Γιατί ο Σοϊλού σηκώνει την κόντρα με τις ΗΠΑ.
Γιατί ο Σοϊλού σηκώνει την κόντρα με τις ΗΠΑ.
Η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν επιδεικτικά λακωνική: "Αθεμελίωτοι και ανεύθυνοι ισχυρισμοί περί αμερικανικής ευθύνης σε γεγονότα στην Τουρκία είναι ασυμβίβαστοι με τη θέση της Τουρκίας ως συμμάχου στο ΝΑΤΟ και στρατηγικού εταίρου των ΗΠΑ". Το επίθετο "ασυμβίβαστοι" έχει προφανώς βαρύτερη σημασία από το "αθεμελίωτοι".
Πρόκειται βέβαια για την απάντηση της αμερικανικής διπλωματίας στα όσα είπε ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, κατονομάζοντας για πρώτη φορά ρητά (όσο και αν οι σχετικοί υπαινιγμοί ήταν συχνοί από πλευράς της κυβέρνησης Ερντογάν όλα αυτά τα χρόνια) την Ουάσιγκτον ως αναμεμιγμένη στο αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 στην Τουρκία.
Περισσότερο και από τον ίδιο τον ισχυρισμό έχει ενδιαφέρον ο εκφραστής του. Και αυτό διότι ο Σοϊλού αποτελεί έναν πόλο εξουσίας σχετικά ανεξάρτητο από τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος προσωποποιεί τη σύμφυση εθνικιστών και ισλαμιστών και φέρεται ως πιθανός πρωταγωνιστής της "επόμενης μέρας" στη γείτονα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Σοϊλού έσπευσε πέρσι να υποβάλει την παραίτησή του λόγω της χαοτικής έναρξης του λοκντάουν κατά του κορονοϊού, οι αντιδράσεις από διαφορετικά σημεία της χώρας ήταν τέτοιες που ο Ταγίπ Ερντογάν υποχρεώθηκε να μην την κάνει αποδεκτή.
Και είναι πολύ πιο χαρακτηριστικό ότι ενώ η σύγκρουση του Σοϊλού με τον προεδρικό γαμπρό και μέχρι πρότινος υπουργό Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ και τον κύκλο του αποτελούσε κοινό μυστικό στην Άγκυρα, ο μεν υπουργός Εσωτερικών χαίρει άκρας πολιτικής υγείας, ενώ ο δεύτερος αγνοείται κατά κυριολεξίαν, καθώς δεν έχει πραγματοποιήσει δημόσιες εμφανίσεις εδώ και πολύ καιρό. Στην φάση πάντως που οι δύο άνδρες μονομαχούσαν παρασκηνιακά, ο μεν Σοϊλού αναδεικνυόταν, με ποσοστό 19% ως "ο καταλληλότερος" για να συνεχίσει την πολιτική κληρονομιά του Ερντογάν, σύμφωνα με έρευνα της Metropoll, ενώ ο Αλμπαϊράκ περιοριζόταν στο 13%.
Υπενθυμίζεται ότι ο Σοϊλού, που το ελληνικό ακροατήριο έχει σποραδικά γνωρίσει ως φορέα εμπρηστικών δηλώσεων για τις διμερείς σχέσεις, βρέθηκε στο κυβερνών κόμμα "εκ μετεγγραφής".
Ήδη το 1995, σε ηλικία μόλις 25 ετών, ο Σοϊλού είχε αναδειχθεί ο νεότερος νομάρχης στα χρονικά της Τουρκίας, ως στέλεχος τότε του εκλιπόντος πια συντηρητικού Κόμματος του Ορθού Δρόμου, που ίδρυσε ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ. Η εποχή εκείνη σημαδεύτηκε από την κλιμάκωση της ένοπλης αντιπαράθεσης με τους Κούρδους αυτονομιστές του ΡΚΚ (πρωτοστατούντος του "βαθέος κράτους") και την υιοθέτηση από την κυβέρνηση της Τανσού Τσιλέρ ενός ιδιαίτερα εθνικιστικού στίγματος με θρησκευτικές εκδηλώσεις. Ο σημερινός υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας βρέθηκε για ένα διάστημα στην πολιτική "έρημο", εμφανιζόταν ιδιαίτερα επικριτικός έναντι του Ερντογάν και ανέβηκε στο "βαγόνι" του ΑΚΡ μόλις το 2012. Εξελέγη βουλευτής το 2015 και ανέλαβε το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στην κυβέρνηση του Αχμέτ Νταβούτογλου. Η ανάρρηση του συνέπεσε με την μεγάλη στροφή πού συμπύκνωσε η ρήξη του Ερντογάν με τον άλλοτε σύμμαχο του Φετουλάχ Γκιουλέν και η επιλογή, που υλοποιήθηκε μετά την απώλεια της αυτοδυναμίας στις πρώτες εκλογές του 2015, για αναθέρμανση της ένοπλης αντιπαράθεσης με το ΡΚΚ, εγκατάλειψη του διαλόγου με το κουρδικό στοιχείο και σύμπραξη με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης.
Ο ανασχηματισμός που ακολούθησε το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 έφερε τον Σοϊλού στη θέση του υπουργού Εσωτερικών, δηλαδή του κύριου πρωταγωνιστή των μαζικών εκκαθαρίσεων στον δημόσιο τομέα με την κατηγορία στη συνεργασίας με το δίκτυο του Γκιουλέν, που είχε πλέον χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση.
Συμβαίνει, βέβαια, αυτές τις ημέρες ο Σοϊλού να κατηγορείται από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ως ενεργούμενο του Γκιουλέν. Συμβαίνει επίσης να έχει επωμισθεί το βάρος της κατασταλτικής αντιμετώπισης των φοιτητικών διαδηλώσεων που έχει προκαλέσει ο διορισμός με προεδρική απόφαση ενός στελέχους του κυβερνώντος κόμματος ως πρύτανη του ονομαστού Πανεπιστημίου του Βοσπόρου. Μάλιστα ο Σοϊλού δεν δίστασε να κάνει λόγο για "LGBT έκφυλους", κερδίζοντας και επ' αυτού τις επικρίσεις των ΗΠΑ.
Ποιός επιλέγει ποιόν; Η Ουάσιγκτον τον Σοϊλού ως στόχο ή το αντίστροφο; Ανεβάζει ο φιλόδοξος υπουργός Εξωτερικών τις μετοχές του αναλαμβάνοντας να δώσει ισχυρότερη φωνή στο πλειοψηφικό αντιδυτικό ρεύμα της τουρκικής κοινωνίας (και αποσείοντας ταυτόχρονα τις καταγγελίες που γεννά η πολιτική του) ή στοχοποιείται προληπτικά ως απείθαρχος φορέας μιας επικίνδυνης "τουρκο-ισλαμικής σύνθεσης"; Το βέβαιο είναι ότι στο τοπίο της δύσκολης επαναβεβαίωσης της αμερικανο-τουρκικής "στρατηγικής σχέσης" μετά την εκλογή Μπάιντεν τα επιθετικά ανοίγματα της διαπραγματευτικής παρτίδας δεν αποκλείονται καθόλου.
Του Κώστα Ράπτη
5/2/2021