Πλανήτης δίχως ισορροπία.

 

 Πλανήτης δίχως ισορροπία.

Ο φετινός Αύγουστος είναι ίσως ο πιο δυσοίωνος μήνας των τελευταίων πολλών δεκαετιών. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποσταθεροποιεί τον πλανήτη ποικιλοτρόπως, ανατρέποντας ισορροπίες δεκαετιών. Φέρνει ξανά το φάσμα της φτώχειας πάνω από την Ευρώπη, απειλεί να μετατρέψει την Αφρική σε πεδίο αντιπαράθεσης, ξυπνάει αναθεωρητισμούς που αδρανούσαν μέχρι πρότινος, φέρνει ξανά τον πόλεμο στην ημερήσια διάταξη. Την ίδια στιγμή στον Ειρηνικό Ωκεανό, ένα ασταθές πλέγμα ισορροπιών φαίνεται ότι κρέμεται από μια κλωστή. Η πανδημία φανέρωσε πολλά από τα εγγενή μειονεκτήματα και τις αποτυχίες της οργάνωσης των ανθρώπινων κοινωνιών στη Δύση, αλλά έδειξε και τον βαθμό αλληλεξάρτησης των οικονομιών της Ασίας, της Αμερικής και της Ευρώπης. Κυρίως, έδειξε τη σημαντικότερη, ίσως, πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα. Που δεν είναι άλλη από την απειλή κατάρρευσης των ποικίλων οικοσυστημάτων που κατέστησαν μεγάλα τμήματα του πλανήτη Γη κατοικήσιμα και κατάλληλα για την ανάπτυξη των πολλών ανθρώπινων πολιτισμών. Αν σε αυτές τις προκλήσεις προστεθούν και –λιγότερο πιεστικές αλλά υπαρκτές– προβληματικές που αφορούν τον ρόλο της τεχνολογίας στη αντίληψη και στην εξέλιξη όχι μόνο της οικονομίας, αλλά του ανθρώπινου πολιτισμού συνολικότερα, τότε διαμορφώνεται ένα περιβάλλον όπου οι ερωτήσεις είναι πολύ περισσότερες από τις απαντήσεις που, μοιραία, παραμένουν άγνωστες.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι οργανωμένες κοινωνίες των ανθρώπων βρίσκονται αντιμέτωπες με κλιματικές κρίσεις, πολιτικές ανατροπές τεραστίων διαστάσεων και πανδημίες. Είναι όμως ίσως η πρώτη –καταγεγραμμένη– φορά, που όλα όσα συμβαίνουν δεν περιορίζονται γεωγραφικά σε κάποια σημεία του πλανήτη, αλλά μπορεί να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στο σύνολό του. Τα γεγονότα σπάνια συμβαίνουν με βάση κάποια γραμμική λογική και την ίδια στιγμή μπορεί να εξελίσσονται καταστάσεις φαινομενικά ασύμβατες. Η αλληλεξάρτηση ΗΠΑ – Κίνας δεν λειτουργεί ως τροχοπέδη στην ένταση ανάμεσά τους. Αντιθέτως, η βεβαιότητα της αμοιβαίας καταστροφής, δηλαδή ο φόβος, συντηρεί την όποια ισορροπία.

Σε αυτό τον κόσμο χώρες όπως είναι η Ελλάδα, ευάλωτες στην κλιματική κρίση, δίπλα σε ένα γείτονα με αναθεωρητικές διαθέσεις και με μια απαρχαιωμένη δομή δικτύων εξουσίας, καρκινοβατούν στα όρια. Η Ελλάδα δεν είναι σαν τις Μαλδίβες, αλλά η ερημοποίηση, οι πυρκαγιές, η λειψυδρία είναι εδώ. Δεν είναι Ουκρανία, αλλά κανείς δεν ξέρει πού μπορεί να φτάσει η Τουρκία, ένα κράτος που εσωτερικά μαστίζεται από τον ανταγωνισμό ανελέητων συμφερόντων. Η Ελλάδα δεν είναι (πολιτικά) βαλκανικό κράτος, αλλά ο τρόπος διακυβέρνησής της έχει προ πολλού ξεπεράσει τα όρια αποτελεσματικότητας και διασφάλισης της αξιοκρατίας. Σε καιρούς αναταραχής η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα ενός συστήματος είναι που κρίνουν εάν θα συνεχίσει να υπάρχει.

Βασίλης Νέδος

https://www.kathimerini.gr/opinion/561983053/planitis-dichos-isorropia/

 2/6/2022