Νότιος Καύκασος: Οι Ρώσοι αυξάνουν σημαντικά την στρατιωτική παρουσία τους στην περιοχή.
Νότιος Καύκασος: Οι Ρώσοι αυξάνουν σημαντικά την στρατιωτική παρουσία τους στην περιοχή.
Είναι η πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης
που η επιρροή της Μόσχας στην περιοχή είναι τόσο μεγάλη.
Όσοι ασχολούνται με την περιοχή του Καυκάσου γνωρίζουν καλά την αμυντική εξάρτηση της Αρμενίας από την Ρωσία.
Το κράτος των Αρμενίων, βρίσκεται «σφηνωμένο» ανάμεσα στην Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν.
Μια Τουρκία η οποία δεν αποδέχεται το παρελθόν της και έχει γίνει εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού ο Παντουρκισμός έχει επανέλθει ως μέσο άσκησης της εξωτερικής πολιτικής και ένα Αζερμπαϊτζάν το οποίο επιτέθηκε πρόσφατα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, διεκδικεί δια στόματος του προέδρου του την νότια επαρχία της Αρμενίας και επιθυμεί να απαλλαγεί από το αρμενικό στοιχείο του Αρτσάχ. Αυτό δείχνει τουλάχιστον η καταστροφή των αρμενικών μνημείων στις υπό αζερικό έλεγχο περιοχές του Καραμπάχ.
Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για δύο κράτη τα οποία είναι πολύ πλουσιότερα και πολυπληθέστερα από την περίκλειστη και μικρή σε έκταση, πλούτο, πληθυσμό και ισχύ Αρμενία.
Αυτά συμβάλλουν στην απόφαση των Αρμενίων να ταχθούν στο πλευρό των Ρώσων, παρά τις καλές σχέσεις με την Δύση λόγω της αρμενικής ιστορίας, της δημοκρατικής συνείδησης των Αρμενίων και της παρουσίας της αρμενικής διασποράς σε Ευρώπη και Αμερική.
Η Αρμενία λοιπόν είναι μέλος του «ρωσικού ΝΑΤΟ», του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας (Collective Security Treaty Organization).
Το σημαντικότερο: η Αρμενία φιλοξενεί μια μεγάλη ρωσική στρατιωτική βάση στην δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Γκιουμρί, το οποίο βρίσκεται βορειανατολικά, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία.
Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, η βάση αυτή εγγυάται την ασφάλεια της Αρμενίας και αποτρέπει μια δυνητική στρατιωτική επίθεση εκ μέρους της Τουρκίας.
Ακόμα και μετά την ανάδειξη του φιλοδυτικού Πασινιάν στην εξουσία της χώρας, το 2018, η Αρμενία συνέχισε να προμηθεύεται ρωσικό στρατιωτικό εξοπλισμό και έστειλε μη μάχιμο στρατιωτικό προσωπικό στην Συρία για να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις των Ρώσων.
Ωστόσο, η Ρωσία δεν είχε και τις καλύτερες σχέσεις με τον Πασινιάν. Η «βελούδινη» επανάσταση η οποία τον έφερε στην εξουσία θύμιζε τις αντιρωσικές επαναστάσεις της Γεωργίας (2003) και της Ουκρανίας (2004) και «εκθρόνισε» την ημιαυταρχική και φιλορωσική πολιτική ελίτ η οποία κυριάρχησε στα πολιτικά πράγματα της Αρμενίας για είκοσι χρόνια.
Αυτός θεωρείται από πολλούς ένας από τους βασικότερος λόγους για την στάση της Μόσχας στον πρόσφατο πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Στον πόλεμο αυτόν η Αρμενία, δηλαδή ο στρατηγικός εταίρος της Ρωσίας έχασε. Όμως η ίδια η Ρωσία βγήκε κερδισμένη.
Καταρχάς, περιθωριοποίησε τις ΗΠΑ και την Γαλλία οι οποίες είναι μέλη της Ομάδας του Μινσκ του ΟΑΣΕ η οποία έχει αναλάβει την ειρηνική διευθέτηση της σύρραξης του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Επίσης, η Ρωσία διαμεσολάβησε για την συμφωνία που τερμάτισε τον πόλεμο.
Το σημαντικότερο, επέστρεψε στρατιωτικά στην περιοχή μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες απουσίας.
Τα ρωσικά στρατεύματα, ελέγχουν σήμερα τον διάδρομο που συνδέει την Αρμενία με το Αρτσάχ, καθώς και τον ίδιο τον θύλακα, τουλάχιστον τα εδάφη τα οποία δεν κατέλαβαν οι Αζέροι στον πόλεμο.
Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε η κατασκευή δύο ρωσικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην νότια επαρχία Σιουνίκ. Το στρατιωτικό «άνοιγμα» των Ρώσων στην Αρμενία και η εγκαθίδρυση της παρουσίας τους στα νότια της χώρα γίνεται για τρεις λόγους:
- Ο πρώτος λόγος έγκειται στην ανησυχία των Αρμενίων για την εδαφική ακεραιότητα της χώρας τους.
Το Ζανγκεζούρ είναι η σημερινή νότια επαρχία της Αρμενίας, το Σιουνίκ.
- Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την προστασία του αυτοκινητοδρόμου και του σιδηροδρομικού δικτύου τα οποία θα κατασκευαστούν μελλοντικά και θα συνδέουν το Αζερμπαϊτζάν με τον θύλακα του Ναχιτσεβάν διασχίζοντας την αρμενική επαρχία Σιουνίκ.
Άρα, οι Ρώσοι είναι αυτοί οι οποίοι θα παίξουν τον ρόλο του «αστυνόμου», όπως κάνουν σήμερα στο Αρτσάχ.
- Ο τρίτος λόγος είναι στρατηγικός.
Να θυμίσω ότι η Ρωσία έχει επίσης ισχυρή στρατιωτική παρουσία στην Αμπχαζία και την Νότια Οσσετία.
Χωρίς τον πόλεμο, οι Αρμένιοι δύσκολα θα δέχονταν την επέκταση της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας και στο νότιο τμήμα της χώρας.
Με την κίνηση αυτή οι Ρώσοι καταφέρνουν και δημιουργούν το τρίγωνο Γκιουμρί – Αρτσάχ – Σιουνίκ το οποίο τους εξασφαλίζει τον απόλυτο έλεγχο της Αρμενίας της οποίας η γεωστρατηγική αξία είναι τεράστια για την Ρωσία.
Η Συμφωνία του Νοεμβρίου η οποία τερμάτισε τον πόλεμο στο Καραμπάχ και η επέκταση της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και το Σιουνίκ σηματοδοτούν την επιστροφή της Ρωσίας ως περιφερειακού ηγεμόνα στον Νότιο Καύκασο, ενισχύουν την αμυντική εξάρτηση των Αρμενίων από τους Ρώσους και απομακρύνουν περαιτέρω την Δύση από την περιοχή.
Είναι η πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης που η επιρροή της Μόσχας στην περιοχή είναι τόσο μεγάλη.
Γιώργος Μενεσιάν
Διεθνολόγος
Ο Γιώργος Μενεσιάν είναι απόφοιτος του Παντείου Πανεπιστημίου (Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών) και μεταπτυχιακός φοιτητής (MLitt Candidate) του Πανεπιστημίου του St Andrews σε θέματα ασφαλείας για Μέση Ανατολή, Καύκασο και Κεντρική Ασία (Middle East, Caucasus and Central Asia Security Studies). Είναι, επίσης, Δόκιμος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ), συντονιστής της Ομάδας Εξωτερικής Πολιτικής, Άμυνας και Ασφάλειας του Τομέα Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΤΟΡΕΝΕ) και μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ). Έχει πλούσια αρθρογραφία πάνω σε διεθνή θέματα στον ελληνικό και διεθνή έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν θέματα στρατηγικών σπουδών, Μέσης Ανατολής & Βορείου Αφρικής και Καυκάσου. Ομιλεί αγγλικά, γαλλικά και αρμενικά.