Πώς παρεμβάλλεται ο Πάπας στην ουκρανική κρίση.

 

 

Πώς παρεμβάλλεται ο Πάπας στην ουκρανική κρίση.

Η Οδός Συμφιλιώσεως που  οδηγεί από το Κάστρο των Αγγέλλων παρά τον Τίβερη στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, έλαβε το όνομά της σε ανάμνηση της αμοιβαίας αναγνώρισης (ελέω Μουσσολίνι) του Βασιλείου της Ιταλίας και της Αγίας Έδρας, μετά από περίπου εξήντα χρόνια κατά τα οποία ο Πάπας ήταν έγκλειστος στο Βατικανό, έχοντας χάσει όλη την πέραν αυτού επικράτεια επί της οποίας ακούσε κοσμική εξουσία.

Στη Via della Conciliazione βρίσκεται και η πρεσβεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Αγία Έδρα. Εκεί όπου την Παρασκευή, παραμερίζοντας κάθε πρόβλεψη του πρωτοκόλλου, ο Πάπας Φραγκίσκος μετέβη εκτός προγράμματος για να "εκφράσει την ανησυχία του” για την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που είχε ξεκινήσει την προηγουμένη. Το να εγκαταλείπει ο επικεφαλής του μεγαλύτερου χριστιανικού δόγματος και ταυτόχρονα αρχηγός κράτους την έδρα του για να συνομιλήσει με έναν πρεσβευτή, αντί κατά τα προβλεπόμενα να συμβεί το αντίστροφο, είναι μια χειρονομία ισχυρότατου συμβολισμού, αλλά και ταπεινότητας, ταιριαστή προς τους αιφνιδιασμούς στους οποίους αρέσκεται ο κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο.

Η συνομιλία του Πάπα και του Ρώσου πρεσβευτή διήρκεσε τουλάχιστον μισή ώρα – και προκάλεσε υποψίες ότι η βατικάνεια διπλωματία προτίθεται να παρεμβληθεί με ρόλο μεσολαβητή στην ουκρανική κρίση. Είναι άλλωστε κατάλληλα εξοπλισμένη για αυτό, όχι μόνο γιατί διαθέτει αδιαμφισβήτητο κύρος, αλλά και γιατί υποστηρίζεται από ένα διπλωματικό σώμα που είναι το αρχαιότερο του κόσμου, αλλά ανεπισήμως και από ένα δίκτυο ακαδημαϊκών οργανισμών, ανθρωπιστικών οργανώσεων, μέσων ενημέρωσης και διαύλων συλλογής πληροφοριών ανά την υφήλιο. Σε αυτό εντάσσεται λ.χ. η προσφιλής στον τωρινό Πάπα καθολική οργάνωση λαϊκών Sant' Egidio η οποία ήδη κινητοποιείται για να κηρυχθεί το Κίεβο ανοχύρωτη πόλη.

Αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι ο εμπειρότατος καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, άλλοτε νούντσιος στη Βενεζουέλα του Τσάβες και τώρα Κρατικός Γραμματέας, δηλ. υπ' αριθμόν δύο της Αγίας Έδρας και προϊστάμενος του διπλωματικού της μηχανισμού, ήταν αυτός ο οποίος ο οποίος συντόνισε τις συνομιλίες ΗΠΑ-Κούβας επί Ομπάμα για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο πλευρών, ενώ πιστώνεται και την εμπιστευτική συμφωνία της Καθολικής Εκκλησίας με την Κίνα το 2019 για τον απρόσκοπτο διορισμό επισκόπων. Υπήρξε δε ο πρώτος Κρατικός Γραμματέας μετά από 19 χρόνια, ο οποίος επισκέφθηκε τη Μόσχα το 2017.

Σε μία εποχή κατά την οποία υψώνονται όλο και μεγαλύτερα τείχη μεταξύ της Δύσης και των ευρασιατικών δυνάμεων, η ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας προσπαθεί εντατικά να δημιουργήσει γέφυρες προς ανατολάς, αντιμετωπίζοντας την μεν Κίνα ως αναδυόμενη ασιατική υπερδύναμη (και πεδίο ιεραποστολής), την δε Ρωσία ως μία παραδοσιακά χριστιανική ευρωπαϊκή δύναμη, που θα μπορούσε να αποτελέσει σύμμαχο στην εκκοσμίκευση της Γηραιάς Ηπείρου, αλλά και την εμφάνιση του μαχητικού Ισλάμ. Κάθε Πάπας των τελευταίων δεκαετιών ζει με τη φιλοδοξία μιας επίσκεψης σε αυτές τις δύο χώρες, που όμως ακόμη κρατούν τις πόρτες τους κλειστές.

Αλλά η Ostpolitik αποτελεί παλαιά "τέχνη” του Βατικανού, Μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου ο αρχιεπίσκοπος της Βιένης καρδινάλιος Κένιχ (ο άνθρωπος που πρότεινε τον Πολωνό Κάρολ Βοϊτίλα για Πάπα) συντόνιζε όλες τις επαφές με την Καθολική ιεραρχία και όχι μόνο πέραν του "Παραπετάσματος”. Η ίδια εκείνη επιλογή της διακριτικής διείσδυσης και της καλλιέργειας επαφών ενδεχομένως να καθοδηγεί τη Ρώμη και στον τωρινό, Νέο Ψυχρό Πόλεμο.

Πράγμα που εξηγεί το αξιοσημείωτο γεγονός ότι ενώ ο Πάπας Φραγκίσκος εκδηλώνει τώρα τη συμπαράστασή του στη Ουκρανία (κηρύσσοντας λ.χ. την ερχόμενη Τετάρτη ως ημέρα προσευχής για την ειρήνευσή της), αποφεύγει την ίδια στιγμή να κατονομάσει, πόσω μάλλον να καταδικάσει ρητά τη Ρωσία. Και αυτή τη στάση διατηρεί από το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης το 2014, όταν χαρακτήρισε τη σύγκρουση "αδελφοκτόνο”, προς μεγάλη δυσφορία των ίδιων των Καθολικών πιστών της Ουκρανίας, που διέπονται από πνεύμα άκρως εθνικιστικό.

Υπενθυμίζεται ότι το 1% του πληθυσμού της Ουκρανίας είναι Λατινόρρυθμοι Καθολικοί και το 8,5% Ελληνόρρυθμοι ("ουνίτες”), με συγκέντρωση κυρίως στα δυτικά της χώρας. Το γεγονός ότι η Ουκρανική Ορθοδοξία, η οποία αποτελεί και το δόγμα που επικρατεί, δοκιμάζεται από την διάσταση ανάμεσα στην υπό τη Μόσχα αυτόνομη Ουκρανική Εκκλησία και την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας που συγκρότησε το 2018 το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δίνει στο Βατικανό ακόμη περισσότερα κίνητρα να ασχοληθεί.

Στο πεδίο του διαχριστιανικού διαλόγου (όπου πρωταγωνιστεί το Φανάρι, ενώ η Μόσχα έχει παραδοσιακά χλιαρή έως ψυχρή στάση) ο Πάπας Φραγκίσκος είχε την ικανοποίηση να εξασφαλίσει μία "συνάντηση κορυφής σε ουδέτερο έδαφος”, όπως το επιθυμούσε η ρωσική εκκλησία, με τον Πατριάρχη Κύριλλο το 2016 στο αεροδρόμιο της Αβάνας, όπου και υπεγράφη κοινή διακήρυξη. Οι συντηρητικές θέσεις του Πατριαρχείου Μόσχας στα κοινωνικά ζητήματα, η στενή συμπόρευσή του επί Κυρίλλου με τις ρωσικές πολιτικές αρχές και το κοινό ενδιαφέρον για τους απειλούμενους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής αποτελούν παράγοντες που δελεάζουν το Βατικανό να επενδύσει στην καλλιέργεια των επαφών.

Αν πάντως κάτι εντυπωσιάζει, αυτό είναι το γεγονός ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν αποτελεί τον μόνο αρχηγό ξένου κράτους, ο οποίος είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Πάπα τρεις φορές. Η "μεγάλη στιγμή” της σχέσης τους ήταν το 2013, όταν ο ένοικος του Κρεμλίνου συντονίσθηκε με τον ποντίφηκα, ο οποίος απέστειλε σχετική επιστολή στους ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων, για να επιτύχει την αποτροπή Δυτικής επέμβασης κατά της Συρίας του Άσαντ. Αυτό το απόθεμα καλής θέλησης ενδεχομένως να φανεί χρήσιμο και στην τωρινή, ακόμη μεγαλύτερη, διεθνή αναστάτωση.  

Του Κώστα Ράπτη

https://www.capital.gr/diethni/3617792/pos-paremballetai-o-papas-stin-oukraniki-krisi

27/2/2022