Η Μέση Ανατολή μετά την επίσκεψη Μπάιντεν.

 

Η Μέση Ανατολή μετά την επίσκεψη Μπάιντεν.

Οι επαφές που πραγματοποίησε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν την Παρασκευή στο Ριάντ με την σαουδαραβική ηγεσία και το Σάββατο στην Τζέντα, όπου και συνεδρίαση το Συμβούλιο Ασφαλείας του Κόλπου είχαν διπλό στόχο: αφενός την αύξηση των εξαγωγών πετρελαίου ώστε να ανακουφισθεί η δοκιμαζόμενη διεθνής αγορά (και να περιορισθούν οι απώλειες των Δημοκρατικών στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου) και αφετέρου την προώθηση της ιδέας του "αραβικού ΝΑΤΟ", ήτοι της σύμπηξης ενός μετώπου των μοναρχιών της περιοχής και του Ισραήλ απέναντι στο Ιράν.

Οι στόχοι αυτοί δεν εκπληρώθηκαν.

Σε ό,τι αφορά την ενεργειακή κρίση, η Σαουδική Αραβία κατέστησε σαφές ότι παραμένει πιστή στις συμφωνίες που έχει συνάψει στο πλαίσιο του OPEC+ (όπου συμμετέχει και η Ρωσία) σχετικά με τις ποσοστώσεις των εξαγωγών. Χαρακτηριστικά, ο ισχυρός άνδρας του βασιλείου, πρίγκηπας Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν δήλωσε ότι η παραγωγή δεν μπορεί να αυξηθεί πάνω από το τωρινό επίπεδο των 12 εκατ. βαρελιών ημερησίως. Η αύξηση θα πραγματοποιηθεί σταδιακά μέχρι το 2027 στο επίπεδο των 13 εκατ. βαρελιών ημερησίως, πέραν του οποίου είναι αδύνατη οποιαδήποτε περαιτέρω αλλαγή.

Με άλλα λόγια, ο Οίκος των Σαούντ δεν έχει την θέληση (ή την δυνατότητα) να επιτελέσει τον ρόλο που είχε την δεκαετία του '80, όταν σε συνεργασία με τις ΗΠΑ κατέκλυσε την αγορά, με αποτέλεσμα οι τιμές του μαύρου χρυσού να κατρακυλήσουν στα 8 δολάρια ανά βαρέλι και η τότε Σοβιετική Ένωση να αντιμετωπίσει δημοσιονομικό πρόβλημα, το οποίο θεωρήθηκε καθοριστικό για την μετέπειτα κατάρρευσή της.

Και η στάση του Ριάντ αρχίζει και μοιάζει με εμπαιγμό της Δύσης, όταν λάβει κανείς υπόψη του τις πληροφορίες ότι ήδη η Σαουδική Αραβία μεταπωλεί πετρέλαιο το οποίο έχει προμηθευτεί με έκπτωση από τη Ρωσία, χορηγώντας της έτσι μία διέξοδο για τις εξαγωγές της, ενώ εξασφαλίζει παράλληλα τα κέρδη του ενδιαμέσου.

Αλλά και σε ό,τι αφορά τα ζητήματα ασφαλείας, ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών, πρίγκιπας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν αλ Σαούντ, δήλωσε ότι δεν υπέπεσε στην αντίληψή του κάποια συζήτηση για σύναψη στρατιωτικής συμφωνίας των μοναρχιών του Περσικού Κόλπου με το Ισραήλ. Υποβάθμισε μάλιστα το γεγονός ότι ο Αμερικανός πρόεδρος κατέφθασε στη χώρα του με πτήση από το Ισραήλ, τονίζοντας ότι το άνοιγμα του σαουδαραβικού εναέριου χώρου σε όλες τις πτήσεις δεν προεξοφλεί ομαλοποίηση των σχέσεων με το εβραϊκό κράτος.

Αυτονόμηση

Ο ίδιος, σε αποκαλυπτική συνέντευξή του στο CNN, εμφανίσθηκε υπέρμαχος και μιας συνεννόησης με το Ιράν, εκφράζοντας προτίμηση για επίλυση των προβλημάτων μέσω διαλόγου. Και μολονότι, όπως είπε, η Σαουδική Αραβία θα συνεχίσει να ενισχύει την άμυνά της απέναντι σε πιθανές εκδηλώσεις ιρανικής επιθετικότητας, αισιοδοξεί παράλληλα ότι τα οικονομικά οφέλη από μιαν εξομάλυνση των σχέσεων θα οδηγήσουν το Ιράν να αλλάξει τη συμπεριφορά του.

Στην δε μεγάλη εικόνα του νέου Ψυχρού Πολέμου ο πρίγκιπας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν υπήρξε κάτι παραπάνω από σαφής: μολονότι χαρακτήρισε τις ΗΠΑ ως τον σημαντικότερο εταίρο ασφαλείας του βασιλείου, συνέστησε την αποφυγή οποιασδήποτε συγκρουσιακής λογικής απέναντι στην Κίνα και ξεκαθάρισε ότι η χώρα του θα προχωρά στην κάλυψη των αναγκών της (είτε αυτές αφορούν τα δίκτυα 5G/6G, είτε τα οπλικά συστήματα, εάν δεν υπάρχει ανταπόκριση από αμερικανικής πλευράς) με βάση τα συμφέροντά της, συναλλασσόμενη με τον οποιονδήποτε.

Με άλλα λόγια, η Σαουδική Αραβία κάνει βήματα προς την ολοένα και μεγαλύτερη στρατηγική αυτονόμησή της, αξιολογώντας την αλλαγή των διεθνών συσχετισμών. Εξ ου και ο Μοχάμαν μπιν Σαλμάν επεφύλαξε σχεδόν ταπεινωτική μεταχείριση στον Μπάιντεν (λ.χ. δεν τον υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο, ενώ την επομένη το έπραξε για κάθε έναν από τους ηγέτες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου), ανταποδίδοντας στον ένοικο του Λευκού Οίκου τις παλαιότερες δηλώσεις του ότι θεωρεί παρία τον ισχυρό άνδρα του Ριάντ, λόγω της δολοφονίας Χασόγκι.

Μάλιστα ο Σαουδάραβας διάδοχος έθεσε στην συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο θέματα, όπως η κακοποίηση κρατουμένων από τους Αμερικανούς στη φυλακή του Άμπου Γράιμπ και ο πρόσφατος φόνος από ισραηλινές δυνάμεις της Παλαιστινιο-Αμερικανίδας δημοσιογράφου Σιρίν Αμπού Ακλέ στη Ραμάλλα.

Όμως το ζήτημα των αμερικανικών "αξιών” που χρειάστηκε να υποστείλει ο Μπάιντεν μπροστά στα τρέχοντα αμερικανικά συμφέροντα συσκοτίζει τη συζήτηση. Η Σαουδική Αραβία δεν ήταν... φάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στους ανέφελους για τις σαουδο-αμερικανικές σχέσεις καιρούς πριν από την έλευση του Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν στα πράγματα. Αυτό που πραγματικά άλλαξε ήταν η εμφάνιση ενός ηγέτη χωρίς σπουδές στη Δύση και ξένου προς τους κλάδους των Σαούντ που είχαν εμπεδωμένες σχέσεις με τον αμερικανικό παράγοντα.

Οι σχέσεις "πάτρωνα” και "πελατών” έχουν γίνει πραγματικά περίπλοκες στη σημερινή Μέση Ανατολή.

  Κώστας Ράπτης

https://www.capital.gr/

18/7/2022