Ποιοι δεν θέλουν την Ελλάδα στη διάσκεψη για την Λιβύη.
19/1/2020 - Η πρώτη διάσκεψη για την Λιβύη
Δεν πρόκειται για κάποια συνωμοσία της Γερμανίας,
Όπως είναι γνωστό στις 23 Ιουνίου θα διεξαχθεί στο Βερολίνο η δεύτερη Διάσκεψη για την ειρήνη στην Λιβύη, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Όπως και στην πρώτη, έτσι και στην δεύτερη η Ελλάδα δεν έχει προσκληθεί να συμμετάσχει.
Η Αθήνα θεωρεί ότι έπρεπε να προσκληθεί γιατί είναι η χώρα της ΕΕ που βρίσκεται εγγύτερα στην Λιβύη, έχοντας κοινά θαλάσσια σύνορα, καθώς επίσης ότι έχει συμφέροντα στην περιοχή, τα οποία θίγονται από το Τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019.
Για την ερμηνεία αυτού του αποκλεισμού, οι περισσότεροι αναλυτές υιοθετούν ένα πλαίσιο που τονίζει τις ιδιαίτερες σχέσεις της Γερμανίας με την Τουρκία, ως τον καθοριστικό παράγοντα.
Αυτό το πλαίσιο ερμηνείας είναι σωστό, αλλά ανεπαρκές. Δεν είναι μόνο η Γερμανία αυτή που επιθυμεί τον αποκλεισμό της Ελλάδας από την Διάσκεψη.
Η κυρίαρχη ατζέντα
Οι συμμετέχοντες στις διαδικασίες της Διάσκεψης για την σταθεροποίηση της Λιβύης έχουν υιοθετήσει μία πολυεπίπεδη ατζέντα.
Πρώτον, οι συμμετέχοντες θα συζητήσουν τις πολιτικές, συνταγματικές και οικονομικές εξελίξεις που θα πρέπει να επιταχυνθούν ενόψει των εκλογών της 24ης Δεκεμβρίου. Παράλληλα, θα αξιολογήσουν το μέχρι τώρα έργο της μεταβατικής κυβέρνησης.
Δεύτερον, στο τραπέζι βρίσκεται το θέμα της αποχώρησης των στρατευμάτων του Χαφτάρ από την Ανατολική Λιβύη, των Ρώσων μισθοφόρων της Wagner από τον δρόμο που συνδέει την Μισράτα με την Σύρτη και από το αεροδρόμιο της Αλ Τζούφρα, καθώς και των προερχόμενων από την Τουρκία μισθοφόρων ισλαμιστών.
Τρίτον, δεν τίθεται θέμα αποχώρησης των Τούρκων αξιωματικών και στρατιωτών. Την παραμονή της τουρκικής δύναμης επιθυμούν οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Ιταλία, ως αντίβαρο στην ρωσική παρουσία στην χώρα, ενώ συντάσσεται μαζί τους και η κυβέρνηση της Λιβύης.
Τέταρτον, με την αποχώρηση των μισθοφορικών στρατευμάτων αναμένεται να γίνει μετατροπή της επιχείρησης ΕΙΡΗΝΗ από επιχείρηση ελέγχου του εμπάργκο των όπλων, σε επιχείρηση εκπαίδευσης της ακτοφυλακής της Λιβύης.
Η ατζέντα αυτή στηρίζεται από όλους τους μεγάλους παίκτες στην περιοχή, ΗΠΑ, Γερμανία, Βρετανία και Ιταλία, ενώ η Γαλλία και η Αίγυπτος έχουν κάνει βήματα υποχώρησης από μία σκληρότερη στάση που τηρούσαν, όπως και η Ισπανία η οποία στο τέλος θα συναινέσει.
Ένα από τα βασικά θέματα για τους προαναφερθέντες και για το οποίο υπάρχει συμφωνία, είναι η παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων στην χώρα. Σε αυτό συνηγορούν και κάποιες χώρες του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, όπως η Νιγηρία, ο Νίγηρας, η Σενεγάλη και το Τόγκο. Προφανώς, όχι η Ελλάδα.
Οι ελληνικές θέσεις
Όλες οι χώρες που προαναφέρθηκαν συμφωνούν σε αυτή την ατζέντα, ασχέτως των προϋποθέσεων που χρειάζονται για να υλοποιηθεί. Επίσης συμφωνούν ότι η Ελλάδα έχει την δική της ατζέντα, η οποία αποκλίνει από αυτήν που προσδιορίζουμε ως κυρίαρχη.
Η Ελλάδα επιθυμεί αποχώρηση όλων των τουρκικών στρατευμάτων, είτε είναι μισθοφόροι, είτε ο κανονικός στρατός από την Λιβύη. Η κυβέρνηση της Λιβύης δεν συμφωνεί με αυτή την θέση, εκτός από την υπουργό Εξωτερικών Νάιλα Μοχάμεντ ελ-Μανγκούς, η οποία όμως είναι αποδυναμωμένη.
Ο Χαφτάρ που συμφωνεί με τις θέσεις της Ελλάδας δεν μπορεί να επιβάλλει την παρουσία της στην Διάσκεψη.
Σε ότι αφορά την Μόσχα και αυτή επιθυμεί αποχώρηση της Τουρκίας από την Λιβύη, ή μία συμφωνία μαζί της, αλλά μία ενδεχόμενη συμμετοχή της Ελλάδας στην Διάσκεψη δεν της επιλύει κανένα πρόβλημα.
Με τα δεδομένα αυτά, δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι η Ρωσία συντάχθηκε με την Γερμανία, την Τουρκία και την Βρετανία για τον αποκλεισμό της Ελλάδας.
Επιπρόσθετα, η Ελλάδα θα έθετε στην Διάσκεψη και το θέμα του Τουρκολιβυκού μνημονίου, το οποία καμία από τις συμμετέχουσες χώρες δεν θα ήθελε να θίξει σε αυτή την συγκυρία.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι η Ελλάδα θα πήγαινε στην διάσκεψη, αν είχε προσκληθεί, με μία αμιγώς εθνική ατζέντα (αποχώρηση τουρκικών στρατευμάτων και Τουρκολιβυκό μνημόνιο). Αυτή η ατζέντα βρίσκεται σε αντίθεση με την ατζέντα των Μεγάλων Δυνάμεων.
Αυτή η αντίθεση στα θέματα και στους προσανατολισμούς φέρνει την Ελλάδα εκτός Διάσκεψης. Δεν πρόκειται για κάποια συνωμοσία της Γερμανίας, υπάρχει ευρύτερη συναίνεση.
Ταυτόχρονα, υπάρχει επιβεβαίωση για τον ρόλο που παίζει η Τουρκία στους σχεδιασμούς της Δύσης στην περιοχή, έστω και υπό περιορισμούς.
Τα όρια της Τουρκίας
Η παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων στην Λιβύη αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τους σχεδιασμούς των Δυτικών, μέχρι τις εκλογές του Δεκεμβρίου.
Ωστόσο, οι κινήσεις της Άγκυρας δεν εξαρτώνται απόλυτα από αυτήν. Η Ουάσιγκτον δεν πρόκειται να της προσφέρει την παραμονή στην Λιβύη, χωρίς η Άγκυρα να κόψει τους δεσμούς της με την Μόσχα. Οι δεσμοί αυτοί-ταυτόχρονης συμπόρευσης και αντιπαλότητας- δεν αφορούν μόνο την Λιβύη, αλλά και την Συρία.
Από την Διάσκεψη, ο Ταγίπ Ερντογάν για να κερδίσει κάτι ουσιαστικό θα πρέπει να κάνει υποχωρήσεις. Και η κυριότερη από αυτές αφορά την σχέση με την Ρωσία.
Προς το παρόν, από την Διάσκεψη κερδίζει χρόνο και ελπίζει να βελτιώσει την εικόνα του στο εσωτερικό ακροατήριο.
Οι ΗΠΑ δεν αισθάνονται στριμωγμένες στο θέμα της Λιβύης, όπως αισθάνονται στο Αφγανιστάν.
Στο Αφγανιστάν οι ΗΠΑ επείγονται να αποχωρήσουν και η Τουρκία μπορεί να διεκδικήσει την ηγεσία της ειρηνευτικής αποστολής που θα δημιουργηθεί.
Στην Λιβύη οι ΗΠΑ δεν αισθάνονται τέτοιες πιέσεις και μπορούν να κινηθούν χωρίς περιορισμούς.
Αν
η Άγκυρα κατορθώσει να αποσπάσει από τις ΗΠΑ αυτά που θέλει στην Λιβύη
χωρίς να έχει ξεκαθαρίσει τις σχέσεις της με την Μόσχα, τότε θα έχει
επιτύχει μία πολύ μεγάλη διπλωματική νίκη.
Βαγγέλης Χωραφάς
Δρ. Πολιτικών Επιστημών
- Διευθυντής της ιστοσελίδας γεωπολιτικής Geoeurope.org