Οι επιπτώσεις του σεισμού της Τουρκίας σε δεύτερο χρόνο.
Οι επιπτώσεις του σεισμού της Τουρκίας
Του Κώστα Ράπτη
Ο καταστροφικός σεισμός της 17ης Αυγούστου 1999 στην περιοχή της Νικομήδειας στην Τουρκία είχε, εκτός από το βαρύ τίμημα σε περισσότερες από 17.000 ζωές, και σοβαρές επιπτώσεις σε ό,τι αφορά την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της γείτονος. Στην Ελλάδα θυμόμαστε την "διπλωματία των σεισμών”, καθώς οι κινήσεις συμπαράστασης προς την Τουρκία (και αντιστρόφως, όταν ένα μήνα αργότερα ο Εγκέλαδος έπληξε και την Αττική) συντέλεσαν στη δημιουργία κλίματος κατανόησης και συνεργασίας ανάμεσα σε δύο χώρες που ελάχιστα χρόνια νωρίτερα είχαν βρεθεί στα πρόθυρα του πολέμου. Όμως η θεομηνία του 1999 λειτούργησε καταλυτικά και σε έναν άλλο τομέα, καθώς κατεδάφισε το κύρος του πολιτικού προσωπικού και του στρατιωτικο-γραφειοκρατικού κατεστημένου στα μάτια του τουρκικού λαού, ανοίγοντας τον δρόμο για την σαρωτική αλλαγή που ήλθε τρία χρόνια αργότερα με την ανάρρηση του Ερντογάν. Ο Εγκέλαδος δεν ισοπεδώνει μόνο φυσικές κατασκευές, αλλά και βεβαιότητες ή στερεότυπα.
Είναι οπωσδήποτε πρόωρο να το συζητά κανείς, ενώ βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη μια μεγάλη ανθρωπιστική τραγωδία, ωστόσο επιμένει ο πειρασμός να αναρωτηθεί κανείς, αν ο σημερινός σεισμός των 7,8 Ρίχτερ ο οποίος έπληξε μια εκτεταμένη περιοχή με 10 εκατομμύρια κατοίκους στη νότια Τουρκία, προορίζεται να έχει, πέρα από τις προφανείς, και πολιτικο-κοινωνικές ή διπλωματικές επιπτώσεις. Θα αποτελέσει άραγε η μανία της φύσης τον επίλογο της εποχής Ερντογάν, κατά τον ίδιο τρόπο που σημάδεψε το ξεκίνημά της;
Η ειρωνεία της τύχης θέλησε να επέλθει η καταστροφή σε μία συγκυρία που η γειτονική χώρα προετοιμάζεται να προσέλθει στις κάλπες. Και από την ικανότητα του κρατικού μηχανισμού να ανταποκριθεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην πρόκληση θα κριθούν πολλά και σε ό,τι αφορά τις διαθέσεις του πληθυσμού έναντι των κυβερνώντων.
Όμως το πλήγμα είναι τόσο βαθύ και εκτεταμένο, ώστε αντικειμενικά να υπονομεύει το αφήγημα Ερντογάν. Η "ισχυρή Τουρκία” που "φθονούν οι διεθνείς ανταγωνιστές για την ανάδυσή της” αποδεικνύεται ευάλωτη – όσο και τα κτήρια που παρήγαγε ένα "οικονομικό θαύμα” στηριγμένο σε μεγάλο βαθμό στις κατασκευές (και την διαπλοκή). Σε πρώτο χρόνο οι ούτως ή άλλως ασταθείς ισορροπίες της τουρκικής οικονομίας θα διαταραχθούν. Τα θεμέλια, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, αποδεικνύεται ότι δεν ήσαν ισχυρά.
Ακόμη περισσότερο: η χώρα έχει αυτή τη στιγμή μεγάλη ανάγκη διεθνούς βοήθειας – την οποία πρώτες σπεύδουν να προσφέρουν εκείνες οι Δυτικές δυνάμεις, για τις οποίες συχνά εξαπολύουν μύδρους ο Ερντογάν και οι συν αυτώ. Οι δε αποστολές αρωγής που είθισται να αποστέλλουν οι ΗΠΑ σε ζώνες καταστροφών είναι στρατιωτικές, με τα προφανή παρεπόμενα. Θα δεχθεί η τουρκική κυβέρνηση να συμβεί κάτι τέτοιο στην πιο ευαίσθητη ζώνη της επικράτειάς της;
Μην λησμονούμε ότι ο σημερινός σεισμός είχε καταστροφικές συνέπειες και για τη βόρεια Συρία – με εκατοντάδες θύματα. Όμως η χώρα του Άσαντ δεν αποτελεί αποδέκτη της "συμπάθειας” και "αλληλεγγύης” της Δύσης. Αντιθέτως τελεί υπό καθεστώς βαρύτατων κυρώσεων που έχουν προκαλέσει την τελευταία διετία οικονομική κρίση χειρότερη και από αυτήν της περιόδου κατά την οποία μαίνονταν οι μάχες (την προηγούμενη δεκαετία). Θα επιταχύνει ενδεχομένως μία νέα "διπλωματία των σεισμών” τις κινήσεις επαναπροσέγγισης Ερντογάν και Άσαντ που έχουν δρομολογηθεί (όχι χωρίς εμπόδια) με την μεσολάβηση της Μόσχας και της Τεχεράνης; Και τι θα απογίνει με τους ισλαμιστές αντάρτες της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, που έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο της Άγκυρας και μάχονται προς όλες τις κατευθύνσεις στη βόρεια Συρία;
Τέλος, η σημερινή καταστροφή υπενθυμίζει τα τεράστια ρίσκα που ενέχει, για την Τουρκία και όλους τους γείτονές της, η στροφή στην πυρηνική ενέργεια. Ο υπό κατασκευή πυρηνικός σταθμός του Ακουγιού, ρωσικών συμφερόντων, βρίσκεται ακριβώς στον σεισμόπληκτο σήμερα τουρκικό Νότο. Το ότι δεν έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία μας απάλλαξε προς το παρόν από το βασανιστικό ερώτημα αν η περιοχή μας απειλείται ενδεχομένως και από μία "Φουκουσίμα επί της Μεσογείου”.
6/2/2023
https://www.capital.gr/diethni/3697000/oi-epiptoseis-tou-seismou-tis-tourkias-se-deutero-xrono
Διαβάστε ακόμα:
* Σεισμοί στην Τουρκία: «Χάρτινα» κτίρια που υψώθηκαν σε μια νύχτα. Ελληνες πολιτικοί μηχανικοί εξηγούν την έκταση των απωλειών και ζημιών στους μεγάλους σεισμούς της Τουρκίας .
* Όλεθρος
σε σκηνικό αποκάλυψης στην Τουρκία: Ιστορίες ζωής και θανάτου μέσα στα
συντρίμμια, φρενήρης αναζήτηση επιζώντων [videos, live]
των φοβερών σεισμών στην Τουρκία;
Ο τρομακτικός σεισμός στην Τουρκία συγκλονίζει την παγκόσμια κοινή γνώμη. Ο ανθρώπινος πόνος προηγείται κάθε άλλης ανησυχίας που άπτεται των διακρατικών σχέσεων. Το μέγεθος του σεισμού που αρχικά εκτιμήθηκε σε 7,8 της κλίμακας Ρίχτερ, αρκεί από μόνο του να επιφέρει τρομακτικές καταστροφές και ενδεχομένως χιλιάδες θύματα. Πολυώροφα κτίρια κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα. Στην Τουρκία, εξάλλου, έχουν κατ’ επανάληψη καταγγελθεί εγκληματικές παραβάσεις των οικοδομικών κανονισμών και σε άλλες περιπτώσεις ισχυρών σεισμών.
Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Ό,τι και να έχει συμβεί όμως, η τραγωδία επηρεάζει τις επερχόμενες εκλογές και κατ’ επέκταση την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Η πρώτη παρατήρηση αφορά τις επιπτώσεις στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Η τραγωδία φαίνεται πως μηδενίζει τις πιθανότητες εκδήλωσης ενός προεκλογικού στρατιωτικού τυχοδιωκτισμού με στόχο την Ελλάδα. Μένει να φανεί εάν η δραματική κατάσταση χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα από το καθεστώς Ερντογάν για να αναβάλει τις εκλογές. Η τοξικότητα που άπαντες διαπιστώνουν στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, ωχριά απέναντι σ’ αυτήν που επικρατεί στην Τουρκία. Στις εκλογές κρίνεται η επιβίωση του καθεστώτος Ερντογάν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε όλα τα επίπεδα.
Στην Ουάσινγκτον ίσως ανοίξει η όρεξη για την αναβίωση της «διπλωματίας των σεισμών», όπως είχε συμβεί στο παρελθόν. Η «διπλωματία των σεισμών» ξεκίνησε μετά από διαδοχικούς σεισμούς που έπληξαν και τις δύο χώρες το καλοκαίρι του 1999 και οδήγησε σε βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αφού η αμοιβαία συμπαράσταση άλλαξε το κλίμα. Σήμερα, η κινητοποίηση της ελληνικής πλευράς, για ανθρωπιστικούς και διπλωματικούς λόγους, ήταν άμεση. Είναι έτοιμη να συνδράμει τον τουρκικό λαό που είχε πληγεί, καθώς οι προβλέψεις είναι εξαιρετικά δυσμενείς. Ο απεγκλωβισμός όσο το δυνατόν περισσότερων από τα συντρίμμια πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν. Η πληγείσα περιοχή, λόγω των τρομακτικών ζημιών που έχουν επεκταθεί και στη Συρία, έχει τεράστιες ανάγκες. Μεγάλο μέρος όσων έχουν πληγεί είναι κουρδικοί πληθυσμοί.
Ο ανθρωπισμός δεν μπορεί να είναι επιλεκτικός. Η Ελλάδα οφείλει να κάνει το καθήκον της. Γι’ αυτό αναλαμβάνει πρωτοβουλία για να συντονίσει τις ενέργειές της με εταίρους και συμμάχους, που διαθέτουν αεροσκάφη στρατηγικών μεταφορών, τα οποία μπορούν να επιταχύνουν την αποστολή βοήθειας. Πέραν της ανθρωπιστικής πτυχής, η Αθήνα οφείλει να αξιολογήσει τις επιπτώσεις και στο διπλωματικό πεδίο. Τί θα συμβεί εάν ο Ερντογάν δεν αναβάλει τις εκλογές; Ασφαλώς, η απόφασή του θα ληφθεί από την εκτίμηση του αποτελέσματος. Η ανταπόκριση του τουρκικού κρατικού μηχανισμού θα παίξει ρόλο στην εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων στις πληγείσες περιοχές.
Η κακή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας θα ασκήσει περαιτέρω πιέσεις και θα θέσει σε δοκιμασία την υπερφίαλη ρητορική του καθεστώτος Ερντογάν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο υπουργός Εσωτερικών Σοϊλού, που μας έχει συνηθίσει σε εμπρηστική ρητορική σε όλα τα επίπεδα. Έχοντας προφανώς ξεκάθαρη εικόνα της βιβλικής καταστροφής, έσπευσε να ζητήσει διεθνή συνδρομή… Η αυθόρμητη και άμεση προσφορά κάθε δυνατής βοήθειας θα ασκήσει πιέσεις και στον τουρκικό πολιτικό κόσμο. Οι πανίσχυρες επικοινωνιακά εικόνες την εποχή προ της έναρξης της «διπλωματίας των σεισμών», είχαν παίξει καθοριστικό ρόλο για όσα ακολούθησαν.
Όσο φανατικές και να είναι οι ηγεσίες, μεταλαμπαδεύοντας την οπτική τους στις κοινωνίες, τέτοια περιστατικά αναπτύσσουν τη δική τους ανεξάρτητη δυναμική και συμπαρασύρουν τις ηγεσίες, οι οποίες προσαρμόζονται για να μην έρθουν σε αντίθεση με το κοινό αίσθημα. Τα πολιτικά αντανακλαστικά κρίνουν συχνά τις εκλογές…
Η τραγωδία που έπληξε την Τουρκία μπορεί να χαρακτηριστεί σε τακτικό επίπεδο ως game changer. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι τακτικές συγκυρίες δεν επιτρέπουν εύκολα συμπεράσματα περί ουσιαστικών αλλαγών στο στρατηγικό επίπεδο, όπως αποδείχθηκε και με τη «διπλωματία των σεισμών». Ο τουρκικός αναθεωρητισμός δεν θα σβήσει. Άρα, η συγκυρία μπορεί να εξασφαλίσει μία περίοδο ύφεσης στις διμερείς σχέσεις. Αυτό που πρέπει να παραμείνει αναλλοίωτο, είναι οι αρχές που διέπουν την ελληνική εξωτερική πολιτική και η προσπάθεια να διατηρηθεί μία αξιόπιστη αποτροπή.
Δεν υπάρχει καλόπιστος διεθνής δρων που να μην αντιλαμβάνεται τον αμιγώς αμυντικό χαρακτήρα της εξοπλιστικής προετοιμασίας της Ελλάδας. Η χώρα πρέπει να παραμείνει προσηλωμένη στην προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης και ισχυροποίησης των Ενόπλων Δυνάμεων, ώστε να είναι σε θέση να αναλάβει ευρύτερες ευθύνες, μαζί με τους συμμάχους της, στο πλαίσιο μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή.
2.
Στοιχεία της φύσης ανατρέπουν - αυτή τη φορά - την πολύ εύθραυστη ισορροπία που επέτρεπε στην Τουρκία να επιπλέει οικονομικά και στον Πρόεδρο Ερντογάν να διατηρεί κάποιες ελπίδες εκλογικής επιβίωσης. Η ανατροπή αυτή δημιουργεί ωστόσο ευκαιρίες για ανασύνταξη και για ελιγμούς που κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν αδύνατοι.
Η μετεωρική πορεία του Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία άρχισε άλλωστε, πριν από 25 χρόνια με το χάσμα που είχε ανοίξει στην Τουρκία ένας άλλος σεισμός !
Τότε, 1999, όπως και τώρα, το ρήγμα της Ανατολίας (η Δυτική διακλάδωση του τότε και η Ανατολική σήμερα) προκάλεσε χιλιάδες νεκρούς και βιβλικές καταστροφές αλλά κυρίως αποκάλυψε, ωμά, το αδιέξοδο του τουρκικού κατεστημένου. Το στρατιωτικά κηδεμονευόμενο σύστημα, αδυνατούσε να ανανεωθεί και να εξασφαλίσει την θέση της Τουρκίας στο σύγχρονο δυτικό κόσμο.
Αυτή την ευκαιρία εκμεταλλεύτηκε ο Ταγίπ Ερντογάν που ήταν τότε ακόμα νεοεκλεγείς δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης για να κυριαρχήσει πολιτικά και να εξασφαλίσει στην Τουρκία μία δεκαετία μεγάλων επιτευγμάτων - οικονομικών και θεσμικών - και ακόμα μεγαλύτερων προσδοκιών και ελπίδων.
Ο χθεσινός σεισμός τον βρίσκει όμως εξουθενωμένο, χωρίς σαφείς ιδέες, με χιλιοειπωμένα στερεότυπα αντί για πολιτικά οράματα, με κατεστραμμένη οικονομία, αιχμάλωτο ενός οικογενειακού - κυρίως - περιβάλλοντος που έχει πάρει τη θέση που θα έπρεπε να έχει ένα πολιτικό κόμμα.
Συνεπώς, δεν μοιάζει να μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες. Η συγκυρία μπορεί συνεπώς να διευκολύνει αυτό που μοιάζει σχεδόν αδύνατον : την ομαλή, ομαλότερη, μετάβαση στη μετά Ερντογάν εποχή.
Όλες οι ισορροπίες που ήταν έτοιμες να καταρρεύσουν και μαζί τους η εξουσία του προέδρου Ερντογάν, επιβαρύνονται έξαφνα και συντριπτικά. Οι Σύριοι πρόσφυγες που έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία κινδυνεύουν να πολλαπλασιαστούν καθώς η φυσική καταστροφή παράγει τα ίδια αποτελέσματα που παρήγαγε ο πόλεμος. Το απαραίτητο για λειτουργία της τουρκικής οικονομίας ενεργειακό ισοζύγιο επιβαρύνεται. Ο σεισμός θέτει εκτός λειτουργίας μεγάλα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας, κρίσιμες λιμενικές υποδομές και αναστέλλει ή καθυστερεί πολλά ενεργειακά προγράμματα.
Ο πληθωρισμός θα επιβαρυνθεί απελπιστικά !
Η κρίση απαιτεί ασφαλώς διεθνή κινητοποίηση που δεν είναι εύκολο να εξασφαλισθεί μεταξύ αυτών που συναναστρέφεται τον τελευταίο καιρό ο Πρόεδρος Ερντογάν. Ούτε ο Πρόεδρος Πούτιν, και το ρώσικο πετρέλαιο, ούτε το θησαυροφυλάκιο του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν μία τόσο μεγάλη πρόκληση
Μόνο οι δυτικές δυνάμεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στη λύση των προβλημάτων που έχουν συσσωρευτεί. Έτσι διαφαίνεται μία διπλή ευκαιρία! Η ευκαιρία του στρατηγικού επαναπροσανατολισμού που δεν φαινόταν δυνατή κάτω από τις σημερινές πολιτικές ισορροπίες στην Τουρκία.
Οι φυσικές δυνάμεις, κάνουν απολύτως σαφή την απουσία άλλης επιλογής ! Της δίνουν τη σαφήνεια του “φυσικού φαινομένου”. Αλλά δίνουν και στην Τουρκία την αντίστοιχη ευκαιρία, Το επιχείρημα “to big to fail”, σε ποια περίπτωση θα είχε μεγαλύτερη σημασία;
Όλα αυτά βεβαίως θα επηρεάσουν και εμάς, όποια κατεύθυνση και αν πάρουν οι εξελίξεις. Ελπίζω ότι η καταστροφή στην Τουρκία, δεν θα θεωρηθεί, απ όσους - πολλούς - έχουν υποφέρει από την απερίγραπτη συμπεριφορά του σημερινού κατεστημένου της Τουρκίας, ως “ θεία τιμωρία “ . Ελπίζω ότι θα υποτάξουμε τον αταβισμό της “εκαιρίας εκδίκησης”. Όπως και ο προηγούμενος σεισμός, η σημερινή συγκυρία δίνει την ευκαιρία να λυθούν όσα προβλήματα επισκιάζουν τις γειτονικές σχέσεις και να οδηγήσουν για μια ακόμα φορά σε νέο στάδιο φιλικής και γόνιμης συνεργασίας.
Ας αναλογιστούμε, όχι μόνο την γόνιμη περίοδο που άρχισε μετά τον σεισμό του 1999, αλλά κυρίως τη δεκαετία του 1920, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κεμάλ Ατατούρκ ξεκίνησαν μια περίοδο ειλικρινούς και γόνιμης συνεργασίας, λίγο μόλις χρόνο μετά τη Μικρασιατική καταστροφή !
Άλκης Κούρκουλας
7/2/2023
https://www.liberal.gr/diethni-themata/tha-ferei-anatropes-o-seismos-sti-toyrkia