Ημερολόγιο κορωνοϊού, 29 Μαΐου 2021: Από πού προήλθε τελικά ο SARS-CoV-2;

 
 Ημερολόγιο κορωνοϊού, 29 Μαΐου 2021:
 Από πού προήλθε τελικά ο SARS-CoV-2;

1. "Of all the gin joints in all the towns in all of the world, she walks into mine". Ναι, όταν πρωτοακούσαμε ότι ένας νέος κορωνοϊός, σαν τον SARS, εμφανίστηκε στην Wuhan, αναρωτηθήκαμε σαν τον Humphrey Bogart στην Καζαμπλάνκα: "Εκεί δεν είναι το εργαστήριο της Zheng-Li, που μελετάει κορωνοϊούς και κάνει και gain of function?"

2. Τι είναι το gain of function; "Πείραγμα" παθογόνων στο εργαστήριο ή δημιουργία χιμαιρικών παθογόνων για να μελετήσουμε τι μας επιφυλάσσει η φύση. Από τα μεγάλα διλήμματα της σύγχρονης επιστήμης. Πρωτοπόρος του χώρου ο Ralph Baric από το Chapel Hill, έφτιαξε χιμαιρικούς κορωνοϊούς και με την Zheng-Li το 2015, συνέχισε αυτή μόνη της το 2017, παρέα με τον Daszak της Ecohealth Alliance: η τελευταία, μεγάλη οικολογική οργάνωση, παίρνει χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ που με υπεργολαβία καταλήγει στο Wuhan Institute of Virology (WIV). To οποίο χρηματοδοτείται ΚΑΙ από την ΕΕ, μέσω του προγράμματος European Virus Archive GLOBAL.

3. Σημαίνει κάτι αυτό απαραίτητα; Όχι σε έναν κόσμο γεμάτο με αναδυόμενα παθογόνα φυσικής προέλευσης- συνήθως είναι ζωονόσοι, σε κάποιο ζώο είναι η φωλιά τους. Όπως SARS και MERS, οι άλλοι κορωνοϊοί που έφτασαν στον άνθρωπο από νυχτερίδες μέσω ενδιάμεσων ξενιστών. Όπως ο στενότερος συγγενής του SARS-CoV-2, ονόματι RaTG13, απομονωμένος από νυχτερίδες κι αυτός. Όπως ο άλλος στενός συγγενής, ονόματι RmYN02: μια πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής τον Σπύρο Λύτρα υπολόγισε πως 40-50 χρόνια πριν ξεχώρισαν όλα αυτά από τον κοινό τους πρόγονο. Κι αν συνεχίσουμε να ψάχνουμε, από κορωνοϊούς τέτοιου τύπου άλλο τίποτε: Έχει σε Γαλλία, Ιταλία, Σλοβενία, Βουλγαρία (στην Στράντζα, να μην αγχώνεστε), Ουγκάντα, Ρουάντα, Ταϊλάνδη, Καμπότζη, Ρωσία (στο Σότσι). Άμα ψάξουμε κι εδώ, δεν αποκλείεται να βρούμε. Ιοί που συχνά συζούν στο ίδιο ζώο και συνομιλούν, ανασυνδυάζονται. Το gain of function της φύσης, μία στα 100 χρόνια πέφτουμε ως άνθρωποι σε κακό λαχείο.
 
4. Ναι, αλλά πώς πήγε ο ιος στην Wuhan; Εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τις σπηλιές που βρίσκουν τους άλλους κορωνοϊούς τέτοιου τύπου; Λογική απορία. Η μόνη λογική απορία στην συζήτηση περί προέλευσης. Όλες οι υπόλοιπες αμφιβολίες είναι απόρροια της κρυψίνοιας των Κινέζικων αρχών και επιστημόνων: αυτό το RaTG13 για παράδειγμα, το είχαν περιγράψει από παλιά, το 2016, αλλά με άλλο όνομα, να μην τους το ματιάσει κανείς, και στις νέες δημοσιεύσεις τις έχασαν λίγο τις ημερομηνίες- τροφή σε πονηρά μυαλά έδωσαν. Είχαν και μια βάση δεδομένων στο WIV με όλους τους ιους που απομόνωσαν και περιέγραψαν στις εξορμήσεις τους, αλλά κατέβηκε τον Σεπτέμβριο του 2019- θύμα επίθεσης hackers λέει. Πιθανότατο, αν και ο ΠΟΥ επιβάλλεται να την δει αυτή την βάση.

5. Άλλη παράνοια, οι παγκολίνοι: πολλαπλά άρθρα για ιο των παγκολίνων με πανομοιότυπο σημείο πρόσδεσης στους υποδοχείς του ανθρώπου, με αυτό του SARS-CoV-2. Τελικά το ίδιο ζώο και τον ίδιο ιο περιέγραφαν όλοι, είπαν να κάνουν δημοσίευση με ξένα στοιχεία ίσως, άλλωστε ο παγκολίνος δεν έχει δικηγόρο να κάνει αγωγή για δυσφήμιση. Η Zheng-Li πάντως, σε πρόσφατη προδημοσίευση (ακόμη 8 κορωνοϊοί συγγενείς, από την ίδια σπηλιά πέρα μακριά) επιμένει να εστιάζει στους παγκολίνους ως ενδιάμεσο μεταξύ ανθρώπου και νυχτερίδων. Αυτή η παραπληροφόρηση ήρθε πάνω στην προηγούμενη κρυπτικότητα και έφτιαξε κλίμα. Αλλά το κλίμα το καπηλεύτηκε ο κύριος με το πορτοκαλί μαλλί, για να κρύψει την εγκληματική ανεπάρκεια της δικής του αντιμετώπισης, και η όλη συζήτηση έγινε απαγορευμένη.
 
6. Είχε τίποτε ύποπτο ο ιος; Πολλοί, βλέπε Alina Chan που το θάρρος της οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε ανεξάρτητα με το αν είχε τελικά δίκιο, είπαν πως ο ιος έμοιαζε έτοιμος για τον άνθρωπο από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του, δεν βελτιωνόταν στην πορεία (όπως ο SARS π.χ.). Και είχε λέει και ένα κομματάκι που βοηθούσε πολύ, σαν επιλεκτικά κωδικοποιημένο, την είσοδό του στα ανθρώπινα κύτταρα, το λεγόμενο furin cleavage site (FCS). Είναι όμως έτσι; Από την αρχή εντοπίστηκαν δύο παραλλαγές του ιου, τι δηλαδή, "ξέφυγαν" δύο μαζί; Και πόσο έτοιμος ήταν ο ιος που τον βλέπουμε πια να εξελίσσεται μέσω των νέων στελεχών και μεταλλάξεων, να προσδένεται ευκολότερα πια στους ανθρώπινους υποδοχείς, και να βρίσκει τρόπους να ξεφεύγει (ευτυχώς λίγο) της ανθρώπινης ανοσίας; Κι όσο για το FCS, έχει κι ο MERS, έχουν και όλοι οι Embecoviruses, μακρινά ξαδέρφια, έχει κι ο αθώος NL63 του απλού κρυολογήματος. Οπότε αβάσιμες οι υποψίες.

7. Ναι, αλλά τα κατασκοπικά τα ωραία; Πρώτον το εγκαταλελειμμένο ορυχείο στην Mojiang, ιστορία του 2012, 6 εργάτες νόσησαν βαριά από κάτι ύποπτα όμοιο με τον SARS-CoV-2, τρεις πέθαναν, τα στοιχεία βρέθηκαν σε ένα μάστερ και ένα μεταπτυχιακό, έχουν όντως κενά- αξιέπαινο το detective work όντως. Είχε δημοσιευθεί το γεγονός το 2013, αλλά τότε είχαν απομονώσει από το ορυχείο μόνο έναν παραμυξοϊό από τους αρουραίους (άλλο τρομερό πράγμα αυτό, σαν τον Nipah), οι νυχτερίδες τίποτε. Τις ξαναέψαξαν τις νυχτερίδες τα επόμενα χρόνια, αυτό δεν ήταν ορυχείο, οι πύλες της κολάσεως ήταν: από κορωνοϊούς άλλο τίποτε. Τι είχαν τελικά οι ατυχείς εργάτες; Η Zheng-Li το απέδωσε σε μύκητες, αλλά μύκητες σαν τον ασπέργιλλο επικάθονται δευτεροπαθώς και σε ασθενείς με SARS-CoV-2. Μπορεί να ήταν οι άτυχοι εργάτες του 2012 οι πρώτοι που νόσησαν από SARS-CoV-2; Θα είχε κολλήσει όλο το νοσοκομείο της Kunming. Άρα όχι. Δημοφιλές το ορυχείο, κάθε περιπετειώδης δυτικός δημοσιογράφος που σέβεται τον εαυτό του επιχειρεί να το προσεγγίσει, σιγά μην τα κατάφερναν.

8. Κατασκοπικά-2: είναι ενδιαφέρον ανάγνωσμα το πόσες φορές συνεδρίασε η επιτροπή του κομμουνιστικού κόμματος του Ινστιτούτου (!!!) για να συζητήσει την ασφάλεια του εργαστηρίου το Νοέμβριο του 2019, αλλά για άλλους λόγους. Ούτε μπορεί να ληφθεί σοβαρά ο άλλος που έψαξε πώς κατανέμονται τα κρούσματα στην γραμμή του μετρό της Wuhan, λες κι ο ιος έχει γενετική προδιάθεση Κολιάτσου-Παγκράτι. Για να μην πω για το επιστημονικό δίδυμο Βρετανίας- Νορβηγίας που ήταν στην επικαιρότητα φευγαλέα πριν έναν χρόνο (με έναν ακατανόητο συλλογισμό περί κατασκευής του ιου, αλλά “έχουμε ήδη φτιάξει εμείς εμβόλιο”!!!), οι οποίοι εξίσου ακατανόητα έχουν επανέλθει στην επικαιρότητα αυτές τις μέρες, ακόμη και σε σοβαρά ειδησεογραφικά site. Μην αναπαράγετε έτσι άκριτα όποιον γραφικό, ρωτήστε πρώτα, όχι εμένα, υπάρχουν άνθρωποι να ρωτήσετε. Α, είχαμε και τους πανταχού παρόντες "αντιρρησίες Νομπελίστες" που συνέδεσαν τον SARS-CoV-2 με τον HIV, σε μια ακροβασία συνομωσιολογικής παρόξυνσης (ή σύγχυσης, όποιας αιτιολογίας). Για να ξεσκάμε είναι ωραία αναγνώσματα αυτά (θυμάμαι έναν που έλεγε πως η βρουκέλλα είναι ο σκελετός για τον HIV κάποτε και είχαν αποφασίσει να τον φτιάξουν το 1971, αλλά ούτε ταινία δεν το γυρίσαμε).

9. Βασική αιρετική άποψη: ναι, αλλά αφού έκαναν αυτά τα gain of function πειράματα, μήπως τον έφτιαξαν τον ιο με βάση αυτόν τον RaTG13 που είναι 96% όμοιο; Ναι, αλλά οι διαφορές τους είναι διάσπαρτες σαν χυμένο αλατοπίπερο, δεν...Έρχεται μετά η άλλη κοπτοραπτική, αυτή της Li-Meng Yan, η οποία ήταν παρούσα σε κάποιες από τις πρώτες δημοσιεύσεις για τον ιο, και αργότερα μπήκε υπό την προστασία του, γνωστού, Steve Bannon, αυτομόλησε, και κυκλοφόρησε μια σειρά από αναφορές που περιέγραφαν πως κατασκευάστηκε ¨ως βιολογικό όπλο" ο ιος με άλλους ιους σκελετούς- τους περιγράφει ως όμοιους, τους έδειξα στα προνήπια, δεν βρήκαν ομοιότητες. Αναφορές χαοτικές που δεν μπορούν να στοιχειοθετήσουν κάτι (εν τούτοις ολόκληρο Johns Hopkins έβγαλε έκθεση που εξηγούσε τις ασάφειες). Ναι, μπορείς να κάνεις κοπτοραπτική χιμαιρική σε ιους χωρίς να αφήνεις ίχνη ( η μέθοδος no-see-um του... Baric), είτε γιατί πάσχεις από frankenstein-οειδική μεγαλομανία ή από αγαθούς σκοπούς, αλλά δεν μπορούμε να αγνοούμε πως η βιβλιοθήκη ιων του WIV δεν είναι παρά μια απειροελάχιστη γωνίτσα της ασύλληπτου μεγέθους βιβλιοθήκης ιων του πλανήτη. Μια φυσική βιβλιοθήκη γεμάτη εκπλήξεις.

10. Το πρόβλημα είναι πως η συζήτηση είναι, ήταν εξ αρχής, πολιτική: πόσες φορές με έχουν πει σινοφοβικό δεν ξέρω (επειδή δεν θα βαρεθώ να σημειώνω πως υπήρξε αμήχανη και ελλιπέστατη πληροφόρηση, γενικώς). Πόσοι επιστήμονες δίστασαν να συζητήσουν την προέλευση του ιου για να μην ταυτιστούν με τον πρώην πρόεδρο; Πόσοι δαιμονοποίησαν την σοβαρή επιστημονική συζήτηση από την άλλη, για να κάνουν πολιτική; δεν μπορεί να είναι καλή η συζήτηση όταν την κάνει ο Biden αλλά τοξική όταν την κάνει ο Τραμπ.  

11. Και φυσικά η συζήτηση είναι πολιτική σε παγκόσμιο επίπεδο: Είδαμε τον ίδιο τον ΠΟΥ να διαπραγματεύεται για μήνες την επιτροπή ειδικών που θα πήγαινε στην Κίνα για να διερευνήσει την προέλευση του ιου: επιτροπή στην οποία είχε βέτο η Κίνα, επιτροπή στην οποία ανήκε ο, έχων προφανή σύγκρουση συμφερόντων ως συνεργάτης/ έμμεσος χρηματοδότης του WIV, Daszak, επιτροπή που υπέστη καραντίνα 14 ημερών πριν ξεκινήσει μια βόλτα τύπου "θεματικό πάρκο SARS-CoV-2 στην Wuhan, εδώ βλέπετε την αγορά της Huanan, κλειστή εδώ και έναν χρόνο, εδώ είναι το WIV, περάστε να σας φιλέψουμε κάτι, την βάση δεδομένων δεν θα την δείτε, την έχει δει ο Daszak, μην ζητήσετε να δείτε τους επιζώντες του ορυχείου του 2012, και βασιστείτε στα στοιχεία που θα σας δώσουμε εμείς".

12. Πλέον όμως η συζήτηση γίνεται. Ανοιχτές επιστολές προς τον ΠΟΥ από σημαίνοντες επιστήμονες- ειδικούς στην βιοασφάλεια όπως η Filippa Lentzos, και τελικά η ανοιχτή επιστολή στο Science πριν λίγες εβδομάδες: μια διακριτική επιστολή που ζητά απλά και ολόσωστα περισσότερα δεδομένα. Αλλά μια επιστολή όπου ο ίδιος ο δάσκαλος του gain of function, ο Baric, συνυπογράφει με τους παραδοσιακούς πολέμιους αυτής της τακτικής, τον Lipsitch και τον Relman, και με την “σεσημασμένη” όλον αυτό τον καιρό Alina Chan. Η συζήτηση πλέον νομιμοποιήθηκε.

13. Τι σημαίνει εργαστηριακή προέλευση εν τέλει; Μπορεί απλά ο ιος να μεταφέρθηκε στην Wuhan από κάποιον εργαζόμενο του WIV που τον κόλλησε σε μακρινές σπηλιές όπου έκαναν δειγματοληψίες σε νυχτερίδες- χωρίς να το ξέρει καν, χωρίς να είναι κατεγεγραμμένος ο ιος στο WIV. Ή μπορεί να υπήρχε κρυμμένος σε κάποιο δείγμα του εργαστηρίου που δεν έχει ακόμη μελετηθεί, και να μόλυνε κάποιον απρόσεκτο. Εργαστηριακά ατυχήματα, παντού και ανέκαθεν, να έχουμε να λέμε ιστορίες. Ή μπορεί κάποιο μολυσμένο πειραματόζωο να το έσκασε και να το περιμάζεψαν επιτήδειοι για πούλημα σε κάποια υπαίθρια αγορά. Ακόμη και από τα απόβλητα ενός εργαστηρίου θα μπορούσε να ξεφύγει ένας ιος (ειδικά αυτός ο ιος που μάθαμε να τον παρακολουθούμε από την συγκέντρωσή του στα απόβλητα). Μήπως απλά τα μέτρα ασφαλείας στο εργαστήριο της Wuhan (στα πολλά εργαστήρια καλύτερα) ήταν ανεπαρκή; Έχει αναφερθεί κατ’ επανάληψη, και από την ίδια την Zheng-Li, πως δεν επικρατούσαν συνθήκες βιολογικής ασφάλειας επιπέδου 4 όταν μελετούσαν γενικά κορωνοϊούς, πλην SARS και MERS.

14. Μπορεί να αποδειχθεί κάτι; Μόνο αν βρούμε τα αδερφάκια του ιου εκεί έξω, στην φύση, οπότε καταδειχθεί αδιάσειστα η φυσική του προέλευση. Αν είναι εργαστηριακή η προέλευση δεν θα το μάθουμε, χωρίς την βάση δεδομένων. Εν τέλει όμως, έχει πλέον σημασία να αποδειχθεί κάτι; Πολιτικώς, ίσως.

15. Επιστημονικώς όχι, επειδή τα διδάγματα οφείλουμε να τα πάρουμε έτσι κι αλλιώς, ό,τι κι αν συνέβη: Οφείλουμε να επανεκτιμήσουμε τα όρια και τον ανθρωποκεντρισμό της διείσδυσής μας στην φύση. Οφείλουμε να ετοιμαζόμαστε για επόμενες, αναπόφευκτες πανδημίες με όλα τα επιστημονικά δεδομένα ανοιχτά και απο-πολιτικοποιημένα (αλλά το τρέχον World Health Assembly θα συνεχίσει να είναι μια πολιτική διελκυστίνδα...). Οφείλουμε να ξεκινήσουμε εκ νέου την συζήτηση για τα πειράματα "gain-of-function": ναι, αυτά τα πειράματα του Baric μας υπογράμμισαν από πενταετίας ότι έρχεται πανδημία από κορωνοϊό, αλλά αυτά τα πειράματα δεν μας έκαναν πιο έτοιμους. Και δύσκολα μπορούν να μας κάνουν όταν ενδέχεται, τα δεδομένα τους, να μην χρησιμοποιηθούν με τον ίδιο ευγενή, ή επιστημονικά αυστηρό, τρόπο από όλους. Ναι, οφείλουμε να επανεκτιμήσουμε την ανάγκη και το μοντέλο λειτουργίας τόσων εργαστηρίων βιοασφαλείας επιπέδου 4: Αυτή την στιγμή λειτουργούν 59 τέτοια εργαστήρια, σε 23 χώρες (ΗΠΑ, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Κίνα, Ρωσία, Νότιος Κορέα, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Αυστραλία, Τσεχία, Λευκορωσία, Ουγγαρία, Σουηδία, Ελβετία, Ινδία, Σαουδική Αραβία, Ταϊβάν, Νότιος Αφρική, Ακτή Ελεφαντοστού, Γκαμπόν). Κανένα ακόμη από αυτά τα εργαστήρια δεν έχει υιοθετήσει τα αντίστοιχα δεδομένα λειτουργίας (ISO 35001), πολύ περισσότερο κάποια εξωτερική εκτίμηση της τήρησης των μέτρων.

Υ.Γ.: Ο γράφων θεωρεί ότι ο ιος είναι φυσικής προέλευσης, αλλά η συζήτηση οφείλει να γίνεται με ανοιχτές πόρτες και πλήρη δεδομένα. Επειδή την επόμενη φορά, κάτι που δεν γνωρίζουμε τώρα, ενώ θα μπορούσαμε, ενδέχεται να αποδειχθεί κρίσιμο.