Ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για την επόμενη πανδημία Η υπόθεση για ένα Ταμείο ειδικά για τις πανδημίες.

 Παρόλο που το ξέσπασμα της COVID-19 ήταν καταστροφικό, οι μελλοντικές πανδημίες που θα ενισχύονται από την ταχεία αποψίλωση των δασών και την κλιματική αλλαγή, μπορεί να είναι ακόμη χειρότερες. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζεται για την επόμενη πανδημία τώρα.

Αποτέφρωση θυμάτων της COVID-19 στο Νέο Δελχί, τον Απρίλιο του 2021.
 Danish Siddiqui / Reuters


Ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για την επόμενη πανδημία
Η υπόθεση για ένα Ταμείο ειδικά για τις πανδημίες

 
Η πανδημία της [ασθένειας] COVID-19 είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια υγειονομική κρίση σε τουλάχιστον μια γενιά και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν ανταποκριθεί ανάλογα. Με βάση τα μέτρα που αναπτύχθηκαν αρχικά για την αντιμετώπιση της επιδημίας Έμπολα στην Δυτική Αφρική το 2014, η απάντηση της παγκόσμιας κοινότητας εύκολα αποτέλεσε την πιο πολυμερή εκστρατεία δημόσιας υγείας στην ανθρώπινη ιστορία.

Για παράδειγμα, μέχρι τον Απρίλιο του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είχε ανακοινώσει τον Επιταχυντή Πρόσβασης σε Εργαλεία COVID-19 (Access to COVID-19 Tools accelerator, ACT), ένα πρόγραμμα που σχεδιάστηκε για να βοηθήσει στην ανάπτυξη και την βελτίωση της πρόσβασης σε διαγνωστικά [τεστ], θεραπευτικά [μέσα], και εμβόλια. Άλλοι διεθνείς οργανισμοί ξεκίνησαν γρήγορα νέους τρόπους για την καταπολέμηση του οικονομικού αντίκτυπου της πανδημίας. Η Παγκόσμια Τράπεζα ενέκρινε σχέδια για την δημιουργία ενός άνευ προηγουμένου κεφαλαίου 160 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μαζί με επιπλέον 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε διεθνή αναπτυξιακή χρηματοδότηση, και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έπαιξε ζωτικό ρόλο στον συντονισμό των οικονομικών πόρων για την απάντηση [στην πανδημία]. Αυτές οι πολυμερείς προσπάθειες απέχουν πολύ από το μονόπλευρο μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε κατά τις προηγούμενες εξάρσεις ασθενειών (της επιδημίας HIV/AIDS, για να πάρουμε ένα παράδειγμα). Με πολλούς τρόπους, η COVID-19 σηματοδότησε ένα σημαντικό βήμα προς την πραγματική διεθνή συνεργασία.

Αλλά ακόμη και μια τέτοια άνευ προηγουμένου συνεργασία δεν ήταν καθόλου επαρκής για την πρόκληση. Η διεθνής κοινότητα δεν ανταποκρίθηκε τόσο γρήγορα και πλήρως όσο ήταν απαραίτητο -αναδεικνύοντας έτσι το πόση δουλειά απομένει να γίνει για την δημιουργία ενός πραγματικά συνεργατικού πολυμερούς συστήματος υγείας. Είναι πλέον σαφές ότι ο κόσμος χρειάζεται έναν μόνιμο θεσμό -που να αναπτυχθεί και να συντηρηθεί κατά την διάρκεια της «πανδημικού καιρού ειρήνης»- που να οικοδομηθεί ειδικά για να αντιμετωπίσει την επόμενη εστία. Αυτό το παγκόσμιο καταπιστευματικό ταμείο (trust fund) θα έχει τους πόρους, την ευελιξία, και την υποστήριξη για την γρήγορη κατανομή της βοήθειας, την διευκόλυνση της έρευνας αιχμής, και την επιτάχυνση της κατασκευής παρεμβάσεων σωτηρίας ζωών. Χωρίς τέτοια δράση, η διεθνής κοινότητα θα είναι απροετοίμαστη για την επόμενη, ενδεχομένως πιο καταστροφική πανδημία.

ΧΑΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΣΤΟΧΟ

Η διεθνής συνεργασία έχει αποτύχει με διάφορους ζωτικούς τρόπους. Ενώ οι πολυμερείς προσπάθειες που επικεντρώθηκαν στην ανάπτυξη εμβολίων ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτυχημένες, τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν στην έρευνα για τα εμβόλια δεν ταυτίστηκαν με παρόμοιες προσπάθειες για την ανάπτυξη καινοτόμων διαγνωστικών εργαλείων, θεραπευτικών [μέσων], και προληπτικών μέτρων. Η διεθνής κοινότητα έχει υποσχεθεί 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια στην COVAX -την διεθνή πρωτοβουλία που έχει σχεδιαστεί για να επιταχύνει την ανάπτυξη, την παραγωγή, και την δίκαιη διανομή των εμβολίων για τον COVID-19- αλλά μόνο έναν συνολικό ποσό 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για διαγνωστικά και θεραπευτικά.

Και ακόμη και ως το πιο καλά χρηματοδοτούμενο μέρος του ACT-Accelerator, η ίδια η COVAX εξακολουθεί επίσης να είναι πολύ χαμηλά χρηματοδοτούμενη. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι από τον Απρίλιο του 2021, η COVAX χρειαζόταν τουλάχιστον 2 δισεκατομμύρια δολάρια πρόσθετης χρηματοδότησης για να επιτύχει τον στόχο της να παραδώσει δύο δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων έως το τέλος του έτους. Σήμερα, η COVAX έχει διανείμει μόνο το 10% αυτού του στόχου. Οι ηρωικές προσπάθειες της COVAX είναι, κατά την δική της παραδοχή, ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση της πρόκλησης. Αυτό σημαίνει ότι τα θεραπευτικά και τα διαγνωστικά [μέσα] θα συνεχίσουν να είναι κρίσιμα για το άμεσο μέλλον.

Ίσως το πιο σημαντικό, [είναι ότι] οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν έχουν λάβει επαρκή υποστήριξη [1] για τα συστήματά τους υγειονομικής περίθαλψης. Τον Απρίλιο του 2020, οι New York Times ανέφεραν ότι δέκα αφρικανικά κράτη δεν είχαν αναπνευστήρες και ότι άλλα όπως η Λιβερία είχαν λιγότερα από ένα μηχάνημα ανά ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Τα 300 εκατομμύρια δολάρια που συγκεντρώθηκαν από δωρητές για κράτη που έχουν ανάγκη, σύμφωνα με το COVID-19 Health Funding Tracker του Economist Intelligence Unit, είναι ανεπαρκή για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

Ορισμένοι παρατηρητές θεωρούν τέτοιες ελλείψεις αναπόφευκτες εν μέσω μιας απρόβλεπτης «μια φορά στον αιώνα» πανδημίας. Αλλά αυτό το φαινομενικά πανταχού παρόν επίθετο συσκοτίζει το γεγονός ότι ο κόσμος έχει αντιμετωπίσει πολλές πανδημίες πιο πρόσφατες από το ξέσπασμα της γρίπης του 1918. Το HIV/AIDS, για παράδειγμα, υπήρχε ως μια επίμονη πανδημία από το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα και συνεχίζει να διεκδικεί έως και ένα εκατομμύριο ζωές ετησίως. (Μέχρι το 2017, το ποσοστό θανάτων που σχετίζεται με το AIDS στη Νότια Αφρική ήταν σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερο από το ποσοστό θανάτων από την COVID-19 στην πλέον πληγείσα πολιτεία των ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2021). Το HIV/AIDS προσφέρει επίσης μια ισχυρή υπενθύμιση ότι η πραγματικά παγκόσμια προοπτική για την παγκόσμια υγεία -αυτή που αναγνωρίζει και ζυγίζει σωστά την εμπειρία του παγκόσμιου Νότου- δίνει ένα πολύ διαφορετικό αφήγημα για την πανδημία. Με την έλευση περισσότερων από 30 αντιρετροϊκών [φαρμάκων] που εγκρίθηκαν από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration) για τον HIV, με την σημαντική μείωση των ποσοστών νέων λοιμώξεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, με την βελτίωση των θεραπειών για τις συννοσηρότητες και την αντίστοιχη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής για τα οροθετικά άτομα, οι Αμερικανοί έφτασαν να πιστεύουν ότι το HIV/AIDS δεν είναι πλέον η μανιασμένη πανδημία που οι Αφρικανοί της υποσαχάριας Αφρικής γνωρίζουν ότι είναι. Ο παγκόσμιος Νότος, αντίθετα, συνεχίζει να αισθάνεται τις χειρότερες επιπτώσεις της νόσου.

Υπήρξαν επίσης άλλες παγκόσμιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την δημόσια υγεία στον εικοστό πρώτο αιώνα. Η COVID-19 δεν είναι καν η πρώτη κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο είδος της˙ είναι η δεύτερη μεγάλη επιδημία SARS στον κόσμο μέσα σε 20 χρόνια. Μετά την πρώτη επιδημία το 2003, ο Gro Brundtland, τότε γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, σημείωσε ότι «το SARS είναι μια προειδοποίηση. Το SARS ώθησε ακόμη και τα πιο προηγμένα συστήματα δημόσιας υγείας στο σημείο θραύσης. Αυτές οι προστασίες διατηρήθηκαν, αλλά μόλις. Την επόμενη φορά, μπορεί να μην είμαστε τόσο τυχεροί».

Είναι επίσης δυνατόν, αν όχι πιθανόν, ότι οι πανδημίες θα γίνουν όλο και πιο συχνές [2] τον επόμενο αιώνα. Οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες της ταξιδιωτικής βιομηχανίας αναμένουν ότι τα διεθνή ταξίδια και το εμπόριο θα επιστρέψουν σε επίπεδα προ πανδημίας, δημιουργώντας περισσότερες ευκαιρίες για την εξάπλωση των πανδημιών. Επίσης ανησυχητικές είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής -ιδιαίτερα αυτές που έχουν ως αποτέλεσμα αυξημένες αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων και ζώων που μπορεί να μεταφέρουν νέα παθογόνα. Πρωτοποριακές μελέτες έχουν δείξει ότι η αποψίλωση των δασών, ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή, συνδέεται στενά με πολλές λεγόμενες ζωονόσους ασθένειες. Οι επιστήμονες έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι πολλά κρούσματα Έμπολα προέρχονται από πρόσφατα αποψιλωμένες περιοχές. Όπως ο Έμπολα, έτσι και η COVID-19 είναι ζωονόσος, όπως και το SARS. Στην πραγματικότητα, περίπου το 75% των εμφανιζόμενων μολυσματικών ασθενειών είναι ζωονόσοι.

Παρόλο που το ξέσπασμα της COVID-19 ήταν καταστροφικό, οι μελλοντικές πανδημίες –που θα ενισχύονται από την ταχεία αποψίλωση των δασών και την κλιματική αλλαγή- μπορεί να είναι ακόμη χειρότερες. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζεται για την επόμενη πανδημία τώρα.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΜΠΡΟΣ

Η παγκόσμια ανταπόκριση στην COVID-19, παράλληλα με το αναπόφευκτο των μελλοντικών κρίσεων, καταδεικνύει την ανάγκη για έναν μόνιμο θεσμό -που θα αναπτυχθεί και θα συντηρηθεί κατά την διάρκεια πανδημικού καιρού ειρήνης- σχεδιασμένος για να αντιμετωπίσει την επόμενη έξαρση. Παρόλο που τα κράτη μπορεί συνήθως να στερούνται την πολιτική βούληση [3] για να δημιουργήσουν έναν οργανισμό που θα περιμένει μέχρι την επόμενη πανδημία, το τρέχον πολιτικό κλίμα παρουσιάζει μια μοναδική ευκαιρία δράσης.

Το σωστό μοντέλο για έναν τέτοιο οργανισμό είναι ένα μόνιμο παγκόσμιο καταπιστευματικό ταμείο (trust fund) - ουσιαστικά ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο έναντι μεγάλων εστιών ασθενειών. Αυτό το σώμα θα έχει τους οικονομικούς πόρους, την επιδεξιότητα, και τον προγραμματισμό που απαιτούνται για την καταπολέμηση των μελλοντικών παγκόσμιων πανδημιών, ειδικά εκείνων που επηρεάζουν δυσανάλογα τις χώρες χαμηλού εισοδήματος. Όπως και εκείνες σε μια πλήρως υλοποιημένη εκδοχή του προγράμματος ACT-Accelerator του ΠΟΥ, η αποστολή και η δομή του καταπιστεύματος θα περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά εργαλεία: έναν μηχανισμό για την διανομή έκτακτης βοήθειας σε χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο τις πρώτες μέρες της πανδημίας˙ κανάλια για γρήγορη διανομή προμηθειών˙ και τα μέσα για την διευκόλυνση της έρευνας σε διαγνωστικό εξοπλισμό, θεραπευτικά [μέσα], και εμβόλια, και στην συνέχεια την ταχεία κατασκευή και διανομή αυτών των νέων εργαλείων.

Η δομή διακυβέρνησης του καταπιστεύματος θα είναι παρόμοια με εκείνη άλλων μεγάλων παγκόσμιων πρωτοβουλιών για την υγεία, όπως το Παγκόσμιο Ταμείο για την Καταπολέμηση του AIDS, της Φυματίωσης και της Ελονοσίας (Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria) και της «Γκάβι, η Συμμαχία Εμβολίων» (Gavi, the Vaccine Alliance) -αμφότερα δημιουργήθηκαν από μεγάλους κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς παγκόσμιους χορηγούς υγείας για την καταπολέμηση μολυσματικών ασθενειών. Όπως και οι δύο υπάρχοντες οργανισμοί, το καταπιστευματικό ταμείο θα διοικείται από ανεξάρτητο συμβούλιο με θέσεις που θα προορίζονται για διάφορα κράτη-μέλη και σώματα. Ορισμένες θέσεις θα διαχωριστούν για συγκεκριμένες χώρες ή περιοχές, τόσο για να διασφαλιστεί ότι οι κύριοι πάροχοι θα αισθάνονται ότι έχουν επαρκή συμβολή όσο και για να υπάρχει εγγύηση ότι τα αναπτυσσόμενα κράτη έχουν αντίκτυπο στην κατεύθυνση του καταπιστευματικού ταμείου. Τα κράτη-μέλη, οι ομάδες κρατών, και οι περιφέρειες με δεσμευμένες θέσεις θα είναι ο καθείς ελεύθερος να αναπτύξει μια διαδικασία υποψηφιότητας της επιλογής του. Το διοικητικό συμβούλιο του καταπιστεύματος θα περιλαμβάνει επίσης δεσμευμένες θέσεις για την κοινότητα των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ), του ιδιωτικού τομέα, και των διεθνών οργανισμών. Ο ΠΟΥ θα αναλάβει έναν διπλό ρόλο στο ταμείο, με δεσμευμένη θέση στο διοικητικό συμβούλιο και ανεξάρτητη εποπτεία. (Το τελευταίο, θα μπορούσε να λάβει τη μορφή μιας ετήσιας έκθεσης και ακρόασης στην Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας σχετικά με τις δραστηριότητες του καταπιστευματικού ταμείου).

Στις περισσότερες παρόμοιες οργανώσεις, επιστήμονες και ειδικοί εκπροσωπούνται σε μια συγκεκριμένη συμβουλευτική επιτροπή. Αν και μια τέτοια επιτροπή θα πρέπει να υπάρχει στο καταπιστευματικό ταμείο για να παρέχει μια συνεχή πηγή ανεξάρτητων επιστημονικών διαβουλεύσεων, ο ρόλος των επιστημόνων πρέπει να είναι μεγαλύτερος. Η πανδημία της COVID-19 ανέδειξε την ιδιαίτερη ανάγκη της επιστημονικής ηγεσίας τόσο στην χάραξη πολιτικής όσο και στην κοινή γνώμη. Ως εκ τούτου, οι επιστήμονες θα πρέπει να έχουν εκπροσώπηση στον πίνακα ψηφοφορίας του ταμείου, με δύο θέσεις του διοικητικού συμβουλίου που προορίζονται για ειδικούς (μια για βασικό επιστήμονα με εξειδίκευση στην έρευνα και την ανάπτυξη και άλλη μια για έναν κοινωνικό επιστήμονα ή έναν επιστήμονα επί της ζωής [life scientist] με ειδίκευση στην υγεία του πληθυσμού).

Το καταπιστευματικό ταμείο θα χρηματοδοτηθεί μέσω ενός συστήματος πληρωμής ασφαλίστρων, με κάθε χώρα να συνεισφέρει ανάλογα με την ικανότητά της. Υπάρχουν πολλά μοντέλα που θα μπορούσε να μιμηθεί το καταπιστευματικό ταμείο. Ένα από αυτά, το Κοινό Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης ASEAN-ΟΗΕ για την Διαχείριση Καταστροφών (ASEAN-UN Joint Strategic Plan of Action on Disaster Management), ιδρύθηκε από την Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations, ASEAN) και τα Ηνωμένα Έθνη ως απάντηση σε μια σειρά φυσικών καταστροφών στην Ασία, ξεκινώντας με τον σεισμό και το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004 που κόστισε περισσότερες από 225.000 ζωές. Κοινώς γνωστό ως JSPADM III, το σχέδιο σκιαγραφεί μια προσέγγιση για την αντιμετώπιση μελλοντικών καταστροφών και βασίζεται σε τρεις πηγές χρηματοδότησης: επιμερισμό κόστους μεταξύ κρατών-μελών της ASEAN, επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα, και συνεργασίες με εταιρείες προσανατολισμένες στο ρίσκο. Ένα τέτοιο μοντέλο θα μπορούσε να είναι ιδανικό για το καταπιστευματικό ταμείο. Πράγματι, οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στην πρόληψη της πανδημίας θα ήταν μια φυσική προέκταση των υφιστάμενων προσπαθειών στον τομέα της βιοτεχνολογίας. Δεδομένου του καταστροφικού αντίκτυπου της COVID-19 στον ιδιωτικό τομέα, επιπλέον, οι επιχειρήσεις μπορεί να είναι πρόθυμες να εμπλακούν κατά την διάρκεια του πανδημικού καιρού ειρήνης.

Το μοντέλο παροχής σε είδος του ΝΑΤΟ -όπου τα κράτη παρέχουν συγκεκριμένους πόρους και όχι χρηματοδότηση- θα μπορούσε να είναι μια άλλη χρήσιμη προσθήκη στην χρηματοοικονομική δομή του ταμείου. Κατ' αναλογία, το ταμείο θα μπορούσε να αναζητήσει έμμεσες συνεισφορές, όπως προμήθειες, data, και προσωπικό από τα συμμετέχοντα κράτη για να υποστηρίξει τις δυνατότητές του στην παρακολούθηση, την επιτήρηση, και την ιχνηλάτηση επαφών. Ένα τέτοιο σύστημα θα βοηθούσε τα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη να κάνουν χρήση της προηγμένης υποδομής του ταμείου και να διευκολύνουν τον συντονισμό μεταξύ εθνικών, διεθνών, ιδιωτικών τομέων, και των πόρων του ταμείου.

Πάνω απ' όλα, η COVID-19 κατέστησε σαφές ότι ένα καταπιστευματικό ταμείο πρέπει να χρησιμεύσει ως σύστημα συλλογικής ασφάλειας έναντι μιας πραγματικά παγκόσμιας απειλής. Παρόλο που το μοντέλο καταμερισμού του κόστους μπορεί να θέσει την οικονομική επιβάρυνση του οργανισμού κυρίως στα πλούσια και καλά προστατευμένα κράτη, η COVID-19 έχει δείξει ότι οι τύχες όλων των χωρών είναι συνυφασμένες κατά την διάρκεια μιας πανδημίας. Για παράδειγμα, ακόμη και με το σχετικά υψηλό ποσοστό εμβολιασμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα χαμηλά ποσοστά ανοσοποίησης σε άλλες χώρες επέτρεψαν την εμφάνιση νέων μεταλλάξεων [του ιού], όπως η εξαιρετικά μεταδοτική μετάλλαξη Delta -το κυρίαρχο στέλεχος της COVID-19 στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα. Άλλα δυνητικά ανθεκτικά στα εμβόλια στελέχη φαίνονται πιθανά. Μετά την COVID-19, η κατανομή του κόστους θα φαίνεται σαν λογικό τίμημα για την συλλογική ασφάλεια [έναντι μιας] πανδημίας.

ΧΤΥΠΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟ

Μόλις δημιουργηθεί, χρηματοδοτηθεί, και στελεχωθεί το ταμείο, ο οργανισμός θα πρέπει να καθορίσει πότε θα κινητοποιεί τους πόρους του. Αυτή η απόφαση θα πρέπει να βασίζεται σε ένα σύστημα παρακολούθησης παρόμοιο με μια μεταρρυθμισμένη έκδοση του προγράμματος Έκτακτης Ανάγκης για την Δημόσια Υγεία (Public Health Emergency of International Concern, PHEIC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Όπως το PHEIC, αυτό το σύστημα προειδοποίησης θα δέχεται αναφορές από κράτη και ΜΚΟ. Μια επιτροπή ειδικών θα αξιολογεί τα δεδομένα. Ωστόσο, το ταμείο θα διαφέρει από το PHEIC με διάφορους κρίσιμους τρόπους.

Σε αντίθεση με το ισχύον σύστημα του ΠΟΥ, το ίδιο το πρόγραμμα παρακολούθησης του ταμείου θα συλλέγει ενεργά δεδομένα για πιθανές πανδημίες, αντί να βασίζεται σε δεδομένα που παρέχονται από τα κράτη. Η έγκαιρη διάγνωση, ακόμη και αν οδηγεί σε μερικούς ψευδείς συναγερμούς, είναι ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό νέων εστιών και την διάσωση ζωών. Πράγματι, η υπερβολική συμπερίληψη είναι επιθυμητή σε αυτό το στάδιο. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα κράτη πλήρως εξοπλισμένα για να παρακολουθούν πιθανές εστίες. Παρόλο που οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έχουν σημειώσει αξιοσημείωτες βελτιώσεις από την άποψη αυτή, πρέπει να γίνουν περισσότερα. Το ταμείο θα μπορούσε να καλύψει αυτό το κενό μέσω της ανεξάρτητης παρακολούθησης ή κινητοποιώντας μέρος της ικανότητας Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) για την ανάπτυξη οικονομικά αποδοτικών εργαλείων για τα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη. Το ταμείο θα μπορούσε, για παράδειγμα, να επωφεληθεί από καινοτόμες προσπάθειες εκδημοκρατισμού της παρακολούθησης λοιμωδών ασθενειών μέσω αναφορών που βασίζονται σε ιδιο-αναφορές και σε αναφορές από κοινότητες. Τέτοιες τεχνικές θα ήταν χρήσιμες τόσο σε χώρες χαμηλού εισοδήματος όσο και όταν ένα κράτος αποτυγχάνει να μοιραστεί με ακρίβεια τα δεδομένα του επί της δημόσιας υγείας.

Το καταπιστευματικό ταμείο θα παρακολουθεί επίσης την υγεία των ζώων -ένα άλλο σημείο διαφοράς από το ισχύον σύστημα του ΠΟΥ. Ορισμένα καινοτόμα προγράμματα, όπως ένα στην Σρι Λάνκα που βασίζεται σε μια εφαρμογή κινητού τηλεφώνου η οποία χρησιμοποιείται από τους κτηνιάτρους της πρώτης γραμμής, ήδη παρακολουθούν δεδομένα για μολυσματικές ασθένειες σε πληθυσμούς ζώων, αλλά θα πρέπει να κλιμακωθούν για να εντοπίσουν πιθανές πανδημίες στην πηγή τους.

Τέλος, και ίσως το πιο σημαντικό, το σύστημα παρακολούθησης του ταμείου θα διαφέρει από την υπάρχουσα μέθοδο δυαδικής ταξινόμησης του ΠΟΥ (είτε ένα PHEIC είτε καθόλου προειδοποίηση). Αντ' αυτού, το καταπιστευματικό ταμείο θα πρέπει να χρησιμοποιεί ένα κλιμακωτό σύστημα προειδοποίησης παρόμοιο με εκείνο που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση του κινδύνου τρομοκρατικής επίθεσης ή τσουνάμι. Αυτό θα περιλαμβάνει επίπεδα προειδοποίησης προ της πανδημίας που αντιπροσωπεύουν την αμεσότητα μιας απειλής. Το σύστημα θα παρέχει επίσης προσαρμοσμένα επίπεδα προειδοποίησης για διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές.

Ένα κλιμακωτό σύστημα προειδοποίησης θα χρησιμεύσει τόσο ως εργαλείο παρακολούθησης όσο και ως μέθοδος συνταγογράφησης που θα μπορούσε να βοηθήσει στην καθοδήγηση της ανάπτυξης πόρων του καταπιστευματικού ταμείου. Η χαμηλότερη βαθμίδα του συστήματος, σηματοδοτώντας μια πολύ αρχική προ-πανδημική προειδοποίηση, πιθανότατα θα προκαλέσει αυξημένη παρακολούθηση και εντοπισμό επαφών, δαπάνες Ε&Α για θεραπευτικά [μέσα] και βοήθεια σε χώρες χαμηλού εισοδήματος που ενδέχεται να κινδυνεύσουν άμεσα. Αλλά καθώς η απειλή για την δημόσια υγεία θα αυξάνεται μέσω των βαθμίδων του συστήματος, το ίδιο θα κάνουν και το εύρος και η κλίμακα των μέτρων. Καθώς ο κίνδυνος θα αυξάνεται, η Ε&Α για θεραπευτικά και εμβόλια θα αυξάνεται αναλογικά. Η επείγουσα βοήθεια σε κράτη με χαμηλό εισόδημα θα ξεκινούσε και θα επεκτεινόταν το συντομότερο δυνατό. Τέλος, στο τελευταίο στάδιο του συστήματος προειδοποίησης, το ταμείο θα αναπτύσσει πλήρως όλα τα εργαλεία του.

Το κλιμακωτό σύστημα θα παρέχει επίσης καθοδήγηση στα κράτη σχετικά με τον καλύτερο τρόπο συμμετοχής στις προσπάθειες του ταμείου. Η πανδημία της COVID-19 κατέδειξε ότι υπήρχαν πολλά κράτη που ήθελαν να αναλάβουν δράση, αλλά δεν ήξεραν πώς να ανταποκριθούν πιο αποτελεσματικά. Το κλιμακωτό σύστημα θα παρέχει έναν σαφή οδικό χάρτη για τα κράτη και άλλους διεθνείς οργανισμούς, από τακτικές μετριασμού μέχρι την διάθεση εμβολίων. Μέσω αυτών των σχεδίων, το καταπιστευματικό ταμείο θα μπορούσε να επηρεάσει τις σχετικές εθνικές προφυλάξεις -συμπεριλαμβανομένης της εγχώριας χρηματοδότησης, των ταξιδιωτικών περιορισμών, και των μέτρων απομόνωσης- ακόμη και αν δεν έχει άμεση εξουσία πάνω τους.

ΑΔΡΑΞΕ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ

Με την πολιτική βούληση για την προετοιμασία για μελλοντικές πανδημίες να βρίσκεται σε ιστορικό υψηλό, τώρα είναι η στιγμή για την δημιουργία του ταμείου. Μια καλή αρχή θα ήταν μια ιδρυτική διάσκεψη, παρόμοια με εκείνη που συγκάλεσε ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, James Wolfensohn, το 1998, η οποία οδήγησε στην ίδρυση του Gavi. Εκείνο το συνέδριο συγκέντρωσε κράτη, υπηρεσίες του ΟΗΕ, διεθνείς οργανισμούς, εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, και φιλανθρωπικά ιδρύματα.

Ακολουθώντας αυτό το σχέδιο, το καταπιστευματικό ταμείο θα αξιοποιήσει την υποστήριξη από διάφορα σώματα. Αυτός ο δρόμος προς τα εμπρός απαιτεί ισχυρή παγκόσμια ηγεσία από υπερδυνάμεις και διεθνείς οργανισμούς. Το Gavi, το Παγκόσμιο Ταμείο (Global Fund), και άλλες προηγούμενες πρωτοβουλίες με δομές ανάλογες με το καταπιστευματικό ταμείο βασίστηκαν στην βοήθεια από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, στην υποστήριξη ηγετών άλλων οργανισμών, και στην πλήρη στήριξη πολλών κρατών μελών της G-7. Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε πολύ καλή θέση [4] για να ηγηθούν. Η χώρα υπέφερε δυσανάλογα [πολύ] κατά την διάρκεια της πανδημίας της COVID-19 και η Ουάσινγκτον προσπαθεί να επαναφέρει την σχέση της με την διεθνή κοινότητα.

Η προειδοποίηση του Brundtland μετά την επιδημία του SARS πριν από 20 χρόνια παραμένει επίκαιρη σήμερα. Ο κόσμος δεν θα πρέπει να περιμένει άλλον έναν αιώνα πριν από την επόμενη πανδημία, και η επόμενη πανδημία θα μπορούσε να βλάψει τον αναπτυσσόμενο κόσμο ακόμη πιο σοβαρά. Εάν η COVID-19 έχει διδάξει κάτι στην διεθνή κοινότητα, είναι ότι τα αντανακλαστικά μέτρα έκτακτης ανάγκης όπως το ACT-Accelerator και το COVAX είναι αξιέπαινα αλλά ανεπαρκή για να ανταποκριθούν στην πρόκληση. Το καταπιστευματικό ταμείο (trust fund) για τις πανδημίες είναι η μακροπρόθεσμη λύση που χρειαζόμαστε.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-06-08/coronav...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-05-21/coronav...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-10-23/coronav...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-01-23/why-ame...

Στα αγγλικά: 

Andrew C. Heinrich και Saad B. Omer
Ο ANDREW C. HEINRICH είναι διευθυντής Ειδικών Έργων στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ. Το περιεχόμενο αυτού του δοκιμίου αναπτύχθηκε πριν ενταχθεί στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και αντικατοπτρίζει τις προσωπικές του απόψεις. Ο SAAD B. OMER είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Yale για την Παγκόσμια Υγεία.

https://www.foreignaffairs.gr/articles/73380/andrew-c-heinrich-kai-saad-b-omer/o-kosmos-den-einai-etoimos-gia-tin-epomeni-pandimia?

08/09/2021