Το Διαδίκτυο των Σωμάτων. 'Ενα βιβλίο για τις τεράστιες αλλαγές που επιφέρουν στην ιατρική οι νέες τεχνολογίες.
όπου τα όρια μεταξύ ανθρώπου και μηχανής θα ξεθωριάσουν οριστικά.
Το Διαδίκτυο των Σωμάτων.
'Ενα βιβλίο για τις τεράστιες αλλαγές
που επιφέρουν στην ιατρική οι νέες τεχνολογίες.
«Αν κατορθώσετε να καταλάβετε το “τεχνητό” πάγκρεας που φοράω πάνω στη ζώνη μου, τότε θα μπορέσετε να καταλάβετε τον κόσμο που ξημερώνει», γράφει στο άκρως διαφωτιστικό βιβλίο του «Intervolution, Smart Bodies, Smart Things» (Columbia University Press, 2021), ο καθηγητής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia, Μαρκ Κ. Τέιλορ. Εως χθες, ακούγαμε για τα έξυπνα σπίτια, τις έξυπνες πόλεις, τώρα ήρθε η σειρά του ίδιου του σώματός μας να διασυνδεθεί και να τροποποιηθεί. Ο τεχνολογικά προηγμένος κόσμος μας αλλάζει ραγδαία τα πάντα, το σώμα μας δεν θα μπορούσε να μείνει ανέγγιχτο. Η τεχνολογική επανάσταση των δικτύων κομίζει νέες ευκαιρίες, αλλά και μεγάλες προκλήσεις. Φέρνει κινδύνους και αδιανόητες απειλές. Στον κόσμο που αναδύεται, τα ίδια τα σώματά μας πλέον συγκροτούν δίκτυα, κι εμείς γινόμαστε μέρος μιας νέας μορφής ζωής.
Για τον Τέιλορ, όλα ξεκινούν από την ασθένεια, αυτή μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε τα όρια της ζωής. «Αν ζούσα πριν από εκατό χρόνια», λέει μιλώντας για τον διαβήτη του, «θα ήμουν νεκρός εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες». Εναν αιώνα μετά την ανακάλυψή της, η ινσουλίνη είναι το μόνο φάρμακο που μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1. Μπορεί όμως το φάρμακο να είναι ίδιο, η μέθοδος παροχής της ινσουλίνης έχει αλλάξει δραματικά. «Οι πιο σοβαρές πρόοδοι έχουν σημειωθεί τα τελευταία 5 με 6 χρόνια», τονίζει ο Τέιλορ, «είμαστε εν μέσω τεράστιων αλλαγών στην ιατρική έρευνα και στην κλινική πρακτική, ως αποτέλεσμα μιας πολύ μεγαλύτερης τεχνολογικής επανάστασης».
Η αντλία ινσουλίνης εφευρέθηκε το 1963 και πρακτικά ήταν ένα βαρύ μηχάνημα σαν ένα ογκώδες σακίδιο πλάτης. Η πρώτη αντλία βγήκε στο εμπόριο το 1978, αλλά δεν διασφάλιζε μεγάλη ακρίβεια στη δοσολογία του φαρμάκου. Ο Τέιλορ αρχίζει να χρησιμοποιεί μια αντλία στα τέλη του 1990. Εχει το μέγεθος μπίπερ και μπορεί να τη φοράει στη ζώνη του. Το 1999 γίνεται ένα μεγάλο άλμα και αρχίζουν να εισάγονται κάθε 72 ώρες αισθητήρες στο σώμα ώστε να μετρούν υποδόρια τα επίπεδα του σακχάρου κάθε δέκα δευτερόλεπτα, απαλλάσσοντας τον ασθενή απ’ την υποχρέωση να κάνει ελέγχους δίνοντας αίμα. Το 2017, το σύστημα έχει εξελιχθεί τόσο πολύ, που οι αισθητήρες μπορούν να μείνουν στο σώμα για δέκα ημέρες κι ένας πομπός μπορεί να στέλνει δεδομένα σε ακτίνα έξι μέτρων σε κάποιο δέκτη ή κινητό τηλέφωνο.
Οι αλγόριθμοι
Η αντλία ινσουλίνης που φέρει σήμερα ο Τέιλορ στη ζώνη του, είναι το δικό του ημιαυτόματο πάγκρεας. Είναι μια ψηφιακή συσκευή που μοιάζει με κινητό τηλέφωνο, έχει μέγεθος μικρότερο από μια τράπουλα και είναι συνδεδεμένη με το σώμα του μέσω ενός μικρού πλαστικού σωλήνα. Στο σώμα του ο Τέιλορ τοποθετεί επίσης κι έναν αισθητήρα, που στέλνει δεδομένα στην αντλία. Εκείνη, μέσω αλγορίθμων ακριβείας, υπολογίζει ακριβώς πόση ινσουλίνη χρειάζεται ο οργανισμός του. Το μόνο που κάνει με το χέρι ο ασθενής είναι να εισάγει στο σύστημα τα γραμμάρια υδατανθράκων που καταναλώνει. Ολα τα υπόλοιπα είναι δουλειά της αντλίας. Υπάρχει το ημι-αυτόνομο τεχνητό πάγκρεας, όπου ο ασθενής πρέπει να εγκρίνει την απελευθέρωση της ινσουλίνης, και το αυτόνομο πάγκρεας, το οποίο είναι ένα κλειστό σύστημα ανατροφοδότησης, όπου η διαδικασία γίνεται εντελώς αυτόματα. Αμφότερα τα συστήματα ρυθμίζονται απ’ την αλγοριθμική επεξεργασία των δεδομένων, που έρχονται όχι μόνον από την αντλία του μεμονωμένου ασθενούς, αλλά και από τα εκατομμύρια άλλων ασθενών στον κόσμο.
«Αν και γίνεται μεγάλη κουβέντα για την άνεση, την αξιοπιστία και τους κινδύνους των αυτοοδηγούμενων οχημάτων, γίνεται ελάχιστος λόγος για την πιο σημαντική δημιουργία και εξάπλωση των ψηφιακών ιατρικών συσκευών που συνδέονται ή εμφυτεύονται σε σώματα και διασυνδέονται σε παγκόσμια δίκτυα», γράφει ο Τέιλορ. Εως τώρα γνωρίζαμε ότι το επόμενο βήμα της τεχνολογικής επανάστασης είναι το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (ΔτΠ). Τοποθετώντας αισθητήρες σε καθημερινά αντικείμενα, τα μετατρέπουμε σε πομποδέκτες δεδομένων που μπορούν να ελέγξουν αντικείμενα και να ρυθμίσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Οι ίδιες τεχνολογίες που διέπουν το ΔτΠ χρησιμοποιούνται τώρα για να δημιουργηθεί ένα Διαδίκτυο των Σωμάτων (ΔτΣ). «Φέροντες υπολογιστές όπως η αντλία της ινσουλίνης, αλλά και εμφυτεύσιμες συσκευές, όπως βηματοδότες και τσιπ στον εγκέφαλο, συνδέονται στο υπολογιστικό νέφος σε απομακρυσμένα κέντρα δεδομένων, όπου σωματικές λειτουργίες και δράσεις παρακολουθούνται, ρυθμίζονται και τροποποιούνται. Σώματα διασκορπισμένα στον χώρο και στον χρόνο διασυνδέονται ολοένα και περισσότερο στον παγκόσμιο ιστό. Το ΔτΠ και το ΔτΣ είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα – το καθένα απαιτεί την παρουσία του άλλου». Ο Τέιλορ αναφέρεται σε αυτό το υπερδίκτυο ως το «τεχνολογικό ασυνείδητο του 21ου αιώνα».
Σημείο χωρίς επιστροφή
Στο τεχνητό πάγκρεας του Τέιλορ συναντώνται η τεχνητή νοημοσύνη, οι γρήγοροι υπολογιστές, τα νευρωνικά δίκτυα, η βαθιά μηχανική μάθηση, τα ασύρματα δίκτυα, οι αισθητήρες, οι πομποί, τα μεγάλα δεδομένα, οι κινητές συσκευές και οι φορητές υπολογιστικές μηχανές. «Ενώ τα περισσότερα απ’ αυτά τα όργανα δημιουργήθηκαν για τον στρατό, για την επιβολή του νόμου, και για καταναλωτικούς λόγους, οι πιο σημαντικές λειτουργίες τους προσαρμόζονται σε ιατρικές χρήσεις με σκοπό τη θεραπεία ασθενειών όπως ο διαβήτης: ποσοτικοποίηση, εξατομίκευση, παρακολούθηση, επικοινωνία, υπολογισμοί, νοημοσύνες, παρέμβαση και τροποποίηση συμπεριφοράς».
Βρισκόμαστε σ’ ένα σημείο χωρίς επιστροφή. Το δίκτυο των δικτύων, εκεί όπου τέμνεται το εσωτερικό δίκτυο του σώματος (intranet) με το ΔτΠ και το ΔτΣ, θα εκκινήσει μια νέα φάση, όπου τα όρια μεταξύ ανθρώπου και μηχανής θα ξεθωριάσουν οριστικά. Ο άνθρωπος, όπως λέει ο Τέιλορ, «διεξελίσσεται», εξελίσσεται δηλαδή μέσω και μαζί με τις τεχνολογίες του. Το σώμα μας πλέον δεν μας ανήκει. Είμαστε ευάλωτοι μπροστά στα ίδια μας τα δημιουργήματα. Μια απλή αστοχία των αυτοματοποιημένων συστημάτων, ένας χάκερ ή ένας χαλασμένος αισθητήρας μπορεί να γίνει θανατηφόρος απειλή. Οσο ακόμη διατηρούμε τον έλεγχο των δικτύων και των συστημάτων μας, ας προετοιμαστούμε. Ξημερώνει μια συναρπαστική εποχή.
Μανώλης Ανδριωτάκης
https://www.kathimerini.gr/visual/infographics/561428869/to-diadiktyo-ton-somaton/?fbclid=IwAR021GcYEsa53O-PBUoA1tnmTq-1wt07zY-EPkjzxxH4i4RKF5m0GAnHFqE
13/7/2021