Τι είναι τα φινλανδικά νησιά Όλαντ που η Άγκυρα παραλληλίζει με τα νησιά του Αν. Αιγαίου.

 


Τι είναι τα φινλανδικά νησιά Όλαντ που η Άγκυρα παραλληλίζει με τα νησιά του Αν. Αιγαίου.
 

Του Κώστα Ράπτη

Το επιχείρημα, το οποίο λάνσαρε η Άγκυρα για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2021 και κατόπιν τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους, ότι η παραχώρηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 συντελέσθηκε "υπό όρους” (άρα, υπονοείται, μπορεί να αναιρεθεί σε περίπτωση μη υλοποίησή τους) και πάντως "εξαρτάται” από την αποστρατιωτικοποίησή τους, που ήδη αναθεωρήθηκε κατόπιν της Σύμβασης του Μοντρέ το 1936, αποτελεί ξεκάθαρα απόπειρα "δημιουργικής θεωρητικοποίησης" βλέψεων εδαφικής αναθεώρησης.

Και για αυτό απαντήθηκε αναλυτικά στην επιστολή που επέδωσε προχθές, κατόπιν οδηγιών του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ, Μαρία Θεοφίλη.

Όμως το επιχείρημα της Άγκυρας έφερε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και ένα μακρινό αρχιπέλαγος, όχι ιδιαίτερα γνωστό στο ελληνικό κοινό, το οποίο ρητά επικαλέστηκε ως προηγούμενο σε προηγούμενη επιστολή του ο Τούρκος Μόνιμος Αντιπρόσωπος Φεριντούν Σινιρλίογλου: τις νήσους Όλαντ (ή σύμφωνα με άλλες μεταγραφές, Άαλαντ).

Τα Όλαντ (Åland), φυσική συνέχεια του "φιλανδικού αρχιπελάγους”, είναι μια συστάδα νησιών στην είσοδο του Βοθνιακού Kόλπου, δηλ. της μίας από τις δύο (μαζί με τον Φινλανδικό Kόλπο) διακλαδώσεις της Βαλτικής Θάλασσας προς Βορράν.

Τα Όλαντ κατοικούνται από περίπου 30.οοο ανθρώπους, συγκεντρωμένους επί το πλείστον στο μεγαλύτερο νησί, το οποίο βρίσκεται περί τα 38 χιλιόμετρα δυτικά των ακτών της Σουηδίας και 160 χιλιόμετρα ανατολικά του Τούρκου της Φινλανδίας, με το οποίο συνδέεται ακτοπλοϊκά.

Διοικητικά τα νησιά αποτελούν την μικρότερη σε έκταση περιφέρεια της Φινλανδίας, στην οποία ανήκουν υπό καθεστώς ευρείας αυτονομίας και αποστρατιωτικοποίησης, όπως όρισε το 1921 η Κοινωνία των Εθνών σε μία από τις πρώτες υποθέσεις που τέθηκαν υπό την κρίση της.

Η ιδιαιτερότητα των Όλαντ είναι διπλή: αφενός γεωγραφική, καθώς αποτελούν μια νησιωτική "γέφυρα” ανάμεσα στην ηπειρωτική Φινλανδία και την Σουηδία, αφετέρου δε, δημογραφική, εφόσον κατοικούνται από πληθυσμό αποκλειστικά σουηδόφωνο. Σε καμία άλλη περιοχή της Φινλανδίας δεν έχει η σουηδόφωνη μειονότητα παρουσία τόσο συντριπτική.

Το 1809 με τη συνθήκη του Φρέντρικσχαμ η Σουηδία υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στην Ρωσία όλες, συμπεριλαμβανομένων των Όλαντ, τις φινλανδικές επαρχίες της, οι οποίες συγκρότησαν το αυτόνομο Μεγάλο Δουκάτο της Φινλανδίας υπό το τσαρικό στέμμα.

Το 1856, ως παράπλευρη σύγκρουση του Κριμαϊκού Πολέμου, o αγγλογαλλικός στόλος εξαπέλυσε επίθεση στις φινλανδικές ακτές και κατέλαβε τα Όλαντ, τα οποία με τη Συνθήκη των Παρισίων ορίσθηκε να μείνουν ανοχύρωτα. Ωστόσο, κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η Ρωσία τα χρησιμοποίησε ως βάση υποβρυχίων.

Τον Δεκέμβριο του 1917, στον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης, η Φινλανδία κήρυξε την ανεξαρτησία της (για να βυθιστεί σύντομα σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ Κόκκινων και Λευκών), ενώ οι νησιώτες των Όλαντ, φοβούμενοι τις πολιτικές πολιτιστικής φινλανδοποίησης, επιδίωξαν απόσχιση και ένωση με τη Σουηδία, όπου όμως δεν επικρατούσε ζήλος για τυχοδιωκτικές επεκτατικές πολιτικές, ενώ ακόμη συνεχιζόταν στην υπόλοιπη Ευρώπη ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Αργότερα, όμως, η Σουηδία απέστειλε στο αρχιπέλαγος "ειρηνευτική δύναμη”, με το πρόσχημα της ενδεχόμενης ανάγκης απομάκρυνσης του πληθυσμού ενώπιον ενδεχόμενης επέκτασης του φινλανδικού εμφυλίου πολέμου.

Εν τέλει, Φιλανδία και Σουηδία συμφώνησαν να απευθυνθούν στην Κοινωνία των Εθνών, όπου επικράτησαν τα επιχειρήματα των Φινλανδών διπλωματών.

Μάλιστα καταλυτικός υπήρξε ο ρόλος της Ιαπωνίας, καθώς το σκεπτικό ότι τα Όλαντ αποτελούν ηπειρωτική συνέχεια της καθαυτό Φινλανδίας, ενώ χωρίζονται με βαθιά θάλασσα από την γειτονική Σουηδία, ταίριαζε με τις ιαπωνικές βλέψεις σε νήσους του Ειρηνικού Ωκεανού.

Έκτοτε, η πιστή τήρηση των κανόνων πολιτιστικής και πολιτικής αυτονομίας των νήσων, καθώς και η αίσθηση "κοινής μοίρας” με τη Φιλανδία που διαμόρφωσαν οι εξελίξεις κατά και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο εκτόνωσαν πλήρως το "ζήτημα των Όλαντ”.

Άλλωστε το 1995 τόσο η Σουηδία όσο και η Φινλανδία εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση – με τα Όλαντ πάντως να διατηρούν ειδικό καθεστώς που μεταξύ άλλων θέτει περιορισμούς στην απόκτηση γης από αλλοδαπούς.

Τα προνόμια των Όλαντ είναι κατοχυρωμένα στο φινλανδικό Σύνταγμα και οι κάτοικοί τους εξαιρούνται της στρατιωτικής θητείας.

Οι διαφορές (νομικές, ιστορικές, γεωγραφικές και δημογραφικές) ανάμεσα στις περιπτώσεις των Όλαντ και των νησιών του ανατολικού Αιγαίου είναι προφανείς.

Παρεμπιπτόντως, το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς του αυτόνομου φινλανδικού αρχιπελάγους ήρθε πολύ πρόσφατα και πάλι στο προσκήνιο (και ασφαλώς θα επανέλθει εντονότερα, λόγω της δρομολογούμενης εισδοχής Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ) λόγω της νεοψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.

Η στρατηγική θέση των νησιών και η εικαζόμενη ευαλωτότητά τους μπροστά στις δυνάμεις που σταθμεύουν στον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ κινητοποιούν στη φινλανδική δημόσια συζήτηση για επαναστρατιωτικοποίησή τους.

Ωστόσο, θα αποτελέσει δύσκολη υπόθεση η μονομερής αναθεώρηση ενός καθεστώτος το οποίο όχι μόνο ανάγεται στις εξελίξεις του 1856 και του 1921, αλλά επιβεβαιώθηκε υπό την πίεση της Σοβιετικής Ένωσης και με διμερή συνθήκη το 1940.  

https://www.capital.gr/diethni/3636859/ti-einai-ta-finlandika-nisia-olant-pou-i-agkura-parallilizei-me-ta-nisia-tou-an-aigaiou

27/5/2022


              ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ                 

 



Επιστολή της Ελλάδας στον ΟΗΕ για τα νησιά του Αιγαίου – Τα δύο νομικά προηγούμενα .

Η Αθήνα αποδομεί με συγκεκριμένη επιχειρηματολογία τις ανυπόστατες αιτιάσεις της Αγκυρας σχετικά με το καθεστώς των νησιών και της «κυριαρχίας υπό όρους». Πρόκειται για μια απάντηση σε επιστολή που είχε στείλει η Τουρκία στον ΟΗΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο  

Eπιστολή στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στέλνει η Ελλάδα, με την οποία αποδομεί πλήρως τις μονομερείς και ανυπόστατες αιτιάσεις της Τουρκίας για τα νησιά του Αιγαίου: αυτό ανέφεραν το πρωί της Πέμπτης διπλωματικές πηγές, οι οποίες σημείωσαν ότι η συγκεκριμένη επιστολή θα επιδοξεί εντός της ημέρας στα Ηνωμένα Εθνη.

 Ως γνωστόν, η Τουρκία έχει θέσει ζήτημα για το καθεστώς των νησιών του ανατολικού Αιγαίου ισχυριζόμενη παραβίαση των όρων της Συνθήκης της Λωζάνης και απαιτώντας αποστρατικοποίησής τους –μολονότι η ίδια διατηρεί την περιβόητη Στρατιά του Αιγαίου.

 Οπως αποκάλυψε tovima.gr, σε ρεπορτάζ του Αγγελου Αθανασόπουλου, η Αθήνα εκλαμβάνει ως «νέα εξέλιξη», υπονομευτική της περιφερειακής ειρήνης και σταθερότητας τους νέους τουρκικούς ισχυρισμούς περί «κυριαρχίας υπό όρους» των νησιών του Αιγαίου και των Δωδεκανήσων –ως «όρος» για την παραχώρησή τους ήταν, κατά την Αγκυρα, η αποστρατιωτικοποίησή τους. Η ελληνική επιστολή αποτελεί απάντηση σε εκείνη του τούρκου Μονίμου Αντιπροσώπου Φεριντούν Σινιρλίογλου της 30ής Σεπτεμβρίου 2021.

Σύμφωνα με tovima.gr που δημοσιεύει τα βασικά σημεία της επιστολής του υπουργείου Εξωτερικών:

♦ Η ελληνική κυβέρνηση τονίζει στην επιστολή της προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ότι οι τουρκικοί ισχυρισμοί ότι «η ελληνική κυριαρχία στα νησιά (του Ανατολικού Αιγαίου) είναι εξαρτημένη από την αποστρατιωτικοποίησή τους» με βάση τις Συνθήκες της Λωζάνης (1923) και των Παρισίων (1947) είναι «νομικά, ιστορικά και πραγματολογικά αστήρικτοι». Σημειώνεται συναφώς ότι η Άγκυρα επιμένει ότι καθώς τίθεται υπό αμφισβήτηση η κυριαρχία, αμφισβητούνται και τα δικαιώματα που απορρέουν από την άσκησή της – στην προκειμένη περίπτωση τα δικαιώματα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.

♦ Η Αθήνα επικαλείται δύο νομικές υποθέσεις τις οποίες έχει κρίνει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ) για να ξεκαθαρίσει ότι τα σύνορα και η εδαφική κυριαρχία που έχουν διαμορφωθεί από διεθνείς συνθήκες δεν μπορούν να αμφισβητηθούν.

Οι δύο υποθέσεις είναι α) αυτή μεταξύ Καμπότζης και Ταϊλάνδης για τον ναό Preah Vihear (Case Concerning the Temple of Preah Vihear, Cambodia v. Thailand, Judgment of 15 June 1962) και β) εκείνη μεταξύ Λιβύης και Τσαντ (Territorial Dispute, Libyan Arab Jamahiriya/Chad, Judgment of 3 February 1994).

 1. Με βάση την πρώτη υπόθεση, «όταν δύο χώρες καθορίζουν ένα σύνορο μεταξύ τους», ο πρωταρχικός σκοπός των συνθηκών που καθορίζουν σύνορα και εδαφική κυριαρχία είναι «να επιτύχουν σταθερότητα και οριστικότητα (stability and finality)», όπως αναφέρεται στη σελίδα 34 της απόφασης. Επιπρόσθετα, αυτός είναι ο λόγος που και μετά την υπογραφή μίας τέτοιας συνθήκης, το αποτέλεσμα του καθορισμού ενός συνόρου ή της εδαφικής κυριαρχίας δεν εξαρτάται από τη σχετική συνθήκη, αλλά αποκτά αυτόνομη «ζωή».

2. Οπως το ίδιο το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τόνισε στην υπόθεση Λιβύης/Τσαντ, «ο ορισμός ενός συνόρου είναι ένα γεγονός το οποίο, εξ’ αρχής, έχει μία δική του νομική ζωή» (the establishment of [a] boundary is a fact which, from the outset, has had a legal life of its own) και «ένα σύνορο που ορίζεται από συνθήκη επιτυγχάνει μία μονιμότητα την οποία δεν απολαμβάνει απαραίτητα η ίδια η συνθήκη» (a boundary established by treaty thus achieves a permanence which the treaty itself does not necessarily enjoy).

«Επομένως», ξεκαθαρίζει η Αθήνα, «κάθε προσπάθεια να αμφισβητηθεί η κυριαρχία της Ελλάδος σε αυτά τα νησιά επί της αθεμελίωτης προϋπόθεσης ότι η Ελλάδα φέρεται να παραβιάζει την υποχρέωσή της να τα αποστρατιωτικοποιήσει με βάσει τις προαναφερθείσες συνθήκες (Λωζάνης και Παρισίων) αντιβαίνει στη θεμελιώδη αρχή του διεθνούς δικαίου αναφορικά με τη σταθερότητα των συνόρων και των τίτλων κυριαρχίας, όπως επιβεβαιώνονται από τη διεθνή νομολογία». Σε συνέχεια αυτής της θέσης, η Αθήνα υπογραμμίζει ότι όλα τα νησιά διαθέτουν πλήρη δικαιώματα σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες χωρίς την παραμικρή νομική αμφισβήτηση.

 ♦ Η ελληνική πλευρά απορρίπτει και όλη την τουρκική επιχειρηματολογία περί επιλεκτικής αποστρατιωτικοποίησης που επέβαλε η Συνθήκη του Μοντρέ του 1936, σύμφωνα με την οποία η Άγκυρα θεωρεί ότι η Λήμνος και η Σαμοθράκη θα έπρεπε να παραμένουν αποστριωτικοποιημένες, όπως και την ύστερη προσπάθεια της τουρκικής πλευράς να δείξει ότι η δήλωση του τότε υπουργού Εξωτερικών Αράς ενώπιον της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης (31 Ιουλίου 1936) ότι η Ελλάδα δεν έχει υποχρέωση να διατηρήσει αποστρατιωτικοποιημένες τις Λήμνο και Σαμοθράκη δεν έχει νομική ισχύ.

♦ Η ελληνική κυβέρνηση απαντά και στην προσπάθεια ταύτισης των προβλέψεων της Συνθήκης των Παρισίων του 1947 περί της αποστρατιωτικοποίησης των Δωδεκανήσων με το καθεστώς των νήσων Ααλαντ, που είχε επικαλεστεί ο Φεριντούν Σινιρλίογλου στην επιστολή του τον περασμένο Σεπτέμβριο. Η επίκληση της Σύμβασης του 1856 για την αποστρατιωτικοποίηση των νήσων Ααλαντ, που είχε προσαρτηθεί στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1856, είναι «πλήρως άσχετη και ανεφάρμοστη» στην περίπτωση των Δωδεκανήσων για τον λόγο ότι η Συνθήκη του 1947 δεν αφορά σε ένα «νομικό καθεστώς περί αποστρατιωτικοποίησης». Επιπλέον, η Αθήνα επαναλαμβάνει ότι η Τουρκία είναι «res inter alios acta» σε σχέση με τη Συνθήκη του 1947, το Άρθρο 89 της οποίας επισημαίνει ότι «οι προβλέψεις της δεν παρέχουν κανένα δικαίωμα και όφελος σε κράτη που δεν αποτελούν Μέρη της».

 ♦ Επίσης, η Αθήνα τονίζει πως το γεγονός ότι η Τουρκία «καλεί άλλα κράτη-μέρη στις συγκεκριμένες συνθήκες να καλέσουν την Ελλάδα να συμμορφωθεί με τις προβλέψεις τους» επιβεβαιώνει «την επίμονη πρακτική της Τουρκίας να εγείρει ζητήματα που δεν έχουν νομική βάση, μία πρακτική που προσθέτει στην αστάθεια που η χώρα αυτή προκαλεί με τις πράξεις της».

 ♦ Η ελληνική κυβέρνηση υπενθυμίζει επίσης τη συνεχή αναβάθμιση και ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων της Τουρκίας, την απειλή πολέμου, αλλά και το ζήτημα των πρόσφατων υπερπτήσεων, τονίζοντας μάλιστα και τη σχετική πρόβλεψη του Αρθρου 13 της Συνθήκης της Λωζάνης ότι αυτές πρέπει να αποφεύγονται. Καλεί δε την Αγκυρα να παύσει αυτές τις κινήσεις που συμβάλλουν στην περιφερειακή αστάθεια και να προσέλθει με ειλικρίνεια σε μία ειρηνική επίλυση «της εκκρεμούς διαφοράς» για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με βάση την καλή γειτονία και το διεθνές δίκαιο. Π

Η κλιμάκωση της έντασης

Τις τελευταίες ημέρες η Άγκυρα έχει κλιμακώσει την ένταση απέναντι στην Αθήνα, τόσο σε επίπεδο ρητορικής όσο και με τις κινήσεις της. Την Τετάρτη, το μικρό τουρκικό ερευνητικό «Γιουνούς» έπλευσε εν μέσω του Αιγαίου για να ξεκινήσει δραστηριότητες μεταξύ Λέσβου, Χίου και Λήμνου, έπειτα από έκδοση και σχετικής NAVTEX. Παράλληλα, το βράδυ της Τρίτης δύο τουρκικά F-16 πέταξαν πάνω από τις Οινούσσες και την Παναγιά.  

Είχε προηγηθεί η προσωπική –«Μητσοτάκης γιοκ»– επίθεση του Ταγίπ Ερντογάν στον Πρωθυπουργό, με τον τούρκο πρόεδρο να δηλώνει εκνευρισμένος ότι κόβει κάθε επαφή μεταξύ των δύο χωρών και πως ο κ. Μητσοτάκης «δεν υπάρχει πια» για τον ίδιο.  

Από την πλευρά της, η Αθήνα διατηρεί ψύχραιμη στάση απέναντι στην κλιμάκωση αυτή από την τουρκική πλευρά.  

Την Τετάρτη από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, ο κ. Μητσοτάκης απέστειλε μήνυμα προς την Αγκυρα αλλά όχι μόνον, ξεκαθαρίζοντας ότι αφενός η Ελλάδα κρατάει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας, αφετέρου ότι δεν θα διστάσει να υπερασπιστεί την κυριαρχία της Ελλάδος και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, εκθέτοντας στη διεθνή κοινότητα την αναθεωρητική συμπεριφορά της Τουρκίας.  

 Αντίστοιχα, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επεσήμανε ότι πρακτικά η Τουρκία επιβεβαιώνει την ελληνική επιχειρηματολογία περί επιθετικότητας εκ μέρους της Αγκυρας. «Η συμπεριφορά της Τουρκίας αποτελεί την απόλυτη τεκμηρίωση των ελληνικών επιχειρημάτων, περί του γεγονότος ότι απειλούμαστε, ότι το casus belli εναντίον της Ελλάδας δεν είναι κενό περιεχομένου και ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει απειλή από την Τουρκία», σημείωσε ο κ. Δένδιας σε ραδιοφωνική συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ.

https://www.protagon.gr/epikairotita/epistoli-tis-elladas-ston-oie-gia-ta-nisia-tou-aigaiou-44342509995

26/5/2022

 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 

 

Προειδοποίηση για Τουρκική πρόκληση στο Αιγαίο  μετά την Γερμανία έχουμε και από την Σουηδία, καθώς ο Μπόρις Μπενούλιτς αρχισυντάκτης του Morgonposten αναφέρει:  «Ενώ η κυβέρνηση δηλώνει ότι πρέπει να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ ( Σουηδία) για να διατηρήσουμε την ασφάλεια στην Ευρώπη, και κυβερνητικά στελέχη βρίσκονται στην Τουρκία, διαπραγματεύονται με έναν άνθρωπο που απειλεί την ίδια ασφάλεια. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όχι μόνο αρνήθηκε πρόσφατα να αφήσει τη Σουηδία στο ΝΑΤΟ, αλλά έχει γίνει ολοένα και πιο επιθετικός απέναντι στη γειτονική Ελλάδα». Το άρθρο του εδώ: