Σαββατοκύριακο στη Ρώμη: Η προσγείωση του «Σουλτάνου» στην... σκληρή πραγματικότητα.
Σαββατοκύριακο στη Ρώμη: Η προσγείωση του «Σουλτάνου» στην... σκληρή πραγματικότητα.
Ήταν μια συνάντηση η οποία επιβεβαίωσε το βαθύ χάσμα που υπάρχει μεταξύ της κυβέρνησης Μπάιντεν και του καθεστώτος Ερντογάν, την διεύρυνση της απόστασης της Τουρκίας από την Δύση και τις ευρωπαϊκές Αρχές και αξίες και ανέδειξε τον επαμφοτερίζοντα ρόλο της Άγκυρας σε μια σειρά διεθνείς κρίσεις. Όπου ο ρόλος που επιλέγει είναι απέναντι στα συμφέροντα της Δύσης.
Όμως και η άλλη συνάντησή, αυτή του προέδρου Ερντογάν με τον Γάλλο πρόεδρο Εμ. Μακρόν, αποκάλυψε την οργή της Τουρκίας για την ελληνογαλλική συμμαχία, καθώς όπως ο ίδιος είπε, εξέφρασε την ανησυχία του στον Γάλλο πρόεδρο για τους εξοπλισμούς της Ελλάδας από την Γαλλία.
Πάντως, απαιτούνται άμεσες διευκρινήσεις από το Παρίσι και την Ρώμη για το εάν πράγματι οι δυο ευρωπαϊκές χώρες προσέφεραν στην Τουρκία την συμμετοχή της στο πρόγραμμα παραγωγής του πυραυλικού συστήματος «SAMP-T» από την ιταλογαλλική κοινοπραξία EUROSAM, όπως δήλωσε ο κ. Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος θέλησε να αγνοήσει το ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου που ανέφερε ότι στην ατζέντα βρέθηκε η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και απαντώντας σε ερώτηση στη συνέντευξη Tύπου ισχυρίσθηκε ότι θέμα Ανατολικής Μεσογείου δεν συζητήθηκε...
Δυο συναντήσεις σε μια ιδιαίτερα παράξενη συγκυρία για την Τουρκία που έχει διαρκείς αψιμαχίες και με την «σύμμαχο» της Ρωσία αλλά και την Κίνα με αφορμή κυρίως τις επεκτατικές επιδιώξεις της σε Μαύρη Θάλασσα και Συρία.
Ο κ. Μπάιντεν σε αντίθεση με την προηγουμένη συνάντηση που είχε με τον Τούρκο ηγέτη τον Ιούλιο στις Βρυξέλλες, δεν χαρίστηκε, θέτοντας μια σειρά ζητήματα τα οποία καίνε τον Τ. Ερντογάν καθώς αφορούν τον πυρήνα της καθεστώτος και της διακυβέρνησης του: τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου. Και έτσι επιβεβαιώθηκε ότι η επιστολή που υπέγραψε ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Άγκυρα για την υπόθεση Οσμαν Καβάλα δεν ήταν απλώς δική του προσωπική πρωτοβουλία.
Συγχρόνως όμως ο κ. Ερντογάν που ήλπιζε ότι μια εύκολη «νίκη» στο θέμα των F-16 η στην αμερικανική στήριξη στο YPG θα δικαιολογούσε το αφήγημα του για την ισχυρή Τουρκία που συνομιλεί ισότιμα και επιβάλλει τις θέσεις της στις ΗΠΑ, η συνάντηση με τον πρόεδρο Μπάιντεν μάλλον αποτελεί πλήγμα στο προφίλ που θέλει να καλλιεργήσει.
Πάντως, υπήρξε διάθεση για διαχείριση των «διαφορών» και αποφυγή μιας χωρίς επιστροφή σύγκρουσης και αυτό δείχνει ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν εύκολα και αμαχητί την Τουρκία, αλλά αυτό θα γίνει με τους όρους που θέτει η Ουάσιγκτον.
Ο κ. Ερντογάν εξέφρασε ικανοποίηση, μέσω της ανακοίνωσης της τουρκικής Προεδρίας επειδή… συμφώνησαν με τον Μπάιντεν στην αύξηση των εμπορικών συναλλαγών και σε βήματα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής καθώς και για την συγκρότηση κοινού μηχανισμού για προώθηση των σχέσεων.
Φυσικά, δεν ήταν αυτός ο στόχος της επιμονής του κ. Ερντογάν επί εβδομάδες, να συναντήσει τον Τ. Μπάιντεν.
Τα θέματα τα οποία ήλπιζε να κλείσουν σε μια τέτοια συνάντηση, έμειναν διάπλατα ανοικτά και θα συνεχίζουν να δηλητηριάζουν τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, ο Τ. Μπάιντεν εξέφρασε την επιθυμία του για εποικοδομητικές σχέσεις με την Τουρκία και για την «αποτελεσματική διαχείριση των διαφωνιών».
Με την εξαίρεση του Αφγανιστάν όπου οι δυο πλευρές συζήτησαν τρόπους συνεργασίας ειδικά στην προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας, στην πολιτική διαδικασία της Συρίας, τις εκλογές στη Λιβύη, την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο τις διπλωματικές προσπάθειες στον Καύκασο, οι διαφορές μεταξύ των δυο χωρών είναι μεγάλες…
Όμως ακόμη πιο σταθερή μένει η αντίθεση των ΗΠΑ στην υπόθεση των S-400 καθώς όπως τονίσθηκε και από αξιωματούχο του Λευκού Οίκου μετά την συνάντηση είναι ζήτημα που επηρεάζει όλο το φάσμα των σχέσεων των δυο χωρών. Και αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται να υπάρξει Προεδρική παρέμβαση στην υλοποίηση του νόμου CAATSA για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Στο θέμα των F-16 η απάντηση του κ. Μπάιντεν στο αίτημα του Τούρκου προέδρου ήταν απογοητευτική για την Τουρκία, καθώς ο πρόεδρος Μπάιντεν έδειξε την εξελισσόμενη διαδικασία η οποία φυσικά δεν αφορά την έγκριση της πώλησης μόνο από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αλλά και από το Κογκρέσο και την Γερουσία που υπάρχει σαφώς αντιτουρκικό κλίμα.
Το «αγκάθι» της Συρίας
Σύντομα οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις θα υποστούν μια σκληρή δοκιμασία όχι μόνο με την υπόθεση των F-16, αλλά με αφορμή την Συρία που αποτελεί μεγάλο αγκάθι.
Η Τουρκία την περασμένη εβδομάδα ενέκρινε την πρόταση της κυβέρνησης Ερντογάν για παράταση δυο ετών της εξουσιοδότησης για στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτός τουρκικού εδάφους σε Συρία και Ιράκ. Δυο περιοχές στις οποίες είναι γνωστή και δηλωμένη η έντονη διαφωνία των ΗΠΑ για κάθε τουρκική παρέμβαση, καθώς στη Συρία στρέφεται εναντίον των συμμάχων τους των Κούρδων του YPG και στο Ιράκ απειλούν την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.
Τις τελευταίες ημέρες η Τουρκία αναπτύσσει στρατεύματα στα σύνορα με τη Συρία και συνεχίζει να πλήττει τις θέσεις του YPG. Εναντίον του YPG έχουν στραφεί και αντιπολιτευόμενοι μαχητές που υποστηρίζονται από την Τουρκία. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να κάνουν κοινές ασκήσεις με το YPG στο Ντέιρ εζ-Ζουρ της Συρίας, η Ρωσία και οι δυνάμεις του Άσαντ κάνουν κοινές ασκήσεις στο Ταλ Ταμρ, που σύμφωνα με πληροφορίες θα αποτελεί στόχο σε μια νέα τουρκική επιχείρηση.
Η Τουρκία αναπτύσσει στρατεύματα και οχήματα, συνεχίζει να πλήττει το ΡΚΚ/YPG ενώ αντιπολιτευόμενοι μαχητές που υποστηρίζονται από την Άγκυρα συγκρούονται με το ΡΚΚ/YPG, διαμορφώνοντας ετσι ένα εκρηκτικό σκηνικό.
Οι τουρκικές κινήσεις στην Συρία προκάλεσαν την αντίδραση και της Κίνας.
Ο Κινέζος αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη Γκενγκ Σιουάνγκ επιτέθηκε με σφοδρότητα στην Τουρκία χαρακτηρίζοντας παράνομες τις τουρκικές επιχειρήσεις στη Βορειοανατολικοί Συρία και άσκησε κριτική επίσης στην Άγκυρα για την διακοπή της υδροδότησης μεγάλων περιοχών στη Βόρειο Συρία
«Η Κίνα προτρέπει την Τουρκία να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, να προστατεύσει τους πολίτες, να διατηρήσει τις επιχειρήσεις υποδομής και να εγγυηθεί ανθρωπιστική πρόσβαση στον ΟΗΕ», ανέφερε ο πρεσβευτής. Είχε προηγηθεί και η συνυπογραφή από την Τουρκία επιστολής 43 χωρών, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ που καλούσαν την Κίνα να σεβαστεί τα δικαιώματα των μουσουλμάνων Ουϊγούρων.
Όμως τα σύννεφα παραμένουν και με την Ρωσία. Η επιστράτευση των τουρκικών drones Bayraktar TB2 από την ουκρανική κυβέρνηση για να επιτεθεί σε θέσεις ρωσόφωνων στην Ανατολική Ουκρανία προκάλεσε την αντίδραση της Μόσχας η οποία προειδοποίησε ότι η ανάπτυξη των τουρκικών drones απειλεί με αποσταθεροποίηση την περιοχή. Ο ίδιος ο Σ. Λαβρόφ μετέφερε την εντονότατη ενόχληση της Μόσχας στη συνάντηση που είχε με τον Tούρκο ομόλογο του Μ. Τσαβουσογλου στη Ρώμη.
Ο κ. Τσαβουσογλου υποχρεώθηκε να προβεί σε απολογητική δήλωση τονίζοντας ότι η «Τουρκία δεν μπορεί να κατηγορηθεί για την ανάπτυξη των τουρκικών drones στην Ουκρανία» διότι όπως με αφοπλιστική αφέλεια υποστήριξε «μετά την πώληση τους τα Drones δεν είναι πια τουρκικά…».
Νίκος Μελέτης
https://www.liberal.gr/diplomacy/sabbatokuriako-sti-romi-i-prosgeiosi-tou-soultanou-stin-skliri-pragmatikotita/411410
1 Νοεμβρίου 2021
Η αποκωδικοποίηση των διαρροών μετά την ολοκλήρωση της συνάντησης Μπάιντεν-Ερντογάν, μάλλον παραπέμπει σε ναυάγιο. Όχι μόνο δεν έγινε βήμα γεφύρωσης όσων διχάζουν τις δυο χώρες, αλλά καθίσταται ολοένα και πιο προφανές ότι τόσο στρατηγικοί όσο και λόγοι εσωτερικών ισορροπιών στις ΗΠΑ, δεν επιτρέπουν την επανάληψη της σκανδαλωδώς ανεκτικής συμπεριφοράς απέναντι στην Τουρκία που επέδειξε η Δύση την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν τη λήξη του.
Η αναφορά πηγών της αμερικανικής προεδρίας ότι ο Μπάιντεν κατέστησε σαφή την επιθυμία του «να εξευρεθεί αποτελεσματική μέθοδος διαχείρισης των διαφωνιών» των δυο πλευρών, οδηγεί σε δύο συμπεράσματα: Πρώτον, ότι ο τρόπος αυτός ΔΕΝ έχει εξευρεθεί. Δεύτερον, ότι οι διαφωνίες παραμένουν και όσο περνά ο χρόνος και ο Ερντογάν δεν προβαίνει σε διορθωτικές κινήσεις, η κατάσταση θα επιδεινώνεται.
Η διπλωματική γλώσσα επέβαλε την αναφορά σε “εποικοδομητική συνομιλία“. Όποιος μείνει σε αυτό όμως θα έχει χάσει την ουσία. Η λίστα και μόνο των ζητημάτων που φέρονται οι δυο ηγέτες να εξέτασαν, σε συνδυασμό με την απουσία δηλώσεων, προφανώς διότι δεν είχαν κάτι θετικό να πουν, ή τουλάχιστον κάτι “ανώδυνο”, είναι αμφότερα αποκαλυπτικά ως γεγονότα.
Αφγανιστάν, Συρία, Λιβύη, Ανατολική Μεσόγειος, Νότιος Καύκασος! Καλές οι ευχαριστίες Μπάιντεν για το Αφγανιστάν. Για την επόμενη ημέρα υπάρχουν μόνο τουρκικές προτάσεις με πάμπολλα “θέλω”… Για την Ανατολική Μεσόγειο τί να πρωτοπεί κανείς. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και αρνείται να αποδεχθεί ότι δικαιούται ΑΟΖ, την οποία οι Τούρκοι επιχειρούν να οικειοποιηθούν με τη δύναμη των όπλων και με έρευνες και γεωτρήσεις.
Η συμπεριφορά της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα είναι ένα διαρκές στρατιωτικό bullying, το οποίο, όμως, δεν παράγει αποτελέσματα. Αφενός λόγω της παρουσίας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, αφετέρου λόγω του πλέγματος συμμαχιών με κράτη της ευρύτερης περιοχής, οι οποίες στηρίζονται φυσικά στα κοινά συμφέροντα, πάντα όμως με αμοιβαίο σεβασμό και προσήλωση στο διεθνές δίκαιο.
Στη Συρία η Τουρκία έχει αρπάξει εδάφη και σφάζει Κούρδους. Στον Καύκασο επενέβη με τον γνωστό τρόπο υπέρ του Αζερμπαϊτζάν αλλά και σε συνεννόηση με τη Ρωσία, τον κύριο αντίπαλο του ΝΑΤΟ. Η αμερικανική κυβέρνηση, πάντως, δείχνει να μην είναι πλέον ικανοποιημένη απλά και μόνο επειδή η Τουρκία προμηθεύει με οπλισμένα drones τους εχθρούς της Μόσχας (Ουκρανία) και “ζορίζει” τους Ρώσους, υποστηρίζοντας τους τουρκογενείς Τατάρους στην Κριμαία.
Σε τελική ανάλυση θα έπρεπε να είναι αφελείς στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στον Λευκό Οίκο για να πειστούν ότι αυτά είναι πολιτικές “προσφορές” της Άγκυρας προς την Δύση και όχι επιλογές που στυγνά υπηρετούν τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα. Ούτε φυσικά η Μόσχα και το Κρεμλίνο είναι αφελείς για να θεωρήσουν την Τουρκία αξιόπιστο εταίρο. Εν ολίγοις, ο Ερντογάν έχει κατορθώσει να εξαγριώσει με τη συμπεριφορά του τόσο τη Ρωσία όσο και τις ΗΠΑ.
Μπάιντεν και Ερντογάν μίλησαν επίσης και για το αίτημα της Άγκυρας για προμήθεια 40 καινούργιων προηγμένων F-16 και για αναβάθμιση άλλων 80 παλαιότερων τουρκικών F-16. Η απάντηση Μπάιντεν ήταν αρκούντως ψυχρή και απρόσωπη, σε μια έμμεση υπενθύμιση στον Ερντογάν ότι στις δημοκρατίες δεν αποφασίζει ένας και διατάζει τους υπόλοιπους: «Υπάρχει διαδικασία, η οποία πρέπει να ακολουθηθεί», με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει: Κογκρέσο, Επιτροπές, Μενέντεζ. Ακόμα και να θέλει ο Αμερικανός πρόεδρος, δεν είναι ανεξέλεγκτος και ασύδοτος.
Ήρθε και η αναφορά Μπάιντεν στα ζητήματα της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έτσι εστάλη το μήνυμα στον Ερντογάν ότι η Ουάσινγκτον θα τον έχει στην πρέσα. Η ατζέντα του Τούρκου προέδρου, ενός ηγέτη-νοσταλγού άλλων εποχών που λειτουργεί ως μονάρχης, θεωρείται προβληματική στη Δύση.
Πολλώ δε μάλλον σε εποχές που ακόμα και παραδοσιακές μοναρχίες κάνουν σημαντικές προσπάθειες εκσυγχρονισμού, έστω και με ρυθμούς που δεν αρέσουν στη Δύση. Οι απαιτήσεις από χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Τουρκία, δεν μπορεί παρά να μην είναι ίδιες. Αλλιώς θα αλλοιωνόταν αυτό καθαυτό το μήνυμα που υποτίθεται πως προσπαθούν να εκπέμπουν οι Δυτικοί. Η ανοχή έχει τα όριά της και ο Ερντογάν τα έχει ξεπεράσει εδώ και καιρό…
Τα ανωτέρω δεν σημαίνουν ασφαλώς ότι αίφνης η σφοδρή επιθυμία των ΗΠΑ να κρατήσουν την Τουρκία στο δυτικό “στρατόπεδο” έχει υποχωρήσει. Ούτε πως θα υιοθετήσουν και θα προασπίσουν την Ελλάδα χάριν της δικαιοσύνης, ή της καλής μας συμπεριφοράς. Σημαίνουν όμως ότι το πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργούν πλέον οι τουρκοαμερικανικές σχέσεις είναι πολύ πιο περιοριστικό.
Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας μετάλλαξης του διεθνούς συστήματος συνολικότερα. Ο διπολισμός είχε σκληρούς περιορισμούς, αλλά εντός των συμμαχιών η ισχύς και το ειδικό βάρος κάθε χώρας-μέλους είχε ξεχωριστή σημασία. Σήμερα τέτοια σαφή όρια δεν υπάρχουν και οι συμμαχικές σχέσεις, όταν λειτουργούν σε βάρος άλλων συμμάχων (π.χ. Έλληνες, Κούρδοι), δεν μακροημερεύουν.
Αυτό που απαιτείται είναι η εξεύρεση ισορροπίας, κάτι αδύνατο με χώρες των οποίων οι ηγέτες δηλώνουν με τις πράξεις τους ότι ξέρουν “να παίζουν μόνο επίθεση”, θεωρώντας ότι τα πάντα τους ανήκουν. Ο Ερντογάν αρνείται να αναζητήσει λογικούς συμβιβασμούς, διαστρέφοντας το διεθνές δίκαιο και αδιαφορώντας όταν όλοι οι υπόλοιποι του επισημαίνουν –με έμμεσο τρόπο είναι αλήθεια– ότι είναι αδύνατο να αλλάξει όλος ο κόσμος για να προσαρμοστεί στα χωρίς όρια “θέλω” του.
Τέτοιοι ηγέτες ουσιαστικά αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις συνέπειες των πράξεων και των παραλείψεών τους. Κι αυτές οι συνέπειες μπορεί να μην προκύπτουν άμεσα, αλλά η ιστορία δείχνει ότι κάποια στιγμή έρχονται.
Ζαχαρίας Β. Μίχας
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ISDA/ΙΑΑΑ)
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Μάικ Πομπέο: Ούτε συζήτηση να δοθούν σύγχρονα μαχητικά F-16 στην Τουρκία! (1/11/2021)
Ερντογάν: Ζήτησα παρέμβαση του Μπάιντεν στο Κογκρέσο για F-16, κάνουμε βήματα για το σύστημα SAMP-T (1/11/2021)
COP26: Αντί να ταξιδέψει στο ΗΒ ο Ερντογάν επέστρεψε στην χώρα του (1/11/2021)
Η ξεροκέφαλη «οργή» του Ερντογάν βλάπτει την Τουρκία Το παιχνίδι «εσωτερικής κατανάλωσης» με τους 10 πρέσβεις δυτικών χωρών και η προσωπική εμμονή με τον Osman Kavala. Τα προβλήματα που φουντώνουν και τα ανοικτά μέτωπα σε οικονομία-πολιτική (30/10/2021)