Η Ρωσία έκανε γεωστρατηγικό ματ σε Δύση και Κίνα στο Καζακστάν.
Με γεωστρατηγική αμηχανία δείχνει να παρακολουθεί η Δύση τις εξελίξεις στο Καζακστάν. Ενώ τα δύο βασικά ερμηνευτικά σχήματα που προσφέρονται διεθνώς από αναλυτές για το τι ακριβώς συνέβη σ’ αυτή τη χώρα, περιορίζονται στο αν ήταν μια από τις “πολύχρωμες επαναστάσεις”, ή αποτελούσε αυθόρμητη εξέγερση. Θα διατυπώσουμε ένα τρίτο εναλλακτικό ερμηνευτικό σενάριο, το οποίο βασίζεται σε ισχυρές ενδείξεις και θα μπορούσε να έχει τίτλο: “Το γεωστρατηγικό ματ της Ρωσίας στη Δύση και την Κίνα στην Κεντρική Ασία”.
Του ΖΑΧΑΡΙΑ Β. ΜΙΧΑ
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Αυτό το σενάριο αποδέχεται αξιωματικά ότι ξένες μυστικές υπηρεσίες προφανώς εργάζονταν στο εσωτερικό του Καζακστάν. Προφανώς επιχειρούν να οικοδομήσουν θύλακες υποστηρικτών με τη βοήθεια μη κυβερνητικών οργανισμών (ΜΚΟ/NGO), όπως συνέβη σε άλλες χώρες όπου στη συνέχεια εκδηλώθηκαν “πολύχρωμες” επαναστάσεις.
Ενδεχομένως αυτός να ήταν και ο απώτερος σκοπός. Ωστόσο, η κατάσταση στο Καζακστάν δεν δείχνει να είχε προχωρήσει τόσο, ώστε να υπήρχαν ενδείξεις -όπως σε όλες τις προηγούμενες “πολύχρωμες επαναστάσεις”- ότι κάτι επωάζεται. Το σενάριο λοιπόν θέλει τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών να έχουν εντοπίσει έγκαιρα… το αυτονόητο. Ότι υπάρχει απόπειρα προώθησης της ίδιας μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε σε άλλες χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ και του Αραβικού Κόσμου.
Αυτή τη φορά οι Ρώσοι αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν την ισχύ του αντιπάλου εις βάρος του. Συνταγή βγαλμένη μέσα από τη φιλοσοφία των ανατολικών πολεμικών τεχνών. Η ρωσική μειονότητα (20-25% του πληθυσμού) στο Καζακστάν και το σοβιετικό παρελθόν, πάντα εξασφάλιζαν προνομιακή πρόσβαση στη Μόσχα, η οποία δεν χάθηκε με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Οι πυρήνες που καλλιεργούνταν από δυτικές υπηρεσίες εντός του Καζακστάν “πυροδοτήθηκαν”, διότι η ενεργειακή κρίση έδωσε την αιτία για κοινωνική έκρηξη. Μόνο που την εξέγερση την αξιοποίησαν οι Ρώσοι. Τα όσα ακολούθησαν ήταν προβλέψιμα. Το καθεστώς βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο και υποχρεώθηκε να αποτανθεί για βοήθεια στη Μόσχα, η οποία έθεσε τις δικές της προϋποθέσεις για να συνδράμει. Μέσω του Οργανισμού Συλλογικής Ασφαλείας (CSTO) ρωσικά στρατεύματα κατέλαβαν θέσεις-κλειδιά στο Καζακστάν, μεταξύ των οποίων και κοιτάσματα υδρογονανθράκων, όπου δραστηριοποιούνται αμερικανικοί και άλλοι δυτικοί ενεργειακοί κολοσσοί.
ΜΙΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ
Σημασία φαίνεται να έχει και η παρέμβαση Ερντογάν με το τηλεφώνημα στον πρόεδρο του Καζακστάν,
αφού είχε προηγηθεί τηλεφωνική επικοινωνία των υπουργών Εξωτερικών
Ρωσίας και Τουρκίας, Λαβρόφ και Τσαβούσογλου. Πόσο θα αναβαθμιζόταν η
γεωστρατηγική σημασία της Τουρκίας εάν έθετε την επιρροή της στους τουρκογενείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς στη διάθεση της Μόσχας, η οποία θα επεδίωκε ένα είδος ανασύστασης της Σοβιετικής Ένωσης με συνομοσπονδιακή μορφή; Αυτό θα μπορούσε να συμβεί σταδιακά με διάχυση του “μοντέλου Καζακστάν” στην υπόλοιπη Κεντρική Ασία.
Οι Τούρκοι, όμως, έχουν ιστορικούς λόγους να μην εμπιστεύονται τους Ρώσους. Γι’ αυτό και παραμένουν καχύποπτοι, κάτι που αποτυπώνεται στα τουρκικά δημοσιεύματα, κυρίως από εφημερίδες που συνδέονται στενά με το καθεστώς Ερντογάν. Ο φόβος είναι εύλογος και είναι βέβαιο ότι τον συμμερίζεται και η πολιτική ηγεσία στην Άγκυρα. Η ευκαιρία όμως που ανοίγεται στην Κεντρική Ασία, δίνει ισχυρό διαπραγματευτικό επιχείρημα στον Ερντογάν απέναντι στη Δύση. “Με χρειάζεστε διότι η Ρωσία επιχειρεί να ελέγξει μια περιοχή, από την οποία έχετε ουσιαστικά εκδιωχθεί”, είναι το μήνυμα που έχει σταλεί από τον Ερντογάν στην Ουάσιγκτον.
Σύμπτωση ήταν η διαρροή σε αυτή τη συγκυρία του εγγράφου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με το οποίο εγκαταλείπει τον αγωγό EastMed; Άρα, οι εξελίξεις συνδέονται και με ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Επηρεάζουν την ελληνική εθνική ασφάλεια και η εξέλιξη πρέπει να τύχει προσεκτικής επεξεργασίας από τους αρμόδιους στην Αθήνα. Εάν λοιπόν πρόκειται για ρωσικό σχεδιασμό, αυτός πλήττει ευθέως τα συμφέροντα των γεωστρατηγικών ανταγωνιστών της Μόσχας, των Αμερικανών και Κινέζων στην Κεντρική Ασία.
Η εκδίωξη των ΗΠΑ από την Ευρασία και ο έλεγχος της περιοχής συμβαδίζει με τον έλεγχο της χερσαίας εμπορικής οδού του νέου “δρόμου του μεταξιού” (One Belt One Road Initiative). Η υλοποίησή του θα εξαρτάται από τη συναίνεση και τον έλεγχο της Μόσχας, που αποκτά ένα ισχυρότατο μοχλό πίεσης για τον έλεγχο της κινεζικής πολιτικής σε μια περιοχή ζωτικού ρωσικού συμφέροντος, όπου τα συμφέροντα των δυο χωρών συγκρούονταν, έστω διακριτικά, τις δυο τελευταίες δεκαετίες.
Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα γεωστρατηγικό ματ της Ρωσίας απέναντι στους ανταγωνιστές της. Πρόκειται για εξέλιξη, η οποία όμως δεν είναι ασύμβατη με τον απώτερο στόχο της Μόσχας, την εξεύρεση ενός γεωστρατηγικού modus vivendi με την Ουάσιγκτον, στο πλαίσιο μιας συνεργατικού τύπου “συνδιαχείρησης” των διεθνών υποθέσεων.
Η αμερικανική διπλωματία έχει σαφώς λάβει σχετικά μηνύματα, αλλά αντιδρά, δεν θέλει να αναγνωρίσει στάτους υπερδύναμης στη Μόσχα. Για να πείσει ότι δεν αστειεύεται, ο Πούτιν δεν χάνει ευκαιρία να δημιουργεί συνθήκες που παραπέμπουν συνεχώς στο ίδιο. Κλασικό παράδειγμα το Ουκρανικό. Οι Ρώσοι προσπαθούν να πειθαναγκάσουν την Ουάσινγκτον να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Εμμέσως πλην σαφώς της λένε: “Νομοτελειακά θα συρθείς σε συνεργασία μαζί μας κι όσο το καθυστερείς θα γίνει υπό δυσμενέστερες συνθήκες για σένα”. Διότι εναλλακτική είναι η σύγκρουση, ενδεχομένως και στρατιωτική στη γειτονιά της Ρωσίας, γεγονός που της δίνει πλεονέκτημα.
ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
Βλέποντας τις ρωσικές δυνάμεις να εισέρχονται στο Καζακστάν και να καταλαμβάνουν θέσεις-κλειδιά, μεταξύ άλλων και στο τεράστιο κοίτασμα του Τενγκίζ, όπου δραστηριοποιούνται με ηγετικό ρόλο οι αμερικανικές Chevron και ExxonMobil, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι πλέον τελούν υπό άτυπη “ρωσική κηδεμονία”.
Δεδομένης της ενεργειακής κρίσης, ας υποτεθεί πως οι δυο εταιρείες
αποφάσιζαν –ή τους υποδεικνυόταν από την Ουάσιγκτον– να αποχωρήσουν. Εάν
δεν αντικατασταθούν από άλλες δυτικές εταιρείες (π.χ. Total, ENI, Shell), τότε τα προβλήματα στην παραγωγή θα επηρεάσουν αρνητικά τη διεθνή προσφορά υδρογονανθράκων, με αποτέλεσμα νέα άνοδο των τιμών και κλιμάκωση της ενεργειακής κρίσης.
Η εικόνα γίνεται πιο προβληματική για τη Δύση εάν σε αυτό προστεθεί η ρωσική παρουσία σε πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, όπως η Βενεζουέλα, η Αλγερία, ακόμα και η Λιβύη. Επίσης, η τάση αραβικών χωρών να τηρήσουν πιο ισορροπημένη στάση απέναντι σε ΗΠΑ και Ρωσία (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία τουλάχιστον), διότι διαβλέπουν ισχυρή ρωσική παρέμβαση με ξεκάθαρη γεωπολιτική οπτική.
Οι επιδόσεις της Δύσης στη γεωπολιτική σκακιέρα μόνο εντυπωσιακές δεν είναι. Διότι στην πράξη σημασία έχει ποιος διατηρεί το πλεονέκτημα. Οι ηγεσίες της Δύσης δυσκολεύονται να ακολουθήσουν με συνέπεια στρατηγικούς σχεδιασμούς, επηρεαζόμενες από την ανάγκη επανεκλογής και την εσωτερική διαμάχη ομάδων συμφερόντων, Κάθε δημοκρατική αλλαγή, μέσω εκλογών, συνεπάγεται μεταβολές και στον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό.
Αυτό ακριβώς το πλεονέκτημα των “αυταρχικών” καθεστώτων, η Ρωσία το έχει αξιοποιήσει τις τελευταίες δυο δεκαετίες για να οδηγήσει τη Δύση σε μια κατάσταση ενεργειακής ομηρίας. Η Μόσχα παρακολουθούσε πολιτικούς, οικονομικούς και βιομηχανικούς παράγοντες να πείθονται σταδιακά ότι η “πράσινη μετάβαση” είναι η λύση για να πάρει ξανά η Δύση το προβάδισμα. Η λογική της “λύσης” στηριζόταν στο δυτικό τεχνολογικό πλεονέκτημα.
Ο επιπόλαιος τρόπος, με τον οποίο προωθήθηκε η μετάβαση αυτή και η παραμέληση συντήρησης των επενδύσεων σε κοιτάσματα υδρογονανθράκων κατά τη μεταβατική περίοδο, οδήγησαν σε μείωση της προσφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, οδηγώντας τη Δύση ταχύτερα σε ενεργειακή ομηρία. “Επιταχυντές” της πορείας, τα προαναφερθέντα οικονομικά και βιομηχανικά συμφέροντα που έσπευσαν να πλασαριστούν για να επωφεληθούν από τη γενναία χρηματοδότηση-επιδότηση των “πράσινων έργων”.
Προκαλεί κατάπληξη η στρατηγική μυωπία της Δύσης, που δεν φαίνεται απλώς στη γεωπολιτική ανυπαρξία της ΕΕ, αλλά και στη μυωπική στάση των ΗΠΑ, οι οποίες δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία των υδρογονανθράκων της Μεσογείου για την ενεργειακή ασφάλεια του Δυτικού Κόσμου. Βασικό τους κίνητρο είναι να μην ενοχληθεί η Τουρκία και οι φιλοδοξίες της να καταστεί ηγεμόνας της περιοχής. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται πολλοί στην Ελλάδα, είναι ο κίνδυνος, αυτή ακριβώς η “συμμαχική” εμμονή να οδηγήσει σε δυσμενή ανισορροπία στο ελληνοτουρκικό μέτωπο.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
''Στο Καζακστάν δεν αποκλείω την εμπλοκή ακραίων ισλαμιστών'' - Συνέντευξη: Ανδρέας Ανδριανόπουλος*
Με την κατάσταση σε ορισμένες πόλεις του Καζακστάν να παραμένει έκρυθμη ο πρώην υπουργός Ανδρέας Ανδριανόπουλος μιλά στο Liberal και επισημαίνει ότι Δύση, Ρωσία, αλλά και η Κίνα δεν επιθυμούν να προκληθεί αναστάτωση, καταγράφοντας και την αύξηση που σημειώθηκε τις ημέρες αυτές στο Ουράνιο. Παράλληλα, διευκρινίζει ότι δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο πίσω από το προφανές, την αντίδραση στις αυξήσεις της τιμής του αερίου, να υπάρχει μια οργανωμένη κίνηση από ακραίους μουσουλμάνους εκφράζοντας ανησυχία για ένα ντομινο εξελίξεων στον Καύκασο.
Σύμφωνα με τον κ. Ανδριανόπουλο η γεωπολιτική σημασία του Καζακστάν κάθε άλλο παρά αμελητέα είναι, όπως και το γεγονός πως είναι μια χώρα που διαθέτει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα ουρανίου παγκοσμίως, ενώ παράγει 1.600.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως. Διαθέτει αέριο και χρυσό επίσης. Εύκολα μπορεί κάποιος να θεωρήσει πως αποτελεί μήλον της Έριδος, εν τούτοις τόσο η Δύση και ειδικά οι ΗΠΑ, όσο και η Ρωσία έχουν πολύ καλές σχέσεις με την κυβέρνηση, ενώ και η Κίνα δεν έχει όφελος από μια αναστάτωση όπως αυτή που καταγράφεται στη χώρα.
Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν ουδείς ωφελείται, ενώ και η Τουρκία δεν διαθέτει ερείσματα, αν και παρακολουθεί τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή. Μάλιστα ακόμη και η αύξηση της τιμής ουρανίου που σημειώθηκε αυτές τις ημέρες είναι ενδεικτική του ότι δεν επιθυμεί κανείς αναταραχές.
Στο πλαίσιο αυτο ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος εκτιμά ως πιο πιθανό το σενάριο μια προσπάθειας εκμετάλλευσης της οικονομικής αναταραχής που έφερε η αύξηση του αερίου, σε συνδυασμο με την γενικότερη οικονομική κατάσταση τμήματος του πληθυσμού απο ακραία μουσουλμανικά στοιχεία. Παραπέμπει δε στον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίστηκαν άνδρες των αρχών τους οποίους αποκεφάλισαν.
Σημειώνει μάλιστα πως το μουσουλμανικό στοιχείο στο Καζακστάν και την ευρύτερη περιοχή είναι ισχυρό και οι παραφυάδες του ισλαμικού κράτους δεν θα δυσκολευόταν να αποκτήσουν εστίες.
Συνέντευξη στον Τάσο Ευαγγελίου
- Εκτιμάτε πως η «εξέγερση» στο Καζακστάν οφείλεται σε οικονομικά και κοινωνικά αίτια ή είναι η αφορμή;
Το προφανές έναυσμα ήταν τα οικονομικά. Και όχι μόνο το ζήτημα της αύξησης της τιμής του αερίου για την κίνηση των οχημάτων, αλλά γενικότερα η οικονομική δυσπραγία η οποία επεκτείνεται και στην έλλειψη προιόντων και κυρίως στην έλλειψη βασικών ειδών διατροφής, όπως τα κρέατα. Το Καζακστάν για να έχει συνάλλαγμα εξάγει το μεγαλύτερο μέρος της κτηνοτροφίας του και τώρα αναγκάστηκαν να περιορίσουν τις εξαγωγές για να έχουν απόθεμα. Αυτά σε συνδυασμό με την κατάργηση των επενδύσεων στα καύσιμα, κυρίως στο αέριο, με το οποίο σημειωτέον κινούνται τα περισσότερα οχήματα στη χώρα και ήταν σε πολύ χαμηλή τιμή και τώρα διπλασιάστηκε, πυροδότησε αντιδράσεις.
Αυτό εκτιμώ πως είναι το επιφανειακό. Δεν πιστεύω πως δεν υπάρχει κάτι άλλο από πίσω. Και θα σας πως για ποιο λόγο. Οι ταραχές ξέσπασαν σε μια πόλη που βρίσκεται στο άκρα βορειοδυτικό κομμάτι της χώρας, στο Ζεοζάν. Αμέσως μετά την επόμενη μέρα ξέσπασαν ταραχές στο Αλμάτι, που βρίσκεται πανω από 1.500 χιλιόμετρα μακριά. Την τρίτη ημέρα στην Αστάνα, την πρωτεύουσα που έχει ονομαστεί πλέον Νουρ-Σουλτάν, που βρίσκεται 1.000 χιλιόμετρα προς την άλλη πλευρά από το Αλμάτι. Είναι πολύ δύσκολο να έγινε όλο αυτό ξαφνικά, αυθόρμητα στα τέσσερα σημεία της χώρας.
Τι υπάρχει πίσω από αυτό είναι δύσκολο να το πει κανείς, αλλά εκτιμώ πως πιθανότατα βρέθηκε η ευκαιρία, λόγω της λαϊκής δυσαρέσκειας με τις τιμές, από στοιχεία ακραίων ισλαμιστών να προκαλέσουν αυτές τις αντιδράσεις. Και το εκτιμώ αυτό διότι πολλές φορές και το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν έχουν δείξει πως μπορούν και ελέγχουν τους μουσουλμάνους και κρατούν τα ακραία στοιχεία υπό έλεγχο, αλλά ενδεχομένως αυτό τώρα στο Καζακστάν να ξέφυγε.
- Σε ό,τι αφορά τα όσα λέγονται για ξένο δάκτυλο με αναφορά στη Δύση;
Να είναι πίσω από αυτές τις εξελίξεις δυτικές χώρες δεν το θεωρώ πιθανό. Η Δύση και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ έχουν πολύ καλές σχέσεις με την κυβέρνηση του Καζακστάν και δεν βλέπω ποιο λόγο θα είχαν να προκαλέσουν μια τέτοια κατάσταση.
Οι περισσότερες εταιρείες που βρίσκονται στο Καζακστάν και ασχολούνται με τους υδρογονάνθρακες και το αέριο είναι δυτικές και ως εκ τούτου δύσκολα η Δύση θα έμπαινε σε αυτή τη διαδικασία…
Ναι γενικότερα οι δυτικές κυβερνήσεις δεν θα έμπαιναν σε αυτές τις διαδικασίες. Το Καζακστάν είναι από τους μεγαλύτερες παραγωγούς πετρελαίου, εξάγει περίπου 1.600.000 βαρέλια την ημέρα συν το αέριο, είναι και η μεγαλύτερη παραγωγός ουρανίου στον κόσμο. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται κάποιες χώρες του Σαχέλ, της Βόρειας Αφρικής. Τώρα με βάση τα μέτρα περί πράσινης ανάπτυξης είναι φυσικό χώρες που αναζητούν πράσινη ενέργεια να στραφούν προς το ουράνιο και εκεί το Καζακστάν θα είναι μήλο της Έριδος. Δεν είναι δηλαδή μόνο το πετρέλαιο. Όλες οι εταιρείες που ασχολούνται με αυτά είναι δυτικές. Είναι η Total, η Exxon Mobil και άλλες.
Κοιτάξτε μέχρι τώρα το Καζακστάν εθεωρείτο από τα παραδείγματα σταθερότητας. Αυταρχική βέβαια, αλλά σταθερή. Δεν θα εξυπηρετούσε όμως κανέναν ένα τέτοιο είδος εξεγέρσεων τουλάχιστον ως προς τις δυτικές χώρες και όχι μόνο.
- Πάντως το ουράνιο καταγράφει αύξηση στην τιμή διαπραγμάτευσής του...
Είναι αναμενόμενο. Η τιμή αυξήθηκε λόγω των ταραχών στο Καζακστάν. Όπως σας είπα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου και είναι φυσικό όταν εκει συμβεί κάτι, όπως άλλωστε γίνεται σε ανάλογες περιπτώσεις, η αύξηση της τιμής οπως καταγράφηκε για το ουράνιο είναι δεδομένη. Το πρόβλημα είναι όμως γενικότερο. Το Καζακστάν πέραν του ουρανίου και του πετρελαίου έχει και χρυσό, έχει και άλλα προιόντα.
Κατά συνέπεια μπορεί να υπάρχει ένα μεγάλο παιχνίδι ανταγωνισμού μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, δεν θεωρώ όμως ότι κάποια πλευρά έχει όφελος από μια αποσταθεροποίηση της χώρας. Από την άλλη πλευρά η Ρωσία έχει λόγους να ανησυχεί. Το ένα τέταρτο του πληθυσμού του Καζακστάν είναι εθνικά Ρώσοι.
- Ακριβώς. Το Καζακστάν είναι μια χώρα που βρίσκεται σε αυτό που θα λέγαμε “μαλακό υπογάστριο” της Ρωσίας γεωπολιτικά, θα μπορούσε αυτό να παίζει κάποιο ρόλο στις εξελίξεις αυτές;
Κοιτάξτε υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες. Είναι σε έκταση ίση με τη δυτική Ευρώπη και οι Ρώσοι μένουν κυρίως στο βορειοδυτικό μέρος της χώρας που ακουμπά στη Ρωσία, όπου έχει μεταφερθεί και η πρωτεύουσα της χώρας που μετονομάστηκε σε Νουρ-Σουλτάν, προς τιμήν του πρώην πρόεδρου της χώρας. Και αυτό έγινε με στόχο η Ρωσία να έχει έλεγχο ακόμη και των μειονοτήτων της.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ρωσία έχει εκφράσει την άποψη, κατ επανάληψη, ότι θα προστατεύει τις εθνικές της μειονότητες όπου και αν βρίσκονται, ό,τι και αν συμβαίνει. Έχει λόγους η Ρωσία να ενδιαφέρεται. Άλλωστε στο Καζακστάν υπάρχει και το μεγαλύτερο “Κοσμοδρόμιο” της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (φεύγουν οι επανδρωμένοι πύραυλοι για διάφορες αποστολές στο διάστημα).
Στο πλαίσιο αυτό η Ρωσία έχει πολλούς λόγους να ενδιαφέρεται για την ηρεμία στη χώρα αυτή. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το σύμφωνο ασφάλειας των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αποφάσισε και μάλιστα με ταχύτητα, να παρέμβει με την αποστολή και ρώσικων και λευκορώσικων στρατευμάτων που βρίσκονται ήδη εκεί.
- Κατ' επέκταση, αν οι δυτικές χώρες και η Ρωσία θέλουν ηρεμία και σταθερότητα στη χώρα αυτή, ποιος άλλος παράγοντας θα μπορούσε να παρέμβει και να πετύχει αυτές τις εξελίξεις;
Το Καζακστάν είναι μια κατά βάση μουσουλμανική χώρα. Και οι μουσουλμάνοι είναι σουνίτες. Υπενθυμίζω πως όταν είχε ξεσπάσει η κρίση με το μουσουλμανικό κράτος, ένας από τους λόγους που οδήγησε τη Ρωσία στην εμπλοκή της στη Συρία εναντίον του ισλαμικού κράτους, ήταν η αγωνία της αναφορικά με ενδεχόμενη επέκταση του Ισλαμικού Κράτους στα σύνορα της κεντρικής Ασίας, δηλαδή σε χώρες όπως το Καζακστάν το Ουζμπεκιστάν και το Ταγικιστάν.
Μια τέτοια επέκταση θα σήμαινε για τη Ρωσία ένα μέτωπο 3 έως 4 χιλιάδων χιλιομέτρων με χώρες που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από το Ισλαμικό Κράτος. Έδωσε τη μάχη στη Συρία για να περιορίσει τυχόν επέκταση. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως στις χώρες για τις οποίες μιλάμε δεν τίθεται και θέμα ομάδων που ριζοσπαστικοποιούνται.
Με αυτά τα δεδομένα, επαναλάμβάνω, πως δεν αποκλείω να υπήρξε διείσδυση εντός των μουσουλμανικών κοινοτήτων με στόχο την μετατροπή μουσουλμάνων σε ακραίους και να δημιουργήσουν εξελίξεις και καταστάσεις. Δεν το ξέρω, αλλά δεν μπορώ να το αποκλείσω, τόσο λόγω των εξεγέρσεων από πόλη σε πόλη όσο και εξ αιτίας των πράξεων που ακούγονται πως λαμβάνουν χώρα. Και μιλάω για τις πληροφορίες που μεταδίδονται αναφορικά με αποκεφαλισμούς ανδρών των ομάδων ασφαλείας της χώρας που θυμίζουν ακραίους ισλαμιστές.
Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι αυτό συμβαίνει. Το θεωρώ ομως πιθανότερο από το να έχει εμπλακεί η Δύση που δεν θα είχε και κάποιο όφελος. Μια ανώμαλη κατάσταση στο Καζακστάν θα παρασύρει και το Κιργιστάν. Αμέσως μετά υπάρχει το Ουζμπεκαστάν, μεγαλύτερο σε πληθυσμό, με το νότιο μέρος του στα σύνορα με Αφγανιστάν να παρατηρούνται φαινόμενα δράσεις ακραίων ισλαμιστών.
Στο πλαίσιο αυτό ένα ντομινο εξελίξεων σε χώρες όπως το Κιργιστάν, το Τουρκμενιστάν το Ουζμπεκιστάν θα υπάρξουν επιτώσεις που δεν θέλει η Δύση, αλλά ούτε και η Ρωσία.
- Ο ρόλος της Τουρκίας;
Δεν βλέπων να φτάνουν οι δυνατότητες της Τουρκίας ώστε να καταφέρει να δημιουργήσει θέματα στο Καζακστάν. Σίγουρα παρακολουθεί τις εξελίξεις, εκτιμώ όμως πως δύσκολα θα έχει δημιουργήσει προγεφυρώματα και εστίες τέτοιες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανάφλεξη.
- Η περίπτωση της Κίνας;
Και η Κίνα ανησυχεί. Συνορεύει με το Καζακστάν μέσω της μουσουλμανικής επαρχία Σιντζιανγκ όπου έχει προβλήματα με τους ντόπιους Ουιγούρους, αρκετά σοβαρά ζητήματα. Έχει ένα τμήμα που θα ήθελαν να δημιουργήσουν μια αντίδραση και να φτιαχτεί ένα Τουρκεστάν όπως στο παρελθόν.
Η Κίνα θέλει πάση θυσία να είναι σταθερό το Καζακστάν. Μια αναστάτωση σε αυτή τη χώρα, πολύ εύκολα θα έλεγα, θα μπορούσε να “ξεχειλίσει” προς την πλευρά της επαρχίας Σιντζιάνγκ και κατ επέκταση στην πλευρά της Κίνας.
* Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος είναι πρώην υπουργός.
https://www.liberal.gr/apopsi/andreas-andrianopoulos-sto-kazakstan-den-apokleio-tin-emploki-akraion-islamiston/424957
8 Ιανουαρίου 2022