Ο πρόεδρος του Μεξικό θέλει να συγκρουστεί με την Ουάσινγκτον.Η διοίκηση του Μπάιντεν δεν μπορεί να παραβλέψει τον νότιο γείτονά της.

Ο πρόεδρος του Μεξικό, Andrés Manuel López Obrador, σε συνέντευξη Τύπου στην Πόλη του Μεξικό, τον Ιούνιο του 2019. Francisco Canedo / Xinhua / Redux

 Ο πρόεδρος του Μεξικό θέλει να συγκρουστεί με την Ουάσινγκτον.
Η διοίκηση του Μπάιντεν δεν μπορεί να παραβλέψει τον νότιο γείτονά της.
 
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ορίσει την Κούβα και την Βενεζουέλα ως χώρες που την ανησυχούν και έχει κάνει δημόσιες δηλώσεις που επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στην Κεντρική Αμερική και σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου. Αλλά το Μεξικό παραμένει ένα επικίνδυνο τυφλό σημείο.
  
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, έχει ορκιστεί ότι θα επιστρέψει στην διπλωματική ομαλότητα αντί για την προσωπική τρέλα, στην πολυμέρεια αντί για την μονομέρεια, και σε μια εξωτερική πολιτική που διεξάγεται μέσω θεσμοθετημένων καναλιών αντί μέσω του Twitter. Οι περισσότερες ξένες κυβερνήσεις χαιρέτησαν την αλλαγή με ανακούφιση -αλλά τα χειροκροτήματα δεν ήταν ομόφωνα. Ορισμένες χώρες επωφελήθηκαν από την έλλειψη δέσμευσης ή ελέγχου που είχαν υπό τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Το Μεξικό, ειδικότερα, φαίνεται έτοιμο να δεχτεί την ατζέντα του Μπάιντεν όχι με ανοιχτές αγκάλες, αλλά με υψωμένη γροθιά. 

Ανεξάρτητα από τον πολιτικό ρεαλισμό ή τον πραγματικό φόβο, ο πρόεδρος του Μεξικό, Αντρέ Μανουέλ Λόπεζ Ομπραντόρ, καλλιέργησε στενούς δεσμούς με τον Τραμπ και συμφώνησε με τις απαιτήσεις των ΗΠΑ να επαναδιαπραγματευθούν την Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών της Βόρειας Αμερικής (North American Free Trade Agreement, NAFTA) και να ελέγξουν τη μετανάστευση. Σε αντάλλαγμα, ο Τραμπ έκανε τα στραβά μάτια στην ανάδυση ενός αυταρχικού λαϊκιστικού καθεστώτος που άρχισε να αγνοεί πολλές από τις δεσμεύσεις τις οποίες είχε αναλάβει ως εταίρος της Βόρειας Αμερικής.

Τώρα, ο López Obrador δεν κρύβει την επιθυμία του να προκαλέσει τον Μπάιντεν. Αρνήθηκε να συγχαρεί τον εκλεγμένο πρόεδρο στην αρχή και έστειλε ένα καθυστερημένο και παγωμένο συγχαρητήριο σημείωμα που είχε μεγάλη αντίθεση με την εντυπωσιακή επιστολή που έγραψε στον Τραμπ το 2016. Πέρασε έναν νόμο που επιβάλλει περιορισμούς στους ξένους πράκτορες που επιχειρούν στο Μεξικό, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από την CIA, την Υπηρεσία Επιβολής κατά των Ναρκωτικών (Drug Enforcement Administration, DEA) και το FBI. Οπισθοδρόμησε στην ενεργειακή μεταρρύθμιση -κάτι που ο προκάτοχός του εφάρμοσε προκειμένου να ενθαρρύνει τις ξένες επενδύσεις- προοιωνίζοντας την επιστροφή σε μια ενεργειακή πολιτική που κυριαρχείται από κρατικά μονοπώλια. Και πρότεινε να τερματιστεί η Πρωτοβουλία Mérida για την διμερή ασφάλεια. Σε περίπτωση που αυτά τα μέτρα δεν έστειλαν αρκετά άμεσα μηνύματα, ο πρόεδρος του Μεξικό επιπλέον προσέφερε πολιτικό άσυλο στον Τζούλιαν Ασάνζ, αρνήθηκε να καταδικάσει την βία που εξαπέλυσαν οι υποστηρικτές του Τραμπ στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, κατέκρινε το Facebook και το Twitter για «λογοκρισία» του Τραμπ και κάλεσε τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, να επισκεφθεί το Μεξικό. Είναι σαφές ότι ο López Obrador προετοιμάζει το σκηνικό για μια αντιπαράθεση με τη νέα διοίκηση του Λευκού Οίκου.

Η αναταραχή στην διμερή σχέση με το Μεξικό δεν φαίνεται να έφτασε στο ραντάρ της ομάδας του Μπάιντεν ή στον κατάλογο των προτεραιοτήτων της. Αλλά μια επιστροφή στην σχέση ΗΠΑ-Μεξικού όπως ήταν πριν από τη NAFTA, όταν επικρατούσε η σύγκρουση και η απόσταση έναντι της συνεργασίας, θα μπορούσε να πάει πίσω πολλούς από τους στόχους που η κυβέρνηση Μπάιντεν θεωρεί ζωτικούς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζονται τη μεξικανική συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, της εμπορικής πολιτικής και της καταπολέμησης της πανδημίας του κορωνοϊού. Ούτε μπορούν να αντέξουν ένα Μεξικό που ολισθαίνει προς τα πίσω σχετικά με την δημοκρατία, που αρνείται να δει την κλιματική αλλαγή ως υπαρξιακή απειλή ή που δεν ελέγχει μια πανδημία η οποία δεν σέβεται σύνορα. Ο πρόεδρος του Μεξικό επιδιώκει έναν καυγά, και η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να περιμένει ώστε οι κίνδυνοι να γίνουν βεβαιότητες που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον περιορισμό της πανδημίας και την ανάκαμψη από την διαταραχή που αυτή προκάλεσε.

ΜΙΑ ΑΝΙΕΡΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Η κυβέρνηση Τραμπ αγνόησε τα περισσότερα ζητήματα της Λατινικής Αμερικής, άσκησε σκληρότητα στην Κούβα και την Βενεζουέλα, και είχε εμμονή με τη μετανάστευση και τα σύνορα με το Μεξικό. Κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας και καθ' όλη την διάρκεια της θητείας του, ο Τραμπ χρησιμοποίησε το Μεξικό ως «πολιτική piñata» σε μια προσπάθεια να ερεθίσει την εκλογική του βάση: οι Μεξικανοί ήταν «βιαστές» και «εγκληματίες», οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πολιορκημένες από καραβάνια παράνομων μεταναστών, και η NAFTA ήταν μια κακή συμφωνία που έπρεπε να επαναδιαπραγματευτεί προκειμένου να τύχουν υπεράσπισης τα αμερικανικά συμφέροντα. Αυτά τα επαναλαμβανόμενα θέματα μεταφράστηκαν σε πολιτικές -όπως η κατασκευή ενός τείχους σε τμήματα των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού- που έβαλαν το Μεξικό στην άμυνα λόγω της ασυμμετρίας στην σχέση.

Ο López Obrador επέλεξε να αντιμετωπίσει την απουσία προβλεψιμότητας του Trump ακολουθώντας μια υπολογισμένη πολιτική κατευνασμού. Ως υποψήφιος για την προεδρία το 2018, ο López Obrador είχε εκφράσει έντονη κριτική για τις αντι-μεξικανικές και αντι-μεταναστευτικές θέσεις του Trump -δημοσίευσε ακόμη και ένα βιβλίο με τίτλο Oye, Trump (Εεε, Τραμπ). Αλλά όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο López Obrador ανέστρεψε τις θέσεις του και σφυρηλάτησε μια ρεαλιστική συμμαχία με τον άνθρωπο που κάποτε είχε κακολογήσει. Όταν ο Τραμπ κλιμάκωσε την ρητορική του κατά της μετανάστευσης και απείλησε να επιβάλει δασμούς στις εξαγωγές του Μεξικό, ο López Obrador άρχισε να καταστέλλει τους Κεντροαμερικανούς [μετανάστες] που είχε αρχικά καλωσορίσει και στους οποίους είχε υποσχεθεί ασφαλή διέλευση.

Ο Τραμπ είχε δηλώσει συχνά ότι το Μεξικό θα καταλήξει να πληρώσει για το τείχος των συνόρων: στην πραγματικότητα, το Μεξικό έγινε το τείχος. Η κυβέρνησή του αντιμετώπισε τους μετανάστες με τρόπο που οι πολιτικοί της συχνά είχαν αποκηρύξει, αναπτύσσοντας τη νεοσυσταθείσα και στρατιωτικοποιημένη Εθνική Φρουρά για να τους κυνηγούν και να τους απελαύνουν.

Ο López Obrador σφυρηλάτησε ένα modus vivendi με τον Trump στο οποίο το Μεξικό αποδέχθηκε κάθε απαίτηση, έκανε πολλές παραχωρήσεις και υιοθέτησε πολιτικές μετανάστευσης που κάποτε θεωρούσε απαράδεκτες. Η κυβέρνηση του Μεξικό επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλουν μονομερώς την λεγόμενη πολιτική «Παραμείνετε στο Μεξικό», επίσης γνωστή ως Πρωτόκολλα Προστασίας των Μεταναστών (Migrant Protection Protocols), όπου οι μετανάστες που υποβάλλουν αιτήσεις ασύλου στις Ηνωμένες Πολιτείες απελαύνονταν πίσω από τα σύνορα για να περιμένουν επ' αόριστον, παρόλο που το Μεξικό ήταν ανίκανο να παρέχει ασφάλεια για τον δικό του πληθυσμό, πόσω μάλλον στους μετανάστες, εν μέσω αυξανόμενης εγκληματικότητας και βίας.

Μέρος της συγκατάνευσης του López Obrador πήρε τη μορφή της σιωπής. Μια ανθρωπιστική κρίση ξεκίνησε στην παραμεθόρια περιοχή του Μεξικού, αλλά ο πρόεδρος της χώρας συνέχισε να συμφωνεί με τις πολιτικές που την δημιούργησαν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν πολιτικές οικογενειακού διαχωρισμού και περιόρισαν τα παιδιά σε κλουβιά, αλλά ο πρόεδρος του Μεξικού δεν είπε τίποτα. Οι μεταναστευτικές Αρχές των ΗΠΑ πραγματοποίησαν επιδρομές και απέλασαν αυθαίρετα Μεξικανούς, χωρίς να προκαλέσουν σχόλια από τον πρόεδρο. Και τα αντι-μεξικάνικα αισθήματα κορυφώθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, με αποκορύφωμα τα εγκλήματα μίσους, όπως η σφαγή στο Ελ Πάσο το 2019. Ωστόσο, ο Λόπεζ Ομπραντόρ κοίταζε από την άλλη μεριά.

Το έκανε σε αντάλλαγμα για το γεγονός ότι ο Τραμπ έκλεινε τα μάτια στην δημοκρατική ύφεση στο Μεξικό. Στο τιμόνι αυτού που ο López Obrador αποκαλεί «Τέταρτη Μεταμόρφωση» της χώρας, ο πρόεδρος έχει διαλύσει τους ελέγχους και τις ισορροπίες (checks and balances) και αποδυνάμωσε τους ανεξάρτητους θεσμούς της χώρας. Επιτίθεται τακτικά στα μέσα ενημέρωσης και στην κοινωνία των πολιτών και έχει αναλάβει διακριτικό έλεγχο επί του προϋπολογισμού. Ορισμένες από τις πολιτικές του έχουν ενισχύσει την στρατιωτικοποίηση της δημόσιας ασφάλειας. Συνολικά, ο πρόεδρος του Μεξικού φαίνεται να προτίθεται να ωθήσει την χώρα του σε μια εποχή κυρίαρχης κομματικής διακυβέρνησης.

Επειδή το Μεξικό δεν έχει μια συνεκτική αντιπολίτευση, το όνειρο του López Obrador για κεντρικό έλεγχο φαίνεται να πλησιάζει. Ο πρόεδρος κακοδιαχειρίστηκε την κρίση της COVID-19, η οποία προκάλεσε καταστροφική οικονομική ύφεση, αλλά η δημοτικότητά του παραμένει αναμφισβήτητη. Έχει ακόμη δηλώσει ότι η πανδημία le cayó como anillo al dedo, κάτι που μεταφράζεται χαλαρά ως «έπεσε σαν το μάννα εξ ουρανού», επειδή η κατάσταση έκτακτης ανάγκης τού επέτρεψε να λάβει εξαιρετικά αντιδημοκρατικά μέτρα για τα οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αντίσταση σε πιο φυσιολογικές εποχές.

Ο Trump και ο López Obrador μοιράστηκαν κάποιες προφανείς συγγένειες. Αμφότεροι έτειναν να δυσφημίζουν τα μέσα ενημέρωσης, να προσβάλλουν τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, να χαρακτηρίζουν την κριτική ως «fake news», να αποφεύγουν τις μάσκες, και να ελαχιστοποιούν την απειλή από την COVID-19. Ο Μεξικανός ηγέτης χαιρέτισε τον Αμερικανό ομόλογό του ως αληθινό ηγέτη, τον συνέκρινε με τον Αβραάμ Λίνκολν και μάλιστα ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον, εν μέσω της πανδημίας, για να υποστηρίξει την προεδρική προσπάθεια επανεκλογής του Τραμπ και να επαινέσει τον σεβασμό του [Τραμπ] για την κυριαρχία του Μεξικό. Η σχέση ήταν τόσο φιλική που όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες συνέλαβαν τον στρατηγό Salvador Cienfuegos -πρώην υπουργό Άμυνας του Μεξικό- με την κατηγορίες για ναρκωτικά, ο Λόπεζ Ομπραντόρ έπεισε την Ουάσινγκτον να επιστρέψει τον στρατηγό στο Μεξικό. Η DEA είχε περάσει πέντε χρόνια συγκεντρώνοντας αποδεικτικά στοιχεία εναντίον του Cienfuegos, αλλά ο γενικός εισαγγελέας του Trump ζήτησε από την εισαγγελία να αποσύρει την υπόθεσή της. Η κυβέρνηση του Μεξικό γιόρτασε την επιστροφή του στρατηγού ως θρίαμβο των στενών δεσμών μεταξύ φίλων.

Αυτή η ρητορική έχει σταματήσει με την αλλαγή στην διοίκηση των ΗΠΑ. Ο Πρόεδρος του Μεξικό που τόσο πρόσφατα τόνιζε την φιλία φαίνεται τώρα έτοιμος να ενδυθεί την εθνική σημαία και να υπερασπιστεί την τιμή της χώρας του, την οποία θεωρεί ότι απειλείται. Οι λόγοι πίσω από αυτήν την απότομη αλλαγή είναι τόσο προσωπικοί όσο και πολιτικοί. Ο López Obrador δεν φοβάται τον Μπάιντεν όπως φοβόταν τον Τραμπ. Και έτσι ένας πολιτικά υπολογισμένος λόγος περί εθνικής κυριαρχίας και αντι-αμερικανισμού είναι και πάλι πιο χρήσιμος παρά έχει κόστος. Με αυτόν, ο López Obrador μπορεί να συσπειρώσει την βάση του πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές τον Ιούλιο του 2021, όταν θα διακυβεύονται 15 κυβερνεία και ο έλεγχος του Κογκρέσου. Μπορεί να μετατρέψει τον Μπάιντεν σε μια συγκάλυψη και έναν περισπασμό για την βαθιά οικονομική ύφεση του Μεξικού και τις καταστροφές της COVID-19.

Αλλά πέρα από τις πολιτικές επιταγές που καθοδηγούν την απόκλιση του López Obrador από τον Biden, διακυβεύεται κάτι βαθύτερο. Το εθνικιστικό, κλειστό και λιγότερο παγκοσμιοποιημένο όραμα του López Obrador για το Μεξικό έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα του ελεύθερου εμπορίου. Στα καλύτερά της, η NAFTA ενίσχυσε την πολιτική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη στο Μεξικό, βοηθώντας την ανοσοποίηση της χώρας ενάντια σε παλινδρομήσεις πολιτικής και σε μια σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η συμφωνία επιδίωξε να αναγνωρίσει και να προωθήσει την ολοκλήρωση -έναν στόχο από τον οποίο ο López Obrador έχει οπισθοδρομήσει, πιέζοντας αντ' αυτού για την επιστροφή σε ένα εσωστρεφές μοντέλο που θυμίζει την δεκαετία του 1970. Η αμφιλεγόμενη στροφή του López Obrador απειλεί να εκτροχιάσει πολλά από αυτά που έχουν επιτευχθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες και η Ουάσιγκτον θα πρέπει να προσέξει.

ΔΙΑΛΕΓΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΜΑΧΗ

Πριν από δύο χρόνια, ο López Obrador υπέγραψε μια εκ νέου διαπραγματευμένη έκδοση της NAFTA, γνωστή ως συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικό-Καναδά (USMCA). Ωστόσο, πολλές από τις πολιτικές του Προέδρου του Μεξικό έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις της Συνθήκης και τον ευρύτερο στόχο της εμπλοκής με τον κόσμο. Η Πόλη του Μεξικό επρόκειτο να κατασκευάσει ένα διεθνές αεροδρόμιο που θα λειτουργούσε ως κόμβος της Λατινικής Αμερικής, αλλά ο López Obrador σταμάτησε το έργο. Προσπάθησε να διασφαλίσει ότι τα κρατικά μονοπώλια μπορούν να συνεχίσουν να κυριαρχούν στον ενεργειακό τομέα με την αναθεώρηση συμβάσεων φυσικού αερίου με ξένους επενδυτές και τον περιορισμό του ελέγχου από ανεξάρτητους ρυθμιστές ενέργειας, μεταξύ άλλων μέτρων. Ως αποτέλεσμα, το Μεξικό έχει γίνει λιγότερο ελκυστικό για τους επενδυτές στις αναδυόμενες αγορές. Η οικονομική ανάπτυξη της χώρας επιβραδύνθηκε, ακόμη και πριν από την πανδημία. Τώρα, το ΑΕΠ της προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 9% το 2021, καθώς χιλιάδες επιχειρήσεις κλείνουν και εκατομμύρια θέσεις εργασίας εξαφανίζονται.

Ο López Obrador μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει ότι θα αντιμετωπίσει κριτική από τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Μπάιντεν για το εμπόριο και για άλλα θέματα. Ο Μεξικανός πρόεδρος σίγουρα θα προτιμούσε να μην αντιμετωπίσει έλεγχο για το ιστορικό του στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ελευθερία της έκφρασης, πόσω μάλλον για την αποτυχία του να συμμορφωθεί με τα εργασιακά πρότυπα που ορίζονται από την USMCA ή τις ρήτρες ελεύθερου εμπορίου για την ενέργεια. Εάν και όταν η κυβέρνηση του Μπάιντεν αποφασίσει να ασκήσει πίεση στο Μεξικό για τέτοια θέματα, ο Λόπεζ Ομπραντόρ θα καταγγείλει την «ιμπεριαλιστική παρέμβαση» και θα εκτρέψει την προσοχή στον καυγά του με τον Αμερικανό πρόεδρο.

Στην πραγματικότητα, έχει προκύψει πρόβλημα στις σχέσεις ασφάλειας και εμπορίου των ΗΠΑ με το Μεξικό για αρκετό καιρό. Ο López Obrador υποσχέθηκε στην κυβέρνηση Trump ότι το Μεξικό θα ερευνήσει τον Cienfuegos κατά την επιστροφή του στο Μεξικό, αλλά στην συνέχεια παραβίασε αυτήν την υπόσχεση και μάλιστα κυκλοφόρησε εμπιστευτικά αρχεία σχετικά με την υπόθεση που είχε παράσχει η DEA. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης έστειλε μια έντονη επιστολή καταδίκης. Τρία απερχόμενα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Τραμπ υιοθέτησαν τον ίδιο άσχημο τόνο σε μια επιστολή που καταδίκαζε το Μεξικό για την υπονόμευση των εμπορικών δεσμεύσεων στον τομέα της ενέργειας. Σε απάντηση, ο López Obrador επέμεινε ότι το Μεξικό έχει το κυρίαρχο δικαίωμα να καθορίζει τις εσωτερικές πολιτικές του, παρά τις υποχρεώσεις του βάσει της USMCA. Ο τόνος του δεν ήταν συνεργατικός ή συναινετικός αλλά φιλοπόλεμος.

Η διαμάχη του Μεξικό με τις υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ και την DEA προκαλεί προβλήματα συνεργασίας στους κρίσιμους τομείς της ασφάλειας και της διακίνησης ναρκωτικών. Ο μεξικανικός στρατός έχει ενεργήσει με ολοένα μεγαλύτερη αυτονομία και ολοένα και λιγότερο πολιτικό έλεγχο ή λογοδοσία. Αυτός ο ενισχυμένος μεξικανός στρατός αντιστέκεται στην συνεργασία με τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ, ίσως επειδή έχει δεσμούς με καρτέλ ναρκωτικών και επιδιώκει να προστατεύσει τους υψηλούς αξιωματούχους του από την δικαιοσύνη. Ο νέος νόμος περί ξένων πρακτόρων στο Μεξικό περιορίζει περαιτέρω την ικανότητα των Αμερικανών πρακτόρων επιβολής του νόμου να επιχειρούν και να μοιράζονται πληροφορίες. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ουάσιγκτον βλέπει όλο και περισσότερο το Μεξικό ως έναν αναξιόπιστο εταίρο σε μια σειρά σημαντικών τομέων.

ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ

Η ατζέντα του Μπάιντεν στην Λατινική Αμερική φαίνεται να ξεκινά με τη μετανάστευση. Έχει ήδη ανακοινώσει ένα σχέδιο οικονομικής βοήθειας και ασφάλειας που έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει τις βασικές αιτίες που οδηγούν τους ανθρώπους να φεύγουν βόρεια. Οι άλλες προτεραιότητές του περιλαμβάνουν την ανοικοδόμηση γεφυρών με την Κούβα και την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στην Βενεζουέλα, καθώς επιδιώκει να προωθήσει την δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην περιοχή ενώ θα καταπολεμά την διαφθορά. Το Μεξικό δεν φαίνεται να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα.

Ωστόσο, πολλά από τα φιλόδοξα σχέδια του Μπάιντεν, ιδίως όσον αφορά τη μετανάστευση, θα απαιτήσουν εκτεταμένη συνεργασία με το Μεξικό σε μια στιγμή που ένας κακός άνεμος φαίνεται να φυσάει μεταξύ των δύο χωρών. Η νέα διοίκηση μπορεί να βρεθεί στην δυσάρεστη θέση να ζητήσει την βοήθεια του Μεξικό για να σταματήσει την ροή των καραβανιών της Κεντρικής Αμερικής, ακόμη και ενώ θα συγκρούεται με τον López Obrador για την δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά πρότυπα, και την κλιματική αλλαγή. Εάν ο Μπάιντεν αποφασίσει να ανταλλάξει την συνεργασία για τη μετανάστευση με την σιωπή σε άλλα ενοχλητικά ζητήματα, θα επαναλάβει το σενάριο του Τραμπ και θα επιτρέψει στα προβλήματα να κακοφορμίσουν.

Πολλές τέτοιες δυσκολίες έχουν γίνει οξύτερες τον τελευταίο χρόνο. Το Μεξικό έχει ένα από τα παγκοσμίως υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από COVID-19. Η πανδημία κλιμακώνεται σε μια χώρα που μοιράζεται πορώδη σύνορα 2.000 μιλίων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και το ίδιο κάνει και η βία: το Μεξικό είχε 35.000 ανθρωποκτονίες το 2020, τον υψηλότερο [αριθμό] που καταγράφηκε στην ιστορία της χώρας. Ο López Obrador απάντησε ενδυναμώνοντας τον στρατό εις βάρος της διμερούς συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας. Τα lockdown έχουν συμπιέσει την οικονομία της χώρας, αλλά η κυβέρνηση αρνήθηκε να εφαρμόσει δημοσιονομικές πολιτικές για να μετριάσει την ζημιά. Και ο López Obrador φαίνεται πιο πρόθυμος να αναστήσει μια οικονομία που βασίζεται στον άνθρακα και το πετρέλαιο παρά να ωθήσει την χώρα να αντιμετωπίσει τις επιταγές της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, η ομάδα του Μπάιντεν φαίνεται να αγνοεί την δημοκρατική οπισθοδρόμηση, την οικονομική καταστροφή, και την ανεξέλεγκτη πανδημία στο Μεξικό. Η κυβέρνηση έχει ορίσει την Κούβα και την Βενεζουέλα ως χώρες που την ανησυχούν και έχει κάνει δημόσιες δηλώσεις που επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στην Κεντρική Αμερική και σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου. Αλλά το Μεξικό παραμένει ένα επικίνδυνο τυφλό σημείο. Ο εθνικιστικός λαϊκισμός του López Obrador και ο κίνδυνος που ενέχει για την δημοκρατία, την αλλαγή του κλίματος, και την καταπολέμηση της διαφθοράς απουσιάζουν εντυπωσιακά από μια ατζέντα που φέρεται να δίνει προτεραιότητα σε τέτοιες ανησυχίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζονται μια πολιτική για το Μεξικό που να έχει σχεδιαστεί για να συγκρατήσει τα χειρότερα ένστικτα του López Obrador και να τον επαναφέρει στο βορειοαμερικανικό δίκαιο προκειμένου να εξασφαλίσει έναν πολιτικά και οικονομικά σταθερό γείτονα.

Ο Jeffrey Davidow, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Μεξικό, κάποτε παρομοίασε την σχέση μεταξύ των δύο χωρών με την σχέση μεταξύ μιας αρκούδας και ενός σκαντζόχοιρου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υψώνονται ανησυχητικές πάνω από το Μεξικό, επιλέγοντας μερικές φορές να θορυβούν και άλλες να αδρανούν, αποσύροντας την προσοχή τους εντελώς. Υπερευαίσθητο στις επεμβάσεις των ΗΠΑ, το Μεξικό είναι πάντα έτοιμο να δείξει τα αγκάθια του. Η σχέση ΗΠΑ-Μεξικό έχει σημαντικές συνέπειες για το εμπόριο, την ασφάλεια, τα ναρκωτικά, την ενέργεια και ακόμη και την υγεία, και η κυβέρνηση του López Obrador επιδιώκει να αντισταθμίσει τις προτεραιότητες του Μπάιντεν σε σχεδόν κάθε μέτωπο. Εάν ο Μπάιντεν δεν βρει τρόπο να επαναφέρει την σχέση, το Μεξικό και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιστρέψουν σε ένα μοτίβο παραμέλησης, στιγματισμένο από περιπτώσεις συγκρούσεων -μια ανανεωμένη πολιτική σκαντζόχοιρου που θα ρουφήξει αίμα και από τις δύο χώρες εν μέσω μιας πανδημίας που απαιτεί συνεργατικές λύσεις, όχι ζωώδη ένστικτα.

 DENISE DRESSER 
 καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Αυτόνομο Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Μεξικό.
 
https://www.foreignaffairs.gr/articles/73081/denise-dresser/o-proedros-toy-meksiko-thelei-na-sygkroystei-me-tin-oyasingkton?page=show

3/2/2021