24 Μαρτίου 1999: Το ΝΑΤΟ ξεκινάει τον βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας.
Για 78 ημέρες τα βομβαρδιστικά της Συμμαχίας γκρέμιζαν πόλεις και χωριά. Πραγματοποιήθηκαν - 2300 αεροπορικές επιδρομές και χρησιμοποιήθηκαν 1.130 πολεμικά αεροσκάφη.
Εικοσιτρία χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την 24η Μαρτίου του 1999, όταν το ΝΑΤΟ ξεκίνησε τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, μετά την άρνηση της τελευταίας να υπογράψει τη συμφωνία για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου.
Η επίσημη κωδική ονομασία της επιχείρησης του ΝΑΤΟ ήταν Operation Allied Force.
Οι βομβαρδισμοί διήρκεσαν σχεδόν 3 μήνες και ακολουθήθηκαν από χερσαία εισβολή. Ήταν η πρώτη επίθεση στην ιστορία της Συμμαχίας κατά κυρίαρχου κράτους, μετά τις λανθασμένες εκτιμήσεις της Μαντλίν Ολμπράιτ που απεβίωσε πριν λίγες ώρες. Είναι χαρακτηριστικό πως εν μέσω βομβαρδισμών, η Washington Post σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της ότι η κυρία Ολμπράιτ έκρινε λανθασμένα τις προθέσεις του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.
Η εφημερίδα χαρακτήρισε τους βομβαρδισμούς "πόλεμο της κυρίας
Ολμπράιτ" και υποστήριξε ότι τόσο η υπουργός Εξωτερικών όσο και οι
σημαντικότεροι σύμβουλοί της εκτίμησαν λανθασμένα πως ο πρόεδρος της
Γιουγκοσλαβίας θα υποχωρούσε. Η πεποίθηση αυτή της Ολμπράιτ, έσπρωξε την
Αμερική και το ΝΑΤΟ να προχωρήσουν στη στρατιωτική επίθεση κατά της
Γιουγκοσλαβίας, χωρίς προηγουμένως να έχουν γίνει προετοιμασίες για
ενδεχόμενη αντίσταση της σερβικής πλευράς.
Στη διάρκεια των βομβαρδισμών, σύμφωνα με τη διεθνή οργάνωση προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch, 500 περίπου άμαχοι έχασαν τη ζωή τους σε 90 διαφορετικά επεισόδια, ενώ το ΝΑΤΟ κατηγορήθηκε για παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Το Βελιγράδι, από την πλευρά του, έκανε λόγο για 5.000 νεκρούς αμάχους στη διάρκεια των 78ήμερων αεροπορικών επιχειρήσεων. Το 30% των θυμάτων ήταν παιδιά, ενώ παιδιά ήταν και το 40% των τραυματιών. Οι ΝΑΤΟικές βόμβες κατέστρεψαν 480 εκπαιδευτικά ιδρύματα, ενώ η UNICEF υπολόγισε ότι καταστράφηκε το 50% των σχολείων στο Κοσσυφοπέδιο.
Το ίδιο το ΝΑΤΟ δεν έδωσε ποτέ στη δημοσιότητα επισήμως στοιχεία για τις απώλειες αμάχων.
Το αμερικανικό Πεντάγωνο, ωστόσο, παραδέχθηκε ότι υπήρξαν "20 με 30
περιπτώσεις λαθών", που προκλήθηκαν ως συνέπεια των βομβαρδισμών.
Serbia marks NATO bombing anniversary - 24 Mar 09
Οι βομβιστικές επιθέσεις συνεχίστηκαν μέχρι που επετεύχθη συμφωνία, η οποία οδήγησε στην απόσυρση των γιουγκοσλαβικών ενόπλων δυνάμεων από το Κοσσυφοπέδιο και τη δημιουργία της Προσωρινής Διοίκησης των Ηνωμένων Εθνών στο Κοσσυφοπέδιο (UNMIK), μιας ειρηνευτικής αποστολής του ΟΗΕ στην περιοχή.
Οι υλικές ζημιές που υπέστη η Γιουγκοσλαβία εκτιμήθηκαν σε 29,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί κατά της Γιουγκοσλαβίας ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στους βομβαρδισμούς συμμετείχαν όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ, εκτός από την Ελλάδα, την Ισλανδία και το Λουξεμβούργο. Επίσης, όλες οι γειτονικές χώρες της Γιουγκοσλαβίας, που δεν ήταν ακόμη μέλη του ΝΑΤΟ, παραχώρησαν το έδαφος και τον εναέριο χώρο τους στις δυνάμεις της βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Το Κόσοβο, τον Φεβρουάριο του 2008, ανακήρυξε την ανεξαρτησία του και μέχρι σήμερα αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος από 108 χώρες-μέλη του ΟΗΕ.
Σημειώνεται πως τις τελευταίες ημέρες στη Σερβία έλαβαν χώρα
διαδηλώσεις κατά του ΝΑΤΟ και υπέρ του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ενός Πούτιν που βέβαια προχώρησε σε εισβολή στην Ουκρανία με πρόσχημα
την ασφάλεια των ανατολικών περιοχών και των εκεί ρωσόφωνων πληθυσμών,
σε μια επανάληψη της ιστορίας που οδήγησε και στην ισοπέδωση της
Γιουγκοσλαβίας από τις νατοϊκές δυνάμεις.
Χρήστος Δεμέτης
Ήταν 24 Μαρτίου του 1999, ώρα 19:45, όταν οι πρώτοι πύραυλοι τύπου Κρουζ εκτοξεύτηκαν από πολεμικά σκάφη του ΝΑΤΟ στην Αδριατική πλήττοντας αρχικά τα συστήματα αεράμυνας, στο Κόσοβο, στο Μαυροβούνιο και στη δυτική Σερβία. Η διαταγή για την έναρξη των βομβαρδισμών δόθηκε στον στρατηγό Γουέσλι Κλαρκ, διοικητή των Νατοϊκών δυνάμεων, από τον τότε Γ. Γ. του ΝΑΤΟ, τον Ισπανό Χαβιέ Σολάνα.
Η επιχείρηση, με την κωδική ονομασία “Operation Allied Force” και “Operation Noble Anvil” (όπως την αποκαλούσαν οι Αμερικανοί), δηλαδή "ευσπλαχνικός άγγελος", η οποία χαρακτηρίστηκε κατ' ευφημισμόν από τα Media των ΗΠΑ ως “ανθρωπιστικός πόλεμος”, ξεκίνησε δίχως να υπάρχει έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και παρά τις σοβαρές αντιρρήσεις της Ρωσίας και της Κίνας. Στις επιχειρήσεις, που διήρκεσαν 78 ημέρες, με αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς στρατιωτικών και πολιτικών στόχων -με τις αναπόφευκτες “παράπλευρες απώλειες”- σε Σερβία, Μαυροβούνιο και Κόσοβο, συμμετείχαν στρατιωτικά 12 χώρες του ΝΑΤΟ, ενώ η Ελλάδα, λόγω της φιλοσερβικής πολιτικής της, κράτησε ουδέτερη στάση.
Η επίθεση κατά της Σερβίας από το ΝΑΤΟ, από την πιο ισχυρή στρατιωτική δύναμη στον κόσμο, συνέπεσε με τον εορτασμό της επετείου των 50 χρόνων από την ίδρυση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, ως “δώρο” και “επίδειξη δύναμης” ταυτόχρονα σε βάρος μιας μικρής βαλκανικής χώρας κι ενός λαού, που είχε δαιμονοποιηθεί κατά τη δεκαετία του 1990 από τα Media της Δύσης. Ο τυπικός στόχος που ήταν η ανατροπή του καθεστώτος Μιλόσεβιτς και η προστασία των Αλβανοκοσοβάρων από το ενδεχόμενο εθνοκάθαρσης δεν έπεισε πολλούς, καθώς οι “παράπλευρες απώλειας” ανάμεσα σε αμάχους πολίτες ήταν περισσότεροι από ότι ανάμεσα στους στρατιωτικούς.
Κατά τη διάρκεια των 78 ημερών (24.3.1999 – 9.6.1999) των Νατοϊκών βομβαρδισμών κατά της Γιουγκοσλαβίας (Σερβία & Μαυροβούνιο) ο θλιβερός απολογισμός σε ανθρώπινες απώλειες και υλικές ζημιές ήταν περίπου ο εξής:
- 1.150 μαχητικά αεροπλάνα του ΝΑΤΟ συμμετείχαν στις επιθέσεις.
- Εκτοξεύτηκαν 420.600 πύραυλοι.
- Η συνολική μάζα των πυραύλων που έπεσαν ήταν περίπου 22.000 τόνοι.
- 59 βάσεις του ΝΑΤΟ στο έδαφος 12 χωρών-μελών του ήταν στη διάθεση για να βοηθήσουν Νατοϊκές επιθέσεις κατά της Σερβίας και Μαυροβουνίου.
- Εκτοξεύτηκαν περίπου 20.000 μεγάλοι πύραυλοι αέρος-εδάφους.
- Από τα Νατοϊκά πλοία στην Αδριατική 1300 πύραυλοι τύπου Κρούζ (Cruise).
- Σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια εκτιμήθηκε περίπου το κόστος της υλικής ζημιάς που προκλήθηκε με τους βομβαρδισμούς, σε Σερβία, Μαυροβούνιο και Κόσοβο.
- 1.002 μέλη του Γιουγκοσλαβικού Στρατού σκοτώθηκαν και περίπου 2.000 πολίτες σε Σερβία και Μαυροβούνιο. Τα δε θύματα των βομβαρδισμών στο Κόσοβο, όπου η σερβική κυβέρνηση δεν έχει πρόσβαση, ήταν περίπου 4.000.
- Τραυματίστηκαν 12.500 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 2.700 παιδιά.
- 54 μέσα μαζικής μεταφοράς καταστράφηκαν, 305 σχολές, νοσοκομεία και άλλα δημόσια κτίρια.
- Καταστράφηκαν 176 μνημεία πολιτισμού κι ανάμεσά τους και 23 μεσαιωνικά μοναστήρια.
- 45 γέφυρες και 28 σιδηροδρομικές γέφυρες. 148 σπίτια πολιτών. 561 κατασκευές του Γιουγκοσλαβικού Στρατού καταστράφηκαν ολοσχερώς και 686 έπαθαν σοβαρές ζημίες.
- Καταστράφηκαν συνολικά 25.000 κτίρια, όλες οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις, 14 αεροδρόμια, δύο διυλιστήρια, το 1/3 των εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής, σχεδόν όλα τα εργοστάσια της χώρας, αχρηστεύτηκαν 595 χιλιόμετρα σιδηρογραμμών, 470 χιλιόμετρα ασφαλτοστρωμένων οδικών αρτηριών.
- Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 2.300 επιθέσεις μαχητικών του ΝΑΤΟ.
- Μόνο στη Σερβία -εκτός του Κοσόβου- έχουν εντοπιστεί 14 σημεία που επλήγησαν με βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου (Depleted Uranium). Στό Κόσοβο είναι πολύ περισσότερα.
- Το ΝΑΤΟ ποτέ δεν ανακοίνωσε τις απώλειες που είχε. Στο μουσείο αεροπορίας του Βελιγραδίου, ωστόσο, ακόμη και σήμερα εκτίθενται τα συντρίμμια του αποκαλούμενου "αόρατου" αεροσκάφους F-117, ενός F-16 και κάποιων μη επανδρωμένων αεροσκαφών, που κατέρριψε η γιουγκοσλαβική αεράμυνα.
- Το οικονομικό κόστος της εμπλοκής του ΝΑΤΟ υπολογίστηκε σε 13 δισεκατομμύρια δολάρια.
- Το οικονομικό κόστος από την καταστροφή των υποδομών σε Σερβία και Μαυροβούνιο εκτιμήθηκε σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια.
- Το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος στην ανθρώπινη υγεία των πολιτών σε Σερβία, Μαυροβούνιο και Κόσοβο από την ρύπανση του περιβάλλοντος και τη χρήση βομβών απεμπλουτισμένου ουρανίου (Depleted Uranium) θεωρείται τεράστιο και θα έχει επιπτώσεις και στις μελλοντικές γενιές.
Τελικά οι Νατοϊκοί βομβαρδισμοί τερματίστηκαν με την υπογραφή, στις 9 Ιουνίου 1999, της λεγόμενης “Συμφωνίας του Κουμάνοβο” (στη Βόρεια Μακεδονία), η οποία και προέβλεπε την ανάπτυξη ειρηνευτικών δυνάμεων (KFOR) στο Κόσοβο υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ, αποτελούμενες από 37.200 στρατιώτες από 36 χώρες, ανάμεσά τους και μια ισχυρή ελληνική στρατιωτική δύναμη με έδρα το Ουρόσεβατς, ώσπου να διευθετηθεί το καθεστώς αυτονομίας του Κοσόβου. Το Κόσοβο έγινε τελικά ανεξάρτητο το 2008 και αναγνωρίστηκε ήδη από 108 χώρες, όχι όμως από άλλες 100 χώρες (ανάμεσα τους και η Ελλάδα) και φυσικά από τη Σερβία, η οποία αρνείται ακόμη να αποδεχθεί και να αναγνωρίσει επίσημα τη βίαιη απόσπαση του 15% των εδαφών της, που κατοικούνται από σερβική μειονότητα και όπου φιλοξενείται πλήθος μεσαιωνικών Σερβοορθόδοξων μοναστηριών.
Γιώργος Στάμκος, συγγραφέας και δημοσιογράφος.
https://tvxs.gr/news, 24-3-2022
