Τα μεγάλα προβλήματα της Κίνας: Γιατί το Πεκίνο δεν μπορεί να «φορτωθεί» τη Ρωσία.
Τα μεγάλα προβλήματα της Κίνας: Γιατί το Πεκίνο δεν μπορεί να «φορτωθεί» τη Ρωσία.
Με τον Πόλεμο της Ουκρανίας,
Η Κίνα στην Ευρώπη και στην Αμερική φαντάζει όσο περνά ο καιρός σαν μια αήττητη αυτοκρατορία. Οι περισσότεροι θιασώτες της νομοτελειακής πρωτοκαθεδρίας στο μέλλον, προέρχονται από τον Μαρξισμό ο οποίος είναι νομοτελειακή θεωρία. Οι μαρξιστές είναι ρεαλιστές, όμως οι ρεαλιστές δεν είναι κατ′ ανάγκην μαρξιστές. Ο Μαρξισμός έχει ντετερμινισμό και πιστεύει στον έλεγχο των μέσων παραγωγής. Όμως δεν ασχολείται καθόλου με τη θεωρία των προσδοκιών (The Prospect Theory) η οποία αποδεικνύει ότι τα κίνητρα είναι αυτά που οδηγούν τον άνθρωπο σε αποφάσεις και τελικά γι΄αυτό και επικρατεί ο καπιταλισμός (με τις διάφορες εκδοχές του).
Η Κίνα με το πολιτικό της σύστημα είναι υποχρεωμένη να είναι επεκτατική διότι δεν θα ήθελε γείτονες ″Ταϊβάν″ και ″Χονγκ Κονγκ″, ″Ιαπωνία″ και ″Νότια Κορέα″ αλλά ακόμη και χώρες σαν την Ινδονησία. Η Κίνα είναι υποχρεωμένη να δείχνει στους πολίτες της ότι δεν υπάρχει εναλλακτική πέραν του αυταρχισμού κομμουνιστικής υφής.
Μπορεί οι προκλήσεις της Κίνας να είναι στη Νότια Σινική Θάλασσα αλλά και στην Κορεατική Χερσόνησο + Ιαπωνία, όμως το One Belt - One Road έχει μόνο μια θαλάσσια οδό και 5-6 χερσαίες οδούς. Η Κίνα είναι υποχρεωμένη να αποφασίζει σαν χερσαία δύναμη.
Οι κίνδυνοι για την Κίνα είναι δυτικά πολύ μεγαλύτεροι από ό,τι ανατολικά. Το Πεκίνο πρέπει αναγκαστικά να ελέγχει τη Μογγολία (ανάχωμα με Ρωσία), το Καζαχστάν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν για τρεις διαφορετικούς λόγους. Ο ένας είναι η Ρωσία, ο άλλος είναι η Ινδία και ο άλλος είναι η Ευρώπη.
Ας δούμε ένα παράδειγμα για το πόσο δύσκολο είναι να σχεδιάζει η Κίνα τις εξωτερικές της σχέσεις.
Τα κράτη της Κεντρικής Ασίας ήταν κομμάτια της ΕΣΣΔ. Η Ρωσία είναι η δύναμη που πολιτικά ελέγχει τα περισσότερα -stans (Τα κράτη της Κεντρικής Ασίας) εκτός ίσως από το περίεργο καθεστώς του Τουρκμενιστάν το οποίο έχει καταστεί ο πάροχος υδρογονανθράκων της Κίνας.
Για να μπορεί η Κίνα να έχει καλύτερη πρόσβαση στην Ε.Ε θα πρέπει να σέβεται κάποιο minimum ανθρώπινων δικαιωμάτων τα οποία έχουν γίνει στο εμπόριο σαν ″ποιοτικός περιορισμός″, κάτι σαν τεχνητός δασμός. Για να ελέγχει η Κίνα αυτά τα καθεστώτα, θα πρέπει να τα συντηρεί ως απολυταρχικά καθώς βρίσκονται στα δυτικά της σύνορα και η Δυτική Κίνα είναι πάντα έτοιμη για εξέγερση. Από την άλλη, επιθυμεί να δείχνει ότι είναι μια ″ειρηνική δύναμη″ και να αποφεύγει κυρώσεις από τη Δύση. Αυτό το δίλημμα, δεν επιλύεται.
Ο μύθος της πανίσχυρης ασιατικής θέλει τις δύο μεγαλύτερες χώρες της Ασίας (Κίνα και Ρωσία) να συμπράττουν. Η Κίνα δεν μπορεί να δανείζει τη Ρωσία επ′ άπειρον, ούτε να την ενισχύει άνευ όρων έναντι του ″κοινού εχθρού″ (Δύση) γιατί πολύ απλά είναι προς το συμφέρον της να κρατά στην εντατική τη Ρωσία, αδύναμη αλλά όχι νεκρή.
Αυτός είναι ο εφιάλτης της Μόσχας η οποία για να έχει όσα θέλει από την Κίνα θα πρέπει να απολέσει οικειοθελώς το Καζαχστάν και τη Μογγολία. Μια τέτοια απώλεια θα ήταν για τη Ρωσία εφάμιλλη με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ καθώς η Ρωσία θα έχανε τον έλεγχο της αχανούς κεντροασιατικής εμπορικής οδού.
Η Κίνα βρίσκεται στην Ασία όπου δεν είναι κάτι άλλο από μια πολύ μεγαλύτερη σε έκταση ″Ευρώπη″. Πολλά κράτη, πολλά κοινά σύνορα, πολλά περίκλειστα έθνη τα οποία έχουν μεταξύ τους σχέσεις μηδενικού αθροίσματος (ό,τι χάνει ο ένας το κερδίζει αυτόματα ο άλλος).
Ένα παράδειγμα ακόμη: Για να έχει το Obor (One Belt One Road ) τύχη πρέπει το Πακιστάν να είναι σίγουρο ότι σε μια ″έκρηξη″ στο Κασμίρ, η Κίνα θα βοηθήσει το Ισλάμαμπαντ έναντι της Ινδίας. Αν όμως αυτό γίνει, η Ινδία θα πάει πιο κοντά στη Δύση. Ακόμη και αν το Πακιστάν κέρδιζε στο Κασμίρ, τότε η Κίνα θα είχε έναν πονοκέφαλο ακόμη. Το Πακιστάν, θα μπορούσε να προχωρήσει το δικό του περιφερειακό όραμα και να επηρεάζει υπέρ του την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή, ζητώντας όλο και περισσότερα από το Πεκίνο. Αν η Κίνα έχει ανάγκη το Ιράν, σημαίνει ότι το Ιράν σαν αντάλλαγμα θα ζητήσει την στήριξη του Πεκίνου στην έχθρα του με τις σουνιτικές χώρες του Κόλπου.
Η αποτυχία της Ρωσίας φέρνει άλλους μπελάδες στην Κίνα. Στον Θουκυδίδη και στον Επιτάφιο, στο 41′ αναφέρεται ″ δε δίνει ούτε στον εχθρό, που τις επιτίθεται, το δικαίωμα να αγανακτήσει από τι εχθρούς νικιέται, ούτε στους συμμάχους, ότι τους εξουσιάζουν ανάξιοι, να παραπονεθούν.″. Αυτό ονομάζεται ″αποτρεπτική φήμη″. Πολλά από τα -stans (Τα κράτη της Κεντρικής Ασίας) θα καταλάβουν ότι η Ρωσία δεν είναι η δύναμη που νόμιζαν και θα θελήσουν αρκετοί να ανατρέψουν καθεστώτα. Η ανασφάλεια στα πέριξ της Δυτικής Κίνας μεγαλώνει και η Κίνα θα χρειαστεί βοήθεια από τη Ρωσία που δεν είναι ικανή να παράσχει αλλά ακόμη και αν την έδινε, δε θα μπορούσε η Κίνα να επωφεληθεί από τη ζημιά της Ρωσίας.
Ο Κίσινγκερ έλεγε κάποτε για την Κίνα ότι είναι πολύ μεγάλη αλλά έχει θορυβώδεις γείτονες. Ο γείτονας γίνεται συνεργάτης μόνο αν παραστεί ανάγκη που είναι αδύνατο να ανταποκριθεί σε αυτήν από μόνος του. Ο γείτονας πάντα θα τσακώνεται με τον άλλον γείτονα για το που ξεκινά η δική του περιουσία. Η Κίνα έχει 17 τέτοιους τους οποίους πρέπει να τους πείθει με διαφορετικούς τρόπους που ένα αυταρχικό καθεστώς δε δύναται.
Οι μεγαλύτερες αυτοκρατορίες που πέρασαν ήταν εκείνες που νίκησαν το χρόνο και όχι αυτές που κατέλαβαν μεγαλύτερες εκτάσεις ή που είχαν μεγαλύτερη στρατιωτική ισχύ. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία στην ακμή της είχε περίπου 120χιλιάδες στρατιώτες και οι περισσότεροι μισθοφόροι. Άντεξε 1100 χρόνια. Το μεγαλύτερο χάρισμα των μεγάλων δυνάμεων είναι η ευλυγισία που χαρίζει αυτό που κατά τραγική ειρωνεία έλεγε ο Σουν Τσου ″νίκη πριν δώσεις τη μάχη″/ ″νίκη χωρίς μάχη’.
Οι μεγάλες δυνάμεις σε μακροεπίπεδο, είναι όπως ο συνετός ηγεμόνας του Μακιαβέλι. Χρειάζεται να σε φοβούνται χωρίς να σε μισούν και να σε αγαπούν χωρίς να σε υποτιμούν. Η ηγεμονική σταθερότητα θέλει την ηγέτιδα δύναμη να μπορεί να έχει πλούσια παροχή συλλογικών αγαθών και όλοι οι υφιστάμενοι να νιώθουν ότι δεν είναι ″κατακτημένοι″ ακόμη και αν είναι. Η ρητορική της ″άλλης κουλτούρας″ έχει τα όριά της διότι στον πυρήνα των ανθρώπων και των εθνών είναι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Σε καμία χώρα και σε κανέναν πολιτισμό δεν αποκλείστηκε ποτέ το τρίπτυχο ″φόβος -δόξα-συμφέρον″. Πολιτισμός είναι ο τρόπος με τον οποίον διαχειρίζεσαι αυτό το τρίπτυχο.
Με τον Πόλεμο της Ουκρανίας,
τα διλήμματα της Κίνας αυξάνονται και όλα αυτά είναι μόνο όσα
βρίσκονται δυτικά της. Ανατολικά και Νότια, υπάρχουν πολύ πιο μεγάλα.
Η Κίνα δεν μαστίζεται μόνο από την άδικη γεωγραφική πρόνοια και από το
κακό πολίτευμα (συνδέονται πολλές φορές) αλλά και από την τεράστια
έλλειψη εμπειρίας που το για αιώνες ″κλειστό βασίλειο″ δεν μπόρεσε να
κατανοήσει πώς σκέφτονται οι άλλοι τόσο ως εχθροί αλλά και ως φίλοι.
Ήταν μια περίοδος ιστορικού χρόνου που έδωσε αυτό το χάρισμα στους
δυτικούς με τις ″ανακαλύψεις″ και τις αποικίες. Πολλές φορές στη διεθνή πολιτική όλα είναι μάταια γιατί τα κρίσιμα που αφορούν το μέλλον, έχουν ήδη συντελεστεί στο παρελθόν.
Αλέξανδρος Θ. Δρίβας, Αρθρογράφος
Διεθνολόγος -Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας & Ν. Α. Ευρώπης στο ΙΔΙΣ - Research Fellow in HALC (Hellenic American Leadership Council)
https://www.huffingtonpost.gr/entry/ta-meyala-provlemata-tes-kinas-yiati-to-pekino-den-mporei-na-fortothei-te-rosia_gr_625e6480e4b0be72bff9f679
19/04/2022