Κυβερνώντας την ιταλική "κινούμενη άμμο".
Κυβερνώντας την ιταλική "κινούμενη άμμο".
Από την κυβέρνηση ευρείας βάσης του Μάριο Ντράγκι (που συνάσπιζε από το Δημοκρατικό Κόμμα και τους Πέντε Αστέρες μέχρι την Φόρτσα Ιτάλια και τη Λέγκα) σε μιαν αμιγώς δεξιά κυβέρνηση, υπό την ηγεσία μάλιστα της ακροδεξιάς. Και από τον "Νέστορα” πρωθυπουργό με τη μεγάλη τεχνοκρατική εμπειρία και τη διεθνή αποδοχή, στην 45χρονη Τζόρτζια Μελόνι με την ελάχιστη κυβερνητική προϋπηρεσία και τις μεταφασιστικές πολιτικές ρίζες.
Οι "Αδελφοί της Ιταλίας” κατέκτησαν την πρώτη θέση στις ιταλικές βουλευτικές εκλογές με κυριότερο "προσόν” απλώς το ότι κρατήθηκαν εκτός της κυβέρνησης Ντράγκι (αντιδημοφιλούς μεταξύ άλλων και λόγω των σκληρότατων μέτρων της για την πανδημία) και έτσι κέρδισαν στον ενδοπαραταξιακό ανταγωνισμό με τη Λέγκα του ταπεινωμένου πλέον Σαλβίνι. Επωφελήθηκαν του γεγονότος ότι το εκλογικό σώμα της γείτονος συμπεριφέρεται ως "κινούμενη άμμος”, στρεφόμενο κάθε φορά σε καινοφανείς πολιτικές δυνάμεις, με την προσδοκία μίας σαρωτικής αλλαγής του τοπίου παρακμής των τελευταίων ετών. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι στις εκλογές του 2019 ανέδειξαν στην πρώτη θέση το Κίνημα Πέντε Αστέρων που ίδρυσε ο κωμικός Μπέπε Γκρίλο και ότι τώρα πριμοδότησαν ένα κόμμα η διαδρομή του οποίου ξεκίνησε πριν από μόλις οκτώ χρόνια στο πολιτικό περιθώριο.
Η έλλειψη "κοσμιότητας” επιβραβεύεται, όμως η προσδοκώμενη "τομή” δεν επέρχεται, διότι το πολιτικό σύστημα της Ιταλίας και οι διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας απορροφούν και εξουδετερώνουν όσους προβάλλουν ως "αντισυστημικοί”. Πράγμα που απομακρύνει πολλά ρίσκα, αλλά από την άλλη δεν απεγκλωβίζει τη χώρα από τη διαρκή στασιμότητά της.
Η Ιταλία με την ισχυρή παραγωγική βάση διένυσε τις δύο δεκαετίες της συμμετοχής της στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση με αμελητέους ρυθμούς ανάπτυξης, το δημόσιο χρέος εκτοξεύθηκε, η αναποτελεσματικότητα και διαφθορά του κρατικού μηχανισμού παρέμεινε, οι ανισότητες (κοινωνικές και ακόμη περισσότερο περιφερειακές) εντάθηκαν και οι δημογραφικοί δείκτες παραπέμπουν σε γήρανση και πληθυσμιακή συρρίκνωση.
Οι δε στιβαρές σχέσεις εκπροσώπησης που ίσχυαν επί της Πρώτης Ιταλικής Δημοκρατίας, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '90, με πυλώνες την Χριστιανοδημοκρατία και το Κομμουνιστικό Κόμμα, εξέλιπαν. Ομοίως αποδυναμώθηκε, σε περιβάλλον προϊούσας εκκοσμίκευσης και ο πολιτικός ρόλος της Καθολικής Εκκλησίας.
Παραμονές των ιταλικών εκλογών η πρόεδρος της Κομισιόν προειδοποίησε ότι οι Βρυξέλλες "έχουν τα εργαλεία” να αντιμετωπίσουν, όπως λ.χ. και στην περίπτωση της Ουγγαρίας, εθνικές παρεκκλίσεις που θα αμφισβητούν τις βασικές ευρωπαϊκές πολιτικές αρχές. Πρόκειται για άσφαιρη προειδοποίηση, όχι μόνο γιατί τέτοιου τύπου παρεμβάσεις είθισται να στρέφουν τους ψηφοφόρους προς την άλλη πλευρά, αλλά και γιατί η Ιταλία (ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε., τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, μέλος της G7) δεν είναι αντικειμενικά δυνατό να φρονηματιστεί ως "άτακτο τέκνο”. Διαθέτει άλλωστε στο δημόσιο χρέος της το "όπλο του Σαμσών” που θα μπορούσε να συμπαρασύρει όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, σε περίπτωση αποσταθεροποίησης.
Αλλά και η Ε.Ε. δεν είναι αυτή που ήταν παλαιότερα. Όταν πρωτοεμφανίσθηκε στο προσκήνιο ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, μεγάλο τμήμα των διαμορφωτών της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης τον αντιμετώπιζε ως παρία. Σήμερα, η Μελόνι δεν προκαλεί το ίδιο ρίγος, ενώ ο Μπερλουσκόνι μοιάζει με φωνή της ευρωπαϊκής μετριοπάθειας στον υπό διαμόρφωση νέο κυβερνητικό συνασπισμό.
Άλλωστε, η αυριανή πρωθυπουργός δεν αμφισβητεί επ' ουδενί τον ευρω-ατλαντικό προσανατολισμό της χώρας της και έχει επιδείξει πολύ πιο καθαρή στάση από αυτήν των εταίρων της στο ζήτημα της υποστήριξης της Ουκρανίας. Επιπλέον, αποτελεί φορέα "ορθόδοξων” απόψεων στο οικονομικό της πρόγραμμα, όπου κυριαρχεί η εξαγγελία καθιέρωσης ενιαίου φορολογικού συντελεστή της τάξης του 15% και κατάργησης του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (στοιχείο που βοήθησε στην εκλογική ανάκαμψη των Πέντε Αστέρων στον ιταλικό Νότο).
Επιμένει, ωστόσο, στον ανασχεδιασμό της κατανομής των 190 δισ. που αντιστοιχούν στην Ιταλία από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανασυγκρότησης, γεγονός που οπωσδήποτε προιωνίζεται τριβές, και στην υπεράσπιση ενός μοντέλου "Ευρώπης κυρίαρχων εθνών”, ακριβώς όπως το προβάλλει και η Ουγγαρία του Όρμπαν, ενώ προεκλογικά πλειοδότησε σε αντι-LGBΤ και αντιμεταναστευτική ρητορική.
Οι "ενοχλητικοί” των ημερών δεν κοιτούν εκτός του ευρωπαϊκού πλαισίου: φιλοδοξούν να το φέρουν στα μέτρα τους.
Προτού όμως έρθει η ώρα ενδεχόμενης αναμέτρησης με τις Βρυξέλλες, μεγαλύτερα προσκόμματα στη Μελόνι αναμένεται να φέρει η συνήθης χαοτική συμπεριφορά του ιταλικού πολιτικού σκηνικού. Οι παρατηρητές αναρωτιούνται πόσο μπορεί να αντέξει η σύμπραξη των Αδελφών της Ιταλίας με τη Λέγκα και την Φόρτσα Ιτάλια. Λύσεις του "ιταλικού ζητήματος” μπορεί να μην προκύπτουν, αλλά από επεισοδιακές πολιτικές χορογραφίες άλλο τίποτε...
Κώστας Ράπτης
26/9/2022
https://www.capital.gr/diethni/3660451/kubernontas-tin-italiki-kinoumeni-ammo