Ραντεβού στο Πεκίνο για... όλους και για όλα.
Ραντεβού στο Πεκίνο για... όλους και για όλα.
Του Κώστα Ράπτη
Ποιος είναι ο κορυφαίος διπλωματικός προορισμός των ημερών; Τα γεγονότα της εβδομάδας που λήγει δίνουν την απάντηση: αναμφίβολα το Πεκίνο. Δύο σημαντικά ραντεβού στην κινεζική πρωτεύουσα, το ένα υψηλότερου προφίλ, το άλλο όμως με ουσιαστικότερες και βαθύτερες επιπτώσεις, καταδεικνύουν τις ανατροπές των ισορροπιών, σε ένα περιβάλλον όπου η χώρα του Σι Τζινπίνγκ ανακαλύπτει τον διπλωματικό "ακτιβισμό" σε πεδία πέραν του καθαρώς περιφερειακού.
Την Πέμπτη o Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Τσιν Γκανγκ, φιλοξένησε τους ομολόγους του της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπα Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν αλ Σαούντ, και του Ιράν, Χοσέιν Αμιραμπντολαχιάν, σε επικύρωση της αποκατάστασης των σχέσεων των δύο ιστορικών ανταγωνιστών του Περσικού Κόλπου, η οποία επιτεύχθηκε με κινεζική μεσολάβηση και ανακοινώθηκε στις 10 Μαρτίου.
Η προχθεσινή συνάντηση, που συνέπεσε και με τον ιερό για τους μουσουλμάνους μήνα του Ραμαζανίου, σημαδεύθηκε από τη συνυπογραφή κοινής δήλωσης, με την οποία επιβεβαιώνεται η επαναλειτουργία πρεσβειών και προξενείων μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, έπειτα από επτάχρονη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων, η επανάληψη των απευθείας αεροπορικών πτήσεων, καθώς και η διευκόλυνση της χορήγησης βίζας στους υπηκόους των δύο κρατών. Το ίδιο κείμενο υπογραμμίζει τη σημασία της επανενεργοποίησης παλαιών συμφωνιών για συνεργασία στους τομείς της ασφάλειας, του εμπορίου και των επενδύσεων.
Ένας νέος διαιτητής
Το ότι επανεξετάζουν τη στάση τους οι δύο χώρες, των οποίων η σύγκρουση κατεξοχήν επιβάρυνε τη Μέση Ανατολή (με "μέτωπα" που διακλαδώνονται από το Ιράκ και τον Λίβανο μέχρι την Υεμένη), είναι από μόνο του μείζων εξέλιξη. Την καθιστά, ωστόσο, ιστορική το γεγονός ότι ο ενδιάμεσος, ο οποίος οδήγησε σε καρποφορία τις εμπιστευτικές ιρανο-σαουδαραβικές συνομιλίες της τελευταίας διετίας, είναι η Κίνα, υποσκελίζοντας με το πολιτικο-οικονομικό ειδικό της βάρος και μόνο τον παραδοσιακό "μεγάλο διαιτητή" (και στρατιωτικό επιτηρητή) των μεσανατολικών πραγμάτων, που ήταν οι ΗΠΑ.
Η χώρα του Σι Τζινπίνγκ εμβαθύνει έτσι τις απευθείας σχέσεις της με τους δύο μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου στην Ασία και συντελεί στη δημιουργία ενός κλίματος μεγαλύτερης σταθερότητας και προβλεψιμότητας στα δυτικά της ηπείρου, όπου κατευθύνονται οι φιλόδοξοι "νέοι δρόμοι του μεταξιού". Από την πλευρά του, το Ιράν κάνει ένα βήμα εξόδου από τη διπλωματική και οικονομική απομόνωση, την οποία έχουν επιφέρει οι αμερικανικές κυρώσεις, ενώ η Σαουδική Αραβία, αντί να τηρεί αποστάσεις από τις ευρασιατικές δυνάμεις, τις αξιοποιεί για την προώθηση του οράματος διαφοροποίησης της οικονομίας της, την απεμπλοκή από μέτωπα όπως αυτό της Υεμένης και τη συνδιαλλαγή με τον κύριο περιφερειακό ανταγωνιστή της. Είναι σαφές ότι η "ασπίδα ασφαλείας" που πρόσφερε η ειδική σχέση με τις ΗΠΑ επαναξιολογείται, ιδίως μετά τα στρατιωτικά πλήγματα που κατόρθωσαν να επιφέρουν το Ιράν και οι σύμμαχοί του την τελευταία τριετία εναντίον σαουδαραβικών υποδομών ή και αμερικανικών βάσεων.
"Σκωτσέζικο ντους"
Όμως την ίδια ημέρα η Κίνα και ο ηγέτης της υποδέχονταν και άλλους, υψηλότερους επισκέπτες. Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έγιναν δεκτοί από τον Σι Τζινπίνγκ στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, για συνομιλίες οι οποίες αφορούσαν το κορυφαίο διεθνές ζήτημα των ημερών, ήτοι τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και το μεγάλο εκκρεμές ερώτημα του μέλλοντος των σινο-ευρωπαϊκών σχέσεων, εν μέσω της φιλολογίας, τροφοδοτούμενης κυρίως από την αμερικανική ακτή του Βόρειου Ατλαντικού, περί "αποσύνδεσης", οικονομικής και όχι μόνο, της σφαίρας των δυτικών δημοκρατιών από τον χώρο του "ευρασιατικού αυταρχισμού".
Ως ασκημένοι στη γλώσσα των συμβολισμών, οι Κινέζοι οικοδεσπότες επεφύλαξαν πραγματικό "σκωτσέζικο ντους" στον Γάλλο πρόεδρο: από την ταπεινωτική μεταχείριση κατά την προσγείωσή του, όπου δεν τον περίμενε κανένας αξιωματούχος, στις θερμές προσωπικές στιγμές με τον Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος του επεφύλαξε το προνόμιο της κοινής επίσκεψης την Παρασκευή στο αλλοτινό πατρικό του στην Γκουανγκζού της νότιας Κίνας για τσάι.
Με την πρόεδρο της Κομισιόν τα πράγματα ήταν περισσότερο απλά: η υποδοχή της ήταν σαφώς υποβαθμισμένη σε σχέση με του Γάλλου προέδρου. Όμως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε επιβαρύνει η ίδια τη θέση της, εκφωνώντας μία εβδομάδα πριν από την επίσκεψή της στο Πεκίνο ομιλία στην οποία περιέγραφε την Κίνα ως "καταπιεστική" και τη σχέση της Ε.Ε. μαζί της ως επικίνδυνα ασύμμετρη. Προφανώς ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε., Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος μεταβαίνει και αυτός στο Πεκίνο την ερχόμενη εβδομάδα, έχει πολλή δουλειά.
Η πολιτική και επιχειρηματική "απόβαση" του Μακρόν
Για τον Εμανουέλ Μακρόν το ταξίδι στο Πεκίνο είχε διπλή στόχευση. Ως εθνικός ηγέτης ενδιαφέρεται πρωτίστως για την καλλιέργεια των διμερών σχέσεων: εξού και συνοδευόταν από πολυμελή αντιπροσωπία όχι μόνο υπηρεσιακών παραγόντων, αλλά και ανθρώπων του πολιτισμού και τους επικεφαλής 50 εταιρειών, ανάμεσά τους και η Airbus, που θα εγκαινιάσει νέα αλυσίδα παραγωγής επί κινεζικού εδάφους.
Ως πρόεδρος, πάλι, μιας χώρας-μέλους του ευρω-ατλαντικού συνασπισμού, αλλά και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δεν μπορεί παρά να ενδιαφέρεται για την αποσταθεροποιητική δυναμική του πολέμου στην Ουκρανία – με το βλέμμα στραμμένο στον αγγλοσαξονικό παράγοντα, ο οποίος δείχνει να επενδύει σε μια παράταση της σύγκρουσης, αλλά και σε μια περισσότερο συγκρουσιακή σχέση με την Κίνα, την οποία η Δυτική Ευρώπη και ιδίως η Γαλλία δεν έχει τις αντοχές να ακολουθήσει.
Όμως ο απολογισμός των συνομιλιών του με τον Σι Τζινπίνγκ δεν μοιάζει ικανοποιητικός. Το μαρτυρά αυτό και η καταληκτική συνέντευξη Τύπου των δύο ηγετών, όπου ο Εμανουέλ Μακρόν, μάλλον αμήχανα και αυτοσχεδιαστικά, αφιέρωσε στην ομιλία του διπλάσιο χρόνο από αυτήν του φιλοξενούντος, κατά παράβαση του πρωτοκόλλου.
Τα όρια της "στρατηγικής αυτονομίας"
Ο Γάλλος πρόεδρος είχε, βέβαια, την ικανοποίηση να ακούσει τον Σι Τζινπίνγκ να εξαίρει την προσφιλή στον ίδιο "στρατηγική αυτονομία", όμως σε ένα πλαίσιο καταγγελίας του "ηγεμονισμού", που δεν αφήνει αμφιβολία για τις ρωγμές που φιλοδοξεί να ανοίξει το Πεκίνο μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής. Επιπλέον, ο Μακρόν δεν απέσπασε από τον Κινέζο ηγέτη ούτε τη χειρονομία μιας τηλεφωνικής επικοινωνίας του τελευταίου με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι, ενώ κατά την ιδιαίτερη συνάντησή τους, όταν τέθηκε το ζήτημα πιθανής εξοπλιστικής ενίσχυσης της Ρωσίας από την Κίνα, ο Σι απάντησε ότι "δεν θεωρεί τον συγκεκριμένο πόλεμο δικό του και δεν αυτός που διοχετεύει όπλα"...
Μάλιστα, σε μια κίνηση παράδοξης οικειοποίησης των απόψεων της άλλης
πλευράς, το Πεκίνο εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία εκφράζεται η
προσδοκία συνυπογραφής από Γαλλία και Κίνα κοινής πρωτοβουλίας
ειρήνευσης της Ουκρανίας – ενώ ο αγγλοσαξονικός παράγοντας έχει με
συνοπτικές διαδικασίες απορρίψει την κινεζική εμπλοκή, που τη θεωρεί
κατά βάθος υποστηρικτική της ρωσικής εισβολής. Η "στρατηγική αυτονομία"
είναι ένα παιχνίδι μάλλον πέρα από τις γαλλικές δυνατότητες.
9/4/2023
https://www.capital.gr/diethni/3709080/rantebou-sto-pekino-gia-olous-kai-gia-ola/
ΣXETIKA ΑΡΘΡΑ
1.
Γιατί η Μέση Ανατολή κοιτά προς την Κίνα.
Του Κώστα Ράπτη
Το ότι η Σαουδική Αραβία και το Ιράν οδηγήθηκαν σε μιας μορφής συμφιλίωση μετά από επτά χρόνια διακοπής των διπλωματικών τους σχέσεων (στο φόντο ενός ανταγωνισμού που κρατά από την ιρανική Ισλαμική Επανάσταση του 1979) αποτελεί εντυπωσιακή εξέλιξη, αλλά όχι ακριβώς έναν κεραυνό εν αιθρία, αν αναλογισθούμε ότι οι δύο πλευρές πραγματοποιούν εμπιστευτικές συνομιλίες στη Βαγδάτη και το Ομάν εδώ και τρία χρόνια. (Ο Ιρανός στρατηγός Κάσεμ Σολεϊμανί δολοφονήθηκε από την κυβέρνηση Τραμπ ακριβώς ενώ κατέφθανε στην πρωτεύουσα του Ιράκ σε διπλωματική αποστολή με στόχο την εξομάλυνση με τη Σαουδική Αραβία).
Αλλά το ότι η διαδικασία αυτή ολοκληρώθηκε με κινεζική μεσολάβηση σε συνάντηση στο Πεκίνο (την ημέρα ακριβώς που ξεκινούσε η δίχως προηγούμενο τρίτη προεδρική θητεία του Σι Τζινπινγκ) και αποτυπώθηκε σε κείμενο υπογραφόμενο και από τις τρεις πλευρές, καθιστά το γεγονός ιστορικό. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι κατά το "δόγμα Κάρτερ”, που χρονολογείται από το 1979, ο έλεγχος του Περσικού Κόλπου αποτελεί ζήτημα εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ.
Και εδώ έγκειται το μεγάλο παράδοξο της συμφωνίας της περασμένης Παρασκευής. Ενώ οι ΗΠΑ διαθέτουν δεκάδες βάσεις και χιλιάδες στρατιώτες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου άλλωστε έχουν επέμβει επανειλημμένα, είναι η Κίνα η οποία προβάλλει τώρα ως ο εγγυητής της σταθεροποίησης της περιοχής, αξιοποιώντας αποκλειστικά διπλωματικά μέσα, καθώς εκτός συνόρων διαθέτει μία μόνο στρατιωτική βάση, αυτήν του Τζιμπουτί.
Το πώς θα μπορέσει το Πεκίνο να καθοδηγήσει, χωρίς αυτοπρόσωπη στρατιωτική παρουσία, μία διαδικασία η οποία κρύβει πολλά ρίσκα και μπορεί να εκτροχιασθεί ανά πάσα στιγμή (με τη συνδρομή και ενοχλημένων τρίτων) είναι ένα μεγάλο ερώτημα. Αλλά ότι η "μαλακή ισχύς" του Πεκίνου φαντάζει περισσότερο πειστική στους τοπικούς πρωταγωνιστές, αποτελεί επίσης ένα μεγάλο δίδαγμα.
Η Σαουδική Αραβία επιδιώκει τη διαφοροποίηση της οικονομίας της και το Ιράν την έξοδο από τον κλοιό των κυρώσεων – η προσφυγή τους στην Κίνα είναι κατανοητή, όσο και η επιθυμία της τελευταίας να εξασφαλίσει ένα σταθερό περιβάλλον για την ενεργειακή της τροφοδοσία και το ξεδίπλωμα των "νέων δρόμων του μεταξιού", που μεταξύ άλλων θα ανακουφίσουν τη δρομολογημένη δημογραφική συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού της.
Αλλά και ο ιδεολογικός παράγοντας δεν έχει μικρότερο ενδιαφέρον. Αρκεί και μόνο να σταθούμε στο παράδοξο μιας Λαϊκής Δημοκρατίας, η οποία συμφιλιώνει μια Ισλαμική Δημοκρατία με μια απόλυτη μοναρχία – ανατρέποντας τα στερεότυπα που θέλουν τα θρησκευτικά κριτήρια (και δη τη σύγκρουση σουνιτών και σιιτών) να έχουν την πρωτοκαθεδρία στη συγκεκριμένη περιοχή. Όμως αυτό που καθιστά την Κίνα δελεαστική στα μάτια των μεσανατολικών κρατών είναι ότι η διείσδυσή της δεν συνοδεύεται από πολιτικούς όρους και υποδείξεις για την εσωτερική τους οργάνωση, ούτε από μία "διαζευκτική λογική" ως προς τις συναλλαγές τους με τρίτους – αυτήν λ.χ. που μόλις πέρσι οδήγησε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να απορρίψουν την προμήθεια αμερικανικών μαχητικών, προκειμένου να μη συμμορφωθούν με τον όρο της μη συνεργασίας με την κινεζική Huawei.
Και βέβαια, δεν μπορεί να παραβλεφθεί το ότι η άκρως ιδεολογικοποιημένη αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει στο επίκεντρό της, σε ό,τι αφορά την περιοχή, την υπεράσπιση του Ισραήλ υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Όμως το Παλαιστινιακό δεν είναι ζήτημα που μπορεί να "διαγραφεί" (όπως πίστεψε ο Τραμπ με τις Συμφωνίες του Αβραάμ), ούτε το Ιράν έχει το μονοπώλιο της ευαισθησίας στο ζήτημα. Υπενθυμίζεται ότι ήδη από το 2002 ο τότε διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Αμπντουλάχ διατύπωσε εξ ονόματος όλου του Αραβικού Συνδέσμου ένα σχέδιο επίλυσης του Μεσανατολικού στη λογική των δύο κρατών, το οποίο αγνοήθηκε παραδειγματικά, αλλά το Ριάντ δεν πρόκειται να ξεχάσει.
Ενώ οι πληροφορίες θέλουν την Κίνα να αναβαθμίζει την εμπλοκή της, προγραμματίζοντας συνάντηση κορυφής των ηγετών του Ιράν και των μοναρχιών του Συμβουλίου του Κόλπου, αντιλαμβάνεται κανείς ότι το Πεκίνο προθερμαίνεται και για ευρύτερες πρωτοβουλίες. Η πρόσφατη δριμεία κριτική του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών στη συνεχιζόμενη κατοχή της βορειοανατολικής Συρίας από αμερικανικές δυνάμεις δεν είναι τυχαία, ενώ το γενικόλογο κινεζικό σχέδιο τεσσάρων σημείων για την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση ίσως να μη μείνει για πολύ άσκηση επί χάρτου.
Η σχετική απομάκρυνση των ΗΠΑ από τα μεσανατολικά πράγματα τα τελευταία χρόνια, η απορρόφησή τους κατόπιν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τώρα η νέα τραπεζική κρίση που εστία της έχει ακριβώς τον τομέα της υψηλής τεχνολογίας (θεωρούμενο ως θεμέλιο της αμερικανικής υπεροχής) ενισχύουν την εντύπωση των ενδιαφερομένων ότι "το μέλλον βρίσκεται αλλού”. Η δε Ρωσία (αντίθετα από τις εκτιμήσεις που τη θέλουν να έχει αδρανοποιηθεί στη Μέση Ανατολή ή να βρίσκεται σε ανταγωνισμό με την Κίνα) δείχνει να λειτουργεί συμπληρωματικά προς τις κινήσεις του Πεκίνου. Οι επισκέψεις των υπουργών Εξωτερικών της Κίνας και κατόπιν της Σαουδικής Αραβίας στη Μόσχα, παραμονές της συμφωνίας της περασμένης Παρασκευής, αποτελούν έναν δείκτη.
14/3/2023
https://www.capital.gr/diethni/3703984/giati-i-mesi-anatoli-koita-pros-tin-kina/
.jpeg)
2.
Η ιστορική σημασία της αποκατάστασης των σχέσεων Ιράν και Σαουδικής Αραβίας με κινεζική διαμεσολάβηση.
Του Κώστα Ράπτη
Μέσα σε λίγες ημέρες, η Μέση Ανατολή που γνωρίζαμε άλλαξε πλήρως μορφή. Αλληλένδετες εξελίξεις σε παράλληλα μέτωπα, οι οποίες δεν έχουν ξεδιπλώσει ακόμη τη δυναμική τους, αλλά υποδεικνύουν σαφή τάση, παραπέμπουν σε μια εικόνα σταθεροποίησης της περιοχής υπό την εγγύηση των ευρασιατικών δυνάμεων, ενώ η δυτική διπλωματία μοιάζει απλώς να παρακολουθεί.
Την Τετάρτη ανακοινώθηκε ότι την επόμενη εβδομάδα πρόκειται να πραγματοποιηθεί τετραμερής συνάντηση Τουρκίας, Συρίας, Ρωσίας και Ιράν σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών, ώστε υπάρξει η κατάλληλη προεργασία για αναβάθμιση του σχετικού διαλόγου σε ανώτερο πολιτικό επίπεδο. Αυτή που έως τώρα ήταν γνωστή ως "Ομάδα της Αστάνα” για την ειρήνευση της Συρίας, εμπλουτίζεται πλέον με τη συμμετοχή του ίδιου του καθεστώτος Άσαντ, γεγονός που σε ό,τι τουλάχιστον αφορά την Άγκυρα συνιστά τομή. Και είναι σαφές ποιά προτεραιότητα που μπορεί να συνενώσει και τις τέσσερις αυτές πλευρές: ο τερματισμός της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην κουρδοκρατούμενη βορειοανατολική Συρία, ο οποίος συντελεί στην ενθάρρυνση των κουρδικών αποσχιστικών βλέψεων, διακόπτει την εδαφική επικοινωνία γειτόνων και τροφοδοτείται από την παράνομη εξαγωγή συριακού πετρελαίου.
Την Πέμπτη, μία άλλη εξέλιξη προέκυψε δίχως να έχει προαναγγελθεί: η επίσκεψη του Σαουδάραβα υπουργού Εξωτερικών στη Μόσχα, στην οποία συζητήθηκαν διμερή, περιφερειακά και διεθνή θέματα, σε μια ανάγλυφη αποτύπωση της ελευθερίας κινήσεων που διεκδικεί η χώρα του πρίγκηπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έναντι του παραδοσιακού υπερατλαντικού εγγυητή της ασφάλειάς της. Το Ριάντ όχι μόνο αγνόησε τις συστάσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν σε ό,τι αφορά τη συνεργασία με τη Μόσχα στο πλαίσιο του OPEC+, αλλά και εμφανίσθηκε πρόθυμο να μεσολαβήσει στην ουκρανική κρίση, δείχνοντας να μην το απασχολεί το γεγονός ότι ο μεγάλος περιφερειακός ανταγωνιστής του, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, επίσης συσφίγγει τις σχέσεις του με την χώρα του Πούτιν και φέρεται να τροφοδοτεί την πολεμική προσπάθεια της τελευταίας με εξαγωγές drones.
Αλλά η πραγματική "βόμβα” έμελλε να σκάσει την Παρασκευή, οπότε και έγινε γνωστό ότι η Σαουδική Αραβία και το Ιράν αποκαθιστούν τις διπλωματικές τους σχέσεις μετά από διακοπή επτά ετών, χάρη στη μεσολάβηση της Κίνας, η οποία και ολοκλήρωσε μια διπλωματική προσπάθεια που το προηγούμενο διάστημα είχε φέρει τους δύο μεγάλους αντιπάλους εκατέρωθεν του Περσικού Κόλπου να πραγματοποιούν εμπιστευτικές συνομιλίες στο Ιράκ και το Ομάν.
Η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων είχε προκύψει το 2016 όταν η Σαουδική Αραβία είχε προχωρήσει σε εκτελέσεις Σιιτών υπηκόωων της, μεταξύ των οποίων ο γνωστός αντιφρονών κληρικός Νιμρ αλ Νιμρ. Η δε αποκατάσταση των σχέσεων προέκυψε σε συνάντηση που είχαν απεσταλμένοι των δύο πλευρών στο Πεκίνο κατόπιν προσκλήσεως του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ.
Τα νέα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για χώρες της περιοχής που αποτελούσαν πεδίο "εξαγωγής” της ιρανο-σαουδαραβικής αντιπαράθεσης, όπως το Ιράκ, ο Λίβανος και βεβαίως η σπαρασσόμενη από το 2014 Υεμένη – αν και στην περίπτωση των τελευταίων ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δεν θα αποφύγει το "πικρόν ποτήριον” της άμεσης διαπραγμάτευσης με τους Χούθι (επισήμως: κίνημα Ανσαρουλάχ), οι οποίοι δεν αποτελούν ενεργούμενο της Τεχεράνης κατά τρόπο ώστε να καταθέσουν τα όπλα με ένα δικό της νεύμα.
Η επανασυμφιλίωση ευνοεί τα δύο μέρη, στον βαθμό που διευκολύνει προοπτικά την έξοδο του Ιράν από τον κλοιό των αμερικανικών κυρώσεων, αλλά και απομακρύνει το ενδεχόμενο μιας στρατιωτικής επέμβασης σαν αυτή που διακαώς επιθυμεί να προκαλέσει το Ισραήλ εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με τη Σαουδική Αραβία να κινδυνεύει σε αυτό το ενδεχόμενο να υποστεί τα ιρανικά αντίποινα.
Ήδη στο εβραϊκό κράτος η συμφωνία της Παρασκευής εισπράττεται ως ήττα, όπως την χαρακτήρισε ο πρώην πρωθυπουργός Ναφταλί Μπένετ, ενώ πηγή του πρωθυπουργικού γραφείου του Βενιαμίν Νετανιάχου αντέστρεψε την κατηγορία, επισημαίνοντας ότι οι ιρανο-σαουδαραβικές διαβουλεύσεις άρχισαν το 2021, επί της προηγούμενης ισραηλινής κυβέρνησης, οπότε το Ριάντ "συναισθάνθηκε μια αδυναμία του Ισραήλ και των ΗΠΑ και στράφηκε σε άλλα κανάλια”. Το γεγονός ότι το Ισραήλ βιώνει μια μακρόσυρτη πολιτική κρίση, και πλέον και τις διαδηλώσεις που πυροδότησαν οι κινήσεις της νέας ακροδεξιάς κυβέρνησης για περιστολή της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, περιπλέκει περαιτέρω τα πράγματα, γεννώντας μείζονα στρατηγικά ερωτήματα για τη μελλοντική πορεία της χώρας.
Σε κάθε περίπτωση, εξανεμίζεται η ευφορία που επικρατούσε μέχρι πρόσφατα σχετικά με τις Συμφωνίες του Αβραάμ, όπου αραβικά κράτη προχωρούσαν σε αμοιβαία αναγνώριση με το Ισραήλ (πρωτοστατούντων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τα οποία παρεμπιπτόντως επωφελούνταν και από την παράκαμψη των κυρώσεων κατά του Ιράν). Το γεγονός ότι ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν καθυστερούσε να προσχωρήσει στις Συμφωνίες δεν οφειλόταν απλώς, όπως ήταν η κοινή πεποίθηση, σε εξαγορά χρόνου για τακτικούς λόγους.
Αλλά το μείζον είναι ο μεσολαβητικός ρόλος της Κίνας, ασυνήθης με βάση την ως τώρα στάση της, αλλά σύμφωνος με την Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Ειρήνης που μόλις δημοσιοποίησε ως νέο διπλωματικό δόγμα της. Πόσω μάλλον που η συμφωνία της Παρασκευής γίνεται ευρέως αντιλητή ως "ορεκτικό” για αυτό που αποτελεί την κύρια φιλοδοξία της Ομάδας BRICS: την διεύρυνσή της με ταυτόχρονη εισδοχή του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας. Διεύρυνση η οποία αναμένεται να περιλάβει σταδιακά και άλλες χώρες και δρομολογήθηκε, διόλου τυχαία, στο φόντο του πολέμου της Ουκρανίας, ο οποίος αξιολογείται από τους ενδιαφερόμενους ως σημείο καμπής στις σχέσεις με τη Δύση, αλλά και την ικανότητα της τελευταίας να δίνει τον τόνο των διεθνών εξελίξεων.
Και μολονότι βέβαια το Ριάντ δεν έχει κανένα λόγο να κινηθεί με διαζευκτική λογική και να αποδυναμώσει τους δεσμούς του με τη Δύση, δεν είναι τυχαίο ότι και στο πεδίο των εγγυήσεων ασφαλείας εξετάζει μια γκάμα ενδεχομένων που συμπεριλαμβάνουν την πιθανή ένταξη στο ρωσο-κινεζικής εμπνεύσεως Σύμφωνο της Σαγκάης. Η επιθυμία του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να διαφοροποιήσει μέσω μεγάλων επενδυτικών σχεδίων την οικονομία της χώρας του (και να εξασφαλίσει ασφαλώς την δική του εξουσία έναντι ανταγωνιστών πριγκήπων περισσότερο αρεστών στις ΗΠΑ) εξηγούν την δεκτικότητά του σε φιλικά μηνύματα από μη παραδοσιακές κατευθύνσεις.
Άλλωστε η ταυτόχρονα συμμετοχή της Ινδίας και του Πακιστάν (δύο παραδοσιακά αντίπαλων χωρών εξοπλισμένων με πυρηνικά) στο Σύμφωνο της Σαγκάης αποτελεί προηγούμενο, που ενισχύει τη φήμη των ευρασιατικών δυνάμεων ως σταθεροποιητών εύφλεκτων μετώπων. Μένει να φανεί αν και το μεσανατολικό πεδίο Κίνα και Ρωσία, που ασφαλώς διόλου δεν επιθυμούν την διεύρυνση του κλειστού κλαμπ των πυρηνικών δυνάμεων, έχουν αποσπάσει από το Ιράν εγγυήσεις ότι δεν θα προχωρήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, αποτρέποντας και την Σαουδική Αραβία από τον πειρασμό να το μιμηθεί. Εάν τυχόν το επιτύχουν, θα έχουν καταφέρει αυτό που η ευρωπαϊκή διπλωματία δεν φάνηκε ικανή να υπερασπισθεί: την διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, την οποία διαπραγματεύθηκαν οι "τρεις μεγάλοι” της Ευρώπης και τορπίλισε λίγα χρόνια μετά ο Ντόναλντ Τραμπ, υπό την επιρροή του Νετανιάχου.
Τον μεσολαβητικό της ρόλο η Κίνα τον κατοχύρωσε αξιοποιώντας αρχικά τα οικονομικά της μέσα: ήτοι με την επενδυτική συμφωνία που υπέγραψε με το Ιράν, αλλά και τη συμφωνία για μερική διεξαγωγή της εμπορίας πετρελαίου σε γιουάν.
Το ότι τρεις πρωταθλητές της πετρελαϊκής παραγωγής, όπως η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία θα συναποτελούν μέλη ενός μπλοκ το οποίο φιλοδοξεί να παρακάμψει την κυριαρχία του δολαρίου και του υπό αμερικανικό έλεγχο διεθνούς συστήματος πληρωμών έχει επιπτώσεις προοπτικά κοσμοϊστορικές.
Η Κίνα (και από κοντά της η Ρωσία) προβάλλουν ως δυνάμεις ικανές να σταθεροποιήσουν τη Μέση Ανατολή με οικονομικά και διπλωματικά μέσα (εκεί που τυχοδιωκτισμοί όπως η προ εικοσαετίας αμερικανική εισβολή στο Ιράν τη βύθισαν στο χάος) και να συνδέσουν απευθείας την Ανατολική Ασία με την φυσική κατάληξη των "δρόμων του μεταξιού” κατά τρόπο που να παρακάμπτει το γεωπολιτικό και χρηματοπιστωτικό πλεονέκτημα των ΗΠΑ. Αλλά βέβαια αυτά ακόμη αποτελούν, παρά τη θεαματική επιτάχυνση των εξελίξεων, μία τάση που απέχει πολύ από το να ολοκληρωθεί – και την οποία αναμφίβολα η Ουάσιγκτον θα επιχειρήσει να διαταράξει με κάθε τρόπο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
''Μετατρέπεται η Ρωσία σε "ελάσσονα εταίρο" της Κίνας;'' -Κ.Ράπτης (4/4/2023)
''Τι βρίσκεται πίσω από την επίσκεψη Σάντσεθ στην Κίνα'' - K.Ράπτης (25/3/2023)
''Ο Άσαντ στη Μόσχα - Το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα σε κοινές ασκήσεις στη Θάλασσα του Ομάν'''- Κ. Ράπτης (16/3/2023)
''Τι φιλοδοξεί να πετύχει ο Σι Τζινπινγκ στη Μόσχα'' - Κ.Ράπτης (20/3/2023)
''Η ιστορική σημασία της αποκατάστασης των σχέσεων Ιράν και Σαουδικής Αραβίας με κινεζική διαμεσολάβηση'' -Κ. Ράπτης (11/3/2023)
«Η αυτοκρατορία του δολαρίου κινδυνεύει να πέσει όπως το Τείχος του Βερολίνου» - 10/4/2023