Τι "κρύβει" η συνομιλία Μακρόν-Ερντογάν.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
(1) Τσαβούσογλου: "Χτύπησε την πόρτα" της Αιγύπτου
για συμφωνία ΑΟΖ. (2) Είναι εφικτή η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Αιγύπτου; (3) Jerusalem Post: Οι "κατά φαντασία συμφωνίες" της Τουρκίας για ΑΟΖ.
Τι "κρύβει" η συνομιλία Μακρόν-Ερντογάν.
Μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο ο Ταγίπ Ερντογάν αμφισβητούσε την νοητική ευστάθεια του Εμανουέλ Μακρόν, συμβούλευε τη Γαλλία να δώσει τη Μασσαλία στους Αρμενίους του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αφού ενδιαφέρεται τόσο πολύ για την τύχη τους και προειδοποιούσε ότι τα "κίτρινα γιλέκα” θα αντικατασταθούν από "κόκκινα γιλέκα” αν παραμείνει για καιρό στη θέση του ο ένοικος των Ηλυσίων.
Χθες, πάλι, οι ηγέτες της Γαλλίας και της Τουρκίας είχαν βιντεοσύσκεψη σε φιλικό κλίμα κατά την οποία συζητήθηκαν οι δυνατότητες βελτίωσης των σχέσεων των δύο χωρών και ενδυνάμωσης της συνεργασίας τους για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την προώθηση της περιφερειακής ασφάλειας και την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Μάλιστα, με την ιδιόμορφη αίσθηση της Ιστορίας που τον διακρίνει ο Ταγίπ Ερντογάν θυμήθηκε ότι το 2021 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη συμφωνία της Γαλλίας με το κίνημα του Κεμάλ, η οποία διευκόλυνε την επικράτηση του τελευταίου στη Μικρά Ασία, ενώ πρόσθεσε ότι οι τρέχουσες δυσκολίες δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο στη μακρά διαδρομή των γαλλο-τουρκικών σχέσεων που ξεκινά από την εποχή του Φραγκίσκου Α' και του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς.
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν Υβ Λε Ντριάν φρόντιζε την ίδια στιγμή, μιλώντας σε κοινοβουλευτική επιτροπή, να προσγειώσει τα πνεύματα. "Οι προσβολές έχουν σταματήσει και η γλώσσα είναι περισσότερο καθησυχαστική” δήλωσε, συγκαταλέγοντας επίσης στα θετικά σημάδια την αποχώρηση των τουρκικών σκαφών από την θαλάσσια περιοχή της Κύπρου και την επανέναρξη των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών. Ωστόσο, επισήμανε, ότι το θετικότερο κλίμα είναι "εύθραυστο, διότι η λίστα των διαφωνιών είναι μακρά” και "χρειάζονται πράξεις”, ενώ μέχρι τώρα παρακολουθούμε μόνο "φραστική δράση”.
Γεγονός πάντως παραμένει ότι ήδη από τις επιστολές που αντάλλαξαν τον Ιανουάριο οι Εμανουέλ Μακρόν και Ταγίπ Ερντογάν έδωσαν το σήμα της σταδιακής εκτόνωσης των εντάσεων, που κλιμακώθηκαν το περασμένο φθινόπωρο. Έχουν και οι δύο σοβαρούς λόγους για αυτό.
Ο μεν Τούρκος πρόεδρος καλλιεργεί τους τελευταίους μήνες ένα κλίμα αναθέρμανσης των σχέσεων με την Ε.Ε., προκειμένου με αυτό τον τρόπο να περιορίσει τα πολλαπλά ανοικτά μέτωπά του και να ενισχύσει τη θέση του έναντι των ΗΠΑ, όσο ακόμη παραμένουν αδιευκρίνιστες οι πραγματικές προθέσεις της νέας κυβέρνησης Μπάιντεν απέναντί του. Δεν είναι άλλωστε διόλου τυχαίο ότι ακριβώς αυτές τις ημέρες οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ιράν γνωρίζουν θεαματική επιδείνωση, ενώ και η Μόσχα αντιμετωπίζει την Άγκυρα με όλο και μεγαλύτερη καχυποψία, ενόσω κυοφορείται η "επάνοδος” της "άτακτης” Τουρκίας στους κόλπους της ατλαντικής οικογένειας και τους σχεδιασμούς της.
Ο Γάλλος πρόεδρος, από την πλευρά του, είναι λιγότερο ενθουσιώδης, αλλά υποχρεωμένος να συνυπολογίσει το γεγονός ότι η θέση του μέσα σε μια Ε.Ε., η οποία έχει εν πολλοίς προσχωρήσει στη γερμανικής εμπνεύσεως "θετική ατζέντα” με την Τουρκία, είναι όλο και πιο μοναχική. Από την άλλη πλευρά, ο ρόλος της Γαλλίας ως "ελεύθερου σκοπευτή”, ο οποίος επιθυμεί να αξιοποιήσει οποιοδήποτε άνοιγμα θα προσφερόταν για την επανείσοδό της στον αλλοτινό χώρο αποικιακής κυριαρχίας της στην ανατολική Μεσόγειο, επιβάλλει ταχείς ελιγμούς.
Ούτως ή άλλως, τον πραγματικό τόνο στις σχέσεις της Δύσης με την Τουρκία θα τον δώσει η υπερατλαντική ηγέτιδα του ΝΑΤΟ και άπαξ και ανοίξει τα χαρτιά της οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι δεν θα έχουν πολλές αντοχές να κινηθούν διαφορετικά. Η ανανέωση και διεύρυνση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας αποδεικνύεται πολύ ευκολότερη υπόθεση από την εξεύρεση μιας ικανοποιητικής απάντησης στην πρόκληση που ενσαρκώνει ο Ταγίπ Ερντογάν.
Σε κάθε περίπτωση, και ενώ η γειτονική χώρα πραγματοποιεί τη μεγάλη ναυτική άσκηση "Γαλάζια Πατρίδα” στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, οι φιλοδοξίες για μία "στρατηγικά αυτόνομη” Ευρώπη σχετικοποιούνται, ενώ η "πολιτική αξιών” των 27 τραυματίζεται από το κρεσέντο αυταρχισμού του ισχυρού άνδρα της Άγκυρας, κατάλληλα συγχρονισμένο με τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που αυτός εξαγγέλλει προς κατανάλωση των διεθνών συνομιλητών του.
Του Κώστα Ράπτη
3/3/2021
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
1.
Τσαβούσογλου: "Χτύπησε την πόρτα" της Αιγύπτου για συμφωνία ΑΟΖ.
Την "πόρτα" του Κάιρου για συμφωνία ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας-Αιγύπτου χτύπησε σήμερα ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σύμφωνα με τον ιστότοπο sigmalive.com.
"Με βάση την πορεία των σχέσεών μας, θα μπορούσαμε μετά από διαπραγματεύσεις να υπογράψουμε μία συμφωνία με την Αίγυπτο περί θαλάσσιων ζωνών", δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης τύπου με τον Γεωργιανό ομόλογό του Davit Zalkaliani.
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου σημείωσε επίσης ότι όταν η Αίγυπτος υπέγραψε συμφωνία με την Ελλάδα σεβάστηκε τα νότια σύνορα της υφαλοκρηπίδας μας, ανατολικά του 28ου παράλληλου, όπως αυτά έχουν καταγραφεί στον ΟΗΕ.
"Κι αυτό το δείχνουν και οι σεισμικές έρευνες εντός της υφαλοκρηπίδας της, χωρίς να υπεισέρχεται στη δική μας υφαλοκρηπίδα, και οι αδειοδοτήσεις τις οποίες παρέχει. Αυτό δείχνει ότι σέβεται την υφαλοκρηπίδα μας και αυτό το καλωσορίζουμε θετικά.
Ως δύο χώρες με τα μεγαλύτερα σύνορα και ακτογραμμή στην ανατολική Μεσόγειο, μπορούμε να διαπραγματευτούμε το ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών και να υπογράψουμε μια συμφωνία μεταξύ μας στο μέλλον, με βάση την πορεία των σχέσεών μας", δήλωσε ο Τούρκος ΥΠΕΞ.
Αξιολογώντας παράλληλα το Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που ανακοίνωσε χθες ο Τούρκος πρόεδρος, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι "επεκτείνοντας το πεδίο των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, θα συμβάλει στις σχέσεις μας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ".
3/3/2021
2.
Είναι εφικτή η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Αιγύπτου;
Η δημόσια έκκληση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατά τη διάρκεια κοινών δηλώσεων με τον Γεωργιανό ομόλόγό του, για συνυπογραφή οριοθέτησης θαλάσσιας δικαιοδοσίας ανάμεσα στη χώρα του και την Αίγυπτο αποτελεί άλλη μία ψηφίδα στην προσπάθεια της Άγκυρας να ρίξει γέφυρες προς το μπλοκ δυνάμεων με τις οποίες βρέθηκε το προηγούμενο διάστημα να αντιπαρατίθεται στην ανατολική Μεσόγειο, την Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική.
Ο διορισμός Τούρκου πρεσβευτή στο Ισραήλ, μετά από κενό άνω των δύο ετών, η συγκρότηση νέας κυβέρνησης εθνικής ενότητας στη Λιβύη, η επικοινωνιακή αξιοποίηση της επανέναρξης των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών για την αποτροπή τυχόν ευρωπαϊκών κυρώσεων, η πρόσφατη τηλεδιάσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, η χαρακτηριστική σιωπή μετά την δημοσιοποίηση της έκθεσης της CIA που ενοχοποιούσε ευθέως τον Σαουδάραβα διάδοχο για την δολοφονία Χασόγκι στην Κωνσταντινούπολη και συνολικά η προσπάθεια επανασυμφιλίωσης του Κατάρ (στενού συμμάχου της Τουρκίας) με τους γείτονές του εντάσσονται στην ίδια προσπάθεια.
Τα ανοικτά ερωτήματα σχετικά με την πολιτική που θα ακολουθήσει η νέα αμερικανική κυβέρνηση στην ευρύτερη περιοχή επιταχύνουν την επανασυσπείρωση αυτή και ενθαρρύνουν το κλείσιμο "περιττών μετώπων”, ενώ από την άλλη πλευρά η συνοχή της "Ομάδας της Αστάνα” (Ρωσία, Ιράν, Τουρκία) δείχνει να δοκιμάζεται, όπως προκύπτει από την ανταλλαγή διαβημάτων διαμαρτυρίας μεταξύ Άγκυρας και Τεχεράνης για την πρόσφατη τουρκική επιχείρηση στην Γκάρα του βόρειου Ιράκ.
Την ίδια στιγμή, η δρομολόγηση νέας πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό (με καταλυτικό τον ρόλο της βρετανικής διπλωματίας που φέρεται ως εμπνευστής νέας φόρμουλας επίλυσης) ολοκληρώνει την αποτροπή του αποκλεισμού της Τουρκίας από τα πράγματα της ανατολικής Μεσογείου.
Το άνοιγμα του Τσαβούσογλου προς το Κάιρο δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο. Ήδη τον Δεκέμβριο ο σύμβουλος και εκπρόσωπος του Ταγίπ Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν είχε προχωρήσει σε αντίστοιχες δηλώσεις ενώ από τον Σεπτέμβριο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών σημείωνε με ικανοποίηση (πράγμα το οποίο επανέλαβε και χθες) ότι η Αίγυπτος φρόντισε να μην παραβιάσει τα "δικαιώματα” της Τουρκίας με τις έρευνες και τις αδειοδοτήσεις εξόρυξης στις οποίες προχωρά στην θαλάσσια περιοχή της. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η αρχική ελληνο-αιγυπτιακή οριοθέτηση σταματά στον μεσημβρινό πέραν του οποίου αναγκαστικά θα εμπλεκόταν στην διαπραγμάτευση η Τουρκία. Αλλά και η απειλή του Αιγύπτιου προέδρου Σίσι ότι η χώρα του θα επενέβαινε στρατιωτικά στην Λιβύη αν οι στηριζόμενες από την Τουρκία δυνάμεις προχωρούσαν ανατολικότερα της γραμμής Σύρτη-Τζούφρα δεν χρειάστηκε να υλοποιηθεί. Μοιάζει σαν και οι δύο πλευρές να έχουν πλήρη επίγνωση των ορίων της αντιπαράθεσής τους.
Το αν και πόσο γρήγορα μπορεί να προχωρήσει μια τουρκο-αιγυπτιακή επαναπροσέγγιση αποτελεί μεγάλο και ανοικτό ερώτημα. Σε ανάλυση της Jerusalem Post οι δηλώσεις Τσαβούσογλου αντιμετωπίζονται απλώς ως ένα κυνικό επικοινωνιακό τέχνασμα για να διαρραγούν οι τριμερείς συνεργασίας της Ελλάδας και της Κύπρου και με την Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Όμως πέραν των όσων εκτυλίσσονται στη συγκυρία η σχέση των δύο χωρών είναι αντικειμενικά και διαχρονικά ανταγωνιστική, για λόγους βαθιά ριζωμένους στην ιστορία, την γεωγραφία και την δημογραφία τους.
Πρόκειται για δύο χώρες οι οποίες (ήδη από το 1831, οπότε ο Μωχάμεντ Άλι, θεμελιωτής της σύγχρονης Αιγύπτου έστρεφε τα στρατεύματά του εναντίον της Υψηλής Πύλης προελαύνοντας μέχρι τη Συρία) δίνουν μεταξύ τους τη μάχη της ηγεμονίας σε όλη την περιοχή.
Οι ρόλοι και τα μοντέλα με τα οποία πειραματίστηκαν, γνώρισαν πολλές εναλλαγές. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς λ.χ. ότι την δεκαετία του '50, ενώ ο Μεντερές επιχειρούσε μια σχετική επανισλαμοποίηση της Τουρκίας και πρωταγωνιστούσε στην ίδρυση του "Συμφώνου της Βαγδάτης” στη Μέση Ανατολή, ο Νάσερ εμπνεόταν στην Αίγυπτο από το παλαιότερο κεμαλικό κοσμικό παράδειγμα. Η "Αραβική Άνοιξη” υπήρξε η τελευταία περίπτωση κατά την οποία η "πανισλαμική” (αλλά όχι αντιδυτική) γραμμή του Ερντογάν και της αιγυπτιακής Αδελφότητας συγκρούστηκαν με την περισσότερο εθνοκεντρική (όχι πια σοσιαλίζουσα ή παναραβική) γραμμή του Καϊρου.
Αίγυπτος και Τουρκία επεξεργάζονται διαρκώς το ανοικτό ερώτημα της ταυτότητας και της θέσης τους στον κόσμο, και στην περιοχή ενώ ταυτόχρονα διεκδικούν, παρά τους δεσμούς τους με τη Δύση, βαθμούς αυτονομίας, όπως φανερώνει αυτές τις μέρες η απόφαση της Αιγύπτου να προμηθευτεί παρά τις αμερικανικές αντιδράσεις, ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη. Το πώς θα ισορροπήσουν την απάντηση θα κρίνει και τις μεταξύ τους σχέσεις.
Του Κώστα Ράπτη
4/3/2021
3.
Jerusalem Post: Οι "κατά φαντασία συμφωνίες" της Τουρκίας για ΑΟΖ.
Η Τουρκία επινόησε μια νέα "συμφιλίωση" αφού οι προσπάθειες διάδοσης προπαγανδιστικών ιστοριών "συμφιλίωσης" με το Ισραήλ απέτυχαν πέρυσι. Στις αρχές Δεκεμβρίου, αφού η Άγκυρα είδε τον Τζο Μπάιντεν μα κερδίζει τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και οι ημέρες στενής συνεργασίας με τον Ντόναλντ Τραμπ έφταναν στο τέλος τους, προσπάθησε να εξαπατήσει το Ισραήλ σε μια "ναυτική συμφωνία", σύμφωνα με δημοσίευμα της The Jerusalem Post.
Σημειώνεται πως το Ισραήλ έχει ήδη στενές σχέσεις με την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ελλάδα και έχει οριοθέτηση οικονομικών ζωνών μαζί τους.
Το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος αναπτύσσουν αγωγό σύμφωνα με μια συμφωνία που υπέγραψαν πέρυσι και η Τουρκία προσπάθησε να ανατρέψει όλες αυτές τις σχέσεις τον Δεκέμβριο του 2019 όταν υπέγραψε συμφωνία με τη Λιβύη, με σκοπό να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο στη θάλασσα, σημειώνει το άρθρο.
Η Ελλάδα και η Αίγυπτος υπέγραψαν συμφωνία τον Αύγουστο του 2020, αφού καταδίκασαν τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας τον Μάιο, μαζί με τη Γαλλία, τα ΗΑΕ και την Κύπρο. Η Τουρκία ύστερα απάντησε απειλώντας την Ελλάδα, και οι δύο χώρες βρέθηκαν κοντά σε μια πιθανή σύγκρουση.
Στη συνέχεια, σημειώνει το δημοσίευμα ότι η Άγκυρα "άλλαξε στάση" και από τις απειλές υιοθέτησε τη διάδοση ψευδών ειδήσεων. Ειδικότερα, κυκλοφόρησε ψεύτικες ιστορίες στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης στις οποίες η Κύπρος αγνοούνταν από τα δικαιώματα της στη Μεσόγειο και την ΑΟΖ και η Τουρκία και το Ισραήλ θα υπέγραφαν συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα. Αλλά το Ισραήλ απέρριψε τη συμφωνία.
Τώρα η Τουρκία κάνει το ίδιο πράγμα προσπαθώντας να εμπλέξει την Αίγυπτο, μετά το Philia forum στην Αθήνα όπου έγινε ξεκάθαρο πώς η Αίγυπτος, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Γαλλία και άλλες χώρες έρχονται πιο κοντά σε ένα σχήμα συμμαχίας κοινών συμφερόντων.
Η Άγκυρα χρησιμοποιεί τα κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης στα αγγλικά για να διαδώσει την τελευταία ιστορία της. "Η Τουρκία θα μπορούσε να υπογράψει συμφωνία με την Αίγυπτο για θαλάσσια ζώνη", σημειώνει τίτλος στο Anadolu. "Η Ελλάδα ανησυχεί καθώς η Αίγυπτος ενεργεί σύμφωνα με την τουρκική ΑΟΖ", αναφέρει η Daily Sabah, ένα άλλο φιλοκυβερνητικό μέσο. "Ενδιαφέρεται η Αίγυπτος για την πρόταση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο;" διερωτάται το TRT.
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Άγκυρα και το Κάιρο θα μπορούσαν να υπογράψουν μια τέτοια συμφωνία και θα ήταν περίεργο για την Αίγυπτο ξαφνικά να αντιστρέψει τα χρόνια της πορείας της με την Ελλάδα και την Κύπρο για να εμπλακεί σε μια συμφωνία που αναιρεί τους οικονομικούς ισχυρισμούς της Κύπρου και βλάπτει την Ελλάδα, σημειώνει η Jerusalem Post.
Στην προσέγγιση της Τουρκίας, παρόμοια με την προσέγγιση του Δεκεμβρίου με το Ισραήλ, η κυβέρνηση ενημερώνει τα μέσα ενημέρωσης ότι αυτό συμβαίνει, όλοι το αναφέρουν ως γεγονός και στη συνέχεια η ιδέα γίνεται "πραγματικότητα" χωρίς να έχει συμβεί τίποτα. Το ίδιο πράγμα έγινε σε μια προσπάθεια να εξαπατήσει το Ισραήλ και τα ισραηλινά μέσα σε μια φανταστική συμφωνία που δεν είχε ποτέ καμία πιθανότητα να πραγματοποιηθεί.
Η Τουρκία μιλάει για "συμφιλίωση", αλλά οι περισσότερες χώρες που εδώ και καιρό έχουν δεχτεί απειλές, έχουν συκοφαντηθεί, προσβληθεί και ακόμη και τρομοκρατηθεί από την Άγκυρα, γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει συμφιλίωση. Αυτό συμβαίνει επειδή η Τουρκία κυκλοφορεί αυτές τις ιδέες για να πάρει μόνο αυτό που θέλει.
Σε κάθε "συμφωνία", η Τουρκία εξασφαλίζει μια τεράστια αξίωση για τη Μεσόγειο πολύ πέρα από τα δικαιώματά της και καταπατά τα δικαιώματα της Κύπρου και της Ελλάδας. Η Αίγυπτος και το Ισραήλ δεν έχουν κάτι να κερδίσουν από καμία συμφωνία με την Τουρκία, επειδή έχουν ήδη εγκαθιδρύσει τις οικονομικές τους ζώνες. Δεν χρειάζονται την Άγκυρα να συμφωνήσει μαζί τους.
Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία κυκλοφορεί αυτές τις ιδέες για να διεκδικήσει ύδατα στα οποία δεν έχει δικαιώματα και δεν προσφέρει τίποτα σε αντάλλαγμα. Η Γαλλία γνωρίζει αυτό το παιχνίδι της "συμφιλίωσης" και ζήτησε από την Τουρκία να αλλάξει πραγματικά και να προβεί σε πρακτικές ενέργειες, όχι απλώς να μιλάει για "συμφιλίωση" και να συνεχίζει στον ίδιο δρόμο.
Η φιλοξενία τρομοκρατών της Χαμάς από την Τουρκία και οι απειλές για "απελευθέρωση" της Ιερουσαλήμ από τον ισραηλινό έλεγχο καθώς και οι απειλές προς την κυβέρνηση της Αιγύπτου δεν ξεχνιούνται, καταλήγει το δημοσίευμα.
4/3/2021