Γιατί η Ουκρανία αυτοκτονεί δημογραφικά.

 

Γιατί η Ουκρανία αυτοκτονεί δημογραφικά.

Η Ουκρανία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Ευρώπης μετά τη Ρωσία. Είναι επίσης η δεύτερη φτωχότερη, μετά τη Μολδαβία, χώρα της Ευρώπης, με όρους κατά κεφαλήν εισοδήματος. Πράγμα που πιθανότατα εξηγεί και το ότι διαθέτει το πιο προβληματικό προφίλ από δημογραφικής απόψεως, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και πέραν αυτής.

Η συρρίκνωση του ουκρανικού πληθυσμού έχει τρεις πηγές: τη μείωση των γεννήσεων, την πτώση του προσδόκιμου επιβίωσης (λόγω περιβαλλοντικής μόλυνσης, υποβάθμισης του συστήματος περίθαλψης, κακής διατροφής, αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων, μεγάλης διάδοσης του καπνίσματος και του αλκοόλ) την μετανάστευση προς το εξωτερικό. Πρόκειται για τάσεις οι οποίες χαρακτηρίζουν, με διακυμάνσεις, όλη την μετασοβιετική τριακονταετία της ουκρανικής ιστορίας.

Από το 1993 ο πληθυσμός της Ουκρανίας μειώνεται κατά 150.000 έως 350.000 άτομα κάθε χρόνο και το 2007 η χώρα είχε τον τέταρτο ταχύτερο ρυθμό πληθυσμιακής συρρίκνωσης παγκοσμίως.

Σύμφωνα με την ουκρανική εθνική στατιστική υπηρεσία, οι γεννήσεις ανέρχονταν το έτος 2020 σε 8,1 ανά χιλιάδα πληθυσμού και οι θάνατοι σε 14,7 ανά χιλιάδα. Η ραγδαία πτώση της γεννητικότητας που γνώρισε η χώρα από την ανεξαρτητοποίησή της το 1991 και μετά άρχισε να αντιστρέφεται από το 2001, όμως οι γεννήσεις (που ποτέ σε όλο αυτό το διάστημα δεν υπερέβησαν τον αριθμό των θανάτων) άρχισαν και πάλι να μειώνονται από το 2014, έτος ξεσπάσματος της ουκρανικής κρίσης στην παρούσα μορφή της.

Υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν 1,2 παιδιά σε κάθε γυναίκα, δηλαδή όχι μόνο ο πληθυσμός δεν αναπληρώνεται, αλλά και η μείωσή του δεν είναι πλέον αντιστρεπτή.

Το Ινστιτούτο Δημογραφίας της Ουκρανικής Ακαδημίας υπολογίζει ότι ο πραγματικός πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε μόλις 35 εκατομμύρια και όχι 48 εκατομμύρια που αναφέρει η τελευταία απογραφή. Οι δημογράφοι υπολογίζουν επίσης ότι οι τρεις στους δέκα Ουκρανούς άνδρες που σήμερα είναι 20 ετών θα πεθάνουν πριν συμπληρώσουν τα 60.

Την κατάσταση επιδεινώνει θεαματικά η μετανάστευση. Από το 1991 έως το 2004, οπότε η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης επέβαλε ποικίλες μετακινήσεις πληθυσμών, η Ουκρανία είδε 2,2 εκατ, άτομα να εισρέουν στην επικράτειά της (εκ των οποίων τα δύο εκατομμύρια προέρχονταν από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες) και 2,5 εκατ. να την εγκαταλείπουν (τα 1,9 εκατ. προς άλλες σοβιετικές δημοκρατίες). Έκτοτε η μετανάστευση προς το εξωτερικό, όχι πάντοτε "ορατή”, συνεχίστηκε αδιάπτωτα. Από το 2014 και εξής η έξοδος πήρε μεγάλες διαστάσεις. Μόνο το έτος 2017, 662.000 Ουκρανοί έλαβαν βίζα για χώρες της Ε.Ε., κυρίως την Πολωνία, σύμφωνα με τη Eurostat. Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο έχει προτιμήσει την Ρωσία. Τα εμβάσματα των μεταναστών αντιπροσωπεύουν το 11% του ουκρανικού ΑΕΠ.

Οι Ουκρανοί που εγκαταλείπουν τη χώρα (συχνά με το πρόσχημα των σπουδών) δεν καταγράφονται σε επίσημες στατιστικές και δεν είναι εύκολο να πει κανείς αν η επιλογή τους έχει χαρακτήρα μόνιμο ή όχι.

Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και Άμυνας της Ουκρανίας υπολογίζει ότι 9 εκατ. πολίτες έχουν βρει εργασία στο εξωτερικό, ενώ εντός της χώρας βρίσκονται μόνο 21 εκατομμύρια ηλικίας 20 έως 55 ετών. Με άλλα λόγια, ο πληθυσμός παραγωγικής ηλικίας υπολείπεται, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής, του μη παραγωγικού.

Φυσικά, η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία και η απόσχιση του Ντονμπάς (που άλλοτε αποτελούσε την δεύτερη μετά το Κίεβο περιοχή σε πυκνότητα πληθυσμού και κατά κεφαλήν εισόδημα) αφαιρεί ακόμη μεγαλύτερο δημογραφικό δυναμικό από την ουκρανική κοινωνία και οικονομία.

Με άλλα λόγια, οι Ουκρανοί "ψηφίζουν με τα πόδια”, αντιμετωπίζοντας τη χώρα τους ως στερούμενη προοπτικής. Πολύ πριν τις προχθεσινές σκηνές πανικού, οπότε η ουκρανική ελίτ τράπηκε σε φυγή ενόψει της επαπειλούμενης "ρωσικής εισβολής”, προκαλώντας την οργή του προέδρου Ζελένσκι, πολύ περισσότεροι πολίτες είχαν αναζητήσει την τύχη τους αλλού, συχνά στην ίδια τη Ρωσία, με αποτέλεσμα να αναρωτιέται κανείς πόσοι εν τέλει θα απομείνουν να υπερασπιστούν ποιους.

  Του Κώστα Ράπτη

https://www.capital.gr/diethni/3615404/giati-i-oukrania-autoktonei-dimografika

17/2/2022