H νέα «ναυμαχία του Ναυαρίνου».

 Το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «Dwight D. Eisenhower» στη ναυτική βάση στο Μαράθι της Κρήτης, την περασμένη εβδομάδα. Το ενδιαφέρον των Δυτικών αποτυπώθηκε τις τελευταίες ημέρες σε αέρα και θάλασσα με εύγλωττο τρόπο. (Φωτ. EPA/ZARPANEWS)

H νέα «ναυμαχία του Ναυαρίνου».

Διακόσια χρόνια από την Επανάσταση, η Ελλάδα γίνεται ξανά πεδίο ανταγωνισμού για την επιρροή των μεγάλων δυνάμεων.

  

Η Επανάσταση του 1821, καρπός του αγώνα των εξεγερμένων Ελλήνων ενάντια στον οθωμανικό ζυγό, επηρεάστηκε καθοριστικά από την παρέμβαση αλλά και τον ανταγωνισμό των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής εκείνης. Η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία, η τσαρική Ρωσία επηρέασαν καθοριστικά την τύχη του έθνους στην επαναστατική περίοδο, πρακτικά υπέγραψαν τη ληξιαρχική πράξη γέννησης της νεότερης Ελλάδας και στη συνέχεια ανταγωνίστηκαν για την επιρροή σε αυτό. Σήμερα, τις ημέρες αυτής της 200ής επετείου από την Επανάσταση, παρότι οι ισορροπίες έχουν εμφανώς αλλάξει, η Ελλάδα γίνεται ξανά πεδίο ανταγωνισμού για την επιρροή των μεγάλων δυνάμεων της σημερινής εποχής, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Από τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου το 1827 μέχρι τον ανταγωνισμό των νέων μεγάλων δυνάμεων σήμερα, έχουν προστεθεί μόνο κάποιοι πρωταγωνιστές. Η θέληση για επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο και στις περιοχές που την πλαισιώνουν, από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, μέχρι τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, παραμένει η ίδια.

Η 25η Μαρτίου ανέδειξε τη διάσταση της μάχης για την επιρροή στο πεδίο της ήπιας ισχύος (soft power). Οι Γάλλοι, με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν στο επίκεντρο, έκαναν μια τεράστια προσπάθεια ανάδειξης της παρουσίας στην περιοχή. Ο κ. Μακρόν παραχώρησε συνέντευξη στην κρατική τηλεόραση, ενώ το επιμύθιο ότι «η δική σας ελευθερία είναι και δική μας» στο μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του για την επέτειο της 25ης Μαρτίου, έδειξε ότι, αν μη τι άλλο, οι Γάλλοι πήραν πολύ σοβαρά την υπόθεση της προετοιμασίας της προεδρικής παρουσίας. Αν και ο κ. Μακρόν δεν κατόρθωσε να παραστεί στην Αθήνα, η αναπλήρωσή του από την υπουργό Ενόπλων Δυνάμεων Φλοράνς Παρλί, ενός προσώπου που είναι ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο στην Ελλάδα λόγω της υπόθεσης προμήθειας των 18 Ραφάλ της γαλλικής αεροπορίας, είναι μία ακόμα ένδειξη για την έμφαση που έδωσε το Παρίσι στους εορτασμούς των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση.

Εξίσου σημαντική ήταν και η προσπάθεια των Αμερικανών, παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν εκπροσωπήθηκαν σε υψηλό επίπεδο. Ωστόσο, το μήνυμα του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ήταν μια ξεκάθαρη υπενθύμιση της στρατηγικής σχέσης με την Ελλάδα και, πολύ περισσότερο, η συνομιλία που ακολούθησε με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Η πρόσκληση του κ. Μπάιντεν στον πρωθυπουργό να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έχει ακόμα συνομιλήσει με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι άλλη μια ένδειξη της ατμόσφαιρας που επικρατεί στην Ουάσιγκτον. Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για την επικοινωνία Μπάιντεν – Μητσοτάκη ήταν εξαιρετικά θετική για την Αθήνα, καθώς έκανε αναφορά για «περαιτέρω εμβάθυνση» των υφιστάμενων δεσμών, την αυξανόμενη αμυντική συνεργασία, καθώς και τον συντονισμό, μεταξύ άλλων για τον «συντονισμό» σε θέματα όπως η Κίνα και η Ρωσία. Η συνομιλία Μπάιντεν – Μητσοτάκη ήταν κάτι παραπάνω από θερμή και δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι καταγράφηκε λίγο μετά την ολοκλήρωση των συζητήσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Τουρκία, όπου, παρά τις αντιδράσεις πολλών μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, οι διατυπώσεις δεν ήταν αυτές που περίμενε η Αγκυρα. Σημειώνεται ότι ο κ. Μπάιντεν αναφέρθηκε ονομαστικά στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε τρεις χώρες, την Κίνα, τη Ρωσία και την Τουρκία.

Εντυπωσιακά προωθημένη, για τα δεδομένα των στρατηγικών σχέσεων των τελευταίων ετών, είναι και η απόφαση της Βρετανίας να εκπροσωπηθεί από τον διάδοχο του θρόνου, πρίγκιπα της Ουαλλίας Κάρολο, και τη σύζυγό του δούκισσα της Κορνουάλης Καμίλα. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει την πρόθεση του Λονδίνου να εκμεταλλευτεί ό,τι απομένει από την παλαιά αγγλική παράδοση στην Ελλάδα. Επίσης, η παρουσία του Ρώσου πρωθυπουργού Μιχαήλ Μισούστιν υπενθύμισε το σταθερό ενδιαφέρον της Μόσχας για την Ελλάδα, παρά τις υφιστάμενες διαφορές. Μάλιστα, ο κ. Μισούστιν επιστρέφοντας στη Ρωσία, έκανε και μια στάση για ιδιωτική επίσκεψη στο Αγιον Ορος, υπόμνηση των πνευματικών δεσμών που η Μόσχα θεωρεί ως το πιο ισχυρό όπλο επιρροής της στην Ελλάδα. Η Ρωσία θέλει στενότερες σχέσεις με την Ελλάδα και το προσπαθεί με πολλούς τρόπους.

Παράδοξη, αλλά αναμενόμενη η μάλλον περιορισμένη γερμανική παρουσία, η οποία αρκέστηκε σε ένα μήνυμα του προέδρου της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγερ προς την ομόλογό του Κατερίνα Σακελλαροπούλου, αναδεικνύοντας για ακόμα μια φορά τη στρατηγική αμηχανία του Βερολίνου απέναντι στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα καθώς πλην του κ. Στάινμαγερ δεν υπήρξε μήνυμα από κάποιον κυβερνητικό αξιωματούχο. Η γερμανική «αφωνία» οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στο γεγονός ότι στο Βερολίνο βιώνουν την περίοδο «lame duck» της απερχόμενης καγκελαρίου, ως εκ τούτου προέχει η εσωστρέφεια. Η γερμανική απουσία έγινε ακόμα πιο εμφανής από το γεγονός ότι ένθερμο και εκτενές μήνυμα έστειλε ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε.

Ωστόσο, η επέτειος των διακοσίων ετών φέρνει και νέους παίκτες στο προσκήνιο. Αυτό το Σαββατοκύριακο βρίσκεται στην Αθήνα για υψηλές επαφές ο υπουργός Αμυνας της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Γουέι Φένγκε. Η στάση του Κινέζου στρατηγού στην Αθήνα είναι μέρος περιοδείας του στα Βαλκάνια και αποτελεί μια έμμεση αλλά εύγλωττη δήλωση του Πεκίνου ότι θα διατηρήσει το ενδιαφέρον και τα συμφέροντα της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή. Το ενδιαφέρον των Δυτικών αποτυπώθηκε σε αέρα και θάλασσα με τον ίδιο εύγλωττο τρόπο. Την ημέρα της παρέλασης της 25ης Μαρτίου, πάνω από τον αττικό ουρανό πέταξαν όχι μόνο μέσα των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και τέσσερα γαλλικά Ραφάλ, τέσσερα F-16 και ένα ιπτάμενο τάνκερ KC-135 της αμερικανικής αεροπορίας αλλά και το βασιλικό «Voyager» της βρετανικής βασιλικής αεροπορίας. Την ίδια στιγμή, στον Πειραιά έμεναν δύο φρεγάτες, η ρωσική «Ναύαρχος Κασατόνοβ» και η γαλλική «Λαγκεντόκ». Τις προηγούμενες ημέρες το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «Dwight D. Eisenhower» παρέμενε δεμένο στη ναυτική βάση της Σούδας, όπου και το επισκέφθηκε ο πρωθυπουργός.

Προσφορές

Η 25η Μαρτίου έγινε, λοιπόν, αφορμή για μια νέα «ναυμαχία», γεωπολιτικής επιρροής αυτή τη φορά. Σε ειδικότερο επίπεδο η «ναυμαχία» αυτή αφορά το πρόγραμμα τεσσάρων νέων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) και την αναβάθμιση υφιστάμενων ΜΕΚΟ. Αν και το πρόγραμμα ύψους 5 δισ. ευρώ αφορά τη ναυπήγηση τεσσάρων νέων φρεγατών, άπαντες γνωρίζουν πολύ καλά ότι όποιος επιλεγεί, θα έχει σημαντικό ρόλο και για τις επόμενες κύριες μονάδες επιφανείας του Π.Ν., δεδομένου ότι η παρούσα κατάσταση του ελληνικού στόλου χωράει σχεδιασμούς τριακονταετίας.

Οι Γάλλοι προτείνουν τη φρεγάτα FDI (Belharra) και σε αυτό το πλαίσιο παραχωρούν ως ενδιάμεση λύση μια φρεγάτα κλάσης Cassard με την ονομασία «Jean Bart» και το αντιτορπιλικό κλάσης Georges Leygues με την ονομασία «Latouche-Tréville». Υπενθυμίζεται ότι η αποτυχία συμφωνίας ανάμεσα στην Αθήνα και στο Παρίσι για την αγορά δύο φρεγατών FDI αξίας 3,4 δισ. ευρώ οδήγησε το περασμένο καλοκαίρι στη λύση των 18 Ραφάλ. Αυτή τη φορά, πάντως, οι Γάλλοι έχουν προσαρμόσει την προσφορά τους, καθώς σε περίπου 4,1 δισ. ευρώ χωρούν τέσσερις φρεγάτες FDI. Οι Αμερικανοί κατέρχονται με την προσφορά τεσσάρων MMSC, ενός σχεδίου που έχει συγκεντρώσει αρκετή κριτική, παρότι η Lockheed Martin επισημαίνει ότι πλέον οι «παιδικές ασθένειες» του σκαριού έχουν ξεπεραστεί. Το ισχυρό χαρτί της αμερικανικής πρότασης αφορά την εμπλοκή των τοπικών ναυπηγείων, αλλά και τη δυνατότητα ένταξης της Ελλάδας στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των νέων πλοίων του αμερικανικού ναυτικού «Constellation».

Οι υπόλοιπες φρεγάτες

Από τις «Μεγάλες Δυνάμεις» του 1821, η Βρετανία έχει μπει στον αγώνα με μια πολύ ανταγωνιστική πρόταση, τη νέα φρεγάτα που έχει επιλεγεί και ως Type 31 του βασιλικού ναυτικού, την Arrowhead 140 της Babcock. Η πρόταση της Babcock έχει εξαιρετικά χαμηλό κόστος ναυπήγησης και δίνει τη δυνατότητα προσθήκης ακόμα και αντιβαλλιστικών συστημάτων. Οι Ολλανδοί της Damen προτείνουν στην Αθήνα τη SIGMA 115, ένα σχέδιο το οποίο, επίσης, προκαλεί το ενδιαφέρον των στελεχών του Π.Ν., καθώς περιλαμβάνει και ενδιάμεση λύση τις φρεγάτες τύπου «Μ», που θεωρούνται από πολλούς ιδανικός διάδοχος των, επίσης, ολλανδικών «S» του Π.Ν. Με μια διπλή πρόταση για την παραχώρηση φρεγατών τύπου A200 ή Α300 κατέρχονται οι Γερμανοί, ενώ οι Ισπανοί συμμετέχουν στην κούρσα με την ισπανική F-110. Το ιταλικό ενδιαφέρον για ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών τύπου FREMM (Bergamini) μένει να γίνει πιο συγκεκριμένο, αν και δεν αποκλείεται τελικά η Ρώμη να μείνει εκτός κούρσας.

Βασίλης Νέδος

https://www.kathimerini.gr/politics/561309424/nea-naymachia-geopolitikis-epirrois/

29.03.2021