Τι σημαίνει η συσπείρωση των Αγγλοσαξόνων.
Πρόκειται προφανώς για μία τακτική σκωτσέζικου ντους την οποία είδαμε ήδη να εφαρμόζει ο Τζο Μπάιντεν και στην περίπτωση της Ρωσίας τους προηγούμενους μήνες, εναλλάσσοντας χειρονομίες προσέγγισης, όπως η τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, με κινήσεις ενίσχυσης των πιέσεων, όπως η θέσπιση νέων κυρώσεων.
Αλλά οπωσδήποτε το ζήτημα των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας είναι ακόμη πιο σημαντικό. Για την ακρίβεια, πρόκειται για το "ερώτημα του αιώνα”, όπως το προσδιόρισε ο ίδιος ο ηγέτης του Πεκίνου, Σι Τζιν Πινγκ στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε την Παρασκευή με τον ένοικο του Λευκού Οίκου.
Σημειώνεται, ότι η επαφή αυτή (η δεύτερη μόλις, μετά την αντίστοιχη του περασμένου Φεβρουαρίου) πραγματοποιήθηκε με αμερικανική πρωτοβουλία, όπως και όσες προηγήθηκαν σε κατώτερο επίπεδο το προηγούμενο διάστημα, υπήρξε δε περισσότερο παραγωγική, καθώς οι χαμηλότερου βαθμού Κινέζοι αξιωματούχοι εμφανίζονταν περισσότερο επιθετικοί για επικοινωνιακούς λόγους. Αντίθετα, ο Σι δεν δίστασε να προχωρήσει σε μία στρατηγική συζήτηση εφ' όλης της ύλης.
Προτού, όμως, συμπληρωθεί εβδομάδα, η συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας που ανακοίνωσαν χθες βράδυ οι ηγέτες των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Αυστραλίας, με εμφανή, αν και μη κατονομαζόμενη, αντικινεζική στόχευση, τροφοδοτεί νέες εντάσεις. Ήδη η πρεσβεία της Κίνας στη Ουάσιγκτον σχολίασε ότι οι τρεις χώρες "δεν πρέπει να οικοδομούν μπλοκ αποκλεισμού που στοχεύουν ή βλάπτουν τα συμφέροντα τρίτων. Συγκεκριμένα, πρέπει να αποτινάξουν την ψυχροπολεμική τους νοοτροπία και την ιδεολογική τους προκατάληψη”.
Η καρδιά της τριμερούς συμφωνίας έγκειται στην ενίσχυση της συνεργασίας ασφαλείας στους τομείς του κυβερνοχώρου και της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και τη διευκόλυνση της Αυστραλίας να αποκτήσει πυρηνοκίνητα υποβρύχια, εγκαταλείποντας τις σχετικές διαπραγματεύσεις της με τη Γαλλία. Προφανώς οι χθεσινοβραδινές ανακοινώσεις έρχονται να καλύψουν άμεσες πολιτικές ανάγκες του Τζο Μπάιντεν (στο φόντο της πτώσης της δημοτικότητάς του μετά την άτακτη αποχώρηση από το Αφγανιστάν και τις καταστροφές του τυφώνα Ίντα), αλλά και τα στρατηγικά ερωτήματα της Βρετανίας, που αναζητά ισχυρότερο διεθνή ρόλο μετά το Brexit, και της Αυστραλίας η οποία αντιμετωπίζει ολοένα και περισσότερο τον Ασιάτη κύριο εμπορικό της εταίρο ως απειλή. Σε κάθε περίπτωση, η μετατόπιση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ στην περιοχή του Ειρηνικού, επί των ημερών των τριών τελευταίων προέδρων, είναι δεδομένη.
Ωστόσο, χειρονομίες συσπείρωσης του αγγλοσαξωνικού κόσμου (ο οποίος ήδη συγκροτεί έναν εσώτερο κύκλο στη διεθνή αρχιτεκτονική ασφαλείας, συναπαρτίζοντας, με την προσθήκη Καναδά και Νέας Ζηλανδίας το σύστημα παρακολουθήσεων και ανταλλαγής πληροφοριών Five Eyes) δεν προορίζονται να εντυπωσιάσουν από μόνες τους το διεθνές ακροατήριο. Ειδικά για την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, το κρίσιμο ερώτημα για τη Ουάσιγκτον είναι κατά πόσον μπορεί να προσεταιριστεί τοπικές δυνάμεις, όπως η Ινδία, η Νότιος Κορέα, το Βιετνάμ και η Ινδονησία σε μια γραμμή "ανάσχεσης” της Κίνας, την οποία, παρά τους δικούς τους ανταγωνισμούς με το Πεκίνο, δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα επιλέξουν, σε μία λογική μηδενικού αθροίσματος.
Από την άλλη πλευρά, η Κίνα περνά, μέσω αξιωματούχων και αρθρογράφων της, το μήνυμα ότι δεν ενδιαφέρεται μεν για μία κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ, αλλά και δεν πρόκειται να αρκεσθεί σε μία α λα καρτ συνεργασία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος, όπως λ.χ. η κλιματική αλλαγή, δίχως μια συνολικότερη στρατηγική συνεννόηση. Προβάλλει δε τρεις "κόκκινες γραμμές”: την υπεράσπιση της εδαφικής της ακεραιότητας, την υπεράσπιση του πολιτικού της συστήματος και την υπεράσπιση της οικονομικής της ανάπτυξης. Η διατήρηση ή μη των κυρώσεων εναντίον Κινέζων πολιτών και ο βαθμός δέσμευσης των ΗΠΑ στην ασφάλεια της Ταϊβάν αποτελούν τα σημαντικότερα κριτήρια του αν ο δρόμος που ανοίγεται ανάμεσα στις δύο πρωταγωνίστριες του διεθνούς παιχνιδιού θα είναι συγκρουσιακός ή όχι.
Του Κώστα Ράπτη
https://www.capital.gr/diethni/3582166/ti-simainei-i-suspeirosi-ton-agglosaxonon
16/9/2021
Διαβάστε ακόμη:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Ο νέος, πολυκεντρικός κόσμος ενισχύεται. Τώρα εισερχόμαστε σε μια πραγματικά κρίσιμη φάση για την ΕΕ.
Στην γεωπολιτική περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού (Indo-Pacific region) την Πέμπτη 16 Σεπτεμβρίου ξημέρωσε μια νέα εποχή. Το νέο σύμφωνο ασφαλείας μεταξύ Αυστραλίας – ΗΠΑ – Ηνωμένου Βασιλείου για τον Ινδο-Ειρηνικό που ανακοινώθηκε το βράδυ της Τετάρτης 15 Σεπτεμβρίου έχει εξαιρετικά σημαντικές επιπτώσεις σε πολλά επίπεδα. Αλλά το μείζον ερώτημα για μένα είναι συγκεκριμένο: Θα έχει τελικά η νέα συμφωνία περισσότερες συνέπειες για τη «Δύση» παρά για την Κίνα;
Ας επισημανθεί καταρχήν ότι η έννοια του Ινδο-Ειρηνικού, που χρησιμοποιήθηκε κατεξοχήν επί κυβέρνησης Τραμπ, σημαίνει μια γεωπολιτική ενότητα. Ως προς αυτή την ενότητα, η ΕΕ τον Απρίλιο 2021 είχε δηλώσει ότι επιθυμεί να ενισχύσει τον ρόλο της σε μια ευρύτατη γκάμα τομέων από την δημόσια υγεία μέχρι την ασφάλεια. Παρότι η ΕΕ πάντοτε δήλωνε ότι οι δράσεις της δεν στρεφόταν κατά της Κίνας, η διάσταση της συμβολής της ΕΕ στην εξισορρόπηση της κινεζικής ισχύος στην περιοχή ήταν έκδηλη.
Σε αυτή την στρατηγική, πρωταγωνιστικό ρόλο θέλησαν να διαδραματίσουν η Γαλλία, η Γερμανία και η Ολλανδία. Είχε συμφωνηθεί ότι θα ακολουθήσει μια εκτενέστερη ανάλυση τον Σεπτέμβριο ώστε να ξεδιπλωθεί ο συντονισμός της ΕΕ με δημοκρατικά καθεστώτα της περιοχής όπως η Αυστραλία, η Ινδία και η Ιαπωνία. Στο μεταξύ, η κυρίαρχη στρατιωτική και πυρηνική χώρα της ΕΕ, η Γαλλία, είχε από χρόνια συμφωνήσει μια πώληση-μαμούθ νέων υποβρυχίων στην Αυστραλία.
Η νέα συμφωνία της 15ης Σεπτεμβρίου βάζει τη Γαλλία στο περιθώριο ακυρώνοντας την προοπτική των γαλλικών υποβρυχίων, τα οποία θα αντικατασταθούν από υποβρύχια που θα κατασκευαστούν κυρίως με αμερικανική βοήθεια και θα κινούνται με πυρηνική ενέργεια αλλά δεν θα φέρουν πυρηνικές κεφαλές.
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα πολύ ηχηρό μήνυμα επιχειρούμενης αποτροπής προς την Κίνα. Πρόκειται επίσης, σε ένα βαθμό, για αύξηση της προσλαμβανόμενης ασφάλειας για την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Πρόκειται, τέλος, για σημαντική, ίσως κρίσιμη καμπή στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου στην εποχή μετά το Brexit.
Όμως η νέα αυτή συμφωνία φέρνει σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τη Γαλλία. Σημειώνεται ότι η Αυστραλία ακύρωσε τη συμφωνία για την αγορά 12 νέων υποβρυχίων κλάσης Attack ύψους 90 δισ. δολαρίων με τη γαλλική Naval Group. Είναι γεγονός ότι υπήρξαν τα τελευταία χρόνια και προβλήματα στη συνενόηση μεταξύ Αυστραλίας και Γαλλίας για προδιαγραφές των υποβρυχίων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η πρώτη μου εκτίμηση, όσον αφορά τη νέα συμφωνία, είναι ότι πράγματι υποδηλώνει όλα τα παραπάνω, ωστόσο πάνω από όλα υποδηλώνει τα περαιτέρω ρήγματα στο εσωτερικό της «Δύσης».
Ο νέος, πολυκεντρικός κόσμος ενισχύεται. Όσοι μιλούσαν για ένα νέο διπολισμό διαψεύδονται καθημερινά. Τώρα, όμως, εισερχόμαστε σε μια πραγματικά κρίσιμη φάση για την ΕΕ. Είναι βέβαιο ότι η νέα συμφωνία ΗΠΑ – Βρετανίας – Αυστραλίας θέτει και σοβαρά ζητήματα για την ΕΕ, ιδιαίτερα (αλλά όχι αποκλειστικά) όσον αφορά τη διάσταση της άμυνας και ασφάλειας.
Πώς θα αντιδράσει στη νέα εξέλιξη η ΕΕ; Η περίφημη «γεωπολιτική επιτροπή» που είχε προαναγγείλει η κυρία Φον ντερ Λάϊεν αποδείχθηκε – όπως δυστυχώς αναμενόταν – γεωπολιτικό ανέκδοτο. Θα προσπαθήσει τώρα η ΕΕ να ενισχύσει έστω συμβολικά την αίσθηση μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης; Ay, there’s the rub, όπως θα έλεγε και ο «Βάρδος του Έιβον».
Κώστας Α Λάβδας,
Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
https://www.huffingtonpost.gr/entry/apo-ton-indo-eireniko-to-yanti-sten-eerope-mia-prote-analese_gr_6142f09ae4b07ad8c8db6317?ncid=other_huffpostre_pqylmel2bk8&utm_campaign=related_articles
16/9/2021
Συνέντευξη με τον Δρ. Χρήστο Ζιώγα:
«Εάν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, μπορεί να φέρει βροχή στην Κίνα», αυτό ονομάζεται ως φαινόμενο της πεταλούδας και είναι μια ποιητική μεταφορά της θεωρίας του χάους. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ισχύει και στις διεθνείς σχέσεις.
Η αμυντική συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού σηματοδοτεί την ανάδυση ενός νέου διεθνούς μετά -μεταψυχροπολεμικού συστήματος και επηρεάζει όχι μόνο τις χώρες που προχώρησαν σε αυτή τη συμφωνία, με στόχο τον περιορισμό της κινεζικής ηγεμονικής αξίωσης, αλλά και την Ευρώπη χωρίς φυσικά να αποκλείεται και η Ελλάδα.
Σε μια προσπάθεια να αποκωδικοποιήσουμε τη νέα συμφωνία συνομιλήσαμε με τον Δρ. Χρήστο Ζιώγα διδάσκοντα Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και στη Στρατιωτική Σχολής Ευελπίδων.
Βλέπουμε τρεις αγγλοσαξονικές χώρες να υπογράφουν αμυντική συμφωνία (Aukus) για την ανάσχεση της Κίνας. Που εδράζεται αυτή η συμφωνία;
Εδράζεται στην απόφαση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης να ανασυντάξει τις παραδοσιακές συμμαχίες στους διαχρονικούς άξονες της αυστραλιανής εξωτερικής πολιτικής να διατηρεί στενούς στρατηγικούς δεσμούς με την εκάστοτε ισχυρότερη αγγλοσαξονική δύναμη, δηλαδή τη Βρετανία παλαιότερα και τις ΗΠΑ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Βασική «συγκολλητική ουσία»της εν λόγω συμμαχίας είναι οι κοινές πεποιθήσεις, αξίες και αρχές και το κοινό σύστημα διακυβέρνησης, των τριών αγγλοσαξονικώνκρατών.
Τι σηματοδοτεί αυτή η συμφωνία;
Εκ των πραγμάτων σημαίνει ότι εντείνεται ο ηγεμονικός ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Επίσης, θα δρομολογήσει κι άλλες συμπράξεις στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Ασίας και Ωκεανίας μεταξύ σημαντικών περιφερειακών χωρών.
Επιπλέον, δείχνει ότι αυτή η συμφωνία των αγγλοσαξονικών χωρών θα αποτελέσει τον πυρήνα της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία.
Πώς αυτή η σύμπραξη επηρεάζει την Ευρώπη;
Η απουσία της Γαλλίας από τη συμμαχική δομή, και η ακύρωση της συμφωνίας, από πλευρά της Αυστραλίας, για την αγορά συμβατικών υποβρυχίων από τη Γαλλία, ήταν ένα πλήγμα για τον Μακρόν, καταδεικνύοντας τις ιεραρχήσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και τις αποκλίσεις που υπάρχουν εντός του δυτικού κόσμου.
Επίσης υπό τη συγκυρία αποχώρησης της Καγκελαρίου Μέρκελ και της επιδίωξης του Γάλλου Προέδρου να δρομολογήσει την παγκόσμια στρατηγική (Global Strategy) της ΕΕ. η συγκεκριμένη συμφωνία υπονομεύει το εγχείρημα, φανερώνοντας ότι σε ζητήματα ασφάλειας και στρατηγικού προσανατολισμού υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις εντός του δυτικού κόσμου.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι μετά το Brexit το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου απαιτείται θα λειτουργεί ακόμη και εναντίον των συμφερόντων της Ε.Ε.
Η συγκεκριμένη συμφωνία φανερώνει τα δομικά προβλήματα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας της ΕΕ η οποία πλέον καλείται να προσαρμοστεί στο ιδιαιτέρως ανταγωνιστικό αναδύομενο διεθνές σύστημα ξεπερνώντας εσωτερικές αντιπαλότητες και αποκλίσεις.
Οι εξελίξεις αυτές μαρτυρούν ότι οι ΗΠΑ θεωρούν πως η Ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας πρέπει να είναι ενταγμένη στα πλαίσια της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ) ούσα αντίθετες στην αξίωση για στρατηγική χειραφέτηση και στη διαμόρφωση μιας αυτόνομης δράσης της Ε.Ε., στο διεθνές σύστημα.
Η θέση που είχε εκφράσει ο Γάλλος πρόεδρος ότι το “ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό” συνιστά μια πτυχή αυτών των ενδοσυμμαχικών αποκλίσεων και ανταγωνισμών.
Επηρεάζεται η Ελλάδα από αυτές τις εξελίξεις;
Η Ελλάδα, στη δύσκολη συγκυρία που ούτως ή άλλως βρίσκεται, έχει να διαχειριστεί τους εν λόγω ενδοσυμμαχικούς ανταγωνισμούς και αποκλίσεις προσπαθώντας να τιθασεύει τον τουρκικό αναθεωρητισμό.
Επομένως, θα πρέπει να διαχειριστεί την γαλλική επιθυμία για μια ενεργότερη κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, την γερμανική απροθυμία εντός της Ε.Ε. και την αμερικανική αντίθεση για μια στρατηγική χειραφέτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε διμερές επίπεδο η Αθήνα οφείλει να διαχειριστεί τη βούλησή της για εμβάθυνση των Ελληνοαμερικανικών σχέσεων και τις διαχρονικά πολύ καλές σχέσεις με τη Γαλλία.
Διαπιστώνουμε επομένως ότι το περιφερειακό και διεθνές σύστημα γίνεται ολοένα και πιο απαιτητικό για την ελληνική εξωτερική πολιτική στον βαθμό που οι ισχυρότεροι περιφερειακοί και διεθνείς δρώντες ενεργούν όλο και περισσότερο επιδιώκοντας την εξυπηρέτηση του εθνικού τους συμφέροντος.
Υπό αυτό το πρίσμα Αθήνα και Λευκωσία επιβάλλεται να προσαρμοστούν στις αναγκαιότητες του μετα-μεταψυχροπολεμικού διεθνούς συστήματος.
Δημοσθένης Γκαβέας
https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-sespeirose-toe-ayylosaxonikoe-kosmoe_gr_614302a9e4b0556e4dd4ef25
16/09/2021