Ντεμιρτάς: "Επίθεση σε ολόκληρη την τουρκική αντιπολίτευση".

ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 
(1) Τουρκία: Το καθεστώς ψυχορραγεί. Τι πρέπει να προσέξουμε στην Ελλάδα. (2) WSJ: Ο Ερντογάν βυθίζει την Τουρκία σε μια νέα αναταραχή. 

 
 Στην Τουρκία, ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, πρώην επικεφαλής του φιλοκουρδικού HDP, φυλακίστηκε για πάνω από τέσσερα χρόνια. Τώρα το κόμμα του απειλείται με απαγόρευση.

Ντεμιρτάς: "Επίθεση σε ολόκληρη την τουρκική αντιπολίτευση".

Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς βρίσκεται σε φυλακή υψίστης ασφαλείας στην Τουρκία από τον Νοέμβριο του 2016. Το φιλοκουρδικό HDP απειλείται με απαγόρευση. Εδώ και μήνες χαρακτηρίζεται από την κυβέρνηση "τρομοκρατικό κόμμα". Λέγεται ότι έχει διασυνδέσεις με την απαγορευμένη κουρδική τρομοκρατική οργάνωση PKK. Τώρα και η τουρκική δικαιοσύνη έχει βάλει στο στόχαστρο το HDP. Εισαγγελέας στην Άγκυρα υπέβαλε αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας για απαγόρευσή του. Θέλει επίσης να απαγορεύσει τη δραστηριότητα 687 πολιτικών του κόμματος για πέντε χρόνια - συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς.

Για αυτόν, ωστόσο, αυτό δεν είναι παρά μια υποσημείωση. Από τον Νοέμβριο του 2016, ο Κούρδος πολιτικός δεν μπορεί πλέον να είναι πολιτικά ενεργός. Βρίσκεται σε φυλακή υψίστης ασφαλείας στην Αδριανούπολη. Η Άγκυρα τον κατηγορεί για τρομοκρατική προπαγάνδα, ένταξη σε τρομοκρατική οργάνωση καθώς και προτροπή και υποκίνηση βίας.

Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της αντιπολίτευσης στην Τουρκία και έχει επαφή με τον έξω κόσμο μόνο μέσω του δικηγόρου του. Μέσω αυτού απάντησε σε ερωτήσεις της DW σχετικά με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση.

Ανυπόστατες κατηγορίες

Deutsche Welle: Η Εισαγγελία έχει ξεκινήσει διαδικασία για να απαγορεύσει το κόμμα σας. Η κατηγορία είναι ότι το HDP και τα μέλη του είχαν ως στόχο να πλήξουν την ακεραιότητα του κράτους. Υποστηρίζει ότι το κόμμα σας δεν αποδέχεται δημοκρατικές και παναθρώπινες αρχές. Πώς αντιδράτε σε αυτούς τους ισχυρισμούς;

Σελαχατίν Ντεμιρτάς: Όλοι οι ισχυρισμοί είναι αβάσιμοι, παράνομοι και πολιτικά υποκινούμενοι. Το HDP είναι ένα συνταγματικό κόμμα, σεβόμαστε πλήρως τις δημοκρατικές και πανανθρώπινες αρχές. Με αυτήν την προσφυγή στη δικαιοσύνη, η κυβερνητική συμμαχία προσπαθεί να κερδίσει τις προσεχείς εκλογές. Είναι μια διαδικασία με καθαρά πολιτικά κίνητρα. Ελπίζω ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο θα εκπληρώσει το ρόλο του: δηλαδή την προστασία της δημοκρατίας και θα απορρίψει αυτή την υπόθεση της ντροπής.

DW: Πώς εκτιμάτε το γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση κάνει εκστρατεία για μια πιο ανεξάρτητη δικαιοσύνη και ένα πιο δημοκρατικό Σύνταγμα με τη βοήθεια του λεγόμενου "Σχεδίου Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα", αλλά την ίδια στιγμή θέλει να απαγορευθεί το κόμμα σας και να αποσύρει την κοινοβουλευτική εντολή από τον βουλευτή του HDP και ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ομέρ Φαρούκ Γκεργκελίογλου;

Οι ευθύνες του AKP

Ντεμιρτάς: Όταν ο Ερντογάν παρουσίασε το "Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα", όλοι γνώριζαν ότι επρόκειτο για μια πρωτοβουλία που ήθελε να ρίξει στάχτη στα μάτια της Δύσης. Στην πραγματικότητα, οι σοβαρές παραβιάσεις του νόμου που σημειώθηκαν, ακόμη και την ίδια ημέρα της διακήρυξης, έδειξαν τις αληθινές του προθέσεις. Η κυβέρνηση του AKP δεν έχει ούτε την ικανότητα ούτε την πρόθεση να μεταρρυθμίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η δικαστική και πολιτική συνωμοσία εναντίον του Ομέρ Φαρούκ Γκεργκελίογλου και η διαδικασία απαγόρευσης που κινήθηκε κατά του HDP το έχουν ήδη αποδείξει.

DW: Εκατοντάδες μέλη του HDP, ανάμεσά τους και εσείς, απειλούνται με απαγόρευση της πολιτικής τους δράσης. Πώς θα επηρεάσει κάτι τέτοιο την τουρκική πολιτική;

Ντεμιρτάς: Δεν μελετήσαμε την πολιτική στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, είμαστε πολιτικοί που προέρχονται από το λαό. Εάν μας επιβληθεί απαγόρευση, θα εμφανιστούν χιλιάδες νέοι πολιτικοί. Θα συνεχίσω να είμαι μέρος του αγώνα χωρίς να είμαι μέλος ενός κόμματος ή υποψήφιος για μια εκλογική περιφέρεια. Εμπιστεύομαι τη νεολαία και τις γυναίκες. Όσο περισσότερο είμαστε εκτεθειμένοι σε αυτές τις παράνομες επιθέσεις, τόσο ισχυρότεροι γινόμαστε.

DW: Η απαγόρευση του κόμματος HDP προφανώς προωθείται από τον κυβερνητικό εταίρο του Ερντογάν, το υπερεθνικιστικό MHP. Ειδικά ο επικεφαλής του MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί έχει επανειλημμένα ζητήσει την απαγόρευσή του κόμματός σας. Το AKP έχει αντιδράσει μάλλον συγκρατημένα. Πώς το ερμηνεύετε αυτό;

Ντεμιρτάς: Για εμάς, το MHP είναι ανύπαρκτο. Η πολιτική ευθύνη γι αυτό βαρύνει το AKP. Πιστεύω ότι όλοι οι Κούρδοι που κάποτε ψήφισαν το AKP θα γυρίσουν την πλάτη τους σε αυτό το κόμμα της καταπίεσης. Η απαγόρευση του HDP από το AKP θα ήταν για την πολιτική του ιστορία μια αξέχαστη ντροπή. Θα δείτε πως το AKP θα χάσει πολλές ψήφους. Η πλειονότητα του τουρκικού πληθυσμού δεν θέλει να είναι μέρος αυτής της τυραννίας.

Ντάνιελ Ντέρια Μπελούτ
Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου

Πηγή: Deutsche Welle

27/3/2021


              ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ                

BULENT KILIC VIA AFP VIA GETTY IMAGES

1.
Τουρκία: Το καθεστώς ψυχορραγεί.
Τι πρέπει να προσέξουμε στην Ελλάδα.

Πρόσφατα, ένα γεγονός στη Τουρκία -από αυτά που συνήθως δεν γίνονται γνωστά- τράβηξε την προσοχή της κοινωνίας.

Τον λένε Κερίμ Σ. και μετά από το ανθρωποκυνηγητό τοπικών εργαζόμενων της αγοράς Serik στην Αττάλεια συνελήφθη με την κατηγορία της κλοπής για ένα καρβέλι ψωμί. 

“Nαι έκλεψα ένα ψωμί γιατί πεινώ˝,φέρεται να είπε ο Κερίμ στους αστυνομικούς που του πέρασαν χειροπέδες. Αργότερα, ο Κεριμ αφέθηκε ελεύθερος, μετά και τις ενέργειες στο αστυνομικό τμήμα, ενώ κατά την έξοδό του δήλωσε σε δημοσιογράφο ότι εργαζόταν σε τουριστικό ξενοδοχείο το οποίο έκλεισε, με αποτέλεσμα να μείνει άνεργος για μεγάλο χρονικό διάστημα παρά τις προσπάθειές του για εύρεση εργασίας.

Αυτό βέβαια το γεγονός, στο οποίο από τύχη δόθηκε διάσταση από τα ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης, είναι μέρος μιας μεγάλης πολιτικής-κοινωνικής διαμάχης που έχει ξεσπάσει τελευταία γύρω από την ανέχεια του τουρκικού λαού.

Τα «κρεμαστά» μπαγιάτικα ψωμιά.

Μεγάλη είναι η ζήτηση για «κρεμαστό» όπως λένε μπαγιάτικο ψωμί, καθώς τελευταία οι πολίτες παλεύουν με τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας σε συνδυασμό με την προϋπάρχουσα οικονομική κρίση.

Η εν λόγω ζήτηση φαίνεται να έχει αυξηθεί πλέον του 200% σε σύγκριση με το υφεσιακό προηγούμενο έτος, αποκαλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο την πραγματική αγοραστική δύναμη των πολιτών της Τουρκίας που έχει μειωθεί δραματικά.

Όπως λένε οι ίδιοι οι πωλητές δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις πολιτών που μόλις πέρυσι δώριζαν το περισσευούμενο ψωμί του σπιτιού τους και τώρα στέκονται και οι ίδιοι στη σειρά για ένα “μπαγιάτικο” ψωμί σε οικονομική τιμή.

Το ψωμί του λαού γεννά ένα κίνημα αλλαγής.

Στα πλαίσια αυτά αναμενόμενο ήταν να πάρει διαστάσεις η λεγόμενη μάχη του «HalkEkmek» (ψωμί του λαού), μεταξύ του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρεμ Ιμάμογλου, και της κυβέρνησης Ερντογάν, με τον δεύτερο να βλέπει επικίνδυνη αύξηση επιρροής του δημάρχου στο λαό.

Ο Ιμάμογλου από την άλλη, βλέποντας τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι δημότες του δεν έχασε χρόνο και άμεσα μπήκε στη διαδικασία παραγωγής ψωμιού σε Δημοτικούς φούρνους το οποίο πωλείται στο κόστος.

Οι ουρές που δημιουργήθηκαν στα πρώτα «πειραματικά» υπαίθρια κιόσκια οδήγησαν ταχέως τον Δήμαρχο στη δημιουργία ολοένα και αυξανόμενου δικτύου διανομής (500 και πλέον κιόσκια) φθηνού ψωμιού.

Στο εγχείρημα φαίνεται να συμμετέχουν όλοι οι εργαζόμενοι του Δήμου αλλά και εθελοντές.

Η δυναμική και οργανωμένη προσπάθεια αυτού του μεγάλου αριθμού ανθρώπων που αγκαλιάζουν το εγχείρημα φαίνεται να λειτουργεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της επιδιωκόμενης κοινωνικής αλλαγής, όπως οι ίδιοι πιστεύουν, αφού ο σκοπός τους είναι ένας, ιερός και μοναδικός: Στο τέλος της ημέρας να μην υπάρξει «πεινασμένος».

Σε όλα αυτά βέβαια συνετέλεσε και η αποτυχημένη προσπάθεια του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης Ερντογάν να συγκρατήσει τις τιμές ειδών πρώτης ανάγκης με αποτέλεσμα την αποτρεπτική τιμή πώλησης του ψωμιού σε συνδυασμό με την ήδη καταρρακωμένη αγοραστική δύναμη του κόσμου.

Ο άνθρωπος που κλέβει ψωμί γιατί πεινάει είναι κλέφτης;

Από την μια πλευρά έχουμε το ισχυρό κοινωνικό ρεύμα που προστατεύει τον δημοφιλή Δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, ξηλώνοντας παράλληλα το πουλόβερ του Ερντογάν.

Από την άλλη έχει ανοίξει για τα καλά η συζήτηση για το εάν ένας άνθρωπος που κλέβει ψωμί επειδή πεινάει είναι κλέφτης, σε συνδυασμό πάντα με την καθημερινή ταπείνωση ενός λαού που περιμένει ώρες στην ουρά για ένα μπαγιάτικο ή φτηνό ψωμί.

Δεν είναι κλέφτης αυτός που πρέπει να κλέψει γιατί πεινάει, όχι μόνο ένα ψωμί αλλά οτιδήποτε είναι απαραίτητο για τα προς το ζην, λένε οι πολίτες στα social και όπου αλλού τους επιτρέπεται.

Το σύστημα που τον ανάγκασε να γίνει κλέφτης πρέπει να αμφισβητηθεί, ενώ κλέφτες είναι αυτοί που τον ανάγκασαν να κλέψει ένα ψωμί, καταλήγουν τα περισσότερα σχόλια.

Στο σημείο αυτό είναι που ξεκινά μια ακόμη επικίνδυνη εξίσωση για τον Ερντογάν. Μην ξεχνάμε πως ο ίδιος έθρεψε στον κόρφο του το δηλητηριώδη ακραίο θρησκευτικό φανατισμό, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως άλλο μεσσία.

Τώρα, λοιπόν, είναι η ώρα του ταμείου αφού είναι βέβαιο πως θα θερίσει ό,τι ο ίδιος έσπειρε και πότισε με μίσος.

Ο εφιάλτης του Ερντογάν.

Αναμφισβήτητα ο λαός της Τουρκίας διοικείται από ένα απολυταρχικό καθεστώς και εννοείται πως ο Ερντογάν δε θα διστάσει να πνίξει ο,τι απειλεί τη θέση του, ενώ αν χρειαστεί θα καρατομήσει και τον πιο έμπιστο αξιωματούχο συγγενή -όπως συνέβη με τον γαμπρό του-.

Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι από την κάλπη δεν θα απειληθεί ποτέ (σ.σ έλεγχος εκλογικού σώματος, ήδη προβαίνει σε νομοθετική αλλαγή για τους εκλέκτορες της Βουλής ώστε να ευνοηθεί το κόμμα του, ενώ ετοιμάζεται να θέσει εκτός νόμου το φιλοκουρδικό κόμμα HDP).

Ζαλίζεται όμως και ιδρώνει όταν στο νου του έρχονται εικόνες της πτώσης των άλλοτε πανίσχυρων ηγετών της Ανατολής (Καντάφι, Σαντάμ κ.α), ενώ τρέμει, και ας μη το δείχνει, τα τεχνάσματα της μυστικής διπλωματίας του ανεπτυγμένου κόσμου καθώς αυτά δύνανται υπό συνθήκες να τον ανατρέψουν.

Δοκιμασμένο όπλο για όλες τις ανατροπές καθεστώτων του Αραβικού κόσμου και όχι μόνο ήταν και θα είναι ο καθοδηγούμενος όχλος ως αποτέλεσμα της λαϊκής οργής.

Ποικίλα παραδείγματα υπάρχουν και εύκολα θα τα βρει κάποιος. Ενδιαφέρον, ωστόσο, δεν παρουσιάζει το προσκήνιο όσο το παρασκήνιο και τα όσα αποφασίστηκαν πίσω από τις κλειστές πόρτες των οβάλ γραφείων…

Λέγεται πως μια μεγάλη δοκιμασία πολιτικής επιβίωσης για τον Τούρκο Προέδρο ήταν η περίοδος των πολύ καλά οργανωμένων συγκεντρώσεων (οι οποίες φαινομενικά ήταν αυθόρμητες) που πραγματοποιούνταν στην πλατεία Ταξιμ, από νέους κυρίως ανθρώπους. Ενώ αργότερα ακολούθησε δεύτερη, η οποία αντιμετωπίστηκε με επιτυχία σχετικά με την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.

Σύμφωνα με τον Ερντογάν η απόπειρα πραξικοπήματος οφείλονταν σε ξένες δυνάμεις που επιδιώκουν την πτώση του και την ανάληψη της εξουσίας από το περιβάλλον του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλαχ Γκιουλέν.

Ακολούθησε κλείσιμο δεκάδων ΜΜΕ, φίμωμα του τύπου, η φυγή εκατοντάδων διπλωματών, επιφανών πολιτών, αλλά και χιλιάδες φυλακίσεις στρατιωτικών, πολιτών, φοιτητών, ακόμη και πανεπιστημιακών υπό το φόβο να χαρακτηριστούν γκιουλενιστές.

Η κατηγορία αυτή θα σήμαινε και σημαίνει αυτομάτως ύποπτος για τρομοκρατία, αφού η οργάνωση του Γκιουλέν έχει επίσημα χαρακτηριστεί από την Τουρκία ως τρομοκρατική.

Προσοχή! Το καθεστώς ψυχορραγεί.

Το Κραχ της Τουρκίας (κατάρρευση του Χρηματιστήριου της Κωνσταντινούπολης που οδήγησε σε καταβαράθρωση της τουρκικής λίρας), η ενδυνάμωση του ασυγκράτητου πλέον κινήματος του ψωμιού, καθώς και η αναθεώρηση των σχέσεων της Τουρκίας με ξένες υπερδυνάμεις, δημιουργούν ένα απίστευτα εκρηκτικό μείγμα που υπό συνθήκες θα οδηγήσει στην αντίστροφη μέτρηση της πτώσης του καθεστώτος.

Εξάλλου ποιο καθεστώς άλλοτε άντεξε για πολύ όταν καταστρατηγήθηκε το γνωστό κοινωνικό τρίπτυχο (Ψωμί - Παιδεία- Ελευθερία) ;

Εδώ λοιπόν θέλει προσοχή…

Γιατί μπορεί ναι μεν να είναι μαθηματικά βέβαιο πως η κλεψύδρα έχει γυρίσει και μετρά ανάποδα, ο ίδιος όμως σίγουρα το βλέπει, το διαισθάνεται και φυσικά δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια.

Δεν είναι απίθανο να προβεί στην απαιτούμενη -για αυτόν-εντυπωσιακή κίνηση σε μια απέλπιδα προσπάθεια να γυρίσει το παιχνίδι.

Εδώ είναι και το σημείο, που χρειάζεται να προσέξουμε. Ενότητα είναι η απάντηση και όχι δηλητηριασμένο πολιτικό κλίμα και σίγουρα τώρα απαιτείται να πούμε ένα ισχυρό «όχι» στον διχασμό,«όχι» στην πόλωση, «όχι» δεξιά ή αριστερά, ναι στην Ελλάδα.

Αθηνά Αντωνιάδου
Κοινωνιολόγος



2.
WSJ: Ο Ερντογάν βυθίζει την Τουρκία σε μια νέα αναταραχή. 
 
Η οικονομία της Τουρκίας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα αναταραχή μετά την απρόσμενη είδηση της απομάκρυνσης του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μια κίνηση που σηματοδότησε ένα ακόμη κεφάλαιο στην ιστορία της απρόβλεπτης οικονομικής πολιτικής του Τούρκου ηγέτη, τρομοκρατώντας ξένους επενδυτές και πιθανώς σπέρνοντας τους σπόρους μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Την περασμένη Παρασκευή, ο Ερντογάν αντικατέστησε τον Νασί Αγκμπάλ με τον Σαχάπ Καβτσιόγλου, πρώην βουλευτή στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, ο οποίος τάχθηκε δημοσίως υπέρ των θέσεων του Τούρκου προέδρου για χαμηλότερα επιτόκια, παρά τον πληθωρισμό που έφτασε το 15,6% ετησίως τον Φεβρουάριο. Ο Ερντογάν, ο οποίος έχει αποπέμψει τρεις αρχηγούς κεντρικών τραπεζών σε λιγότερο από δύο χρόνια, προτιμά τα χαμηλά επιτόκια ως μέρος μιας στρατηγικής για τη μόχλευση της ανάπτυξης.

Ο νυν κεντρικός τραπεζίτης είχε αντιταχθεί στις πολιτικές που έθεσε ο Αγκμπάλ, ο οποίος αύξησε τα επιτόκια σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό και να βοηθήσει την Τουρκία να αποσυρθεί από το χείλος της κρίσης. Οι πολιτικές του Αγκμπάλ ενθάρρυναν τους επενδυτές να φέρουν δισεκατομμύρια δολάρια πίσω στη χώρα, από τότε που διορίστηκε τον Νοέμβριο.

Η "έξωση" του Αγκμπάλ προκάλεσε τη Δευτέρα ένα από τα χειρότερα ημερήσια sell-off για την τουρκική λίρα, καθώς οι επενδυτές μείωσαν την έκθεσή τους στο νόμισμα. Η λίρα υποχώρησε 7,5% έναντι του δολαρίου σε μία μέρα, μάλιστα. Ο Καβτσιόγλου προσπάθησε να καθησυχάσει τις αγορές λέγοντας ότι θα περιορίσει τον πληθωρισμό, αλλά ακόμη δεν έχει πει εάν τα επιτόκια θα αλλάξουν.

Παρά την κατακρήμνιση της λίρας, ο Ερντογάν υπερασπίστηκε την πολιτική του κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε σύσκεψη του κόμματός του την Τετάρτη, λέγοντας ότι η αστάθεια της αγοράς που παρατηρήθηκε δεν έχει επηρεάσει τα ισχυρά θεμέλια της οικονομίας της Τουρκίας. "Αποδείξαμε επανειλημμένα ότι είμαστε ανθεκτικοί σε κάθε είδους σοκ", είπε χαρακτηριστικά.

Οικονομικές πολιτικές που διώχνουν τους επενδυτές

Ο Ερντογάν, ο οποίος κυβερνά την Τουρκία ως πρωθυπουργός και αργότερα ως πρόεδρος από το 2003, βίωσε χρόνια ταχείας οικονομικής επέκτασης της Τουρκίας κατά την πρώτη του δεκαετία στην εξουσία, καθώς η κυβέρνηση επένδυσε σε υποδομές και υιοθέτησε πολιτικές για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης.

Αλλά την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με αυξανόμενη αστάθεια, συμπεριλαμβανομένων των έντονων λαϊκών διαμαρτυριών εναντίον του Ερντογάν, της εισροής εκατομμυρίων προσφύγων από το γειτονικό Ιράκ και τη Συρία, αλλά και των τρομοκρατικών επιθέσεων από το Ισλαμικό Κράτος και τους Κούρδους μαχητές.

Επιπλέον, η υιοθέτηση χαμηλών επιτοκίων και άλλων ανορθόδοξων οικονομικών πολιτικών από την κυβέρνηση του Ερντογάν υποχρέωσαν διεθνείς επενδυτές να βγάλουν τα χρήματά τους από την Τουρκία λόγω ανησυχιών για τη σταθερότητα της χώρας.

Η Τουρκία βυθίστηκε σε νομισματική κρίση το 2018, αφού ο τέως Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ διπλασίασε τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο μετά τη διαφωνία που προέκυψε για έναν Αμερικανό πάστορα που κρατούνταν στην Τουρκία. Στο αποκορύφωμα της κρίσης, ο Ερντογάν διόρισε τον γαμπρό του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, για να ηγηθεί του υπουργείου Οικονομικών, επιτείνοντας τους φόβους των επενδυτών για τον στενό κύκλο συμβούλων του Τούρκου προέδρου.

"Τελικά όλοι οι υψηλοί κύρους αξιωματούχοι και σύμβουλοι εξαλείφθηκαν και ο Ερντογάν περιβαλλόταν από ανθρώπους που του έλεγαν μόνο ναι", δήλωσε ο Atilla Yesilada, κορυφαίος Τούρκος οικονομολόγος.

Το νόμισμα σταθεροποιήθηκε μόνο αφού η κεντρική τράπεζα αναγκάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια στο 24% τον Σεπτέμβριο του 2018, όπου παρέμειναν για περίπου 10 μήνες. Οι αυξήσεις των επιτοκίων του 2018 σταθεροποίησαν την οικονομία και μείωσαν τα φθηνά δάνεια, γεγονός που βοήθησε την Τουρκία να δημιουργήσει πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών στο εναπομείναν μέρος του 2018 και κατά τη διάρκεια του 2019.

Μέχρι τα μέσα του 2019, η Τουρκία άρχισε να μειώνει ξανά τα επιτόκια και οι κρατικές τράπεζες, παρακινούμενες από την κυβέρνηση του Ερντογάν, άρχισαν να δίνουν δάνεια σε τουρκικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις, τροφοδοτώντας και πάλι τη ζήτηση για εισαγωγές. Ο Αγκμπάλ, ο οποίος διορίστηκε τον Νοέμβριο του 2020, αύξησε τα επιτόκια σε μια προσπάθεια περιορισμού του πληθωρισμού και επιστροφής των καταθέσεων σε ξένο νόμισμα.

"Δεν δόθηκε η ευκαιρία στον Αγκμπάλ να τελειώσει αυτό που ξεκίνησε", δήλωσε η Selva Demiralp, καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης και πρώην οικονομολόγος στο Federal Reserve Board.

Ο βραχνάς των δανείων σε ξένο νόμισμα

Η απομάκρυνση του επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, που εμπιστευόντουσαν πολλοί ξένοι επενδυτές, έχει ανανεώσει τους φόβους για κρίση του ισοζυγίου πληρωμών, με την Τουρκία να μην μπορεί να πληρώσει για ουσιαστικές εισαγωγές ή να εξυπηρετήσει τα χρέη της σε ξένα νομίσματα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το μεγάλο βάρος των εξωτερικών δανείων (σε ξένο νόμισμα) που λήγουν. Τα βραχυπρόθεσμα εξωτερικά χρέη των τραπεζών (δηλαδή αυτά που λήγουν εντός του επόμενου έτους) ανέρχονται σε 88,7 δισεκατομμύρια δολάρια ή 12,5% του ΑΕΠ. Το κρίσιμο διάστημα είναι αυτό του Απριλίου και του Μαΐου, όπως προειδοποιεί η Capital Economics, όταν πρέπει να εξοφληθούν 7,3 δισ. δολάρια σε αποπληρωμή χρέους. "Αυτό μπορεί να προκαλέσει κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών, διότι τώρα φαίνεται ότι η αξιοπιστία προς την Τουρκία έχει χαθεί", δήλωσε ο Nikolay Markov, ανώτερος οικονομολόγος της Pictet Asset Management.

Όσον αφορά το ενδεχόμενο κάποιου σχεδίου διάσωσης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Ερντογάν είναι απίθανο να επιτύχει κάποια συμφωνία με το ΔΝΤ. Κατά τη διάρκεια της κρίσης το 2018, κυβερνητικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι μια συμφωνία με το ΔΝΤ δεν περιλαμβάνεται στην ατζέντα της Τουρκίας.

Μπαλώματα με swap νομισμάτων

Το πιο πιθανό σενάριο, λένε οι επενδυτές, είναι η Τουρκία να επιδιώξει συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων (swap) με το Κατάρ. Πέρυσι, το Κατάρ δέχθηκε να αυξήσει στα 15 δισ. δολάρια, από τα 5 δισ., το ανώτατο όριο στη συμφωνία swap τουρκικής λίρας και ριάλ Κατάρ που έχουν συνάψει οι δύο χώρες από την κρίση της τουρκικής λίρας του 2018 - μια βραχυπρόθεσμη διευκόλυνση δανεισμού για να βοηθήσει στη σταθεροποίηση της λίρας. Η Άγκυρα έχει προηγουμένως χρησιμοποιήσει παρόμοιες συμφωνίες και με την Κίνα.

Η αστάθεια στην κεντρική τράπεζα της Τουρκίας έχει καταστήσει δυσκολότερη την ανάκαμψη από μια σειρά εξωτερικών σοκ. Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έπρεπε να αντιμετωπίσει πολέμους στη γειτονική Συρία και το Ιράκ, τις τρομοκρατικές επιθέσεις και την πανδημία του κορονοϊού. Μερίδα του στρατού της Τουρκίας ξεκίνησε επίσης μια βίαια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 που απέτυχε.

Ακόμη, ο ίδιος ο Ερντογάν έχει επεκτείνει τη δική του εμβέλεια στο τουρκικό κράτος τα τελευταία χρόνια, καταπιέζοντας τους εγχώριους αντιπάλους και παραμερίζοντας τους αντίπαλους ηγέτες στο κόμμα του. Έχει απορρίψει επανειλημμένα τις συμβουλές άλλων Τούρκων αξιωματούχων, όπως του Αγκμπάλ, οι οποίοι υποστήριζαν μια πιο συμβατική προσέγγιση στα οικονομικά θέματα.

"Η εξουσία ανήκει στον πρόεδρο", δήλωσε ο Cavit Dagdas, πρώην αναπληρωτής υφυπουργός του τουρκικού Υπουργείου Οικονομικών. "Στο τέλος της ημέρας δεν έχουν τη δύναμη ή δεν μπορούν να πείσουν τον πρόεδρο", είπε, αναφερόμενος στους συμβούλους του Ερντογάν.

Πηγή: Wall Street Journal


27/3/2021