Η οικονομία μπορεί να… στείλει σπίτι του τον Ερντογάν.

 

Συνέντευξη Ντ. Λάχμαν (πρώην ΔΝΤ) στο Liberal:
 Η οικονομία μπορεί να… στείλει σπίτι του τον Ερντογάν. 
 
Ο επί 12 χρόνια ανώτερος σύμβουλος και αναπληρωτής διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Ντέσμοντ Λάχμαν, μιλάει στο Liberal.gr για τη νέα κρίση που έχει ξεσπάσει στην Τουρκία μετά την αιφνίδια απομάκρυνση του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της χώρας από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο άνθρωπος που προέβλεψε έγκαιρα την πτώχευση της Αργεντινής και θεωρείται ειδικός των αναδυόμενων αγορών, χαρακτηρίζει αλλοπρόσαλλες και ανεύθυνες τις πολιτικές που εφαρμόζει ο Ερντογάν, εκτιμώντας ότι ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται πλέον σε πολύ δύσκολη θέση καθώς επίσης ότι η κατάσταση στη γειτονική μας χώρα θα χειροτερέψει.Τα capital controls είναι μονόδρομος, σημειώνει, ο κ. Λάχμαν, εκτός και αν ο Τούρκος πρόεδρος κάνει μια νέα – ξεκάθαρη αυτή τη φορά- στροφή στην πολιτική που εφαρμόζει. Παράλληλα, ο ίδιος προειδοποιεί πως αν συνεχιστεί η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στην Τουρκία δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να χάσει πανηγυρικά στις ερχόμενες εκλογές.

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μαριόλη

- Κύριε Λάχμαν, παρακολουθείτε εδώ και πάρα πολλά χρόνια την πορεία της τουρκικής οικονομίας, επομένως γνωρίζετε καλά τόσο τις συνθήκες υπό τις οποίες αναπτυσσόταν με πολύ υψηλούς ρυθμούς όσο και τις αναταράξεις. Ποια είναι η γνώμη σας για τη νέα κρίση που έχει ξεσπάσει στην Τουρκία;

Ο κ. Ερντογάν επέλεξε να απολύσει τον ορθόδοξο διοικητή της κεντρικής τράπεζας σε μία πολύ κακή συγκυρία και να προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στις αγορές ότι θα προωθήσει στο εξής τις πολύ ανορθόδοξες πολιτικές του σε ό,τι αφορά τα επιτόκια. Και λέω ότι η συγκυρία είναι κακή διότι οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων αυξάνονται συνεχώς και οι αγορές αρχίζουν και γίνονται λιγότερο συγχωρητικές απέναντι σε απερίσκεπτες οικονομικές πολιτικές των αναδυόμενων χωρών. Το γεγονός αυτό αναγκάζει τόσο τους εγχώριους όσο και τους ξένους επενδυτές να αποσύρουν την στήριξή τους και να βγάζουν τα χρήματά τους από την Τουρκία.

- Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι στο σημείο που έχει φτάσει η κατάσταση μετά από απανωτές κρίσεις και εξαΰλωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, οι μοναδικές επιλογές του Ερντογάν είναι η προσφυγή στο ΔΝΤ ή η επιβολή capital controls. Όμως ο Τούρκος πρόεδρος αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη του ΔΝΤ. Τι θα πρέπει να περιμένουμε;

Η πολύ απότομη πτώση της τουρκικής λίρας από τη στιγμή που ανακοινώθηκε η απόλυση του κεντρικού τραπεζίτη υποδεικνύει ότι βρισκόμαστε για μία ακόμη φορά σε μία πλήρη νομισματική κρίση και η κατάσταση θα γίνει πολύ χειρότερη προσεχώς, εκτός και αν υπάρξει ξεκάθαρη αλλαγή πολιτικής προκειμένου να αποκατασταθεί εν μέρει η αξιοπιστία αναφορικά με τις πολιτικές που εφαρμόζονται. Κι όμως, από τη στιγμή που είναι τόσο αλλοπρόσαλλος και ανεύθυνος στις οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζει, η μοναδική αληθινή λύση για τον κ. Ερντογάν είναι να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για ένα οικονομικό πρόγραμμα που θα του εξασφαλίσει την «έξωθεν έγκριση» και θα του δώσει τη δυνατότητα να ανακτήσει τη χαμένη του αξιοπιστία. Παρ’ όλα αυτά, από τη στιγμή που είναι απίθανο να προχωρήσει σύντομα σε ένα βήμα με τόσο μεγάλο πολιτικό κόστος, αυτό που θα πρέπει να περιμένει κανείς είναι να γενικευθεί η κρίση με αποτέλεσμα να προσφύγει στη λύση των capital controls για να ανακοπούν οι εκροές κεφαλαίων.

- Ποια είναι η πιο πιθανή εξέλιξη των πραγμάτων από τη στιγμή που ο Τούρκος ηγέτης δείχνει να μην μπορεί να διασφαλίσει την οικονομική σταθερότητα;

Όσον αφορά την ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η τρέχουσα κρίση, ίσως ο κ. Ερντογάν θα ήθελε να θυμηθεί αυτό που έλεγε ο κορυφαίος οικονομολόγος Ρούντι Ντόρνμπους για τις κρίσεις στις αναδυόμενες αγορές. «Παίρνουν περισσότερο χρόνο να ξεσπάσουν απ’ ότι θα περίμενες, αλλά όταν ξεσπούν εξελίσσονται πολύ ταχύτερα απ’ ότι θα μπορούσες να πιστέψεις ότι είναι δυνατό».

- Σε πρόσφατο άρθρο σας αναφέρετε πολύ εύστοχα ότι ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να εκβιάσει την τόνωση της ανάπτυξης, μειώνοντας τα επιτόκια και υποχρεώνοντας στην ουσία τις τράπεζες να δώσουν δάνεια χωρίς όρια. Πιστεύετε ότι κινδυνεύει πολιτικά;

Μία γενικευμένη κρίση είναι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε ο κ. Ερντογάν στο δρόμο προς τις εκλογές, από τη στιγμή που μία τέτοια κρίση θα συνοδευόταν από αύξηση του πληθωρισμού και συρρίκνωση της οικονομίας. Η κακή διαχείριση της οικονομίας από τον κ. Ερντογάν τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε πτώση των ποσοστών του στις δημοσκοπήσεις. Αν συνεχίσει σε αυτό το μονοπάτι, δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να χάσει πανηγυρικά στις ερχόμενες εκλογές.

* Ο Ντέσμοντ Λάχμαν είναι έμπειρος οικονομολόγος, συγγραφέας οικονομικών βιβλίων και συνεργάτης του think tank American Enterprise Institute. Έχει διατελέσει ανώτερος σύμβουλος και αναπληρωτής διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου την περίοδο 1984-1996, επικεφαλής ανάλυσης της Salomon Smith Barney, βραχίονα επενδυτικής τραπεζικής της Citigroup από το 1996 έως το 2003, καθώς και καθηγητής στα πανεπιστήμια Johns Hopkins και Georgetown. Είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Cambridge.


3 Απριλίου 2021 


        ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ         




Η «αχίλλειος πτέρνα» του «Λουδοβίκου» Ερντογάν.

«Το κράτος είμαι εγώ» διακήρυττε με αλαζονεία ο πάλαι ποτέ Βασιλιάς της Γαλλίας ,Λουδοβίκος ο 14ος, ο επονομαζόμενος και «Βασιλιάς Ηλιος». Όπως έλεγε χαρακτηριστικά «η υποταγή ενός μονάρχη στον νόμο του λαού είναι η ύψιστη καταστροφή ου μπορεί να συμβεί σε έναν ευγενή». Αν και πέρασαν πάνω από τρείς αιώνες από τον θάνατό του, ο «βασιλιάς Ηλιος» εξακολουθεί έως σήμερα να εμπνέει αρκετούς ηγέτες, οι οποιοι -αν και εκλεγμένοι- δεν διστάζουν να κυβερνούν ως απόλυτοι μονάρχες. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι αναμφίβολα από τα επίλεκτα μέλη του «Λουδοβίκιου κλαμπ». Ξυπνά ένα πρωί και δίνει απευθείας εντολή στον εισαγγελέα να θέσει εκτός νόμου το φιλο-κουρδικο κόμμα HDP με ταχύτητα αστραπής. Ξυπνά την επομένη και αφαιρεί τα δικαιώματα 42 εκατομμυρίων γυναικών στην Τουρκία, αποσύροντας τη χώρα από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου προχωρά στην καρατόμηση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας ,τον οποίο είχε διορίσει μόλις πριν τέσσερις μήνες. Μια ενέργεια που προκάλεσε την απότομη υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και του ευρώ. Και όχι μόνο αυτό. Η εφημερίδα Sozcu -από τις ελάχιστες αντιπολιτευόμενες -αποκαλύπτει ότι κάποιοι είχαν ενημερωθεί από πριν για την απόλυση του κεντρικού Τραπεζίτη και επειδή ήξεραν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις ακολουθεί υποτίμηση της λίρας, είχαν σπεύσει να αγοράσουν δολάρια δυο ημέρες πριν. Πόσα δολάρια; Κάπου 450 εκατομμύρια δολάρια ! Μέσα σε μια νύχτα λοιπόν κερδοσκόπησαν απίστευτα, επενδύοντας σε δολάρια. Ποιος γνώριζε ότι ο Ερντογάν θα καρατομούσε τον Τραπεζίτη; Ο ίδιος και δυο τρείς ακόμη στενοί συνεργάτες του, γράφουν τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ . Και ο νοών νοείτω… Ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου το είπε έξω από τα δόντια μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος : «Γνωρίζουμε ποιος είναι. Είναι ο αδελφός της αδικίας, που κυβερνά τη χώρα με μνησικακία και θυμό. Γνωρίζουμε ότι έχει δώσει δισεκατομμύρια δολάρια στους υποστηρικτές του. Γνωρίζουμε επίσης ότι βλέπει την πολιτική ως εργαλείο για να γεμίζουν κάποιες τσέπε…450 εκατομμύρια δολάρια αγοράσθηκαν την Παρασκευή. Είναι άγνωστο ποιοι τα αγόρασαν. Σήμερα, 83 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται για να πλουτίζει το Παλάτι και μια χούφτα καρχαρίες στο Λονδίνο» είπε ο Κιλιτσντάρογλου.

«Αν ήταν γιατρός θα είχαμε πεθάνει όλοι»

Ο Τούρκος Πρόεδρος αποποιείται φυσικά κάθε ευθύνης. Όπως και στην περίπτωση της πανδημίας που σαρώνει την Τουρκία. «Δεν είμαι γιατρός, ο τομέας μου είναι η οικονομία» είχε πει πρόσφατα για να αποτινάξει από πάνω τις ευθύνες για την φονική επέλαση του κορονοϊού. « Ο Αλλάχ μα λυπήθηκε ευτυχώς και δεν τον έκανε γιατρό. Γιατί αν ήταν γιατρός δεν θα ζούσε κανείς στη χώρα σήμερα» είπε με μπόλικη δόση ειρωνείας ο ηγέτης της Αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η Τουρκία είναι ένα κράτος με 83 εκατομμύρια ανθρώπους, που δεν ξέρουν πλέον τι θα συμβεί το πρωί όταν ξυπνάνε. Η χώρα βυθίζεται σε ένα οικονομικό χάος και ουδείς γνωρίζει πλέον ποια θα είναι η επόμενη ημέρα. Η λίρα υποτιμήθηκε μέχρι τώρα κατά 15% μετά την απόλυση του κεντρικού τραπεζίτη που πυροδότησε έναν πραγματικό χρηματοοικονομικό κυκλώνα. «Ο απρόβλεπτος Ερντογάν παραμένει μείζων κίνδυνος. Το σενάριο είναι πολύ ζοφερό σύμφωνα με τους ειδικούς: η τουρκική κεντρική τράπεζα δεν διαθέτει επαρκή αποθέματα συναλλάγματος για να υποστηρίξει τη λίρα για διάστημα περισσότερο από το βραχυπρόθεσμο. Έτσι είτε η κεντρική τράπεζα θα χρησιμοποιήσει τα επιτόκια ως το κύριο εργαλείο πολιτικής για τη μείωση του πληθωρισμού – το οποίο είναι πολύ δύσκολο τώρα – ή θα πρέπει να εισαγάγει ελέγχους κεφαλαίων» γράφει η ιταλική ιστοσελίδα Money.it

Για να καθησυχάσει τις αγορές , αλλά κυρίως να καταλαγιάσει την οργή των πολιτών που βλέπουν να εξανεμίζονται τα όποια εισοδήματά τους, ο Τούρκος πρόεδρος αναμένεται σήμερα -στο συνέδριο του κόμματός του να κάνει ανασχηματισμό αλλάζοντας 6-7 υπουργούς, σύμφωνα με το CNN TÜRK. Η εφημερίδα Hürriyet εκτιμά μάλιστα ότι «το νέο υπουργικό συμβούλιο αναμένεται να κυριαρχείται από τεχνοκράτες».

Ο Ερντογάν εμφανίζεται πάντως αποδυναμωμένος καθώς με τις δικές του αποφάσεις, η οικονομική κρίση θυμίζει εκείνη του 2000-2001 που τον έφερε στην εξουσία, ενώ στις δημοσκοπήσεις το κόμμα του μόλις πιάνει το 30%, ενώ το συνεργαζόμενο ,ακροδεξιό κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί κινδυνεύει να μείνει εκτός βουλής ,αφού απέχει πολύ από το απαιτούμενο 10%.

«Δεν μπορεί να διοικήσει ούτε …μανάβικο»

Ο πρώην πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου που σήμερα ηγείται του αντιπολιτευόμενου κόμματος το «Μέλλον» ,λέει ότι «η Τουρκία θα αποτελέσει το αντικείμενο μελλοντικών βιβλίων, δυστυχώς, ως μια ιστορία καταστροφής». Ο Νταβούτογλου ,ο οποίος στήριξε σχεδόν επί μία δεκαπενταετία τον Ερντογάν , αρχικά ως σύμβουλός του και στη συνέχεια ως υπουργός Εξωτερικών και πρωθυπουργός ως το 2016 που καρατομήθηκε, λέει ότι « ο Τούρκος Πρόεδρος οδηγεί τη χώρα σε μια ανείπωτη καταστροφή. «Αυτός είναι ο κ. Ερντογάν, ο οποίος προκάλεσε τη μεγαλύτερη οικονομική χρεοκοπία στη χώρα .Εχει κηρύξει έναν ανοικτό πόλεμο στη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, το δίκαιο, τον λόγο και τις αξίες. Σέρνει την Τουρκία και όλους μας απότομα στο γκρεμό. Με τη γνώση οικονομικών που διαθέτει δεν μπορεί να κυβερνήσει ούτε ένα …μανάβικο».

Το κακό για τον Ερντογάν είναι ότι με την αλλοπρόσαλλη πολιτική του χάνει πλέον και τα τελευταία διεθνή στηρίγματά του. Ο Ούλριχ Ακερμαν ,επικεφαλής Εξωτερικού Εμπορίου στην Γερμανική Ένωση Μηχανολογικού Εξοπλισμού (VDMA), εκφράζει την αγωνία του. Το 2020, οι γερμανικές εξαγωγές στην Τουρκία ξεπέρασαν τα 21 δισεκατομμύρια ευρώ , φέρνοντας την Αγκυρα στην 16η θέση των σημαντικότερων πελατών του Βερολίνου. «Η εμπιστοσύνη στην τουρκική νομισματική πολιτική και στην ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας υπέστησαν σοβαρή ζημιά από την απόφαση του Προέδρου Ερντογάν να απολύσει τον κεντρικό τραπεζίτη» σχολίασε ο Τόμας Γκίτζελ , επικεφαλής οικονομολόγος της VP Bank. Με τη χώρα να αντιμετωπίζει ένα τεράστιο όγκο δανείων σε ξένο νόμισμα, η νομισματική αδυναμία γίνεται ένα οξύ πρόβλημα. Καθώς η λίρα καταρρέει, γίνεται όλο και πιο ακριβή η εξυπηρέτηση των δανείων . Και οι Ευρωπαίοι τραπεζίτες-Γερμανοί, Ισπανοί, Γάλλοι και Ιταλοί που έχουν δανείσει στην Τουρκία πάνω από 110 δισεκατομμύρια ευρώ, η ανησυχία μεγαλώνει. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που έχει αρχίσει πλέον η συζήτηση αν ο Ερντογάν είναι ικανός να αποπληρώσει τα χρέη.

Κίνδυνος πραξικοπήματος;

Η γερμανική Commerzbank προβλέπει ότι “η επόμενη κρίση της λίρας πλησιάζει” ,εκτιμώντας ότι ως το τέλος του έτους η ισοτιμία με το δολάριο θα έχει υπερβεί τις 10 λίρες. «Οι παράγοντες που πυροδοτούν την επόμενη κρίση της λίρας είναι οι ίδιοι με εκείνους που ξεκίνησαν την κρίση του 2018» λέει ο Τάθα Γκόσε , επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank σε ένα σημείωμα που έστειλε στους πελάτες της τράπεζας.

«Η Τουρκία βρίσκεται επίσης αντιμέτωπη με την προοπτική περισσότερων προβλημάτων στις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της αυξανόμενης αδιαλλαξίας της στο Κυπριακό ,αλλά και της δίκης στην Αμερική της κρατικής τράπεζας Halkbank, που κατηγορείται ότι βοήθησε το Ιράν να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις» εκτιμά η τουρκάλα οικονομολόγος Γιουλντέμ Αταμπάι. «Μέχρι τον Μάιο-προσθέτει- θα έχει καταστεί σαφές πώς η Τουρκία θα έχει βρεθεί σε μια τρομερή κατάσταση σε σχέση με τους δεσμούς της με το πιο ισχυρό έθνος του κόσμου».

Και ο Ερντογάν; Πως θα αντιδράσει; Εχοντας συγκεντρώσει από το 2017 με τη βοήθεια του ακροδεξιού εταίρου του Ντεβλέτ Μπαχτσελί όλες τις εκτελεστικές εξουσίες στα χέρια του, ο Τούρκος Πρόεδρος χρειάζεται τώρα ακόμη περισσότερες εξουσίες για να διατηρήσει την …εξουσία του όσο μπορεί περισσότερο. Στα βήματα του Λουδοβίκου του 14ου δηλαδή… Μόνο που η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα ,καθώς ο Ερντογάν γίνεται όλο και περισσότερο υποχείριο του ακροδεξιού Μπαχτσελί -του ηγέτη των Γκρίζων Λύκων δηλαδή, που δεν θα διαστάσει ακόμη και να τον ανατρέψει με πραξικόπημα, αν χρειαστεί. Ο Μπαχτσελί έχει άλλωστε ενισχύσει πολύ τον έλεγχό του στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις… Για παράδειγμα, ο Μαχίρ Ουνάλ, εξέχουσα προσωπικότητα στην ηγεσία του κόμματος AKΡ του Ερντογάν , μιλώντας χθες στη Hürriyet, έκανε λόγο για «τον κίνδυνο πραξικοπήματος». Από ποιους άραγε; Και πόση αλήθεια έχουν οι φήμες ότι μπορεί στον ανασχηματισμό να απομακρυνθεί ακόμη και ο πανίσχυρος υπουργός Αμυνας, Χουλούσι Ακάρ; Κοντός ψαλμός αλληλούια…

Του Μιχάλη Ψύλου

Από Militaire News -24/03/2021