To Polexit δεν είναι το χειρότερο ενδεχόμενο...
To Polexit δεν είναι το χειρότερο ενδεχόμενο...
Η πιθανότητα εξόδου της Πολωνίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για την οποία τόσος λόγος γίνεται, μετά την απόφαση του πολωνικού ανώτατου διαστηρίου την προηγούμενη εβδομάδα περί υπεροχής του εθνικού συντάγματος έναντι του κοινοτικού δικαίου, δεν είναι το πιο ανησυχητικό σενάριο για τις Βρυξέλλες - ούτε άλλωστε το πιο ρεαλιστικό.
Όταν ο επίτροπος Τιερί Μπρετόν δηλώνει ότι δεν του περνά από το μυαλό "ούτε για ένα δευτερόλεπτο" το ενδεχόμενο ενός Polexit, είναι ειλικρινής. Και όταν δεκάδες χιλιάδες (αντιπολιτευόμενοι) Πολωνοί διαδηλώνουν στη χώρα τους και στη διασπορά, όπως συνέβη χθες Κυριακή, υπό το σύνθημα "Μένουμε", μπορούν να είναι βέβαιοι ότι η επιθυμία τους θα εκπληρωθεί.
Η Πολωνία δεν "φεύγει", γιατί δεν έχει και πού να "πάει". Αλλά αυτό ακριβώς κάνει τα πράγματα πολύ δυσκολότερα για όλους στην Ε.Ε.
Η Πολωνία δεν αναζητεί τις "παγκόσμιες φιλοδοξίες" της, όπως η "global Britain” των Brexiteers. Δεν είναι μια πρώην αποικιακή αυτοκρατορία με στρατιωτικό αποτύπωμα σε διάφορα σημεία του πλανήτη, με μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και με τα προνόμια που προσφέρει η ένταξη στην αγγλοσαξονική οικογένεια των "Πέντε Ματιών".
Είναι μια χώρα που καταδιώκεται από το φάσμα του διαμελισμού της στο παρελθόν μεταξύ επίβουλων γειτόνων, ένα από τα τελευταία στην Ευρώπη προπύργια του Καθολικισμού στην πιο συντηρητική κοινωνικά εκδοχή του και μία δύναμη η οποία την παραδοσιακή γερμανοφοβία και ρωσοφοβία της την αναπλήρωσε κατά καιρούς με διάφορα σχέδια γεωπολιτικής μεγαλομανίας, όπως το Intermarium του μεσοπολέμου, ήτοι η φιλοδοξία ομοσπονδιοποίησης, υπό πολωνική ηγεμονία, των χωρών μεταξύ Βαλτικής, Αδριατικής και Μαύρης Θάλασσας. (Η Three Seas Intitiative των ημερών μας είναι μια ομαδοποίηση που αμυδρά παραπέμπει, με τις ευλογίες πάντως της Ε.Ε., στην σύλληψη αυτή).
Παράδοξο
Το παράδοξο της απόρριψης από το πολωνικό ανώτατο δικαστήριο, κατόπιν ερωτήματος της εκτελεστικής εξουσίας, της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Λουξεμβούργου για τις παραβιάσεις των κανόνων του κράτους δικαίου σε ό,τι αφορά την αλλαγή της σύνθεσης του ίδιου αυτού δικαστηρίου εικονογραφεί το διαδικαστικό "κουβάρι" στο οποίο εμπλέκεται πλέον το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Όπως άλλωστε και το πρόσφατο προηγούμενο του πολωνικού και ουγγρικού βέτο στον πολυετή κοινοτικό προϋπολογισμό, προκειμένου να μην ενεργοποιηθεί η (προταθείσα ακριβώς με αυτές τις δύο χώρες κατά νου) ρήτρα συσχέτισης των χρηματοδοτικών ροών από τη συμμόρφωση των κρατών-μελών με τις αρχές του κράτους δικαίου.
Η "ισοτιμία" την οποία διεκδικεί η Πολωνία στους κόλπους μιας Ένωσης που τόσο συχνά μοιάζει να κινείται με βάση δύο μέτρα και σταθμά πήρε τη μορφή μιας δικαστικής απόφασης που από ειρωνεία της Ιστορίας θυμίζει τις αντίστοιχες κατά καιρούς του γερμανικού ομοσπονδιακού συνταγματικού δικαστηρίου της Καρλσρούης για τα ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης.
Όμως εδώ δεν τίθεται εν αμφιβόλω οριακά η δυνατότητα της Ένωσης να υπερβαίνει την εξουσία των εθνικών κοινοβουλίων στα δημοσιονομικά, αλλά θίγονται ζητήματα αξιών που τραυματίζουν την ίδια τη σύλληψη της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Και επιπλέον αμβισβητείται, στην απόφαση του πολωνικού ανώτατου δικαστηρίου, η αρχή της "ολοένα και στενότερης ένωσης", που τόσο ερέθιζε και τους Brexiteers.
Και μολονότι οι Βρυξέλλες διαθέτουν πολλά χρηματοδοτικά εργαλεία για να πιέσουν τη Βαρσοβία, δεν έχουν ωστόσο θεσμικές διεξόδους, διότι η αφαίρεση του δικαιώματος ψήφου της Πολωνίας στα κοινοτικά όργανα προϋποθέτει ομοφωνία των λοιπών κρατών-μελών – και επ΄αυτού είναι βέβαιο ότι ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας θα σπεύσει αρωγός στους Πολωνούς ομοϊδεάτες του. Ο μηχανισμός λήψης αποφάσεων της Ε.Ε. μπορεί να βραχυκυκλωθεί.
Με άλλα λόγια, παρά το ό,τι οικοδομείται στην κορυφή της ενοποιημένης Ευρώπης, η βάση παραμένει πάντα - και ας λησμονείται συχνά - η εθνική κυριαρχία: η νομιμοποίηση πηγάζει από κάτω προς τα πάνω και όχι το αντίστροφο.
Το αποδεικνύει αυτό και η μόνη δυνατότητα απεμπλοκής στην οποία μπορούν να ελπίζουν ρεαλιστικά οι εταίροι της Πολωνίας και της Ουγγαρίας: μία ανατροπή πολιτικών συσχετισμών σε εθνικό επίπεδο, η οποία θα απομακρύνει από την εξουσία του τωρινούς ιθύνοντες.
Του Κώστα Ράπτη
https://www.capital.gr/diethni/3587627/to-polexit-den-einai-to-xeirotero-endexomeno
11/10/2021