Το "πολωνικό ζήτημα" βραχυκυκλώνει την Ε.Ε..

Το "πολωνικό ζήτημα" βραχυκυκλώνει την Ε.Ε..

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρούνταν παγίως το πεδίο των δύσκολων, αλλά επινοητικών συμβιβασμών. Μόνο που στη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στην Πολωνία και τις Βρυξέλλες, με αφορμή την απόφαση του πολωνικού συνταγματικού δικαστηρίου περί της πρωτοκαθεδρίας του εθνικού έναντι του κοινοτικού δικαίου, η πολιτική λύση έχει πλέον αποκλειστεί. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μετά από προσφυγή της Κομισιόν επέβαλε στις 27 Οκτωβρίου πρόστιμο ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ ημερησίως για όσο διάστημα η Βαρσοβία αρνείται να συμμορφωθεί με προηγούμενα προσωρινά μέτρα του ίδιου δικαστηρίου που έκριναν ασύμβατη προς τις ευρωπαϊκές αρχές του κράτους δικαίου την υπαγωγή της πολωνικής δικαιοσύνης σε μορφές πειθαρχικού ελέγχου από την εκτελεστική εξουσία. Η δε πολωνική πλευρά έχασε την αίτηση ανάκλησης που είχε υποβάλει στο ίδιο το Ευρωδικαστήριο εναντίον της επιβολής προστίμου.

Το αποτέλεσμα είναι να συσπειρώνονται τα συγκυβερνώντα κόμματα της Πολωνίας, που στερούνται τη δυνατότητα μιας εύσχημης υποχώρησης (άλλωστε το περισσότερο ευρωσκεπτικιστικό από αυτά κατέχει ακριβώς το υπουργείο Δικαιοσύνης) και η υπόθεση να μετατρέπεται σε "παίγνιο μηδενικού αθροίσματος".

Τα μη καταβαλλόμενα πρόστιμα συσσωρεύονται και οι κοινοτικές αρχές θα υποχρεωθούν αργά ή γρήγορα να τα αναζητήσουν δεσμεύοντας το ισόποσο από εκταμιεύσεις που δικαιούται η Πολωνία βάσει κοινοτικού προϋπολογισμού. Σε ένα περισσότερο ακραίο σενάριο θα μπορούσαν να διακυβευθούν και όσα έχει λαμβάνειν η Βαρσοβία από το ταμείο μεταπανδημικής ανάκαμψης, ήτοι 24 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και άλλα 12 δισ. σε δάνεια. Διόλου τυχαία, η έγκριση από την Κομισιόν του πολωνικού σχεδίου κατανομής αυτών των ποσών ακόμη εκκρεμεί.

Όμως θα ήταν απερισκεψία να θεωρήσει κανείς ότι η Βαρσοβία μένει δίχως όπλα και προορίζεται απλώς να συνθηκολογήσει.

Ήδη πολλαπλασιάζονται τα μηνύματα ότι η εθνικιστική κυβέρνηση της Πολωνίας θα καταφύγει στο βέτο της, σε οποιοδήποτε κοινοτικό όργανο αυτό βρίσκει ακόμη εφαρμογή, ενώ και οι σχέσεις στους κόλπους της ομάδας Βίσεγκραντ με την εξίσου "απείθαρχη" Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν αντικειμενικά συσφίγγονται. Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν μπορούν παρά να εναποθέτουν τις ελπίδες τους παρά στην (κάθε άλλο παρά εγγυημένη) ήττα των κυβερνώντων κομμάτων των δύο αυτών χωρών στις προγραμματισμένες για το 2022 και 2023 αντιστοίχως επόμενες βουλευτικές εκλογές.

"Πολιτικός εκβιασμός"

Και τα "μέτωπα" στα οποία οι δύστροποι Ανατολικοευρωπαίοι "κρατούν" τους λοιπούς εταίρους τους, διαρκώς πολλαπλασιάζονται.

Πολύ χαρακτηριστικά, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι προειδοποίησε ότι τυχόν διακοπή της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης προς τη χώρα του θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ε.Ε.

Μιλώντας σε πολωνικά μέσα ενημέρωσης στο περιθώριο της διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα στη Γλασκώβη, ο Μοραβιέτσκι προειδοποίησε ότι "για να μπορέσει η Πολωνία να συμμετάσχει με συγκρίσιμο με άλλες χώρες τρόπο στην επίτευξη φιλόδοξων στόχων για το κλίμα, πρέπει να της δοθούν τα κατάλληλα κονδύλια" για τον ενεργειακό της μετασχηματισμό. Το αντίθετο, πρόσθεσε, θα σημάνει ότι "ο πολιτικός εκβιασμός από τις Βρυξέλλες κυριαρχεί έναντι της επίτευξης των στόχων για το κλίμα". Σημειώνεται ότι η Πολωνία αποτελεί κορυφαίο παραγωγό άνθρακα, στον οποίο στηρίζει περίπου το 70% της ενεργειακής της τροφοδοσίας.

Κρίση στα σύνορα με Λευκορωσία

Αλλά σαν να μην αρκούσαν αυτά, η Πολωνία έχει καταστεί το τελευταίο διάστημα (μαζί με τη γειτονική της Λιθουανία) εστία μιας απρόβλεπτης κρίσης ασφαλείας. Έχοντας εξασφαλίσει με τη βοήθεια και της Ρωσίας την παραμονή του στην εξουσία, παρά την αμφισβήτηση από τη Δύση της επανεκλογής του στις τελευταίες εκλογές, ο ηγέτης της Λευκορωσίας, Αλεξάντρ Λουκασένκο, ο αποκαλούμενος και "τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης" πολλαπλασιάζει τις προκλήσεις προς τους γείτονές του της Ε.Ε., διευκολύνοντας το άνοιγμα μιας νέας οδού προσφυγικών ροών με Αφγανούς οι οποίοι μεταφέρονται αεροπορικώς από την Καμπούλ στο Μινσκ και εγκαταλείπονται στα σύνορα, όπου οι πολωνικές και λιθουανικές αρχές τους κρατούν εγκλωβισμένους στην νεκρή ζωή υπό απαράδεκτες ανθρωπιστικές συνθήκες. Δέκα από αυτούς έχουν κιόλας χάσει τη ζωή τους.

Μάλιστα, μόλις την Τετάρτη, η Πολωνία κατηγόρησε τη Λευκορωσία ότι οργάνωσε ένοπλη διασυνοριακή εισβολή και κάλεσε (για τρίτη κατά σειρά φορά το τελευταίο διάστημα) τον Λευκορώσο πρεσβευτή για εξηγήσεις σχετικά με ένα περιστατικό που θεωρεί σκόπιμη κλιμάκωση της μεταναστευτικής κρίσης στα σύνορα των δύο χωρών.

Ειδικότερα, το υπουργείο Εξωτερικών της Πολωνίας ανέφερε ότι τη νύχτα της 1ης Νοεμβρίου. άγνωστα ένστολα οπλισμένα άτομα πέρασαν από τη Λευκορωσία στο πολωνικό έδαφος σε βάθος 300 μέτρων, προτού υποχωρήσουν, αφού πρώτα γέμισαν τα όπλα τους, μετά την εμφάνιση Πολωνών συνοριοφυλάκων.

Κομισιόν και Βαρσοβία θεωρούν ότι οι μεταναστευτικές ροές προωθούνται από τη Λευκορωσία προς τη γείτονα χώρα, ως μια μορφή υβριδικού πολέμου με σκοπό να ασκηθεί πίεση στην Ε.Ε. και να άρει τις κυρώσεις που έχει επιβάλει στο Μινσκ.

Δεύτερες σκέψεις

Είναι σε αυτό το πλαίσιο που οι περισσότερο προσανατολισμένες στον ατλαντισμό πολιτικές δυνάμεις αρχίζουν να αντιμετωπίζουν ως περιττή πολυτέλεια την βεντέτα Βρυξελλών-Βαρσοβίας που κρατά από την περασμένη άνοιξη. Έτσι, ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Ράινχαρντ Μπύτιγκοφερ, προειδοποίησε την Ε.Ε. να μην έχει τόσο συγκρουσιακή στάση και να αναγνωρίσει ότι η Πολωνία προβάλλει θεμιτές αιτιάσεις, ιδίως ως προς τον τρόπο με τον οποίο το γαλλογερμανικό δίδυμο ασκεί την ηγεμονία του, παραγνωρίζοντας τα πολωνικά συμφέροντα σε περιπτώσεις όπως η κατασκευή του υποθαλάσσιου γερμανο-ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 ή την απόπειρα των Εμανουέλ Μακρόν και Άγκελα Μέρκελ να προσκαλέσουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν σε Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής.

Ως πότε θα παραμένει ευρωπαϊστής ο μέσος Πολωνός;

Θα μπορούσαν όλα αυτά να οδηγήσουν σε μια "πολωνική έξοδο" (Polexit) από την Ε.Ε.; Μοιάζει ασφαλώς με σενάριο πολιτικής φαντασίας, δεδομένης και της υψηλότατης υποστήριξης του ευρωπαϊκού δρόμου σε όλες τις σφυγμομετρήσεις του πολωνικού πληθυσμού. Όμως εξίσου ευφάνταστη θα έμοιαζε λ.χ. και μια βρετανική έξοδος το 2015. Η τροπή που θα μπορούσε να λάβει μια ολομέτωπη αντιπαράθεση με την τόσο αφοσιωμένη στην κυριαρχία της και την ιδιόμορφη αντίληψή της περί εθνικού μεγαλείου Πολωνία είναι εντελώς απρόβλεπτη, ιδίως αν κυριαρχήσουν ανελαστικές απόψεις που θα προκαλέσουν και λανθασμένους τακτικούς χειρισμούς. Το βρετανικό προηγούμενο άλλωστε έκανε το "αδιανόητο" δυνατό. Και πάντως τα ευρωπαϊστικά αισθήματα του μέσου Πολωνού είναι σε μεγάλο βαθμό συνδεδεμένα με την πρόσληψη της Ε.Ε. ως πηγής κονδυλίων – ενδέχεται λοιπόν να κλονιστούν αν αυτό το δεδομένο ανατραπεί.

Του Κώστα Ράπτη

https://www.capital.gr/diethni/3593379/to-poloniko-zitima-braxukuklonei-tin-e-e

7/11/2021