Ο γρίφος της «ισορροπημένης» στάσης των χωρών της Μ. Ανατολής στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Ο γρίφος της «ισορροπημένης» στάσης των χωρών 

της Μ. Ανατολής στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει επιφέρει τεκτονικές αλλαγές στο διεθνές σύστημα και απειλεί με μια γενικευμένη αναταραχή που εκτείνεται πολύ πιο μακριά από τα σύνορα της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της Ευρώπης. Ενώ η διεθνής κοινότητα στη μεγάλη πλειοψηφία της έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή, σημειώνεται ισορροπημένη πολιτική την οποία επιχειρούν να κρατήσουν οι μεγάλες αραβικές χώρες και χώρες της Μέσης Ανατολής. Για λόγους, οικονομικούς, εσωτερικούς και γεωπολιτικούς αποφεύγουν να πάρουν θέση ή ακόμη και να συμμετάσχουν στην εκστρατεία κυρώσεων που έχει επιβάλει η Δύση στη Ρωσία.

Η στάση αυτή δεν είναι άσχετη με τις γενικότερες εξελίξεις που έχουν δρομολογηθεί στον Αραβικό κόσμο τα τελευταία δυο χρόνια, με κομβικά σημεία τη σύναψη των συμφωνιών Αβραάμ για την ομαλοποίηση των σχέσεων αραβικών χωρών με το Ισραήλ, και τη δηλωμένη επιλογή της αμερικανικής κυβέρνησης Μπάιντεν να στρέψει το στρατηγικό ενδιαφέρον της στον Ειρηνικό ωκεανό, με αντίστοιχο περιορισμό της εμπλοκής της στη Μ. Ανατολή και στον Κόλπο.

Οι αραβικές χώρες μέσα σε αυτό το περιβάλλον πέραν των εσωτερικών αντιθέσεων τους, αναζητούν ισορροπίες, νέες φιλίες και συμμαχίες προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις απειλές ασφάλειας που αντιμετωπίζουν, οι οποίες επιδεινώνονται μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή. Μια σύγκρουση στην Ουκρανία η οποία θα αφήσει νικητή τις ΗΠΑ και ηττημένη τη Ρωσία εκτιμάται ότι θα έχει συνέπειες γι' αυτή την περισσότερο αυτόνομη πορεία που θέλουν να έχουν οι αραβικές χώρες, καθώς θα έχουν απέναντι τους μια ισχυρή και παντοδύναμη παγκόσμια δύναμη, τις ΗΠΑ.

Οι χώρες της περιοχής δεν είναι υπέρ της Ρωσίας αλλά περισσότερο υπέρ ενός πολυπολικού διεθνούς συστήματος και για τον λόγο αυτό επέλεξαν αρχικά την τακτική της λεγόμενης «δημιουργικής ουδετερότητας». Όμως μετά από πιέσεις των ΗΠΑ τουλάχιστον στην ψηφοφορία της ΓΣ των Ηνωμένων Εθνών όλες συντάχθηκαν με την καταδίκη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, χωρίς αυτό να σημαίνει βεβαίως ότι δεν κρατούν ακόμη ισορροπίες έναντι της Ρωσίας.

Σε αυτήν τη σύγκρουση οι ΗΠΑ είναι σαφές ότι επιδιώκουν τη στρατηγική ανάσχεση και ήττα της Ρωσίας. Στο πλαίσιο αυτό δεν κρύβουν την επιδίωξη τους για προώθηση της συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν κάτι που θα οδηγούσε στη διακοπή των οικονομικών κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης και συγχρόνως την εξασφάλιση πετρελαίου και φυσικού αερίου, που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες που προκύπτουν από την προσπάθεια περιορισμού των ρωσικών εξαγωγών. Οι χώρες του Κόλπου αντιθέτως θα ήθελαν τη διατήρηση μιας ισχυρής Ρωσίας η οποία λειτουργεί ως αντίβαρο στο Ιράν, ενώ επίσης βλέπουν την αύξηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου (ελλείψει προς το παρόν άλλων εναλλακτικών) ως μοναδική ευκαιρία για να αυξήσουν τα έσοδα τους.

Τόσο η Σαουδική Αραβία, της οποίας ο πρίγκηπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν παραμένει ακόμη «απόκληρος» των ΗΠΑ λόγω της υπόθεσης της δολοφονίας του δημοσιογράφου Κασόγκι, όσο και τα ΗΑΕ θεωρούν ότι οι ΗΠΑ δεν τους έχουν προσφέρει την αναγκαία στήριξη απέναντι στην απειλή των Χούτι στην Υεμένη και ότι οι ΗΠΑ δεν είναι συνεπείς στη δέσμευση για εγγυήσεις ασφαλείας απέναντι τους. Και φυσικά αντιμετωπίζουν με καχυποψία την κριτική στάση της Ουάσιγκτον σε θέματα δημοκρατίας και δικαιωμάτων που θα μπορούσε να στραφεί ευθέως κατά των μοναρχιών. Ειδικά τα Εμιράτα έχουν δει με καχυποψία την ενδυνάμωση των σχέσεων της Ουάσιγκτον με το Κατάρ αλλά και τη συζήτηση για τη συμφωνία με τα πυρηνικά του Ιράν.

Αλλά για τα ΗΑΕ υπάρχει ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν προσελκύσει ρωσικά κεφάλαια και τώρα Ρώσοι ολιγάρχες αναζητούν ασφαλές καταφύγιο στο Ντουμπάι.

Το Ισραήλ που διατηρεί παραδοσιακά καλές σχέσεις με τη Μόσχα και τον πρόεδρο Πούτιν, θεωρεί ως «κόκκινη γραμμή» την προσπάθεια της Ουάσιγκτον για προώθηση της Συμφωνίας με το Ιράν, αλλά πήρε και άλλα μηνύματα από τη Μόσχα. Την ημέρα που καταδίκασε το Ισραήλ την εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα έσπευσε να καταδικάσει με ανακοίνωση της την κατοχή των Υψωμάτων του Γκολάν. Επίσης, οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν εξασφαλίσει τη στρατιωτική συνεργασία με τη Μόσχα που τους επιτρέπει να πραγματοποιούν επιχειρήσεις στον Συριακό εναέριο χώρο, με στόχο συνήθως ομάδες η βάσεις των φιλοϊρανικών δυνάμεων που αποτελούν σοβαρή απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ.

Η Αίγυπτος παρά την όλο και πιο στενή συνεργασία και στον αμυντικό τομέα με τις ΗΠΑ (τους τελευταίους μήνες απελευθερώθηκε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ η πώληση εξελιγμένου αμυντικού υλικού) διατηρεί παραδοσιακούς στενούς δεσμούς με τη Μόσχα και σε μια χώρα που είναι εξαρτημένη σε ό,τι αφορά την εισαγωγή των σιτηρών από τη Ρωσία από την οποία εξαρτάται και η εσωτερική κοινωνική ειρήνη, η διακριτική στάση της μη διάρρηξης των σχέσεων με τη Ρωσία αποτελεί τη μοναδική έστω και υποχρεωτική επιλογή.

Και για την Αίγυπτο όπως και σε άλλες περιπτώσεις των χωρών του Κόλπου, η δηλωμένη αντίθεση της κυβέρνησης Μπάιντεν σε «αυταρχικά η αντιδημοκρατικά» καθεστώτα, δημιουργεί αρνητικούς συνειρμούς …

Αλλά και το ίδιο το Ιράν κρατά μετρημένη στάση στο Ουκρανικό, καθώς παρά τις καλές σχέσεις η ιρανική ηγεσία είναι ιδιαίτερα επιφυλακτική απέναντι στον Β. Πούτιν και θεωρεί ότι τώρα είναι η μεγάλη ευκαιρία ώστε να υπάρξει συμφωνία για τα πυρηνικά. Αυτό θα το βγάλει από το καθεστώς της διεθνούς απομόνωσης και συγχρόνως με το ξεπάγωμα δεσμευμένων πόρων του και με τη διάθεση προσθέτων ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα μπορέσει πλέον να αποκομίσει και σημαντικά οικονομικά οφέλη από την κρίση.

Ο μεγάλος εφιάλτης για τη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική είναι και οι συνέπειες της Ουκρανικής κρίσης στον επισιτιστικό τομέα, καθώς είναι πολύ πιθανές μεγάλες ελλείψεις τροφίμων και κυρίως σιτηρών(η Αίγυπτος εισάγει από τη Ρωσία και Ουκρανία το 85% των αναγκών της σε σιτηρά). Η αύξηση στις τιμές των καυσίμων και της ενέργειας και οι ελλείψεις σε τρόφιμα είναι η «συνταγή» για κοινωνικές εντάσεις και εκρήξεις σε ένα περιβάλλον που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο και ακόμη έχει ζωντανές τις μνήμες της Αραβικής Άνοιξης.

Πηγές: TIME, Al Jazeera

Νίκος Μελέτης

https://www.liberal.gr/diplomacy/o-grifos-tis-isorropimenis-stasis-ton-choron-tis-m-anatolis-ston-polemo-tis-oukranias/438578

 20 Μαρτίου 2022

                ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ             

Ο πόλεμος στην Ουκρανία 

και ο αραβικός κόσμος.

Στις 28 Φεβρουαρίου, σε έκτακτη συνεδρίαση του Αραβικού Συνδέσμου στο Κάιρο αποφασίστηκε η δημιουργία διυπουργικής ομάδας επαφής με στόχο τη μεσολάβηση για τον τερματισμό του πολέμου. Τα αραβικά κράτη, αρκετά εκ των οποίων αποτελούν στενούς συμμάχους των ΗΠΑ, προβάλλουν ως θιασώτες μίας πολιτικής επίλυσης της κρίσης μέσω διαλόγου και αποφεύγουν να υιοθετήσουν κυρώσεις κατά της Ρωσίας, καθιστώντας σαφές ότι τηρούν ίσες αποστάσεις μεταξύ των αντιμαχομένων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες από τις αραβικές χώρες προτίμησαν την αποχή στη σχετική ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, ενώ το ίδιο έπραξαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπου συμμετέχουν αυτή την περίοδο ως μη μόνιμο μέλος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, παρότι αμερικανικά συστήματα ήταν αυτά που απέκρουσαν την πρόσφατη πυραυλική επίθεση των ανταρτών Χούθι της Υεμένης στο Άμπου Ντάμπι. Η στάση αυτή ξενίζει την Δύση – και είναι ενδεικτική βαθύτερων αλλαγών στη διεθνή αρχιτεκτονική.

Σε πρώτο επίπεδο, την ερμηνεία δίνουν λόγοι οικονομικοί. Οι ισχυρότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Περσικού Κόλπου μένουν πιστές στις συμφωνίες που τις συνδέουν με τη Ρωσία στους κόλπους του OPEC+ και αξιοποιούν προς όφελός τους την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου, παίζοντας παιχνίδι καθυστερήσεων απέναντι στις εκκλήσεις των ΗΠΑ να αυξήσουν τις εξαγωγές τους. Είναι αυτό και μία μορφή άμυνας απέναντι στους οικονομικούς κραδασμούς που αναμένεται να υποστούν σε άλλους τομείς λ.χ. τον τουρισμό.

Σύμφωνα με τη Wall Street Journal οι ισχυροί άνδρες της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, πρίγκηπες Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και Μοχάμεντ μπιν Ζάγιεντ δεν ανταποκρίθηκαν στις προσπάθειες του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν τις προηγούμενες δύο εβδομάδες να έχει μαζί τους τηλεφωνική επικοινωνία.

Στην περίπτωση του Σαουδάραβα διαδόχου η "βεντέτα” είναι και προσωπική. Ο οξύθυμος πρίγκηπας ασφαλώς νιώθει άβολα που μετά την απομάκρυνση του Ντόναλντ Τραμπ από τον Λευκό Οίκο οι ποικίλες αυθαιρεσίες του συναντούν μικρότερη κατανόηση στην Ουάσιγκτον. Εξ ου και σε συνέντευξη στο περιοδικό The Atlantic την προηγούμενη εβδομάδα δήλωσε αγέρωχα ότι "απλώς δεν τον νοιάζει” τι σκέφτεται για αυτόν ο Τζο Μπάιντεν και ότι όπως ο ίδιος δεν δικαιούται να δασκαλεύει την αμερικανική πλευρά για το τι πράττει στο εσωτερικό της, το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και αντιστρόφως. Εμφανίσθηκε μάλιστα παραπονούμενος, με αφορμή τις καταγγελίες ότι διέταξε τον φόνο του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, ισχυριζόμενος ότι το τεκμήριο αθωότητας δεν εφαρμόσθηκε ποτέ στην περίπτωσή του, ενώ συμπλήρωσε την τοποθέτησή του με υπαινιγμούς ότι η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να μειώσει τις επενδύσεις της, ύψους 800 δισ. δολαρίων, στις ΗΠΑ.

Τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θεωρούν ότι δεν στηρίζονται πλέον επαρκώς από τη Δύση στην αιματηρή πολεμική τους περιπέτεια στην Υεμένη, την οποία ο Τζο Μπάιντεν θα ήθελε να δει να τερματίζεται σύντομα. Από την άλλη πλευρά το χρηματοπιστωτικό κέντρο του Ντουμπάι προβάλλει ως εναλλακτικός χώρος υποδοχής (και πιθανώς "ξεπλύματος”) ρωσικών κεφαλαίων τα οποία θα εγκαταλείπουν τη Δύση.

Οι μη πετρελαιοπαραγωγές χώρες, πάλι, ενδιαφέρονται να μην διαταράξουν τις οικονομικές τους σχέσεις με τη Μόσχα, από την οποία εξαρτώνται ποικιλοτρόπως, ιδίως στον αγροτοδιατροφικό τομέα. Τέτοια είναι η περίπτωση της Αιγύπτου, η οποία κατάφερε στις δημόσιες τοποθετήσεις της για τον πόλεμο στην Ουκρανία να μην κατονομάσει καν τη Ρωσία. Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για χώρα η οποία έχει αναγορευθεί από τις ΗΠΑ ως major non - NATO ally και δέχεται ετησίως τη δεύτερη μεγαλύτερη σε όγκο αμερικανική στρατιωτική βοήθεια μετά το Ισραήλ.

Αφότου ήρθε στα πράγματα ο στρατάρχης Σίσι, οι ρωσο-αιγυπτιακές σχέσεις έχουν αναβαθμισθεί θεαματικά, με κατάληξη τη συνυπογραφή συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας το 2018. Οι Ρώσοι τουρίστες αποτελούν το ένα τρίτο των αφίξεων που δέχεται η κατεξοχήν εξαρτώμενη από τον τουρισμό Αίγυπτος, ενώ η Ρωσία παρέχει το 85% των 25 δισ. δολαρίων που είναι το κόστος κατασκευής του πρώτου αιγυπτιακού πυρηνικού σταθμού ενέργειας στην Ελ Ντάμπα.

Φιλορωσικές τάσεις εκδηλώνει και η κοινή γνώμη της Αιγύπτου ανακαλώντας το γεγονός ότι η Σοβιετική Ένωση στήριξε την αραβική πλευρά στους πολέμους με το Ισραήλ το 1967 και το 1973, ενώ ανέλαβε και την κατασκευή του "Φράγματος Νάσερ” στον Νείλο.

Όλα αυτά, ενώ απειλείται και αυτοπρόσωπη "εμφάνιση” της Μέσης Ανατολής και των πληγών της στο θέατρο των επιχειρήσεων στην Ουκρανία, όπου κατέφθασαν, σύμφωνα με καταγγελίες της Ρωσίας, 450 τζιχαντιστές μέσω Τουρκίας, ενώ από την άλλη πληροφορίες θέλουν (φιλοκυβερνητικούς) Σύρους εθελοντές να στρατολογούνται στο πλευρό της ρωσικής δύναμης εισβολής.

Του Κώστα Ράπτη

https://www.capital.gr/diethni/3620290/o-polemos-stin-oukrania-kai-o-arabikos-kosmos

10/3/2022