Προς "πολιτική εκεχειρία" ΗΠΑ και Ιράν.

  Προς "πολιτική εκεχειρία" ΗΠΑ και Ιράν.

Του Κώστα Ράπτη

Τον περασμένο μήνα το ηλεκτρονικό περιοδικό The Cradle δημοσίευσε την πληροφορία ότι διεξάγονται μυστικές απευθείας συνομιλίες αμερικανικών και συριακών αντιπροσωπειών στην πρωτεύουσα του Ομάν, Μασκάτ, με αφορμή το ερώτημα της τύχης του Αμερικανού Όστιν Τάις, ο οποίος έχει απαχθεί στη Συρία το 2012, αλλά προφανώς ευρύτερη ατζέντα.

Όπως σχολιάζαμε τότε στο Capital.gr: "Και μόνο η αναφορά στο Ομάν δείχνει ότι τα πράγματα είναι σοβαρά: διότι το σουλτανάτο των 4,5 εκατ. κατοίκων στην έξοδο του Περσικού Κόλπου αποτελεί προνομιακό τόπο διεξαγωγής εμπιστευτικών συνομιλιών τα τελευταία χρόνια. Ως χώρα που στηρίζεται στην αμερικανική (παλαιότερα βρετανική) προστασία και συμμετέχει στο Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, αλλά δεν κόβει τις γέφυρές του με τους αντιπάλους της Δύσης, το Ομάν έχει τρόπον τινά "ειδικευθεί” σε αυτόν τον ρόλο, αν αναλογισθούμε ότι φιλοξένησε τις αρχικές συνομιλίες της κυβέρνησης Ομπάμα με το Ιράν, που κατέληξαν στην διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, καθώς και προγενέστερες φάσεις των σαουδο-ιρανικών επαφών που ευοδώθηκαν στο Πεκίνο. Το ότι παραδοσιακά κυριαρχεί στο Ομάν το μουσουλμανικό δόγμα Ιμπαντί, που δεν είναι ούτε σουνιτικό ούτε σιιτικό διευκολύνει την ευρύτερη αποδοχή”.

Και το σουλτανάτο στην έξοδο του Περσικού Κόλπου δεν έπαψε να επιβεβαιώνει τον ρόλο του. Διότι, σύμφωνα με αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε την Τετάρτη ο υπουργός Εξωτερικών του Ομάν, Σαγίντ Σαντρ Αλμπουσάιντι στο Al-Monitor, στο Μασκάτ κυοφορείται μία ακόμη σημαντικότερη συμφωνία: αυτή ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν, με αφορμή (και πάλι) την επιδίωξη απελευθέρωσης Αμερικανών πολιτών που κρατούνται στο ιρανικό έδαφος. Πρόκειται για τους Σιαμάκ Ναμαζί, Εμάντ Σαργκό και Μοράντ Ταχμπάζ (προφανώς ιρακινής καταγωγής), που βρίσκονται στις διαβόητες φυλακές του Εβίν, στην Τεχεράνη, αντιμετωπίζοντας κατηγορίες κατασκοπείας, τις οποίες αποκρούει η αμερικανική πλευρά.

Το αντάλλαγμα για την απελευθέρωση των τριών κρατουμένων πρόκειται να είναι η αποδέσμευση (για χρήση αποκλειστικά σε ανθρωπιστικούς σκοπούς) ιρανικών κονδυλίων σε νοτιοκορεατικές τράπεζες, τα οποία έχουν παγώσει βάσει αμερικανικών κυρώσεων. Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι επίσης οι ΗΠΑ πρόσφατα απήλλαξαν από τον φόβο των δευτερογενών κυρώσεων το Ιράκ, επιτρέποντάς του να αποπληρώσει χρέη ύψους 2,7 δισ. δολαρίων προς το Ιράν, τα οποία είχαν συγκεντρωθεί από την προμήθεια φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος.

Κατά τον υπουργό Εξωτερικών του Ομάν, τα πράγματα βρίσκονται "κοντά σε συμφωνία” και οι συνομιλίες έχουν επικεντρωθεί σε τεχνικές λεπτομέρειες, προκειμένου να οριστικοποιηθεί το πλαίσιο και το χρονοδιάγραμμα. Τις εμπιστευτικές αυτές συνομιλίες, στις οποίες μεσολαβεί το Ομάν, έχουν κατά καιρούς διευκολύνει και άλλα τρίτα μέρη, όπως το Κατάρ και η Βρετανία.

Πηγή της ιρανικής αντιπροσωπείας στα Ηνωμένα Έθνη δήλωσε, επίσης στο Al-Monitor, ότι το ζήτημα της απελευθέρωσης των κρατουμένων βρισκόταν στην ατζέντα τα τελευταία δύο χρόνια.

Ήδη μετά την επίσημη επίσκεψη του σουλτάνου του Ομάν, Χαϊτάν μπιν Τάρεκ αλ-Σαϊντ τον Μάιο στην Τεχεράνη απελευθερώθηκαν (πιθανότατα κατόπιν ενεργειών του σουλτανάτου) ένας Βέλγος, ένας Δανός και δύο Αυστριακοί, που επίσης κρατούνταν στο Ιράν.

Αλλά η σημασία του ζητήματος έγκειται κυρίως στο ότι μια συμφωνία για τους Αμερικανούς κρατουμένους αποτελεί λείανση του εδάφους (και απαρέγκλιτη προϋπόθεση) για μια ευρύτερη εκτόνωση των ιρανο-αμερικανικών σχέσεων και ενδεχομένως μιαν αναβίωση της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα (JCPOA), από την οποία απέσυρε τις ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ.

Ο Αλμπουσάιντι ανέφερε ότι και επί του πυρηνικού "φακέλου” επικρατεί πλέον "θετική ατμόσφαιρα”. Εν τω μεταξύ, ο Ιρανός διαπραγματευτής Αλί Μπαγερί Χαν συναντήθηκε τη Δευτέρα στο Άμπου Ντάμπι με εκπροσώπους των συνυπογραψάντων τη JCPOA ευρωπαϊκών κρατών.

Οι New York Times κάνουν λόγο σε δικό τους δημοσίευμα για "πολιτική εκεχειρία” την οποία επιδιώκει να συνάψει ατύπως η κυβέρνηση Μπάιντεν με το Ιράν, προκειμένου να μειώσει τα ρίσκα μιας ένοπλης αντιπαράθεσης στην περιοχή του Περσικού Κόλπου. Η εφημερίδα, επικαλούμενη αξιωματούχους τριών διαφορετικών χωρών, αναφέρει ότι το περίγραμμα αυτής της υπό εμπιστευτική διαπραγμάτευση άγραφης συμφωνίας προβλέπει τον περιορισμό του εμπλουτισμού ουρανίου από μέρους του Ιράν στο τρέχον επίπεδο του 60% και στενότερη συνεργασία με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, με αντάλλαγμα τη μη θέσπιση νέων κυρώσεων εναντίον της ιρανικής οικονομίας και τη μη εισαγωγή αντι-ιρανικών ψηφισμάτων στα διεθνή φόρα. Επιπλέον, το Ιράν θα δεσμεύεται να μην στοχοποιεί δια των συμμάχων του Αμερικανούς στρατιώτες ή μισθοφόρους στην περιοχή, να μην καταλαμβάνει πλοία στα Στενά του Χορμούζ και να μην εξάγει βαλλιστικούς πυραύλους στη Ρωσία.

Όλα αυτά προφανώς προκύπτουν από την ανησυχία που προκαλεί στην Ουάσιγκτον αφενός η ανακοίνωση ανάπτυξης νέων ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων και αφετέρου το γεγονός ότι έξω από το πλαίσιο επιτήρησης της JCPOA η Τεχεράνη είναι σε θέση να αυξήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου σε επίπεδα που θα επιτρέπουν την ανάπτυξη πυρηνικού όπλου σε λίγες εβδομάδες ή μήνες. Κυρίως όμως η "θετική ατμόσφαιρα” προκύπτει από λόγους έξω από τον έλεγχο της Ουάσιγκτον: την επανασυμφιλίωση Ιράν και Σαουδικής Αραβίας κατόπιν κινεζικής μεσολάβησης τον Μάρτιο και το πνεύμα που δείχνει πλέον να επικρατεί στις αραβικές μοναρχίες ότι η σταθεροποίηση του Περσικού Κόλπου περνά μάλλον από την περιφερειακή συνεργασία, παρά από την αμερικανική προστασία.

Στο πλαίσιο αυτό γίνεται λόγος από ιρανικής πλευράς ακόμη και για τη συγκρότηση κοινής ναυτικής δύναμης Ιράν, Σαουδικής Αραβίας, Ομάν και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, όταν ελάχιστα χρόνια ή και μήνες νωρίτερα η περιοχή μαστιζόταν από επιθέσεις με drones και καταλήψεις πλοίων από τους Φρουρούς της Επανάστασης. 

 16/6/2023

https://www.capital.gr/diethni/3721596/pros-politiki-ekexeiria-ipa-kai-iran/

 

            ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ               

 Οι αντιφατικές ερμηνείες της συνομιλίας Μακρόν-Ραϊσί.

Δεν είναι πολύ συχνό η ίδια είδηση να μεταδίδεται υπό οπτικές γωνίες τόσο διαφορετικές. Και όμως, η τηλεφωνική συνομιλία που είχαν το Σάββατο ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν με τον Ιρανό ομόλογό του Εμπραχίμ Ραϊσί υπήρξε κατά μεν τα περισσότερα δυτικά μέσα ενημέρωσης μια "προειδοποίηση” του πρώτου προς τον δεύτερο για τον τερματισμό της τροφοδότησης της πολεμικής προσπάθειας της Ρωσίας στην Ουκρανία με ιρανικά drones, κατά δε την ιρανική πλευρά διευρεύνηση ενός "οδικού χάρτη” συνεργασίας των δύο χωρών.

Οι αντιθετικές ερμηνείες τροφοδοτούνται βέβαια από τα αντίστοιχα προεδρικά γραφεία, ενώ ιρανικά μέσα ενημέρωσης προχώρησαν μέχρι του σημείου να ερμηνεύσουν τη συνδιάλεξη ως κίνηση "απολογίας” του Μακρόν για την προηγούμενη στήριξή του στις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις στο Ιράν.

Η αλήθεια προφανώς είναι λιγότερο "φαντεζί”, αλλά και περισσότερο σύνθετη.

Το πρώτο που θα πρέπει να παρατηρηθεί είναι ότι την πρωτοβουλία της επικοινωνίας είχε ο Εμανουέλ Μακρόν, γεγονός το οποίο αντικειμενικά καθιστά, έστω και για τη μεταβίβαση "αυστηρών συστάσεων”, συνομιλητή του τον συντηρητικό Ιρανό πρόεδρο Ραϊσί. Οι πρόσφατες νέες καταγγελίες του αμερικανικού Πενταγώνου για τον βαθμό στρατιωτικής συνεργασίας τον οποίο έχουν επιτύχει το Ιράν και η Ρωσία δεν διατυπώθηκαν προφανώς για να φέρουν τον Ραϊσί στο προσκήνιο των διεθνών ζυμώσεων. Είναι άλλωστε εξίσου θεμιτό να θεωρήσουμε ότι ο ένοικος των Ηλυσίων περισσότερο ενδιαφερόταν να βρει στο πρόσωπο του συνομιλητή του έναν "διευκολυντή” πιθανών μελλοντικών πρωτοβουλιών εκτόνωσης της ουκρανικής κρίσης – στο πλαίσιο της ούτως ή άλλως αντιφατικής προσπάθειας της Γαλλίας να διατηρήσει στοιχεία "στρατηγικής αυτονομίας”, ενώ συμμετέχει στην αντιπαράθεση του νατοϊκού στρατοπέδου με τη Ρωσία και συνεκδοχικά όλον τον υπό διαμόρφωση ευρασιατικό άξονα.

Το δεύτερο είναι ότι η συνομιλία διήρκεσε 90 λεπτά, συνεπώς απλώθηκε σε μία ευρεία ατζέντα. Προφανέστερο δε αντικείμενο κοινού ενδιαφέροντος είναι οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και τα σχετικά με τις προσπάθειες αναβίωσης της διεθνούς συμφωνίας του 2015 (JCPOA) για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.

Υπενθυμίζεται ότι το μοιραίο πλήγμα στη JCPOA επέφερε η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ εισακούοντας τις αντιρρήσεις των περιφερειακών ανταγωνιστών του Ιράν (πρωτίστως του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας) για το ότι η συμφωνία δεν περιλάμβανε θέματα όπως το ιρανικό βαλλιστικό πρόγραμμα, αλλά και η "διεθνής συμπεριφορά” της Τεχεράνης, ήτοι η στήριξή της προς κινήματα της περιοχής όπως η λιβανική Χεζμπολάχ, οι Χούθι της Υεμένης κ.ο.κ.

Αλλά η πραγματικότητα δείχνει να έχει ξεπεράσει αυτά τα θέματα, καθώς η αποκατάσταση (με κινεζική μεσολάβηση) των σχέσεων του Ιράν με τη Σαουδική Αραβία συνιστά κορυφαία αλλαγή που συμπαρασύρει και άλλα περιφερειακά μέτωπα. Την ίδια στιγμή, οι ανακοινώσεις των Φρουρών της Επανάστασης ότι πέτυχαν την ανάπτυξη του νέου υπερχητικού (9.000 μίλια/ώρα) πυραύλου Fattah, με βεληνεκές 1.400 χιλιομέτρων, ο οποίος δεν αναχαιτίζεται και δύναται να πλήξει το Ισραήλ εντός 400 δευτερολέπτων, αλλάζει την εξίσωση. Όπως την αλλάζουν και οι κινήσεις οικονομικής συνεργασίας του Ιράν με τη Ρωσία και την Κίνα, δίνοντας στην Ισλαμική Δημοκρατία περισσότερο χώρο ώστε να επιμείνει στην απαίτησή της για άρση των εναντίον της κυρώσεων ως προϋπόθεση αναβίωσης της JCPOA.

Στο εσωτερικό μέτωπο, το ιρανικό καθεστώς έχει απαλλαγεί από την πίεση που συνιστούσε το φετινό κύμα διαδηλώσεων που προκάλεσε ο θάνατος της Μάχσα Αμίνι, καταβάλλοντας απλώς το τίμημα της σιωπηρής άτυπης άρσης της υποχρέωσης των γυναικών να φέρουν την ισλαμική μαντίλα. Στο δε εξωτερικό μέτωπο, ο Ραϊσί πραγματοποιεί τις μέρες αυτές... λατινοαμερικανική περιοδεία, διαπραγματευόμενος με αντιπάλους των ΗΠΑ στο Δυτικό Ημισφαίριο, όπως η Κούβα, η Βενεζουέλα και η Νικαράγουα, θέματα συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα, την υγεία κ.α.

Κώστας Ράπτης
12/6/2023

https://www.capital.gr/diethni/3720712/oi-antifatikes-ermineies-tis-sunomilias-makron-raisi/