μοντέλο μου και δοκιμάσαμε όλες τις διαφορετικές τιμές.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Το παράδοξο του Fermi, η εξίσωση Drake και οι εξωγήινοι
Από επιστημονικής άποψης, υπάρχει περίπτωση να «έζησαν και πέθαναν» άλλοι πολιτισμοί στο δικό μας Ηλιακό Σύστημα; Ο Άρης θεωρείται ένας «πλέον νεκρός» μα προηγουμένως «εν δυνάμει ζωντανός» πλανήτης στο μακρινό παρελθόν, και η Αφροδίτη θεωρείται ότι ήταν πολύ πιο φιλόξενη/ κατοικήσιμη πολύ παλιά. Θα μπορούσαν να υπάρχουν ίχνη που να υποστηρίζουν τη «Σιλουριανή Υπόθεση», ή αυτές οι θεωρίες περί «αρχαίων αστροναυτών» διαψεύδονται κατηγορηματικά από τη σύγχρονη επιστήμη;
Όχι, δεν το νομίζω. Το Ηλιακό Σύστημά μας είναι σχετικά νεαρό. Εάν υπήρχαν πολιτισμοί που είχαν εξελιχθεί ποτέ σε τεχνολογικές κοινωνίες, θα έπρεπε να υπάρχουν ίχνη που θα μπορούσαμε να βρούμε τώρα. Αν είχαν υπάρξει στη Γη εξελιγμένοι πολιτισμοί σαν εμάς, θα φαινόταν στο «fossil record» (το «ιστορικό αρχείο» των απολιθωμάτων).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Silurian Hypothesis: Ένα ερώτημα για το μέλλον του πολιτισμού μας με βάση το παρελθόν του κόσμου μας
Πώς θα μπορούσε η έρευνά σας, ως εργαλείο, να συμβάλει στις μελλοντικές έρευνες ως προς την πιθανότητα ανακάλυψης εξωγήινων πολιτισμών;
Η έρευνά μας μπορεί να είναι χρήσιμη για μελλοντικές έρευνες για εξωγήινη νοημοσύνη- για παράδειγμα παρέχοντας εκτιμήσεις για το SETI (search for extraterrestrial intelligence), ώστε να εστιάσει στην περιοχή σε ακτίνα 4 kpcs από το κέντρο. Έχουμε ένα σημείο για να αρχίσουμε.
Βασικά ένα από τα μεγάλα συμπεράσματα στο πρώτο προσχέδιο του επιστημονικού άρθρου- εν τέλει αποφάσισα να μην το βάλω επειδή ένα επιστημονικό άρθρο δεν έχει να κάνει με την πολιτική- ήταν το εξής: Η αυτοκαταστροφή είναι ο «φονιάς». Αν δεις τη Γη, οι άνθρωποι προσπαθούν να μισούν ο ένας τον άλλον, έχεις διαφορετικές απόψεις, χώρες εναντίον χωρών, ακόμα και μεταξύ γειτόνων. Οπότε είμαστε εχθροί και αλληλοσκοτωνόμαστε- έχουμε κούρσες εξοπλισμών. Κάθε χρόνο βλέπεις παρελάσεις, στρατιώτες με όπλα σε πλατείες, και ο κόσμος νιώθει τόσο περήφανος. Αυτό με μπέρδευε πάντα- γιατί να νιώθουν οι άνθρωποι περήφανοι για αυτό; Αλλά έτσι είναι η ανθρωπότητα. Οπότε η αδυναμία της ανθρωπότητας, της νοήμονος ζωής, είναι η αυτοκαταστροφή, το ότι (οι άνθρωποι) προσπαθούν να αλληλοσκοτώνονται. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους της υπόθεσης του Φέρμι. Σε όλη την ιστορία υπήρξαν μεγάλοι πόλεμοι. Επίσης, υπάρχει η κλιματική αλλαγή- οι αρνητές θεωρούν ότι η πιθανότητα για κλιμάκωση σε βαθμό που θα καταστρέψει την ανθρωπότητα είναι πολύ χαμηλή, μπορεί πχ να είναι 5%. Αλλά ακόμα και αν η πιθανότητα είναι χαμηλή, αυτό δείχνει κάτι. Ας πούμε ότι πηγαίνεις σε ένα αεροδρόμιο και αγοράζεις εισιτήριο για μια πτήση. Αν σου πουν ότι το αεροπλάνο αυτό έχει 1% πιθανότητα να συντριβεί, φοβάσαι. Η πιθανότητα η κλιματική αλλαγή να εξοντώσει την ανθρώπινη φυλή δεν είναι μηδενική. Στο μέλλον ίσως υπάρξει άλλη μια εποχή των παγετώνων, ίσως να πέσει αστεροειδής. Οπότε το καλύτερο για να επιβιώσει ένας πολιτισμός- και όταν μιλάμε για επιβίωση δεν λέμε 200-300 χρόνια, μα εκατομμύρια ίσως δισεκατομμύρια χρόνια στο μέλλον- είναι να αγαπά τον εαυτό του, όχι να τον μισεί. Πρέπει να ενωθεί πραγματικά για τον κοινό στόχο της επιβίωσης, όχι της αυτοκαταστροφής- είμαστε παγιδευμένοι σε έναν μικρό βράχο με περιορισμένους πόρους. Αν δεν αυτοκαταστραφούμε, σε βάθος χρόνου εν τέλει θα επεκταθούμε, θα ταξιδέψουμε στα άστρα. Από τον Ισαάκ Νεύτωνα ως τώρα έχουν περάσει μόνο μερικές εκατοντάδες χρόνια. Ήδη είδαμε την τεχνολογία να προχωρά τόσο γρήγορα. Αν μπορέσουμε να επιβιώσουμε μερικές εκατοντάδες χρόνια ακόμα πιθανότατα θα μπορέσουμε να ταξιδέψουμε στα άστρα- μα πρέπει πρώτα να επιβιώσουμε.
Νομίζω πως έχουμε βρει την απάντηση στην υπόθεση του Φέρμι- αυτή είναι. Υπάρχει σιωπή επειδή πολλοί πολιτισμοί δεν το κατάλαβαν αυτό και εν τέλει αυτοκαταστράφηκαν. Αυτό είναι ένα μάθημα για εμάς: Πρέπει να προσέχουμε, να μην αυτοκαταστραφούμε.
Σπούδασε Δημοσιογραφία και ΜΜΕ στο ΑΠΘ και είναι κάτοχος MA (Newspaper Journalism) από το Nottingham Trent University. Έχει εργαστεί στο Kathimerini.gr, στο Naftemporiki.gr, στην εφημερίδα «Μακεδονία», στην ΕΡΤ3, στο Future Events News Service (Λονδίνο), καθώς και ως εξωτερικός συνεργάτης σε διάφορα περιοδικά.
20/2/2021