Το ΑΠΕΧΘΕΣ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟ νεοελληνικό κράτος ... Ετήσιες “Κρίσεις”, Ένοπλες Δυνάμεις.
Θέατρο παραλόγου σε ένα σύστημα άρρωστο βαριά.
Το δημοσίευμα του “defence-point.gr” για τις κρίσεις των ανωτάτων αξιωματικών προκάλεσε συζητήσεις. Αυτό που μας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση, ήταν το ότι ένα μέρος της κριτικής που ασκήθηκε ήταν επί το δυσμενέστερο! Δηλαδή, κατηγορήθηκε ότι παρά τον επικριτικό χαρακτήρα του, η πραγματικότητα είναι πολύ χειρότερη! Κυκλοφορούν ήδη φήμες περί επιθυμίας “εκκαθαριστικών επιχειρήσεων” που θα συμπεριλάβουν ακόμα και άκρως επιχειρησιακούς ανώτατους αξιωματικούς, με κομβικό ρόλο στην αντιμετώπιση της Τουρκίας πολύ πρόσφατα…
Τα κομματικά “διαπιστευτήρια” όπως είναι γνωστό είναι πανταχού παρόντα σε αυτές τις διαδικασίες. Στο παρελθόν, η προσπάθεια επιβολής των επιθυμιών της πολιτικής ηγεσίας επί της στρατιωτικής είχε οδηγήσει στην παραίτηση του αρχηγού ΓΕΣ αντιστράτηγου Ζιαζιά και παλιότερα του αρχηγού ΓΕΝ αντιναύρχου Θεοδωρουλάκη. Είναι προφανές, όμως, ότι οι ελάχιστες παραιτήσεις για λόγους δεοντολογίας, δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα είχε εμφανιστεί μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις.
Το πιο ανησυχητικό είναι ότι το “σύστημα” δείχνει να έχει αποδεχθεί τις πολιτικές παρεμβάσεις σαν “φυσιολογική” κατάσταση και προσαρμόζεται. Οπότε, όποιοι “γραφικοί” επιμένουν να έχουν ως κριτήριο την ανάγκη οι καλύτεροι και ικανότεροι να προχωρούν και να αποτελούν την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, πρέπει να “προσεύχονται” στη Θεά Τύχη ώστε να περάσει από την κρισάρα και κάποιος άριστος κι όχι μόνο οι υποτακτικοί.
Πηγή του κακού είναι ο κομματισμός στις Ένοπλες Δυνάμεις. Δεν είναι κακό κάθε αξιωματικός να έχει τις πολιτικές προτιμήσεις του. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν το κριτήριο για τις προαγωγές στα ηγετικά κλιμάκια είναι η αφοσίωση στο κόμμα κι όχι η επιτελική και επιχειρησιακή ικανότητα.
Αξιωματικοί που φεύγουν από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων και θεωρούν ότι αδικήθηκαν, επικαλούμενοι –πραγματικά ή προσχηματικά– κομματικές αποφάσεις, διοχετεύουν την ενεργητικότητά τους στο πως θα πάρουν τη “ρεβάνς” από τους πραγματικούς ή υποτιθέμενους διώκτες τους. Για τον σκοπό αυτό αλλά για να έχουν ένα ενδιαφέρον στη ζωή τους, οργανώνονται σε κομματικούς “πυρήνες αποστράτων”.
Θεωρητικά, η δουλειά τους είναι να βοηθήσουν με τις γνώσεις και την εμπειρία τους τη διαμόρφωση των επόμενων “εθνοσωτήριων” πολιτικών για την άμυνα. Όμως, ο πολιτικός αντίπαλος τα κάνει όλα λάθος. Στην καινούργια τους απασχόληση μεταφέρουν και την επιθυμία εκδίκησης. Στόχος η “αναβάθμιση” του προσωπικού σε συλλογικό: οι αντίπαλοι να “διαφημιστούν” σαν η επιτομή του κακού για τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Περιμένουν, λοιπόν, τις ετήσιες κρίσεις με το δάχτυλο στη “σκανδάλη”, εκμεταλλευόμενοι τη δυνατότητα να επηρεάσουν τις αποφάσεις της κυβέρνησης για να ξεκαθαρίσουν λογαριασμούς από το παρελθόν… Πόσοι άριστοι αξιωματικοί “φαγώθηκαν” με τέτοια κριτήρια; Πόσοι πλήρωσαν την όποια πολιτική τους τοποθέτηση, αν και η προσήλωση στο καθήκον δεν άφησε ποτέ τα πολιτικά να επηρεάσουν το υπηρεσιακό έργο τους;
Πρέπει να έχει εξαιρετικά υψηλό ηθικό ανάστημα και αυτοσεβασμό ένας ανώτατος αξιωματικός εν αποστρατεία, ώστε να θεωρεί υπέρτατο καθήκον τη διαφύλαξη του κύρους αυτού που εκπροσωπούσε. Να μην αντέχει ψυχολογικά να προδώσει τον όρκο που είχε δώσει όταν τέθηκε στην υπηρεσία της πατρίδας.
Τέτοια κοσμήματα στην οικογένεια των Ενόπλων Δυνάμεων υπάρχουν και είναι μάλιστα αρκετοί αξιωματικοί. Όμως, δεν χρειάζεται φιλοσοφία για να κατανοήσει κανείς ότι όσο ο προσωπικός αυτοσεβασμός και αυτοπεριορισμός παραμένει για πολλούς σε ανεπάρκεια, το φαινόμενο δεν θα καταπολεμηθεί.
Από τον αυτοσεβασμό στην τήρηση του νόμου
Αυτά είναι όμως θεωρία. Οι απόψεις που διατυπώθηκαν στο “defence-point.gr” ήταν πολλές και εξειδικευμένες. Το ζήτημα ουσίας που ετέθη είναι αυτή καθαυτή η τήρηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου. Είναι δυνατόν η καταπάτηση των νόμων (σ.σ. αρκούντως μακροσκελείς) να γίνεται απροκάλυπτα και να μην “ανοίγει μύτη”; Και μάλιστα στο ανώτατο επίπεδο. Οι αναφορές κατάφεραν να σοκάρουν ακόμα κι εμάς…
Ανώτατος αξιωματικός οδηγείται στην αποστρατεία στις επόμενες κρίσεις, επειδή προέκυψε σοβαρή σύγκρουση με την πολιτική ηγεσία. Ωστόσο, διαφωνεί με την προσχηματική αιτιολόγηση της απόφασης από όσους τον έκριναν. Προσφεύγει στη Δικαιοσύνη και έναν χρόνο μετά δικαιώνεται. Τι έγινε; Το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) συνήλθε με συγκεκριμένη σύνθεση και αδιαφορώντας για την δικαστική απόφαση, επικύρωσε εκ νέου την αποστρατεία.
Πώς είναι δυνατόν το Συμβούλιο Αρχηγών να αδιαφορεί για τη δικαστική απόφαση; Αυτό μοιάζει με την προαναφερθείσα “συστημική” πεποίθηση ότι έτσι γίνονται οι κρίσεις. Κατά βάση αποτελούν επιθυμίες της πολιτικής ηγεσίας, στις οποίες προσαρμόζονται-υποτάσσονται τα Γενικά Επιτελεία.
Από τις καταγγελίες που περιήλθαν σε γνώση μας όμως, εγείρεται ζήτημα και με τους ίδιους τους κρίνοντες! Μπορεί επί παραδείγματι να χρησιμοποιηθεί ένα “9άρι” στη διάρκεια της θητείας του κρινόμενου για να θεμελιωθεί η αποστράτευσή του!
Κι αν η μειωμένη βαθμολογία είναι και αυτή αποτέλεσμα της ίδιας παθογένειας; Υπάρχει και το ερώτημα για ποιον λόγο αυτό το “9άρι” δεν είχε καθορίσει το αποτέλεσμα σε προηγούμενες κρίσεις του ιδίου προσώπου, αλλά αίφνης έγινε “όπλο” στα χέρια όσων επιδιώκουν τώρα την αποστρατεία τους;
Το πιο σκανδαλώδες είναι άλλο. Είναι δυνατόν ο κρίνων που χρησιμοποιεί ως αιτιολογία αποστρατείας το “9άρι”, να έχει ο ίδιος ανελιχθεί στην ηγεσία του Κλάδου, έχοντας περισσότερες δυσμενείς βαθμολογίες στον δικό του φάκελο; Δυστυχώς είναι. Εάν άνοιγε αυτό και μόνο το θέμα, θα αποτελούσε συντριπτικό αποδεικτικό στοιχείο για τη συνολική παθογένεια που περιγράφουμε. Και κάτι τελευταίο. Από πότε οι Ένοπλες Δυνάμεις γέμισαν “άριστους” που παίρνουν “10άρια” στις αξιολογήσεις;
Αυτός δεν είναι ο τρόπος απαξίωσης κάθε είδους ορθολογικής βαθμολόγησης-αξιολόγησης; Διότι σε τελική ανάλυση, λάθη δεν κάνει μόνο όποιος αποφεύγει να βάζει τα χέρια του “στη φωτιά”. Αν “κρύβεσαι” προσεκτικά σε όλη σου την καριέρα, ώστε να μην εκτίθεσαι σε ρίσκα, αντί για κριτήριο προαγωγής θα έπρεπε να είναι κριτήριο ανεπάρκειας και αιτιολογία αποστρατείας.
Αυτό σημαίνει ότι η αιτιολόγηση της κρίσης-αξιολόγησης πρέπει να είναι αυστηρή. Παλιά, στην Πολεμική Αεροπορία, έφτανε απλά να έχεις χάσει ιπτάμενο όταν ήσουν π.χ. μοίραρχος σε πολεμική μοίρα για να θεωρηθεί ότι η καριέρα σου θα είχε συγκεκριμένη “οροφή”. Και ορισμένα άλλα. Συν τω χρόνω, αυτά όλα ξεθώριασαν, επικράτησε το “έλα μωρέ καλό παιδί είναι” και φτάσαμε στο άλλο άκρο.
Δεν ισχύει μόνο για την Πολεμική Αεροπορία αυτό. Ισχύει σ’ όλους τους Κλάδους. Διότι η παθογένεια της ανεκτικότητας που ξεκίνησε αρχικά από ενδεχομένως λογικές αμφισβητήσεις, κατέληξε να χρησιμοποιείται από το απεχθές κομματικοποιημένο νεοελληνικό κράτος αλλιώς.
Με το πρόσχημα του εκδημοκρατισμού (πραγματικό ζητούμενο) κατάφερε να αλώσει ηθικά όλες τις διαδικασίες και να καταστήσει ισχυρότερο παράγοντα και από την κρίση της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας το “κομματόσκυλο”-ρουφιάνο που ψιθύριζε στο αυτί για την πολιτική άποψη του κρινόμενου αξιωματικού.
Είναι λογικό να υπάρχει προβληματισμός για το αν είναι σωστό να καταδικάσεις έναν εξαίρετο αξιωματικό διότι του έτυχε μια “στραβή” σε κάποια θέση πραγματικής ευθύνης που κατείχε. Εξ ου και η εισήγηση για διαδικασίες και κώδικες που θα καθοδηγούν την αυστηρή τεκμηρίωση της ευθύνης για την “κακιά στιγμή”, ώστε να μην θεωρείται εκ προοιμίου καταδικαστική για την υπηρεσιακή εξέλιξη.
Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματική κατάσταση στις Ένοπλες Δυνάμεις, παρότι και μόνο η ευθεία τουρκική απειλή θα έπρεπε να τις έχει οδηγήσει προ πολλού σε μία ωριμότητα όσον αφορά την αξιολόγηση των στελεχών τους. Η ίδια απειλή όφειλε να έχει καταστήσει εξαιρετικά προσεκτικό και το πολιτικό σύστημα αναφορικά με την παθογένεια του κομματισμού στο στράτευμα. Έχει, όμως, κανείς το θάρρος να “σπάσει αυγά“;
Όλα τα ανωτέρω θα μπορούσε κανείς να τα μεταφέρει αυτούσια, βάζοντας όπου “Ένοπλες Δυνάμεις” το “Σώματα Ασφαλείας“. Και όχι μόνο. Άρα το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά των Ενόπλων Δυνάμεων. Το καρκίνωμα βρίσκεται ριζωμένο στο κράτος, αλλά και στα μυαλά μας που επιτρέπουμε στο πολιτικό σύστημα να συμπεριφέρεται κατά τον τρόπο που συμπεριφέρεται.
Και επειδή καλή είναι η κριτική, ας προτείνουμε και μια λύση. Όλες οι θέσεις ανώτατων αξιωματικών (από τον βαθμό του ταξιάρχου) να “προκηρύσσονται”, με την έννοια να είναι καθορισμένα τα κριτήρια (προσόντα και τις δεξιότητες) που πρέπει να ικανοποιεί αυτός που θα την καταλάβει. Οι λεπτομέρειες ενός τέτοιου συστήματος θα βρεθούν. Ας ξεκινήσουμε, όμως, από την αρχή, που είναι η συνειδητοποίηση του προβλήματος.
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
28/2/2021
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Θα συνεχίσουν να ανέχονται τέτοιες παρεμβάσεις;
Η ώρα για τις κρίσεις της ανώτατης ιεραρχίας των Ενόπλων Δυνάμεων έφθασε. Από τη στιγμή που εκρίθησαν οι αρχηγοί των Κλάδων και άπαντες παρέμειναν στη θέση τους, έρχεται η ώρα για τόσους ακολουθούν. Πρόκειται για κρίσιμες αποφάσεις που θα κρίνουν την αποτελεσματικότητα της διοίκησης των Ενόπλων Δυνάμεων, τόσο στο επιχειρησιακό όσο και στο επίπεδο της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων για όλα τα θέματα που απασχολούν ένα Επιτελείο.
Πριν από περίπου έναν μήνα και με αφορμή τις αποφάσεις για τους αρχηγούς, προέβημεν στην πρώτη παρέμβαση για το συγκεκριμένο ζήτημα, με ένα δημοσίευμα που είχε τίτλο “Κρίσεις Ανωτάτων: Θα τολμήσουν Μέγαρο Μαξίμου, ΥΠΕΘΑ & Αρχηγοί να… ‘ξηλώσουν’ όλα όσα πρέπει;“. Έναν μήνα μετά αναγκαζόμαστε να επανέλθουμε, καθώς οι ανησυχίες που μας οδήγησαν στην πρώτη τοποθέτηση για το θέμα, αντί να “διασκεδαστούν”, επιδεινώθηκαν.
Ας το επαναλάβουμε από την αρχή: Για μια κυβέρνηση που επικαλείται -ορθότατα- την ανάγκη προώθησης της “αριστείας”, θα έπρεπε να είναι ζήτημα τιμής να προχωρήσει σε κρίσεις που θα έχουν ως απαράβατο όρο την επαγγελματική επάρκεια όσων θα καταλάβουν τις ανώτατες θέσεις της ιεραρχίας και όχι κάθε λογής αλλότρια “διαπιστευτήρια”.
Οι πολύχρωμοι κομματάρχες που επί δεκαετίες ταλαιπώρησαν τη χώρα, αναλόγως των κυβερνήσεων που εναλλάσσονταν, ας πάνε επιτέλους στην άκρη. Ας κάνει η χώρα ένα αποφασιστικό εκσυγχρονιστικό βήμα και μάλιστα στον πιο κρίσιμο τομέα για την επιβίωσή της, δοθέντων των συνθηκών ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή και την πανδημία που έχει “τσακίσει” την οικονομία διεθνώς, όχι μόνο την ήδη ταλαιπωρημένη ελληνική.
Ας δοθεί από τον Κυριάκο Μητσοτάκη διαταγή -διότι περί αυτού πρόκειται, αυτή είναι η ανάγκη- για τα κριτήρια που θα πρέπει να πληρούνται. Κι ας επιτηρήσει το Μέγαρο Μαξίμου τη διαδικασία. Δεν τρέφουμε αυταπάτες για το ότι ένας πολιτικός δεν μπορεί παρά να ακούσει στο πλαίσιο του γραφείου του το γνωστό “αυτός/ή είναι δικός/ή μας“. Το ζήτημα είναι να γίνει επιτέλους ένα πρώτο βήμα αποστασιοποίησης από το κακό μας παρελθόν.
Προβαίνουμε σε αυτές τις επισημάνσεις διότι οι πρώτες καταγγελίες έχουν αρχίσει σωρηδόν να φθάνουν… Αφορούν πολύ συγκεκριμένα “κυκλώματα”, πολιτικά και εσωτερικά στους Κλάδους, υπό τη διεύθυνση αποστράτων που για διάφορους λόγους έχουν τη δυνατότητα να ασκούν ακόμα επιρροή. Παρεμβαίνουν λοιπόν με στόχο όχι απλά να προωθήσουν φίλα προσκείμενους αξιωματικούς, αλλά για να διασφαλίσουν τον “έλεγχο” π.χ. τομέων που αφορούν τις προμήθειες.
Ποια είναι λοιπόν η κατάσταση που διαμορφώνεται εξαιτίας της αρρωστημένης νοοτροπίας που ανέχεται διαχρονικά η εκάστοτε πολιτική ηγεσία, είτε σκοπίμως είτε διά της αδιαφορίας και αποφυγής παρέμβασης; Δεν είναι διόλου κολακευτική. Αυτό ποσώς μας ενδιαφέρει. Ο καθένας διαθέτει τον αυτοσεβασμό του. Είναι όμως δυνητικά προάγγελος εξαιρετικά δυσάρεστων εξελίξεων για τη χώρα. Όπως ισχύει παντού…
Άνθρωποι με πάνω από 30-35 χρόνια στις Ένοπλες Δυνάμεις, με χιλιάδες ώρες πτήσης και αερομαχίες στην “πλάτη” τους, άλλοι βουτηγμένοι στην λάσπη του Έβρου να ξημεροβραδιάζονται στη μονάδα και αν χάνουν τον ύπνο τους είτε διότι κάτι διακρίνεται “απέναντι” ή διότι κάτι δεν πάει καλά στην “από δω” πλευρά, άλλοι θαλασσοδαρμένοι στο Αιγαίο, στην επιφάνεια ή υποβρύχια…
Και όχι μόνο! Άνθρωποι που έδωσαν σανίδα σωτηρίας στο μεταναστευτικό, στις πλημμύρες, στις φωτιές, στις διασώσεις και και και… στο τέλος της καριέρας τους, στο απόγειο της επαγγελματικής τους ωριμότητας να κρίνονται με άθλια κριτήρια από πρόσωπα άσχετα με το θέμα, φορείς των αρρωστημένων κομματικών πεποιθήσεων που υποτίθεται η “αριστεία” επιδιώκει αν καταπολεμήσει.
Σαν να θέλουν οι ίδιοι να διοικήσουν τις Ένοπλες Δυνάμεις χωρίς να τις έχουν υπηρετήσει με τον τρόπο που το έπραξαν οι κρινόμενοι. Οι καταγγελίες είναι πολλές και εξόχως συγκεκριμένες και δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Η δε “επιδημία” καταγγελιών της ιστορικής περιόδου που διερχόμαστε, συνιστούν -πάλι δυνητικά- μια ακόμα θανάσιμη παγίδα για την κυβέρνηση Μητσοτάκη, που δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα.
Γνωρίζουν άραγε ότι “πέφτουν” τηλέφωνα σε κομματικά αρεστούς (σ.σ. πολλοί έχουν διακριθεί βέβαια για διαχρονική πολιτική… ευελιξία και προσαρμοστικότητα) και φτάνουν σε σημείο να τους ρωτήσουν που θέλουν να πάνε! Όχι ποιος είναι κατάλληλος για ποια θέση, με βάση τα προσόντα του και την εμπειρία του! Ο… ορισμός της “αριστείας”!
Χωρίς να είναι η μοναδική προέλευση των καταγγελιών, σχεδόν τείνει να … “βουίξει ο τόπος” για τον τέταρτο όροφο της Μεσογείων, χωρίς όμως να αφορά τον υπουργό. Οι συζητήσεις κάνουν λόγο και για ιδιότυπα εξωθεσμικά “συμβούλια κρίσεων” σε καφετέρια ξενοδοχείου του κέντρου της πρωτεύουσας. Ας μην αδικούν τους εαυτούς τους στην κυβέρνηση και ας βάλουν εγκαίρως ένα τέλος. Είναι κρίμα.