F-35Α Lightning II: Πόσο κατάλληλο είναι για την Πολεμική Αεροπορία; Επιχειρησιακά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στην εναέρια μάχη.
F-35Α Lightning II: Πόσο κατάλληλο είναι για την Πολεμική Αεροπορία; Επιχειρησιακά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στην εναέρια μάχη.
To ζήτημα F-35 απασχολεί εδώ και χρόνια τις ελληνικές στρατιωτικές ηγεσίες. Αρχικά ώς δυνητική απειλή από την πλευρά της Τουρκίας και σε δεύτερο χρόνο, ώς προοπτική αύξησης της μαχητικής ισχύος της Πολεμικής Αεροπορίας. Με τα προβλήματα που ταλανίζουν το πρόγραμμα να μην έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί συνολικά και το κόστος μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης της έκδοσης πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (FOC), Block 4, να μην είναι ακόμη απόλυτα μετρήσιμο, η εκστρατεία προώθησης σε συμμαχικές χώρες βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Με πρωταρχικό στόχο να καλυφθεί μέρος του τεράστιου κόστους του προγράμματος. Που από τους ίδιους τους Αμερικανούς περιγράφεται ως το πλέον ακριβό οπλικό σύστημα που αναπτύχθηκε ποτέ…
Η Ελλάδα ως μία από τις υποψήφιες χώρες – αγοραστές του F-35
και με την τουρκική απειλή σε όλες της τις μορφές να βρίσκεται σε πλήρη
εξέλιξη, έχει να αντιμετωπίσει σημαντικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς
από τη μία πλευρά και από την άλλη οφείλει να συγκροτήσει ένα στόλο 200
τουλάχιστον αξιόμαχων μαχητικών αεροσκαφών, μετά από πολλά χρόνια
εγκατάλειψης των Ενόπλων Δυνάμεων. Η ελληνική περίπτωση
συνεπώς, δεν έχει καμία ομοιότητα με τις αντίστοιχες του Βελγίου, της
Δανίας, της Ολλανδίας, της Ελβετίας και της Φιλανδίας πρόσφατα.
Είναι πολύ πιο περίπλοκη από κάθε πλευρά. Όλες οι προαναφερόμενες χώρες διατηρούν μικρούς (κάτω των 70 μαχητικών αεροσκαφών) αεροπορικές δυνάμεις, με εξαίρεση την Πολωνία, ενώ παράλληλα έχουν λάβει σημαντικά ανταλλάγματα για την προμήθεια του F-35. Νορβηγία και Ολλανδία συμμετείχαν ως εταίροι στο πρόγραμμα, Πολωνία και Φιλανδία θα παραλάβουν κρίσιμα όπλα μαζί με τα αεροσκάφη, το Βέλγιο διατηρεί την κεντρική διοίκηση του ΝΑΤΟ στην πρωτεύουσά του, κάτι που μεταφράζεται σε χιλιάδες θέσεις εργασίας και πάει λέγοντας…
Στο ζήτημα του κόστους και στην λογική κατάταξη των προτεραιοτήτων για τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων θα επανέλθουμε. Προς το παρόν θα εξετάσουμε μόνο τα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του αμερικανικού μαχητικού 5ης γενιάς, όπως μπορούμε να τα διακρίνουμε μέσα από τα διαθέσιμα στοιχεία. Και πρώτα θα απευθυνθούμε στην εναέρια μάχη.
Η αστυνόμευση του FIR Αθηνών…
Είναι κάτι που έχουμε επανηλλειμένα αναφέρει στο παρελθόν και μάλλον δεν παίρνει περαιτέρω ανάλυση. To F-35 Lightning II, δεν είναι κατάλληλο για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών αστυνόμευσης του FIR Αθηνών. Πρώτα από όλα γιατί το κόστος ανά ώρα πτήσης είναι (προς το παρόν…) σημαντικά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των F-16 και το Mirage 2000.
Χωρίς να είναι περισσότερο ή το ίδιο ευέλικτο στις κλειστές εμπλοκές.
Πολλές αμερικανικές –κυρίως- πηγές αναφέρουν και επιβεβαιώνουν ότι μετά
τις αρχικές εμπλοκές F-16 με F-35 στο πλαίσιο ασκήσεων Red Flag το 2015
και το 2016, τα limiters του συστήματος ελέγχου πτήσεως του τελευταίου
έχουν «πειραχτεί», κατόπιν υποδείξεων των ιπταμένων, με σκοπό να
αποδίδεται μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων σε στροφές με μεγάλη κλίση και
υψηλές δυναμικές φορτίσεις (G), αλλά και σε μεγάλες γωνίες προσβολής
(ΑοΑ).
Αναφέρουν όμως και κάτι άλλο… Ότι το F-35 δεν σχεδιάστηκε για το σκοπό αυτό και είναι ιδανικό για εμπλοκές πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVR). Όπως και να έχουν τα πράγματα, ακόμα και αν δεχθούμε ότι η ευελιξία του Lightning II είναι επαρκής, στον συγκεκριμένο ρόλο το μαχητικό χάνει αυτό για το οποίο υποτίθεται ότι θα πληρώσει μία χώρα για να το αγοράσει… Το τακτικό πλεονέκτημα που του προσφέρουν τα χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας. Τα χαρακτηριστικά stealth δηλαδή.
Αποστολές αέρος-αέρος, μέσων-μεγάλων (BVR) αποστάσεων
Θεωρείται δεδομένη η εκτέλεση βολών πυραύλων αέρος-αέρος πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVR) σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύρραξης. Για πολλούς λόγους. Ο πρώτος είναι ότι πέρα από το χώρο του ανατολικού Αιγαίου, μία από τις πρώτες ενέργειες της Τουρκικής Αεροπορίας και του Τουρκικού Ναυτικού θα είναι η απομόνωση της Κύπρου από την Ελλάδα. Η Τουρκία δηλαδή θα αξιοποιήσει το πλεονέκτημα της εγγύτητας του νησιού στις νότιες ακτές της όχι μόνο για να θέσει υπό ομηρία την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και για να απαγορεύσει τη μεταφορά ή τη μεταστάθμευση ελληνικών δυνάμεων στην ελεύθερη Κύπρο.
Άρα ο θαλάσσιος και ο εναέριος χώρος μεταξύ Κρήτης, Ρόδου και Κύπρου αναμένεται ότι θα εξελιχθεί σε ένα ιδιαίτερα θερμό πεδίο αεροναυτικής αντιπαράθεσης σε περίπτωση σύρραξης. Ένα πεδίο που τουλάχιστον στον αγώνα που θα διεξαχθεί στον αέρα, θα έχει ώς κυρίαρχο χαρακτηριστικό τις εμπλοκές πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVR) και την επικράτηση της δύναμης που θα παραμείνει για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στον αέρα και παράλληλα θα έχει καλύτερη και πληρέστερη εικόνα της τακτικής κατάστασης.
Ο
ρόλος των ιπτάμενων τάνκερ σε αυτή τη
διαδικασία και πολύ περισσότερο των
ΑΣΕΠΕ, θα είναι καταλυτικός. Επιπρόσθετα,
είναι πολύ πιθανό
ότι η Τουρκία δεν θα εκδηλώσει επιθέσεις
μόνο από ανατολικά, αλλά και πάνω από
το Ιόνιο πιθανότατα… Σημειώστε
ότι πλέον θα πρέπει να εξετάζεται
επιχειρησιακά και το ενδεχόμενο τουρκικά
μαχητικά να αξιοποιούν αλβανικά
αεροδρόμια. Τουλάχιστον για σκοπούς
ανεφοδιασμού σε καύσιμο αν όχι για
επανεξοπλισμό!
Ο πρώτος παράγοντας στον οποίο θα πρέπει
να αποδοθεί σημασία για να μείνουμε
στην ουσία των πραγμάτων, είναι η ακτίνα
και η αυτονομία, πέρα από το ότι η ένταξη
του F-35 σε υπηρεσία στην ΠΑ θα αποδώσει
όντως τακτικό πλεονέκτημα από πλευράς
χαμηλής παρατηρησιμότητας (VLO
– Very Low observable).
Tι εννοούμε με αυτό; Ότι η μεγάλη χωρητικότητα καυσίμου εσωτερικά είναι από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του F-35 ώς μαχητικό και το ίδιο ισχύει και για τα χαρακτηριστικά VLO. Τα οποία χάνονται όμως αν αναγκαστικά πρέπει να μεταφερθεί οπλικό φορτίο εξωτερικά. Η εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου στο F-35A σύμφωνα με τα στοιχεία του κατασκευαστή, είναι 18.480 λίβρες (8.382 κιλά). Στο STOVL (Short Take Off Vertical Landing) F-35B, που ταυτόχρονα έχει και το μεγαλύτερο κενό βάρος σε σχέση με τις δύο άλλες βασικές εκδόσεις, το μέγιστο εσωτερικά φερόμενο καύσιμο πέφτει στις 14.003 λίβρες (6.351 κιλά). Τέλος και πάντα με βάση τα στοιχεία του κατασκευαστή, η χωρητικότητα καυσίμου στο F-35C των αεροπλανοφόρων, ανέρχεται σε 20.085 λίβρες (9.110 κιλά)!
Για να γίνει αντιληπτό πόσο μεγάλο είναι το νούμερο αυτό ή ακόμη και τα 8,382 κιλά του F-35A, σημειώνουμε ότι η εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου του Rafale C φτάνει τα 4.700 κιλά (10.300 λίβρες) βάσει στοιχείων κατασκευαστή. Το αντίστοιχο νούμερο του Eurofighter είναι πέντε τόνοι (11.020 λίβρες) και του F/A-18E είναι 6.531 κιλά (14.398 λίβρες). Δεν αναφερόμαστε κάν στo μονοκινητήριο F-16 γιατί η εσωτερική χωρητικότητα καυσίμου είναι μόλις 3.175 κιλά (7000 λίβρες). Τι σημαίνουν πρακτικά όλα αυτά; Ότι με εσωτερικό καύσιμο μόνο, προς διατήρηση των χαρακτηριστικών VLO, το F-35A που ενδιαφέρει την Ελλάδα και την Πολεμική Αεροπορία έχει τη μεγαλύτερη ακτίνα μάχης και αυτονομία σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο μαχητικό.
Είναι αρκετή όμως η ακτίνα μάχης και η αυτονομία; Η απάντηση είναι
όχι, γιατί χρειάζονται και τα όπλα. Εδώ έχει γίνει ένας τεράστιος
συμβιβασμός ως προς την μεταφορική ικανότητα όπλων στις δύο καταπακτές
οπλισμού του μαχητικού. Ενώ αρχικά η κατασκευάστρια εταιρεία υπόσχονταν
εσωτερική χωρητικότητα τεσσάρων AIM-9 Sidewinder και οκτώ AMRAAM AIM-120
σε διαμόρφωση αέρος – αέρος, τελικά η χωρητικότητα έχει περιοριστεί σε
τέσσερις μόλις AIM-120…
Η επιλογή αυτή έγινε προφανώς για λόγους διατήρησης της εσωτερικής
χωρητικότητας καυσίμου στη μέγιστη δυνατή ποσότητα. Γράφουμε “προφανώς”
γιατί μία ματιά στην απεικόνιση της διάταξης των εσωτερικών δεξαμενών
καυσίμου στο F-35A και -C, αποκαλύπτει ότι η προτεραιότητα του
κατασκευαστή ήταν αυτή. Δηλαδή η μεγάλη ακτίνα συνδυασμένη με
χαρακτηριστικά VLO, εις βάρος της εσωτερικής μεταφορικής ικανότητας σε
όπλα. Μέχρι σήμερα δε, δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες για ανάπτυξη
εξωτερικών δεξαμενών καυσίμου και για τις τρεις εκδόσεις του F – 35.
Κατόπιν απαίτησης του Αμερικάνικου Ναυτικού (USN) η Lockheed Martin γνωστοποίησε στις αρχές του 2019, ότι ξεκίνησε την ανάπτυξη του μηχανισμού sidekick (https://nationalinterest.org/blog/buzz/new-sidekick-invention-lets-f-35-carry-six-missiles-instead-four-79781), που θα επιτρέψει τη μεταφορά εσωτερικά ενός ακόμη ΑΙΜ-120D σε κάθε καταπακτή οπλισμού. Ο μηχανισμός θα είναι προσαρμοσμένος στην εσωτερική θύρα κάθε καταπακτής, η οποία δεν θα αλλάξει σχήμα. Θα ενισχυθεί δομικά όμως, όπως θα ενισχυθούν και οι μηχανισμοί κίνησης της, προκειμένου να αντέχει το επιπλέον βάρος των 152 κιλών του πυραύλου και τις αεροδυναμικές φορτίσεις που αυτός θα προκαλέσει κατά την κίνησή της.
Ο μηχανισμός sidekick έχει περιληφθεί στις – ουκ ολίγες –
τροποποιήσεις/βελτιώσεις της διαμόρφωσης Block 4, που θα είναι και αυτή
με πλήρεις επιχειρησιακές δυνατότητες του μαχητικού. Διαθέσιμη από το
2025-2026 και μετά… Προς το παρόν και υπό διαμόρφωση VLO, τα
F-35 Block 3 που βρίσκονται σε παραγωγή, μπορούν να φέρουν μέχρι
τέσσερις AIM-120D σε διαμόρφωση αέρος – αέρος. Νούμερο
ανεπαρκέστατο για τα σημερινά δεδομένα. Αντιθέτως σε διαμόρφωση beast
mode, όπως φαίνεται και στη σχετική απεικόνιση, το φορτίο πυραύλων αέρος
– αέρος, ανέρχεται σε 14 πυραύλους μεγάλης ακτίνας AIM-120D και δύο
ΑΙΜ-9Χ.
Σε ότι αφορά στα όπλα αέρος – αέρος ο μεγάλης ακτίνας AIM-120D AMRAAM, δεν έχει προς το παρόν πιστοποιηθεί στο F-35A (https://www.flightglobal.com/fixed-wing/raytheon-looks-at-integrating-amraam-er-in-f-35a-internal-carriage/143866.article), καθώς και σε καμία άλλη έκδοση του μαχητικού. Ο ΑΙΜ-260 JATM (Joint Advanced Tactical Missile) βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ανάπτυξης, ενώ υπάρχουν σε εξέλιξη προγράμματα ανάπτυξης πυραύλων BVR μικρότερων διαστάσεων, προκειμένου να αυξηθεί μελλοντικά ο αριθμός των μεταφερόμενων πυραύλων εντός των καταπακτών οπλισμού.
Όλοι οι παραπάνω λόγοι προφανώς ώθησαν τους Βρετανούς στην απόφαση ενσωμάτωσης του METEOR στα δικά τους F-35B το 2019 (https://www.mbda-systems.com/2019/03/18/work-starts-integrating-next-generation-meteor-and-spear-onto-uk-f-35-fleet/). Το κόστος ενσωμάτωσης του όπλου έχει αναφερθεί (https://eurasiantimes.com/another-turbulence-hits-f-35-fighter-jet-program-as-the-uk-flags-missile-integration-issues/) ότι θα ανέλθει σε 41 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας, αν και το νούμερο αυτό δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί από τη στιγμή που το πρόγραμμα αντιμετωπίζει ήδη σοβαρές καθυστερήσεις (https://ukdefencejournal.org.uk/f-35b-fitted-with-meteor-missile-middle-of-this-decade/) σύμφωνα με το ΥΠΑΜ της Βρετανίας.
Το
τελευταίο έχει επίσης δώσει στη
δημοσιότητα υψηλότερα εκτιμώμενα κόστη
για τις πιστοποιήσεις άλλων όπλων στο
F-35B
(https://ukdefencejournal.org.uk/how-much-does-it-cost-to-add-weapons-to-the-f-35/).
Συγκεκριμένα
αναφέρθηκαν:
Για
την πιστοποίηση του ASRAAM
κόστος 47 εκτομμυρίων λιρών Αγγλίας, για
την πιστοποίηση της Paveway IV κόστος 103
εκατομμυρίων και για το SPEAR Cap 3 κόστος
170 εκατομμυρίων. Σύνολο, μαζί με το κόστος
ενσωμάτωσης του METEOR,
361
εκατομμύρια λίρες!
Αυτά τα χρήματα είναι πρόσθετα όσων έχουν δαπανηθεί μέχρι σήμερα από τη Βρετανία ώς Partner Level 1, στο πλαίσιο της ανάπτυξης του F-35, αλλά και όσων έχουν δαπανηθεί για την αγορά των 48 F-35B! Σε ότι αφορά στα όπλα αυτά καθεαυτά, το Pk (Probability of Kill) του AMRAAM, για όλες τις προγενέστερες του –D εκδόσεις, έχει προσδιοριστεί στο 46% των συνολικών βολών του. Σημειώστε ότι το ποσοστό αυτό έχει καταγραφεί εναντίον στόχων οι οποίοι δεν ελίσσονταν προς αποφυγή του πυραύλου και δεν διέθεταν RWR ή συστήματα αντιμέτρων για την παραπλάνησή του.
Υποστηρίζεται ότι η έκδοση –D εξασφαλίζει ακτίνα κατά 50% μεγαλύτερη σε σχέση με τον C-7. 180 χιλιόμετρα (100 ναυτικά μίλια!) είναι το νούμερο που έχει δοθεί στη δημοσιότητα. Οι περισσότεροι αναλυτές υποστηρίζουν ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων το πραγματικό νούμερο για Pk της τάξης του 50%, σε ότι αφορά στην ακτίνα, βρίσκεται κάτω από τα 100 χιλιόμετρα. Για αυτόν άλλωστε το λόγο ο AMRAAM εξακολουθεί να αποκαλείται «η αχίλλειος πτέρνα των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ».
Αν και η ακτίνα του ευρωπαϊκού METEOR, έστω και κατ’ εκτίμηση, δεν
έχει δοθεί ποτέ στη δημοσιότητα, ο κατασκευαστής του επιμένει όχι σε
αυτό το δεδομένο, αλλά στο σημαντικά μεγαλύτερο Pk, λόγω της τριπλάσιας NEZ (No Escape Zone).
Η οποία προκύπτει κυρίως από το προωστικό σύστημα του πυραύλου
(αυξομειούμενης –throttable- ώσης αυλωθητής). Όπως και να έχουν τα
πράγματα και τα δύο όπλα θα είναι διαθέσιμα στα F-35 Block 4,
εξασφαλίζοντας εξαιρετικές δυνατότητες στο αγώνα BVR, υπό την προϋπόθεση
ότι θα μεταφέρονται εσωτερικά τουλάχιστον έξι πύραυλοι προκειμένου να
διατηρείται το πλεονέκτημα χαμηλής παρατηρησιμότητας (VLO).
Εδώ εντοπίζεται το κρίσιμο πλεονέκτημα του F-35 στην εναέρια μάχη μεγάλων αποστάσεων. Στο ότι τα συμβατικά μαχητικά, ακόμη και αν φέρουν όπλα της κατηγορίας του METEOR ή του ΑΙΜ-120D, δεν θα προλάβουν να το εντοπίσουν και να το εγκλωβίσουν, ή όταν θα το έχουν κάνει θα είναι πλέον πολύ αργά, γιατί θα έχουν εντοπιστεί πρώτα από το F-35 το οποίο θα έχει ήδη εκτοξεύσει όπλα εναντίον τους…
Και περνάμε στους παθητικούς αισθητήρες εντοπισμού και εγκλωβισμού. Πρόκειται για εξοπλισμό που πλέον έχει παγιωθεί στα σύγχρονα μαχητικά ώς σταντάρ, περιλαμβάνοντας υπέρυθρους αισθητήρες (ΙR) και κάμερες ημέρας (ΤV) υψηλής ευαισθησίας και ευκρίνειας που μπορούν να εντοπίσουν στόχους στον αέρα και στο έδαφος από μεγάλες αποστάσεις, καταργώντας την ανάγκη εντοπισμού και στοχοποίησης μέσω εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (ραντάρ).
Αν και σε όλα τα μαχητικά 4,5 γενιάς υπάρχουν πλέον τέτοια συστήματα
ενσωματωμένα, στο F-35 υιοθετήθηκε η πλήρης περιμετρική (360 μοίρες)
κάλυψη, μέσω του συστήματος AN/AAQ-37 DAS (Distributed Aperture System).
Όχι μόνο του πρόσθιου ημισφαιρίου. Το DAS περιλαμβάνει έξι κάμερες
υπερύθρων υψηλής ευαισθησίας και ευκρίνειας περιμετρικά του αεροσκάφους,
μέσω των οποίων μπορούν να εντοπιστούν βαλλιστικοί πύραυλοι (μεγάλη
πηγή θερμότητας) ακόμη και σε αποστάσεις της τάξης των 1000+
χιλιομέτρων!
Κατά τον ίδιο τρόπο μπορούν να εντοπιστούν (ως πηγές θερμότητας…) και αεροσκάφη σε μεγάλες αποστάσεις, να εγκλωβιστούν και να εκτοξευθούν όπλα εναντίον τους. Εντελώς παθητικά. Μέρος του DAS είναι και το EOTS (Electro Optical Targeting System) που βρίσκεται στο κάτω τμήμα του ρύγχους και χρησιμοποιείται για στοχοποίηση εδάφους, αλλά και και το προβολικό σύστημα επί κάσκας Generation III F-35 OLED Helmet Display Unit (HDU), που συνδυάζει ενδείξεις HUD, λειτουργία διοπτρών νυχτερινής όρασης (NVG) και συστήματος στοχοποίησης όπως το JHMCS.
Συνοψίζοντας λοιπόν, στα πλεονεκτήματα του F-35 στην εναέρια μάχη, περιλαμβάνονται:
– Τα χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας (VLO) από σχεδίασης που περιορίζουν τις αποστάσεις αποκάλυψης και εγκλωβισμού του από τα ραντάρ αεράμυνας και τα ραντάρ των μαχητικών του αντιπάλου. Παρέχοντας κατά τον τρόπο αυτό το πλεονέκτημα “βλέπω πρώτος, ρίχνω πρώτος”, έναντι συμβατικής σχεδίασης μαχητικών.
– Η μεγάλη ποσότητα εσωτερικά μεταφερόμενου καυσίμου που επιτρέπει μεγάλη ακτίνα μάχης, ή μεγάλους χρόνους παραμονής στον αέρα σε αποστολές επιτήρησης, περιπολίας και κάλυψης φίλιων δυνάμεων. Παρέχει μεγαλύτερη επιχειρησιακή ευελιξία, περιορίζοντας την ανάγκη αξιοποίησης ιπτάμενων τάνκερ.
– Το προηγμένο συγκρότημα ηλεκτροοπτικών αισθητήρων με συνδυασμένη χρήση των DAS, EOTS και HDU (Gen III), εξασφαλίζει περιμετρική (360 μοιρών) παθητική στοχοποίηση αέρος και εδάφους σε μεγάλες αποστάσεις, που παρέχει τη δυνατότητα αξιοποίησης του F-35 και ώς πλατφόρμα ISR που μπορεί να τροφοδοτεί με απόλυτη επάρκεια με στοιχεία στοχοποίησης και εικόνα σε πραγματικό χρόνο, φίλιες πλατφόρμες στον αέρα, το έδαφος και την επιφάνεια της θάλασσας.
– Η πολύ μεγάλη μεταφορική ικανότητα σε οπλικό φορτίο αέρος – αέρος (συγκρίσιμη με αυτή του F-15X) σε διαμόρφωση non stealth (beast mode). Ήτοι 14 AIM-120 και δύο AIM-9.
Ώς μειονεκτήματα του F-35 στην εναέρια εντοπίζονται τα ακόλουθα:
– Περιορισμοί κόστους, επιδόσεων και πτητικών χαρακτηριστικών στην εναέρια μάχη από μικρές αποστάσεις.
– Εξαιρετικά περιορισμένη μεταφορική ικανότητα σε οπλικό φορτίο, σε διαμόρφωση VLO (stealth).
– Στην παρούσα έκδοση παραγωγής (Block 3), δεν έχουν ενσωματωθεί προηγμένοι πύραυλοι BVR μεγάλης ακτίνας, όπως ο AIM-120D και ο ευρωπαϊκός METEOR. Πράγμα που σημαίνει ότι σε περίπτωση που η Ελλάδα επιλέξει την προμήθεια της τώρα, θα επιβαρυνθεί με σημαντικά κόστη αναβάθμισης στο επίπεδο Block 4 στο μέλλον, με όλες τις αναβαθμίσεις που αυτή θα περιλάβει.
– Οι υποδεέστερες κινηματικές επιδόσεις (επιτάχυνση, βαθμός ανόδου, μέγιστη ταχύτητα πλεύσης, αδυναμία Supercruise (https://www.reddit.com/r/aviation/comments/37twlx/busting_the_f35_can_supercruise_myth/) σε σχέση όχι μόνο με το F-15EX, αλλά και με τα Eurofighter, Rafale, F-16, F/A-18E, περιορίζουν με τη σειρά τους το “φάκελο” εκτόξευσης πυραύλων αέρος – αέρος. Υπενθυμίζεται ότι όσο μεγαλύτερα είναι η ταχύτητα και το ύψος εκτόξευσης, τόσο μεγαλύτερη κινητική ενέργεια έχει το όπλο που κατευθύνεται προς ένα στόχο.
– Αδυναμία πλεύσης με υπερηχητικές ταχύτητες για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα (https://www.defensenews.com/air/2020/04/24/the-pentagon-will-have-to-live-with-limits-on-f-35s-supersonic-flights/). Ανατρέχοντας στο δημοσίευμα που παραθέτουμε, διαπιστώνεται ότι πολλοί Αμερικανοί αξιωματούχοι, υποβαθμίζουν το γεγονός αυτό επισημαίνοντας ότι ούτως ή άλλως το F-35 δεν χρειάζεται να πετά υπερηχητικά για μεγάλα χρονικά διαστήματα γιατί αυτή η συνθήκη καταργεί τα πλεονεκτήματά του!
Χωρίς να έχει διευκρινιστεί αν οι περιορισμοί στο χρόνο πλεύσης με
υπερηχητικές ταχύτητες ισχύουν και για την έκδοση F-35A της USAF, το
γραφείο διαχείρισης του προγράμματος (JPO), περιορίστηκε στο να
υποδείξει απλά την αποφυγή ανάπτυξης υπερηχητικών ταχυτήτων ή την
υπερηχητική πλεύση μέχρι ένα συγκεκριμένο όριο ταχύτητας και για
συγκριμένο χρόνο για τις εκδόσεις F-35B και -C! Επισημαίνοντας παράλληλα
ότι το κόστος αποκατάστασης του συγκεκριμένου προβλήματος είναι απλά
πολύ μεγάλο και άρα ασύμφορο…
Φυσικά η ικανότητα ενός μαχητικού να αναπτύσσει γρήγορα και να διατηρεί για όσο χρειαστεί, υπερηχητικές ταχύτητες πλεύσης, ανεξάρτητα από την αύξηση της κατανάλωσης καυσίμου και του θερμικού του ίχνους, σε πολλές περιπτώσεις κρίνει και την έκβαση μίας αναμέτρησης στον αέρα… Πρέπει δηλαδή το πλήρωμά του να έχει τη δυνατότητα, αν το κρίνει αναγκαίο, να πετάξει γρήγορα για να “προλάβει” έναν εχθρικό σχηματισμό και να έρθει σε ευνοϊκές παραμέτρους βολής, ή να έχει τη δυνατότητα να απομακρυνθεί από μία περιοχή το ταχύτερο δυνατό, προκειμένου να διαφύγει από σοβαρό κίνδυνο…
– Ανυπαρξία δυνατότητας αξιοποίησης εξωτερικών δεξαμένων καυσίμου προς περαιτέρω αύξηση της ακτίνας μάχης σε non stealth (beast mode) διαμόρφωση.
Η παρούσα ανάλυση αποτελεί το πρώτο μέρος και ακολουθεί τις επόμενες ημέρες το δεύτερο μέρος και τέλος η οικονομική διάσταση του προγράμματος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
F-35: Είναι το «ιερό δισκοπότηρο» για την Πολεμική Αεροπορία;
Τα πρώτα μαχητικά αεροσκάφη Rafale προσγειώθηκαν στη Τανάγρα και σύμφωνα με τον σχεδιασμό που υπάρχει , η Ελλάδα μέχρι το 2025 θα διαθέτει 24 σύγχρονα αεροσκάφη.
Η ΠΑ γύρισε σελίδα αλλά πριν καν γίνει αυτό, πολλοί έχουν βιαστεί να πάνε στην επόμενη. Πολιτικοί και στρατιωτικοί…Αναφερόμαστε στο F-35, η απόκτηση του οποίου θεωρείτε περίπου βέβαιη αν πάρουμε στα σοβαρά όσα κατά καιρούς λένε δημοσίως κυρίως οι πολιτικοί μας.
Ωστόσο η συζήτηση για το αν πρέπει η Ελλάδα να κάνει αυτή την επιλογή είναι ευτυχώς ανοιχτή και υπάρχουν σοβαρές παρεμβάσεις για το θέμα.
Μία απ ΄ αυτές είναι το κείμενο «Ειδικού Συνεργάτη» που δημοσιεύθηκε πριν μερικές ημέρες στο belisarius21.wordpress. com .
Αναδημοσιεύουμε την πολύ καλή ανάλυση που θα προκαλέσει νομίζουμε ενδιαφέρουσα συζήτηση:
Ακούμε συνέχεια γι’ αυτό, συνήθως μαζί με ασαφείς αλλά εντυπωσιακές λέξεις και φράσεις, όπως game changer, sensor fusion, situational awareness, most advanced, interoperability και κυρίως stealth. Μόνο και μόνο ο χαρακτηρισμός του ως “5ης γενεάς” (εν αντιθέσει με τα υπόλοιπα μαχητικά που χαρακτηρίζονται ως “3ης”, “4ης”, “4ης+”, “4ης++”, “5ης-” γενεάς ή κάτι ανάλογα ασαφές) αρκεί για να θεωρηθεί το F-35 ως το ιερό δισκοπότηρο της σύγχρονης αμυντικής τεχνολογίας. Είναι όμως έτσι στην πραγματικότητα; Και κυρίως, θα πρέπει να το αποκτήσει η ΠΑ;
Αναμφισβήτητα το μαχητικό κρούσης F-35 (γνωστό και ως JSF – Joint Strike Fighter) συνδυάζει πολλές πρωτοποριακές τεχνολογίες και προσεγγίσεις, υποσχόμενο ανάλογες επιδόσεις και ικανότητες, τις οποίες δεν θα περιγράψουμε για λόγους οικονομίας. Κυρίως, παρουσιάζει πάρα πολύ μικρό ίχνος στα ραντάρ, ιδιαίτερα στα ραντάρ των μαχητικών (που λειτουργούν σε υψηλότερες συχνότητες), πράγμα το οποίο αποτελεί ένα σοβαρό πλεονέκτημα. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι “αόρατο” αλλά ότι αποκαλύπτεται σε μικρότερη απόσταση. Έτσι, ειδικότερα για τα ραντάρ εδάφους (που λειτουργούν σε χαμηλότερες συχνότητες), το F-35 αποκαλύπτεται περίπου στο 1/3 της απόστασης που ανιχνεύονται τα συνήθη μαχητικά. Όμως, οι πολλά υποσχόμενες δυνατότητές του παρουσιάζουν διάφορα σοβαρά ή λιγότερο σοβαρά προβλήματα και περιορισμούς, με αποτέλεσμα η πραγματικότητα να απέχει πολύ από την εικόνα που επιχειρείται επιμελώς να δημιουργηθεί γύρω του. Οι παλαιότερες διθυραμβικές αναφορές από ειδικούς ή μη, σχετικά με όλα όσα θα έκανε, επισκιάστηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους από οξύτατες δηλώσεις και κριτικές Αμερικανών αξιωματούχων με βαθιά γνώση του προγράμματος.
Ας εξετάσουμε λοιπόν μερικά βασικά στοιχεία, σε μια προσπάθεια προσέγγισης των πραγματικών δεδομένων που ισχύουν αυτή τη στιγμή (αρχές του 2022), και όχι ό,τι, εάν και ίσως ισχύσει κάποτε, στο προσεχές ή στο απώτερο μέλλον.
ΚόστοςΤο F-35 υποτίθεται ότι θα ήταν ένα σχετικά φθηνό μαχητικό (low-cost «stealth» aircraft), το οποίο θα αντικαθιστούσε το F-16, καθώς και άλλα μαχητικά. Όμως, οι περισσότερες αρχικές υποσχέσεις δεν τηρήθηκαν: το κόστος ανάπτυξης έχει διπλασιαστεί, ενώ το πρόγραμμα έχει καθυστερήσει δραματικά, καθώς το πρώτο επιχειρησιακό F-35 αναμενόταν το 2008.
Σήμερα, το F-35 κοστίζει γύρω στα 80 εκατ. $ έκαστο (flyaway cost), σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία, χωρίς τα όπλα του. Η τιμή αυτή αντικειμενικά δεν θεωρείται υψηλή, εν συγκρίσει με άλλα σύγχρονα μαχητικά. Όμως, το θέμα είναι το ιδιαίτερα υψηλό κόστος υποστήριξης. Έτσι, το 2021 το κόστος ώρας πτήσεως στις ΗΠΑ υπολογίσθηκε στα 38.655$, ενώ θα έπρεπε να είναι περίπου 25.000$ – 30.000$ (σύμφωνα με το Janes). Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι το κόστος θα πέσει στα 25.000$ (αξίας οικονομικού έτους 2012) κατά το 2025, κάτι το οποίο δεν θεωρεί εφικτό ούτε το Αμερικανικό Πεντάγωνο.
Λαμβάνοντας υπόψη μία ρεαλιστική (αν όχι ευμενή) εκτίμηση του μέσου κόστους ώρας πτήσεως στα 30.000$, εκτιμάται ότι η υποστήριξη κάθε αεροσκάφους (Α/Φ) όταν εξαντλήσει τις 8.000 ώρες ζωής του (π.χ. με μία τυπική χρήση 180 ωρών πτήσεως ετησίως επί 45 έτη) θα κοστίσει συνολικά 240 εκατ. $ (αγνοώντας τιμαριθμικές προσαρμογές, πιθανές αναβαθμίσεις κ.λπ.). Έτσι επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι για την αξιοποίηση ενός οπλικού συστήματος δαπανούμε τρείς φορές το κόστος απόκτησης του, αν και δεν έχουν ληφθεί υπόψη τα κόστη εισαγωγής του τύπου και τα όπλα.
Επομένως, το κάθε F-35 θα επιβαρύνει τον φορολογούμενο σε βάθος χρόνου κατά 0,32 δισ. $ ή 0,28 δισ. €, με την τρέχουσα ισοτιμία. Στην εκτίμηση αυτή δεν περιλαμβάνονται τα όπλα, καθώς και το κόστος εισαγωγής του τύπου στην ΠΑ, το οποίο αφορά ενδεικτικά τα ακόλουθα: εκπαίδευση Ιπταμένων και Τεχνικών, βιβλιογραφία, προσομοιωτή αποστολών, εξοπλισμό και σύστημα σχεδίασης αποστολής, εξοπλισμό υποστήριξης, ανταλλακτικά αρχικής υποστήριξης, τεχνική βοήθεια, καθώς και τις απαραίτητες υποδομές. Σημειώνεται ότι το κόστος εισαγωγής ενός νέου τύπου σε μεγάλο βαθμό δεν εξαρτάται από το μέγεθος του στόλου, καθώς π.χ. θα υπάρχει μόνο ένας προσομοιωτής αποστολών, ανεξαρτήτως του αριθμού των Α/Φ. Πρόκειται δηλαδή για μία μεγάλη εφάπαξ επένδυση, η οποία επιβαρύνει σημαντικά το συνολικό κόστος, καθιστώντας εντελώς ασύμφορη την προμήθεια μικρού αριθμού Α/Φ.
Εάν λάβουμε υπόψη ένα στόλο από 20 Α/Φ (μέγεθος μίας τυπικής Μοίρας Α/Φ), καθώς και μία εκτίμηση κόστους της τάξης του 1,5 δισ. $ για το κόστος εισαγωγής του νέου τύπου (με βάση ανάλογα πρόσφατα προγράμματα), το συνολικό πακέτο υπολογίζεται σε 7,9 δισ. $ ή σχεδόν 7 δισ. € για 20 Α/Φ (3,1 δισ. $ προμήθεια Α/Φ και εισαγωγή νέου τύπου συν 4,8 δισ. $ αξιοποίηση σε βάθος χρόνου). Χωρίς να συνυπολογίζονται τα όπλα.
Κατόπιν τούτων, προκύπτει ένα ετήσιο κόστος υποστήριξης Α/Φ στα 108 εκατ. $ ή σχεδόν 100 εκατ. €. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο αναπτυξιακός προϋπολογισμός του ΥΠΕΘΑ (από τον οποίο χρηματοδοτούνται οι συμβάσεις προμήθειας και υποστήριξης) επί σειρά ετών ήταν μόνο 500 εκατ. € για όλες τις ΕΔ, ενώ και ο λειτουργικός προϋπολογισμός του ΓΕΑ (από τον οποίο καλύπτονται τα καύσιμα κ.α.) είναι δραματικά μειωμένος σε σχέση με τις εποχές προ κρίσης.
Το ερώτημα που τίθεται είναι το κατά πόσο αξίζει όλο αυτό το ποσό για μόνο 20 Α/Φ, εκ των οποίων θα πετούν το πολύ τα 14 (mission capable), ενώ θα είναι πλήρως επιχειρησιακά το πολύ τα 11 (full mission capable), λαμβάνοντας υπόψη τα αντίστοιχα στοιχεία από τις ΗΠΑ. Και ιδίως το κατά πόσο θα άξιζε λαμβάνοντας υπόψη τα υπόλοιπα προβλήματα της ΠΑ.
ΌπλαΟ τυπικός οπλισμός που φέρεται εσωτερικά του Α/Φ (διατηρώντας την ικανότητα χαμηλής παρατηρησιμότητας) είναι περιορισμένος: δύο πύραυλοι αέρος-αέρος AIM-120 AMRAAM και δύο κατευθυνόμενες βόμβες GBU-31 JDAM ή εναλλακτικά 4 πύραυλοι ΑΙΜ-120, καθώς και ένα πυροβόλο των 25 mm. Βεβαίως, η απόσταση άφεσης της βόμβας JDAM (έως 15 ναυτικά μίλια) δεν επιτρέπει την ακίνδυνη προσβολή ενός στόχου που προστατεύεται από ένα αντιαεροπορικό σύστημα μεσαίου ή μεγάλου βεληνεκούς. Πέραν κάποιων βομβών κατευθυνόμενων με laser, το μοναδικό ενδιαφέρον όπλο που φέρεται να είναι πιστοποιημένο στο F-35A (την έκδοση συμβατικής απο/προσγείωσης, η οποία και μας ενδιαφέρει), είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά, είναι η βόμβα ανεμοπορίας GBU-39 SDB I (Small Diameter Bomb), η οποία, αν και είναι πιστοποιημένη στο F-16, δεν περιλαμβάνεται στο οπλοστάσιο της ΠΑ (γιατί;). Σημειώνεται ότι το όπλο ανεμοπορίας AGM-154 JSOW (που διαθέτει η ΠΑ) έχει πιστοποιηθεί προς το παρόν μόνο στην έκδοση F-35C του USN, ενώ δεν είναι ξεκάθαρο εάν (και πότε) θα πιστοποιηθεί και στο F-35A. Δεν αναμένεται βραχυ/μεσοπρόθεσμα κάποιο άλλο ενδιαφέρον όπλο στο F-35A, πλην της εξελιγμένης βόμβας ανεμοπορίας GBU-53 Stormbreaker (SDB II).
Με άλλα λόγια, δεν έχουν πιστοποιηθεί μέχρι στιγμής και δεν θα πρέπει να αναμένουμε άμεσα για το F-35A όπλα μεσαίας/μεγάλης εμβελείας (πλην SDB), όπως πυραύλους πλεύσης (cruise), ούτε όπλα εναντίον ραντάρ ή πλοίων. Βέβαια, ακόμα και αν πιστοποιηθούν τέτοια όπλα, τίθεται το θέμα αποδέσμευσής τους από τις ΗΠΑ. Αυτό περιορίζει σαφώς τις επιθετικές δυνατότητες του Α/Φ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
ΠροβλήματαΣτην παρούσα φάση, το F-35 έχει 857 καταγεγραμμένες παρατηρήσεις, εκ των οποίων οι 7 είναι σοβαρές. Βεβαίως, αυτό είναι σύνηθες σε ανάλογα προγράμματα ανάπτυξης, ενώ το ότι δεν δημοσιοποιούνται ανάλογα στοιχεία από άλλες χώρες δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Ελάχιστες χώρες χαρακτηρίζονται από διαύγεια στις κυβερνητικές αποφάσεις ανάλογη με αυτή των ΗΠΑ. Π.χ. θα ήταν φαιδρό να υποστηρίξει κανείς ότι δεν υπάρχουν ανάλογα προβλήματα ανάπτυξης στα ρωσικά Su-57 και Su-75 Checkmate ή στα κινεζικά J-20, FC-31 και H-20 (καθώς για τα τελευταία γνωρίζουμε ελάχιστα γενικώς). Όμως, είναι γεγονός και μάλιστα ευρέως παραδεκτό ότι το F-35 εξακολουθεί να ταλανίζεται από πολλά προβλήματα τα οποία επιλύονται (όσα επιλύονται) με χαμηλό ρυθμό. Μάλιστα, τα προβλήματα αυτά είναι τόσο σημαντικά που Αμερικανοί Πτέραρχοι θεωρούν το F-35 πρακτικά άχρηστο για κάποια σύγκρουση υψηλής έντασης σήμερα, τουλάχιστον στο επίπεδο των πολεμικών παιγνίων.
Κατόπιν τούτων, και πιο συγκεκριμένα λόγω των προβλημάτων του προσομοιωτή Α/Φ (F-35 Joint Simulation Environment), ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί για την αναπαραγωγή σύνθετων σεναρίων δοκιμών που δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν σε πραγματικές δοκιμές, καθυστερεί η απόφαση για έναρξη της παραγωγής πλήρους ρυθμού (full-rate production), δηλαδή το ορόσημο που οριοθετεί τη μετάβαση από την ανάπτυξη στην πλήρη παραγωγή. Για την ακρίβεια, αποφασίστηκε η επ’ αόριστον αναβολή της έναρξης πλήρους παραγωγής, μέχρι να διορθωθεί ο εν λόγω προσομοιωτής και να ολοκληρωθούν οι αρχικές επιχειρησιακές δοκιμές.
Τα περισσότερα F-35 βρίσκονται στο επίπεδο Block 3i ή Block 3F. Εν εξελίξει βρίσκεται η ανάπτυξη του Block 4, πρόγραμμα γνωστό και ως Continuous Capability Development and Delivery (C2D2). Εκτιμάται ότι στο Block 4 θα επιλυθούν αρκετά σοβαρά προβλήματα, ενώ θα πιστοποιούνται σταδιακά νέες λειτουργίες και όπλα. Αν και η ανάπτυξη του Block 4 αρχικά ανερχόταν στα 10,8 δισ. $, αυτή διαρκώς παρατείνεται και διολισθαίνει χρονικά αλλά και οικονομικά. Έτσι σήμερα αναφέρεται ότι το Block 4 δεν θα είναι πλήρως έτοιμο ούτε το 2027, ενώ το κόστος πλέον έχει ανέλθει στα 14,4 δισ. $! Όλη αυτή η καθυστέρηση αναμένεται να έχει αντίκτυπο στην εκπαίδευση και στη συνολική εκμετάλλευση των Α/Φ, καθώς μαζί με το Block 4 απομακρύνεται και η πιστοποίηση του Α/Φ ως πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας (Full Operational Capability – FOC), χαρακτηρισμός ο οποίος έχει αποδοθεί μόνο στα F-35C του USMC.
Ακόμα χειρότερα, σχετικά πρόσφατα έγινε γνωστό ότι για την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του Block 4 απαιτείται νέος κινητήρας, με μεγαλύτερη ώση και καλύτερη οικονομία καυσίμου. Αν και η ανάπτυξη νέων κινητήρων για το εν λόγω Α/Φ έχει ξεκινήσει από το 2016, εκτιμάται ότι το εγχείρημα αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο, ενώ είναι άγνωστη η επιβάρυνση κόστους που θα προκληθεί.
ΠεριορισμοίΌλα τα ανωτέρω ήταν απλά η εισαγωγή, καθώς είναι λίγο ή πολύ γνωστά στους αμυντικούς αναλυτές. Υπάρχουν όμως ορισμένα θέματα σχετικά με το F-35, τα οποία είναι λιγότερο γνωστά, παρότι αναφέρονται σε ανοικτές πηγές. Στη συνέχεια, θα επιχειρηθεί μία προσέγγιση στα θέματα αυτά.
Ως γνωστόν, το F-35 θεωρείται ως ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο σύστημα, ως “ένας υπολογιστής που τυχαίνει να πετάει”. Οι υπολογιστές όμως θέλουν δεδομένα. Έτσι, για να λειτουργήσουν όλα του τα συστήματα και κυρίως ο δέκτης προειδοποίησης ραντάρ (Radar Warning Receiver – RWR) και η συγχώνευση αισθητήρων (sensor fusion), απαιτούνται ορισμένα μεγάλα αρχεία που ονομάζονται Mission Data Files. Όλα αυτά τα αρχεία συνιστούν το Mission Data Load (MDL), στο οποίο βασίζεται η αποτελεσματικότητα το F-35. Στο MDL περιλαμβάνονται στοιχεία για τα εχθρικά ραντάρ και τις απειλές αλλά και για τα φίλια μέσα, βάσει των οποίων οι αισθητήρες του F-35 αναγνωρίζουν τις απειλές, αγνοούν τα φίλια μέσα και υπολογίζουν τη βέλτιστη διαδρομή. Η δημιουργία των αρχείων αυτών πρέπει να γίνει για κάθε πιθανό θέατρο επιχειρήσεων, καθώς κάθε χώρα έχει τα δικά της δίκτυα ραντάρ και όπλα. Επίσης, όλα αυτά μεταβάλλονται συχνά, οπότε και τα MDL θα πρέπει να επικαιροποιούνται αναλόγως. Εάν το MDL δεν έχει ενημερωμένα στοιχεία, τότε το ραντάρ, το RWR και οι λοιποί αισθητήρες δεν θα είναι σε θέση να εντοπίσουν, να παρακολουθήσουν και να αποφύγουν ή να στοχοποιήσουν τα συστήματα του εχθρού. Δηλαδή, τα MDL αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για την ικανότητα του F-35 να εκτελέσει την αποστολή του. Επίσης, για κάθε περιοχή επιχειρήσεων (Area Of Responsibility – AOR) απαιτείται ειδικό MDL, το οποίο χρειάζεται μήνες για την κατασκευή του, όπως αναφέρεται στις ετήσιες αναφορές του Διευθυντή Επιχειρησιακής Δοκιμής και Αξιολόγησης του DoD των ΗΠΑ (DOT&E).
Εν ολίγοις, τα MDL είναι κάτι ανάλογο των βιβλιοθηκών των συστημάτων αυτοπροστασίας που διαθέτουν τα μαχητικά μας αλλά πολύ πιο αναλυτικά (και πιο περίπλοκα). Όμως, τις προαναφερθείσες βιβλιοθήκες τις δημιουργεί η ΠΑ μόνη της, χωρίς τη βοήθεια τρίτων. Τι γίνεται λοιπόν με τα MDL;
Οι συλλογές αρχείων MDL δημιουργούνται στις ΗΠΑ στο Combat Data Systems Program Management Office, ενώ έχει ιδρυθεί και ένα αντίστοιχο εργαστήριο λογισμικού επ’ ωφελεία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας. Παρότι υπάρχουν αναφορές και για άλλα, δεν είναι ξεκάθαρο ποια θα λειτουργήσουν τελικά και με ποιες δυνατότητες. Η Νορβηγία πάντως σε πρώτη φάση παρέλαβε τα αντίστοιχα αρχεία από τις ΗΠΑ, αν και προετοιμάζει ένα ανάλογο εργαστήριο με την Ιταλία. Θα πρέπει να σημειωθεί μάλιστα ότι η Νορβηγία κατηγόρησε αργότερα τις ΗΠΑ ότι η κατασκευάστρια εταιρεία παρακολουθούσε ευαίσθητα δεδομένα μέσω του συστήματος σχεδίασης αποστολής.
Εδώ θα πρέπει να γίνει μία διευκρίνηση και να τεθούν ορισμένα ερωτήματα.
Η διευκρίνιση αφορά τους δυνητικούς αντίπαλους των χρηστών του F-35 και ιδίως των ΗΠΑ: αυτοί είναι η Ρωσία και η Κίνα, κατά κύριο λόγο. Όμως, ο δικός μας αντίπαλος είναι η Τουρκία, η οποία τυγχάνει και σύμμαχός μας στο ΝΑΤΟ.
Πρώτο ερώτημα: σε περίπτωση που αγοράσουμε το F-35, θα μπορούμε να διαμορφώσουμε τα δικά μας MDL; Με άλλα λόγια, θα αποκτήσουμε ανάλογο εργαστήριο λογισμικού; Δεν είναι καθόλου σίγουρο κάτι τέτοιο. Στην αρνητική όμως περίπτωση, αναμένουμε τις ΗΠΑ ή οποιονδήποτε άλλον χρήστη του F-35 να δημιουργήσει για εμάς τα απαραίτητα αρχεία για να επιτεθούμε (δυνητικά πάντα μιλώντας) στη Τουρκία; Να μας καταγράψει τα ραντάρ της, τις θέσεις τους και τα στοιχεία εκπομπής τους; Και όλα τα α/α μέσα και τα μαχητικά της; Μήπως να ζητήσουμε να μας δημιουργήσει και κάποιες κατάλληλες τεχνικές παρεμβολής; Το φαιδρό της υπόθεσης είναι προφανές.
Δεύτερο ερώτημα: Ας υποθέσουμε ότι ένα δικό μας F-35 ανιχνεύει με το ραντάρ του ένα τουρκικό F-16, το οποίο έχει επίσης το ραντάρ του σε λειτουργία. Ας υποθέσουμε επίσης ότι το σύστημα αναγνώρισης IFF (Identification Friend or Foe) του τουρκικού Α/Φ είναι εκτός λειτουργίας (όπως αναμένεται άλλωστε). Με βάση τα δεδομένα του MDL, το “ελληνικό” F-35 θα μπορεί να αναγνωρίσει ότι ο στόχος που έχει ανιχνεύσει είναι F-16, κατόπιν συγχώνευσης αισθητήρων (ραντάρ και RWR), καθώς και ταυτοποίησης των στοιχείων εκπομπής του ραντάρ του στόχου. Θα είναι δυνατή η στοχοποίησή του F-16; Θα μας επιτρέψει το F-35 να βάλουμε εναντίον του F-16; Μα, το F-16 είναι ένα αμερικανικό Α/Φ, το οποίο αποκλείεται (στη γενική περίπτωση) να είναι εχθρικό προς το F-35, ενώ έχει καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια στο σύστημα του F-35 για αποφυγή πιθανότητας φιλίων πυρών. Τι γίνεται όμως στην δική μας περίπτωση, όπου και εμείς και ο αντίπαλός μας διαθέτουμε F-16;
Επιπρόσθετοι περιορισμοίΠέραν τούτων, υπάρχουν φήμες/αναφορές ότι για την επιχειρησιακή αξιοποίηση του F-35 απαιτούνται καθημερινά ειδικοί κωδικοί από τις ΗΠΑ (“need for codes from America to even be operable”), με σημασία πέραν της συνήθους απαίτησης για τις ημερήσιες κλείδες των συστημάτων COMSEC (communications security). Παρόλο που η αξιοπιστία ανάλογων αναφορών είναι αμφισβητήσιμη, δεν είναι δυνατόν και η εκ προοιμίου απόρριψή τους. Το ερώτημα που τίθεται είναι: υπάρχει η απαίτηση κωδικών για την αξιοποίηση του Α/Φ; Εάν δεν υπάρχουν οι κλείδες για τα συστήματα COMSEC, το αεροπλάνο μπορεί να αξιοποιηθεί;
Γενικώς, λόγω της πολυπλοκότητας του οπλικού συστήματος F-35, διαπιστώνεται ο ασφυκτικός έλεγχος των ΗΠΑ. Οι οποίες σε καμμία περίπτωση δεν θα επιθυμούσαν μία χώρα του ΝΑΤΟ να απειλήσει μία άλλη χώρα του ΝΑΤΟ. Δηλαδή, όχι μόνο το σενάριο “αιφνιδιαστικό μαζικό πρώτο πλήγμα στην Τουρκία” δεν είναι εφικτό, αλλά ούτε και το σενάριο ανταποδοτικού πλήγματος, καθώς αμφότερα απαιτούν γνώση των εχθρικών ραντάρ και απειλών αλλά και τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ, εάν υποθέσουμε ότι ισχύουν όλοι οι προαναφερθέντες περιορισμοί. Τότε, ποιο είναι το ενδιαφέρον που θα είχαμε για το εν λόγω αεροπλάνο; Αφού αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος για τον οποίον σχεδιάστηκε: η αιφνιδιαστική κρούση και η δυσδιάκριτη επίθεση.
Επομένως διαπιστώνουμε ότι πιθανότατα υπάρχουν σοβαροί (έως πολύ σοβαροί) περιορισμοί στην δυνητική επιχειρησιακή αξιοποίηση του F-35 εναντίον της Τουρκίας (και οποιουδήποτε μέλους του ΝΑΤΟ). Και πιθανότατα η Τουρκία όλα αυτά τα γνωρίζει, καθώς μέχρι πρότινος ήταν μέσα στο πρόγραμμα. Επομένως, σε περίπτωση που ισχύουν οι προαναφερθέντες περιορισμοί, το F-35 δεν θα συνέβαλε στην αποτροπή, καθώς η γείτων θα γνώριζε ότι απλά δεν κινδυνεύει. Περιττό να διευκρινίσουμε ότι ανάλογους περιορισμούς δεν αντιμετωπίζουν τα υφιστάμενα μαχητικά μας (F-16, Mirage 2000, F-4), ούτε αύριο τα Rafale.
Τι κάνουν άλλοι χρήστεςΦυσικά, τα ανωτέρω ερωτήματα έχει θέσει αντίστοιχα και η Τουρκία πριν από εμάς, για εμάς και για άλλους δυνητικούς αντιπάλους της. Και πιθανότατα γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο αποσύρθηκε διακριτικά από το εν λόγω πρόγραμμα, με το πρόσχημα των S-400, εφαρμόζοντας την τακτική “στρίβειν διά του αρραβώνος”. Πιο συγκεκριμένα, όταν ο Ερντογάν διαπίστωσε τι συμβαίνει, αντελήφθη ότι δεν είχε κανένα λόγο να δαπανήσει τεράστια χρηματικά ποσά για ένα προβληματικό Α/Φ, το οποίο θα ήταν υπό τον ασφυκτικό έλεγχο των ΗΠΑ. Οπότε, βρήκε την αφορμή με τους S-400 (το οποίο είναι ένα ικανό αντιαεροπορικό σύστημα που θα μας δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα εάν ενεργοποιηθεί) και ανάγκασε τους Αμερικανούς να τον εκδιώξουν από το πρόγραμμα των F-35 (υφιστάμενος βέβαια κάποιο πλήγμα στη βιομηχανία του και βραχυπρόθεσμα στην Αεροπορία του), ενώ παράλληλα εμφανίζεται θιγμένος στη διεθνή κοινότητα, λόγω της μονομερούς υπαναχώρησης των ΗΠΑ. Βεβαίως, παράλληλα διατηρεί τις επιθετικές του ικανότητες, μέσω βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων πλεύσης, καθώς και πληθώρας μη επανδρωμένων αεροχημάτων, όλα εγχώριας ανάπτυξης και κατασκευής. Έτσι, η βιομηχανία του αποζημιώθηκε μέσω άλλων προγραμμάτων, από τα οποία αποκομίζει πλέον και σημαντικά κέρδη.
Τέλος, θα πρέπει να γίνει ειδική μνεία για το Ισραήλ και τα F-35I Adir που αυτό διαθέτει. Προφανώς, το Ισραήλ δεν επιθυμούσε κανένα περιορισμό όπως αυτοί που περιγράφονται ανωτέρω. Ως εκ τούτου, αποδέχτηκε την προμήθεια F-35 (βεβαίως μέσω αμερικανικής χρηματοδότησης Foreign Military Financing – FMF) με την προϋπόθεση ότι θα επενέβαινε στο λογισμικό του F-35, ώστε να το προσαρμόσει στις απαιτήσεις του. Και εγένετο F-35I Adir, με ειδικό λογισμικό, συμβατό με ισραηλινά datalink και ισραηλινά όπλα. Έτσι, εκτιμάται ότι τα ισραηλινά F-35 δεν έχουν κανέναν φραγμό να εμπλέξουν οποιονδήποτε στόχο στην Τουρκία ή οπουδήποτε, καθώς και να στοχοποιήσουν οποιοδήποτε μαχητικό του ΝΑΤΟ το οποίο κρίνεται ως εχθρικό από το Ισραήλ.
ΣυμπέρασμαΔιαπιστώνεται ότι η υπόθεση F-35, πέραν
του αυξημένου κόστους, της περιορισμένης επιλογής όπλων και των
εκατοντάδων προβλημάτων, είναι εξαιρετικά περίπλοκη για την ΠΑ και την
Ελλάδα, καθώς είμαστε ίσως η μόνη χώρα με αντίπαλο εντός του ΝΑΤΟ.
Επίσης, έχει διαπιστωθεί (και έχει επανειλημμένως ομολογηθεί από
ανώτατους στρατιωτικούς ηγέτες) ότι σε οποιαδήποτε πιθανή αναμέτρηση, θα
είμαστε μόνοι, τουλάχιστον στην πρώτη φάση. Επομένως, θα πρέπει τα
οπλικά συστήματα που προμηθευόμαστε με το υστέρημα του ελληνικού λαού
(της τρέχουσας καθώς των επόμενων γενεών) να μην έχουν επιχειρησιακούς
περιορισμούς και να μην εξαρτώνται από τρίτους για την αξιοποίησή τους.
Μόνον έτσι τα οπλικά συστήματα είναι αξιόμαχα και συμβάλλουν στην
αποτροπή. Οποιαδήποτε αγορά οπλικού συστήματος που εξαρτάται απολύτως
από τρίτους αποτελεί εθνικό έγκλημα και οι υπεύθυνοι θα πρέπει να
λογοδοτήσουν στον ελληνικό λαό. Ιδίως όταν οι εν λόγω “τρίτοι” έχουν
επανειλημμένως δείξει σε κρίσιμες στιγμές την προτίμησή τους στον
αντίπαλό μας.
https://www.militaire.gr/f-35-einai-to-iero-diskopotiro-gia-tin-polemiki-aeroporia/
20/1/2022