Στο Καζακστάν πλέον μιλούν τα όπλα.
Στο Καζακστάν πλέον μιλούν τα όπλα.
Επανάληψη του ουκρανικού σεναρίου ή απόηχος της αφγανικής περιπέτειας; Η εξεύρεση ιστορικών αναλογιών για τρέχουσες εξελίξεις οφείλει πάντοτε να γίνεται με μεγάλη προσοχή, όμως η αλήθεια είναι ότι η κρίση που ξέσπασε με το νέο έτος στο Καζακστάν αποτελεί μείζονα διεθνή εξέλιξη και πρόκληση πρώτου μεγέθους για τη Μόσχα και το Πεκίνο.
Οι ταραχές που ξέσπασαν στην πετρελαιοπαραγωγό περιοχή του Μάνγκιστάου και στην πρώην πρωτεύουσα Αλμάτι, λόγω του διπλασιασμού της τιμής του υγροποιημένου πετρελαϊκού αερίου, στο οποίο στηρίζεται η αυτοκίνηση, γνώρισαν μια απότομη κλιμάκωση χθες Τετάρτη, παρά την απόφαση του Καζάκου προέδρου Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ να αποπέμψει την κυβέρνηση και να επιβάλλει πλαφόν στις τιμές των καυσίμων και άλλων βασικών ειδών για 180 ημέρες, την ίδια ώρα που η πρόσβαση στο Διαδίκτυο διακοπτόταν προς στιγμήν και στις δύο εστίες της αναταραχής θεσπίζονταν περιορισμοί κυκλοφορίας.
Η κλιμάκωση συνίσταται στο ότι από πλευράς των εξεγερμένων εμφανίσθηκαν όπλα και πολλαπλασιάστηκαν οι έφοδοι σε δημαρχεία, άλλα δημόσια κτήρια, αεροδρόμια και τηλεοπτικούς σταθμούς, με απολογισμό οκτώ νεκρούς από πλευράς των δυνάμεων ασφαλείας.
Η ανταπάντηση του Τοκάγιεφ ήταν να διαμηνύσει ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την πρωτεύουσα Νουρσουλτάν, να κηρύξει στρατιωτικό νόμο σε όλη την επικράτεια, να υποσχεθεί ότι θα εισηγηθεί νέες πολιτικές μεταρρυθμίσεις και να αναλάβει προσωπικά επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (εκτοπίζοντας έτσι από τον τελευταίο επίσημο ρόλο του τον αντιδημοφιλή Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, πρόεδρο της χώρας από το 1990 έως το 2019 και αναγορευθέντα "πατέρα του έθνους”, αφότου "παρέδωσε το δαχτυλίδι” στον διάδοχό του).
Κυρίως, όμως, ο Καζάκος πρόεδρος περιέγραψε όσους βρίσκονται στους δρόμους ως "χούλιγκαν”, οι οποίοι δρουν "με υψηλό βαθμό οργάνωσης” και με "οικονομικά κίνητρα”, βάσει "σχεδίου” έξωθεν εκπονημένου.
Με αυτήν τη λογική και παρά την προηγούμενη εκτίμηση του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ ότι οι αρχές του Καζακστάν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, ο Τοκάγιεφ υπέβαλε αίτημα συνδρομής στον Οργανισμό Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), που συνασπίζει υπό τη ρωσική ηγεσία έναν αριθμό μετασοβιετικών κρατών, δηλώνοντας ότι η χώρα του δέχεται διεθνή τρομοκρατική επίθεση.
Ο (θεωρούμενος και ως φιλοδυτικός) πρωθυπουργός της Αρμενίας και προεδρεύων για το 2022 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού, Νικόλ Πασινιάν, ανακοίνωσε ότι το αίτημα έγινε δεκτό, λαμβάνοντας υπόψη την "απειλή για την εθνική ασφάλεια και κυριαρχία του Καζακστάν, που προκύπτει ειδικότερα από ανάμειξη από το εξωτερικό”. Συνεπώς βάση του άρθρου 4 της ιδρυτικής του συνθήκης ο Οργανισμός Συλλογικής Ασφάλειας αποστέλλει ειρηνευτικές δυνάμεις στο Καζακστάν για περιορισμένο χρονικό διάστημα, με αποστολή τη σταθεροποίηση της χώρας.
Είναι προφανές ότι η Μόσχα και οι σύμμαχοί της διαβάζουν τις εξελίξεις αποκλειστικά υπό το πρίσμα ενός σεναρίου "έγχρωμης επανάστασης”, η οποία προορίζεται να βραχυκυκλώσει τις προγραμματισμένες για την ερχόμενη εβδομάδα κρίσιμες διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ επί των γραπτών εγγυήσεων ασφαλείας που διεκδικεί η Ρωσία.
Είναι επίσης σαφές ότι το στοίχημα της σταθεροποίησης του Καζακστάν είναι πολύ μεγάλο τόσο για τη Μόσχα όσο και για το Πεκίνο, καθώς η αχανής πλην αραιοκατοικημένη κεντρασιατική χώρα συνιστά το οιονεί "μαλακό υπογάστριο” της Σιβηρίας, φιλοξενεί μεγάλη ρωσική κοινότητα στο βόρειο τμήμα της, αλλά και τον διαστημικό σταθμό του Μπαϊκονούρ, συνορεύει με την προβληματική κινεζική επαρχία του Σιντζιάνγκ, όπου και η μουσουλμανική μειονότητα των Ουιγούρων, ενώ διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων και ουρανίου, αποτελώντας ταυτόχρονα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης αναντικατάστατο τμήμα οποιουδήποτε σχεδίου ευρασιατικής ολοκλήρωσης, όπως ο "Νέος Δρόμος του Μεταξιού”.
Πάντως, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι έσπευσε να εντάξει στη "ρωσική εκστρατεία παραπληροφόρησης” τις πλανώμενες αιτιάσεις για δυτικό δάκτυλο στην αποσταθεροποίηση του Καζακστάν.
Γεγονός, ωστόσο, παραμένει ότι ο βαθμός οργάνωσης και προετοιμασίας των ενόπλων δεν συνάδει με αυθόρμητη εξέγερση. Όπως άλλωστε και το γεγονός ότι απουσιάζει κάποια αρθρωμένη πολιτική φωνή από πλευράς των διαδηλωτών.
Μόνη δύναμη η οποία προβάλλει στο προσκήνιο με ανακοινώσεις της είναι το εδρεύον στο Κίεβο κόμμα της Δημοκρατικής Επιλογής Καζακστάν, του οποίου ηγείται ο 58χρονος επιχειρηματίας Μουχτάρ Αλιάζοφ, άλλοτε υπουργός Ενέργειας και Εμπορίου του Καζακστάν, ο οποίος φυλακίσθηκε για έναν χρόνο από τον Ναζαρμπάγεφ και εν τέλει το 2020 έλαβε πολιτικό άσυλο στη Γαλλία, μολονότι αντιμετώπιζε στη γαλλική και βρετανική δικαιοσύνη κατηγορίες κατάχρησης 6 δισ. δολαρίων από την BTA Bank που διοικούσε.
Η Δημοκρατική Επιλογή Καζακστάν είχε καλέσει σε διαδηλώσεις ήδη από τον Δεκέμβριο.
Σε κάθε περίπτωση, το Καζαχστάν αποτελεί άλλη μία περίπτωση, και μάλιστα όχι την πιο κραυγαλέα, κεντρασιατικής Δημοκρατίας που βρέθηκε απρόθυμα εκτός της "στέγης” της Σοβιετικής Ένωσης, για να βυθιστεί στον οικονομικό μαρασμό, τη διαφθορά και τον αυταρχισμό.
Είναι ανοικτό ερώτημα αν η Δύση θα επιλέξει την οδό της απονομιμοποίησης και των κυρώσεων έναντι του Τοκάγεφ και αν η δυναμική των πραγμάτων κινδυνεύει να οδηγήσει σε έρποντα εμφύλιο πόλεμο, με εμπλοκή και ξένων μαχητών, όπως στη Συρία. Η Κεντρική Ασία αποτελεί, ιδίως μετά την αμερικανική αποχώρηση από το Αφγανιστάν γόνιμο έδαφος για τη δραστηριοποίηση τζιχαντιστών. Ενδιαφέρον έχει να διερευνηθεί και η στάση της Τουρκίας, ως "συγγενούς έθνους” προς τους Καζάκους. Εάν προκύψει τυχόν υπόγεια εμπλοκή της στο Καζακστάν θα είναι η τρίτη φορά, μετά τη Συρία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, που ο Ερντογάν "πιάνει στον ύπνο” τους Ρώσους "εταίρους” του.
Εάν, από την άλλη πλευρά, η επέμβαση του Οργανισμού Συλλογικής Ασφάλειας (ενδεχομένως αύριο και με κινεζική στήριξη) ευοδωθεί, θα αποδειχθεί για τρίτη κατά σειρά φορά, μετά τις κρίσεις στην Ουκρανία και τη Λευκορωσία, ότι παραδόξως η αναταραχή κάθε άλλο παρά παρεμποδίζει τη Ρωσία στο να αποκομίζει κέρδη είτε εδαφικά (όπως στην περίπτωση της Κριμαίας) είτε από την άποψη της πρόσδεσης δύστροπων γειτόνων στενότερα στο άρμα της.
Του Κώστα Ράπτη
https://www.capital.gr/diethni/3606224/sto-kazakstan-pleon-miloun-ta-opla
6/1/2022
Τι σημαίνει η εξέγερση στο Καζακστάν
λόγω των τιμών των καυσίμων.
Είναι τα αιτήματα των διαδηλωτών δικαιολογημένα; Ναι. Ελέγχει ο πρόεδρος της χώρας την κατάσταση; Πιθανότατα ναι. Υπάρχει, όπως ο ίδιος καταγγέλλει, έξωθεν υποκίνηση; Ποτέ δεν ξέρει κανείς – αλλά μιλάμε πάντα για τον μετασοβιετικό χώρο των τόσων "πολύχρωμων επαναστάσεων".
Όπως και αν έχει, το Καζακστάν βρίσκεται σε αναβρασμό από τις 2 Ιανουαρίου, οπότε ξέσπασαν στην πετρελαιοπαραγωγό νοτιοδυτική επαρχία Μανγκιστάου διαδηλώσεις με αφορμή την δραματική αύξηση των τιμών του υγροποιημένου πετρελαϊκού αερίου (LPG) που κατεξοχήν χρησιμοποιείται στην κεντρασιατική χώρα για την κίνηση των οχημάτων.
Το Καζακστάν προσφέρει την δική του ιδιαίτερη εκδοχή της διεθνούς ενεργειακής κρίσης, καθώς οι τιμές του LPG διπλασιάσθηκαν μέσα σε λίγες μέρες, μετά την μεταφορά από 1ης Ιανουαρίου του 100% των πωλήσεων στην ηλεκτρονική αγορά, στο πλαίσιο μίας σταδιακής μετάβασης που δρομολογήθηκε από τριετίας. Παράλληλα, άρθηκε το πλαφόν τιμών που είχε καταστήσει δημοφιλές το LPG, αλλά και είχαν οδηγήσει τους παραγωγούς να πωλούν κάτω του κόστους.
Οι διαδηλώσεις μέσα σε δύο ημέρες εξαπλώθηκαν σε πολλές πόλεις και άρχισαν να παίρνουν βίαιη τροπή (με 95 τραυματίες από την πλευρά της αστυνομίας και 200 συλλήψεις), ενώ τα συνθήματα των διαδηλωτών σύντομα στράφηκαν εναντίον της κυβέρνησης συνολικά, που κατηγορείται για την επικρατούσα διαφθορά και ανεργία.
Νέα κυβέρνηση
Για την αντιμετώπιση της κρίσης ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ-Ζομάρτ Τοκάγιεφ κατέφυγε σε έναν συνδυασμό μαστιγίου και καρότου. Επέβαλε κατάσταση έκτακτης ανάγκης επί δύο εβδομάδες στο Αλμάτυ, μεγαλύτερη πόλη και πρώην πρωτεύουσα της χώρας, καθώς και στην επαρχία Μανγκιστάου, με νυκτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας και περιορισμούς στην κίνηση εντός και εκτός των αστικών κέντρων, ενώ σήμερα Τετάρτη έκανε δεκτή την παραίτηση της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Ασκάρ Μαμίν, η οποία ως τελευταία της ενέργεια αποφάσισε την επιβολή πλαφόν στην τιμή του καυσίμου στα 50 τένγκε ανά λίτρο (περίπου 0,11 δολάρια), ήτοι στο μισό της τρέχουσας τιμής αγοράς.
Μέχρι τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, παραμένουν προσωρινά στη θέση τους οι νυν υπουργοί υπό την ηγεσία του του αναπληρωτή πρωθυπουργού Αλιχάν Σμαΐλοφ.
Ωστόσο, τουλάχιστον στην πρωτεύουσα του Μανγκιστάου, Ακτάου, περίπου 6.000 διαδηλωτές παραμένουν στην κεντρική πλατεία όπως και στη γειτονική πόλη Ζαναοζέν. Για όσους κατέβηκαν στους δρόμους, η πτώση της κυβέρνησης δεν αρκεί, αλλά απαιτείται διενέργεια νέων εκλογών, προκειμένου να αντικατασταθεί το παρόν κοινοβούλιο στο οποίο δεν υφίσταται πρακτικά αντιπολίτευση.
Χαρακτηριστικό είναι και το σύνθημα "Shal Ket!” ("Κάτω ο Γέρος!”), το οποίο επινοήθηκε σε κινητοποίηση φεμινιστριών ακτιβιστριών στο Αλμάτυ το 2014 και προφανώς αναφέρεται στον "Πρώτο Πρόεδρο" της χώρας Νουρσουλτάν Ναζασρμπάγιεφ. Επικεφαλής της χώρας από το 1990, πριν καν την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Ναζαρμπάγιεφ μεθόθευσε το 2019 (εν μέσω και τότε διαδηλώσεων) μιαν ελεγχόμενη διαδοχή, παραδίδοντας στον Τοκάγιεφ, ο οποίος νομιμοποιήθηκε με πρόωρες εκλογές, ενώ ο ίδιος κράτησε τον τίτλο του "Πρώτου Προέδρου" διατηρώντας σημαντικό ρόλο – και ασυλία. Παράλληλα, η πρωτεύουσα Αστάνα μετονομάσθηκε προς τιμήν του σε Νουρσουλτάν.
Σημασία
Η σημασία του Καζακστάν δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Η πρώην σοβιετική δημοκρατία των 18,8 εκατομμυρίων κατοίκων (κατά τα δύο τρίτα μουσουλμάνων τουρκογενών Καζάχων και κατά το ένα πέμπτο Ρώσων) είναι η ένατη σε έκταση χώρα του κόσμου και μία από τις πιο αραιοκατοικημένες, δεσπόζοντας στην Κεντρική Ασία.
Για προφανείς γεωγραφικούς και οικονομικούς λόγους, κανένα από τα σχέδια ευρασιατικής ολοκλήρωσης δεν νοείται δίχως τη συμμετοχή του Καζαχστάν, ιδίως ο "Νέος Δρόμος του Μεταξιού”. Εξ ου και πέρα από την δεδομένη ρωσική επιρροή, ενισχύεται στο Καζακστάν τελευταία και ο ρόλος της Κίνας. Οποιαδήποτε αποσταθεροποίηση της χώρας αυτής, πόσω μάλλον τυχόν προσεταιρισμός της από τη Δύση, θα αποτελούσε εφιάλτη για τη Μόσχα και το Πεκίνο, που είναι βέβαιο ότι παρακολουθούν εντατικά τις εξελίξεις αυτών των ημερών.
Του Κώστα Ράπτη
https://www.capital.gr/diethni/3606080/ti-simainei-i-exegersi-sto-kazakstan-logo-ton-timon-ton-kausimon
5/1/2022
