Μπροστά στις κάλπες του Μαΐου: Διευρύνεται στην Τουρκία το μέτωπο κατά του Ερντογάν.
Μπροστά στις κάλπες του Μαΐου:
Του Κώστα Ράπτη
Επτά εβδομάδες πριν από τη διεξαγωγή των κρίσιμων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών της 14ης Μαΐου στην Τουρκία, οι προσπάθειες του Ταγίπ Ερντογάν να επιδείξει δυναμική "συσπείρωσης" και "επανεκκίνησης" για την κυβερνώσα παράταξη, μετά την καταρράκωση του κύρους της από την ανεπαρκή ανταπόκριση στους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, μοιάζουν να μην καρποφορούν.
Ο μέχρι το 2018 αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Μεχμέτ Σιμσέκ, ο οποίος προοριζόταν να αναλάβει εκ νέου το πηδάλιο της οικονομίας, σηματοδοτώντας μιαν αρεστή στις αγορές και τις δυτικές πρωτεύουσες "επιστροφή στην ορθοδοξία", προτίμησε να κρατηθεί εκτός παιχνιδιού. Έπειτα από συνάντηση με τον Ερντογάν στα γραφεία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), σε "φιλικό κλίμα", όπως δηλώθηκε, ο βρετανοσπουδαγμένος Σιμσέκ δήλωσε πρόθυμος να παράσχει όποια συμβουλή του ζητηθεί, αλλά όχι να επιστρέψει στην ενεργό πολιτική, επικαλούμενος την εργασία του στον διεθνή χρηματοπιστωτικό τομέα.
Είχε προηγηθεί η αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την ένταξη στη συμπολιτευόμενη "Λαϊκή Συμμαχία" του μικρού ισλαμιστικού Νέου Κόμματος της Ευημερίας, ο ηγέτης του οποίου, Φατίχ Ερμπακάν, εντέλει ανακοίνωσε τη δική του προεδρική υποψηφιότητα. Σημειώνεται ότι ο πατέρας του Ερμπακάν, Ντετζμετίν, υπήρξε πολιτικός μέντορας του Ερντογάν και ο μόνος πριν από αυτόν ισλαμιστής πολιτικός της Τουρκίας που έφθασε μέχρι την πρωθυπουργία, πριν ανατραπεί με το "μεταμοντέρνο πραξικόπημα" του 1997.
"Ιστορική ευθύνη"
Αντιθέτως, στο αντίπαλο στρατόπεδο διαμορφώνεται το ευρύτερο μέτωπο που έχει ποτέ αντιπαρατεθεί στον Ερντογάν. Ο επικεφαλής του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) και κοινός προεδρικός υποψήφιος του εξακομματικού αντιπολιτευόμενου μετώπου της "Εθνικής Συμμαχίας", Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, δέχθηκε ένα μεγάλο "δώρο", καθώς η συμμαχία που συγκρότησε το τρίτο σε δύναμη κοινοβουλευτικό κόμμα, το φιλοκουρδικό HDP, μαζί με άλλους πέντε μικρότερους αριστερούς σχηματισμούς, ανακοίνωσε ότι δεν πρόκειται να προβάλει υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές.
Πολύ χαρακτηριστικά, χωρίς ποτέ να κατονομάσει τον Κιλιτσντάρογλου, η συμπρόεδρος του HPD, Περβίν Μπουλντάν, δήλωσε ότι η συμμαχία της Αριστεράς αποτελεί "τη μόνη εναλλακτική για τον λαό, ο οποίος συμπιέζεται ανάμεσα στο σύστημα της ενός ανδρός αρχής και την παλινόρθωση", ήτοι ανάμεσα στον ερντογανισμό και τον κεμαλισμό. Όμως, πρόσθεσε ότι, εν όψει της ιστορικότητας των στιγμών και της ανάγκης να τερματισθεί η καταστροφική πολιτική του ΑΚΡ, το HDP και οι συνοδοιπόροι του θα εκπληρώσουν στις επόμενες εκλογές την "ιστορική ευθύνη" τους "απέναντι στην ενός ανδρός αρχή".
Διδάγματα του παρελθόντος
Η σημασία αυτής της απόφασης δεν μπορεί να υποτιμηθεί, δεδομένου του γεγονότος ότι το HDP αποτελεί τον πραγματικό κριτή των εκλογών, έχοντας καταφέρει να κρατηθεί πάνω από το ποσοστό του 10% σε όλες τις προηγούμενες εκλογές, παρά το γεγονός ότι τελεί ουσιαστικά εν διωγμώ. Ο συνιδρυτής του, Σελαχατίν Ντεμίρτας, βρίσκεται από το 2016 στη φυλακή, οι δήμαρχοι που εξελέγησαν στα νοτιοανατολικά με την υποστήριξή του έχουν αντικατασταθεί από κρατικούς επιτρόπους, ενώ στο Συνταγματικό Δικαστήριο πρόκειται να συζητηθεί εντός του Απριλίου η ίδια η απαγόρευση του κόμματος, ως συνδεόμενου με το εκτός νόμου ΡΚΚ. Εξού και ανακοινώθηκε προκαταβολικά ότι οι υποψήφιοι του HDP στις βουλευτικές εκλογές πρόκειται να στεγασθούν στις λίστες της Πράσινης Αριστεράς.
Υπενθυμίζεται ότι η σιωπηρή στήριξη από το HDP αποτέλεσε το μυστικό της νίκης της αντιπολίτευσης στις δημοτικές εκλογές του 2019, με την ανάδειξη των Εκρέμ Ιμάμογλου και Μανσούρ Γιαβάς στην κεφαλή των μητροπολιτικών δήμων της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας αντιστοίχως. Αντιστρόφως, η ευρεία διείσδυση στην κουρδική ψήφο τα παλαιότερα χρόνια αποτελούσε κλειδί για την πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν. Ωστόσο η επανέναρξη της ένοπλης αντιπαράθεσης του τουρκικού κράτους με το ΡΚΚ, στο φόντο και των εξελίξεων στη γειτονική Συρία, καθώς και η αυτόνομη πολιτική παρουσία του κουρδικού στοιχείου διά του HDP, που ανέτρεψε την κοινοβουλευτική αριθμητική, διέρρηξαν τις σχέσεις. Πλέον η καταστολή και η "αντιτρομοκρατική" (βλ. αντικουρδική) ρητορική έχουν τον πρώτο λόγο, καθώς άλλωστε ο Ερντογάν έχει βρει στήριγμα στους "Γκρίζους Λύκους" του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Πολύ χαρακτηριστικά, η τελευταία προσχώρηση στη "Λαϊκή Συμμαχία" είναι αυτή του Hüda-Par, δηλ. της πολιτικής βιτρίνας της κουρδικής ισλαμιστικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, που στο παρελθόν είχε τρομοκρατική δράση στο πλευρό του τουρκικού κράτους.
Ανοίγματα, αλλά με κραδασμούς
Ο Κιλτσντάρογλου κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να εξασφαλίσει την έμμεση στήριξη του HDP, υπερνικώντας τις αντιστάσεις του κόμματός του και πολύ περισσότερο των εταίρων του στο αντιπολιτευόμενο εθνικιστικό κόμμα της Μεράλ Άκσενερ. Και μολονότι η τελευταία ασκεί βέτο σε οποιαδήποτε επίσημη συνεργασία της "Εθνικής Συμμαχίας" με το HDP, ο Κιλιτσντάρογλου είχε συνάντηση ως ηγέτης του CHP με τους συμπροέδρους του φιλοκουρδικού κόμματος στον χώρο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Εκεί τάχθηκε υπέρ των γλωσσικών δικαιωμάτων των Κούρδων, κατά της απαγόρευσης λειτουργίας κομμάτων και κατά της αντικατάστασης δημάρχων στα νοτιοανατολικά από κρατικούς επιτρόπους, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι "όσοι έρχονται με την ψήφο, φεύγουν με την ψήφο".
Είχε προηγηθεί ευφάνταστο προεκλογικό μήνυμά του, βιντεοσκοπημένο στην κουζίνα του σπιτιού του, όπου ο Κιλιτσντάρογλου εμφανίσθηκε ενωτικός και συμπεριληπτικός, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών, αποφασισμένος να οικοδομήσει μια "ανταγωνιστική Τουρκία", ενώ προανήγγειλε ότι θα είναι πρόεδρος της μίας θητείας, ώστε να ανοίξει τον δρόμο στη νέα γενιά.
Όλα αυτά δεν εκτυλίσσονται χωρίς κραδασμούς, καθώς ο πρώην αντιπρόεδρος του κόμματος της Άκσενερ, Γιαβούζ Αγιραλίογλου, ανακοίνωσε ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές, διαμαρτυρόμενος για το πώς η προεδρική υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου "επιβλήθηκε" στην Εθνική Συμμαχία, με συμφωνίες "στη σκιά της τρομοκρατίας".
Με "τακτική δύο γύρων" αμύνεται ο Τούρκος πρόεδρος
Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, και ενώ ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης εμφανίζει δημοσκοπικό προβάδισμα περίπου δέκα μονάδων, ο Ερντογάν αναπροσαρμόζει την τακτική του, αποβλέποντας σε αξιοποίηση της κάλπης των βουλευτικών εκλογών. Στόχος του είναι αφενός να οδηγήσει την αναμέτρηση για την προεδρία σε δεύτερο γύρο, αφετέρου να εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πρωτιά του AKP από την πρώτη Κυριακή, ώστε να καλέσει μετά τους ψηφοφόρους να αποφύγουν μια δυσλειτουργική "συγκατοίκηση" στην κορυφή της εξουσίας.
Το σχέδιο, βέβαια, αυτό δυσκολεύει, στον βαθμό που δεν θα υπάρξει προεδρική υποψηφιότητα από πλευράς HDP, εξού και το καθεστώς επενδύει σε οποιονδήποτε τρίτο υποψήφιο θα μπορούσε να αποτρέψει τη λήξη της αναμέτρησης από τον πρώτο γύρο. Τέτοιος προβάλλει ο Μουχαρέμ Ιντζέ, στον οποίο το CHP είχε δώσει το 2018 το χρίσμα του προεδρικού υποψηφίου απέναντι στον Ερντογάν, αλλά πλέον κινείται αυτόνομα.
Κατά τα λοιπά, η προεκλογική περίοδος κινείται με... τον ερντογανικό
τρόπο, δηλ. με εξαγγελίες, όπως η πρόσληψη 45.000 εκπαιδευτικών, ιδίως
στις σεισμόπληκτες περιοχές, και οι αλλεπάλληλες ποινές σε ενημερωτικές
ιστοσελίδες για πολιτικά ακατάλληλο περιεχόμενο.
26/3/2023
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ